မယံၚ် (ဍုၚ်မန်)၊ လိက်ပရေၚ်

နူကဵုကံၚ်သဳပၞာန်တအ် လးဖျေံကၠုၚ်ဥပဒေ ဇၟာပ်ညးဍုၚ်ကွာန်အာယုက်စိုပ်တအ် ဒးယိုက်ဂၠေၚ်သ္ပကောန်ပၞာန် (ဗၟာ) ဖအိုတ်ရောၚ်တုဲဂှ် ဒၠေၚ်ဣဝဵုညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ဇြိုၚ်ကၠုၚ်ဘဲဟွံသာတုဲ လၟုဟ်မ္ဂး ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ရနုက်ဗပေၚ်ကၠုၚ် သွက်ဇြ ဟတ်ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတအ် ပေၚ်ကၠုၚ် (၁၃) ဝါတုဲအာရ။

ဗီုကဵုဒေသဍုၚ်မန်မ္ဂး အလဵုညးဍုၚ်ကွာန်တအ် တိုက်ရိုက်ၜိုန်ဟွံဒးအာ ယိုက်ဂၠေၚ်သ္ပကောန်ပၞာန်ဗၟာတအ်ကီုလေဝ် စၞးဂှ်မ္ဂး လိၚ်ကေတ်နကဵုဩန်တုဲ ဒးရာန်ကေတ်မၞိဟ်သ္ပကောန်ပၞာန် စၞးအရာပ်၊ စၞးကွာန်ဇကု ပ္ဍဲတဲကံၚ်သဳပၞာန်တအ်ပၠန်ရ။

ပ္ဍဲကဵုဒေသဍုၚ်မန် ကွာန်မန်တအ်ဂှ် နကဵုညးဍုၚ်ကွာန်ဂကူမန် အာယုက်စိုပ် (၁၈ သၞာံ) တအ် ဂွံအာယိုက်ဂၠေၚ်သ္ပကောန်ပၞာန်ဗၟာဂှ် ညးမွဲလေဝ်စိုတ်လုပ်စဟွံမွဲတုဲ စၞးဂှ်မ္ဂး ကံၚ်သဳပၞာန်တအ် ကဵုလဝ်အခေါၚ် ဒးလိၚ်စုတ်မၞိဟ် စၞးအရာပ်၊ စၞးကွာန်ဇကုတအ်အိုတ်ရ။

လၟုဟ်မ္ဂး ဒးဗက်ဂၠာဲလိၚ်စုတ်မၞိဟ်စၞးဂှ် လအ်ပေၚ်ကၠုၚ်ပွိုၚ်ကဵုသၞာံပြၚ်ရတုဲ လအ်တိုန်က္ဍၚ် မၞိဟ်ဂှ် ဂၠာဲဝါတ်တိုန်တုဲ သီုကဵုၚုဟ်လေဝ်က္ဍၚ်တိုန်မံၚ်ရောၚ် ဂကောံဒပ်မၚ်ကၚ်ကွာန် နူပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်သကုတ်သၠုၚ်ကျာမွဲတၠ ဟီုလဴထ္ၜးဗီုဏံရ။

“စကၠာတၟိတၟိတေံတှေ် ပိုဲဒးဂၠာဲလိၚ်မၞိဟ်မွဲတၠတှေ် ဒးကဵု (၁၅) ကိုဋ်၊ လအ်တိုန်ညိဂှ် ဒှ်အာ (၂၀) ကိုဋ်၊ လၟုဟ်တှေ် (၂၀) ကိုဋ် ဟွံဂွံရ၊ (၂၅) ကိုဋ် (၂၅) ကိုဋ်ပြၚ် ဒှ်အာဣရ။ လအ်တိုန်တှေ် ဂၠာဲလေဝ်ဝါတ်တိုန် ၚုဟ်လေဝ်က္ဍၚ်တိုန်အာ” ဂှ် ညးဟီုထ္ၜးရ။

မၞိဟ်လုပ်ယိုက်ဂၠေၚ်သ္ပကောန်ပၞာန်ဗၟာတအ်ဂှ် ဗွဲမဂၠိုၚ်မ္ဂး သၟာကမၠောန်ဆုဲပြံၚ် ဂကူဗၟာတအ်ဂၠိုၚ်တုဲ မၞိဟ်တအ်ဂှ် နူကဵုကံၚ်သဳပၞာန်တအ်ပၠန် ဂၠာဲကော်လဝ်၊ ဂၠာဲပကောံရပ်လဝ် နကဵုနဲကဲနာနာသာ်အိုတ်ရ။

နကဵုညးဍုၚ်ကွာန်တအ် သွက်ဂွံဒးလိၚ်စုတ်မၞိဟ်စၞးသ္ပကောန်ပၞာန်ဗၟာ စၞးအရာပ်၊ စၞးကွာန်ဇကုဂှ် ဒးရာန်ကေတ် နူကဵုရုၚ်ဌာနကံၚ်သဳပၞာန်တအ်ပၠန်ရ။ မၞိဟ်သ္ပကောန်ပၞာန်တအ်ဂှ် လိၚ်ကော်နၚ်လေဝ်နွံ၊ ဗက်ရပ်လဝ် နကဵုထ္ၜးဒုဟ်ဟိုတ်မွဲ မွဲသာ်လေဝ်နွံရ။

မၞိဟ်လိၚ်သ္ပကောန်ပၞာန် နူတဲကံၚ်သဳပၞာန်တအ်ဂှ် မွဲတၠမ္ဂး ဒးရာန်ကေတ် (၂၅) ကိုဋ် (၂၅) ကိုဋ်ပြၚ်တုဲ ဩန်တအ်ဂှ် မၞိဟ်သ္ပကောန်ပၞာန်ဂှ် ဂွံၜိုတ် ၁၀ ကိုဋ်ပြၚ်၊ မၞိဟ်သွံ (ညးတာလျိုၚ်ကံၚ်သဳပၞာန်) နူကဵုရုၚ်ဌာနပူဂဵုမွဲမွဲဂှ် ဂွံ (၁၀) ကိုဋ်ပြၚ်ပြၚ်ရ။

နကဵုညးတာလျိုၚ်အုပ်ဓုပ်ကွာန်တအ် ရာန်ဂွံနၚ်မၞိဟ်သ္ပကောန်ပၞာန်ဗၟာ နူတဲ ညးတာလျိုၚ်ကံၚ်သဳပၞာန်တအ်တုဲဂှ် စရၚ်ဂွံလုပ်စၞးအရာပ်၊ စၞးကွာန်ဇကုပၠန်ဂှ် ဒးကၠောန်လိက်ထံက်ဂလာန်နာနာသာ်ကီု၊ ဒးကၠောန်စရၚ်သ္ၚိကၟိန်စၞးအရာပ် စၞးကွာန်ကီု၊ ဒးကၠောန်ကာတ်ကောန်ဍုၚ်(မှတ်ပုံတၚ်) ဒဒှ်ဂကူမန်ကီုဂှ် စရိတ်ဒးအိုတ်ဖအိုတ်ဂှ် နူကဵုကွာန်တအ် ဒးဒုၚ်ဖအိုတ်ပၠန်ရ။

သရောပ်ထောံမ္ဂး ပၞာန်ဗၟာ ဂွံဂွံကောန်ပၞာန်ဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်မန်တအ် ဒးလိၚ်နကဵုဩန်ကီု၊ မၞိဟ်လိၚ်သ္ပပၞာန်စၞးကွာန်ဇကု ဍေံဂွံလုပ်စရၚ်ဂကူမန် စၞးကွာန်ဇကုပၠန်ဂှ် သီုကဵုဒးကၠောန်တက်ကဵု ကာတ်ကောန်ဍုၚ် နဒဒှ်ဂကူမန် လုပ်စရၚ်ကောန်ဍုၚ်မန်ရ။

ဩန်ဂွံလိၚ်သ္ပကောန်ပၞာန်ဗၟာ စၞးညးဍုၚ်ကွာန်မန်တအ်ဂှ် နကဵုညးဍုၚ်ကွာန်တအ် မွဲသ္ၚိမ္ဂး အောန်အိုတ် မွဲဂိတု (၅၀၀၀)၊ မွဲဂိတု (၁၀၀၀၀) အကာဲအရာမွဲကွာန်ကဵုမွဲကွာန် မွဲဒေသကဵုမွဲဒေသ တၞဟ်ခြာနွံညိရ။ အရာပ်ကွာန်တအ်ဂှ် တန်တဴကဵု လၟိဟ်သ္ၚိနွံဂၠိုၚ်အောန်တုဲ ဂကောံအုပ်ဓုပ်ကွာန်တအ် ချိၚ်ဆတုဲ ဒးဗက်ရ။

ဟိုတ်နူဒးဗက်ပကောံဒၟံၚ်ဩန် သွက်ဂွံလိၚ်ကောန်ပၞာန်ဗၟာ ဇၟာပ်ဂိတုနွံဂှ်တုဲ ဂကောံအုပ်ဓုပ်ကွာန် ဒေသပွိုၚ်ဍုၚ်ကျာ်မြဟ်မွဲတၠ ဟီုကရောတ်တိုန် သာ်ဝွံရ။ “ဩန်လိၚ်ကောန်ပၞာန်(ဗၟာ)ဏံ ဆလအ်ဂွံတုဲဒှ်အာဟွံတီရ၊ ဒးဗက်မံၚ်ဩန်ညး ဍုၚ်ကွာန်တအ် လအ်ပေၚ်အာသၞာံဣရ၊ မုက်မတ်ကတဴကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ကွေံကွေံ၊ လအ်အာ လှုဲဂှ် ကၠောန်ဝါတ်အာခ္ဍၚ် စၞစသုၚ်ဂှ်လေဝ် က္ဍၚ်တိုန်အာခ္ဍၚ်၊ လှုဲအရၚ်လိၚ်မၞိဟ်ကောန်ပၞာန်ဗၟာဂှ် ၚုဟ်က္ဍၚ်တိုန်အရိုဟ်တဲ၊ ဆက်အာမံၚ်ဗီုဏံရတှေ် လအ်ညိတှေ် ဗီုလဵုဂွံသ္ပဟွံတီရ” ဂကောံအုပ်ဓုပ်ကွာန်ဂှ် ကရောတ်တိုန်ရ။

စပ်ကဵုကိစ္စဒးကဵုဒၟံၚ်ဩန် သွက်ဂွံလိၚ်စုတ်မၞိဟ်စၞး သ္ပကောန်ပၞာန်ဗၟာ စၞးကွာန်မန်တအ်ဂှ် ၜိုန်ရဟွံမိက်ကဵုကီုလေဝ် စၞးဂှ် ဇကုဟွံဒးအာဂှ်တုဲ ကၞပ်သ္ၚိတ်ဒုၚ်ကဵုဒၟံၚ်ဩန် ဗီုညးကဵုညးအိုတ်ရ။

အုပ်ဓုပ်ကွာန်လ္ၚဵုဂှ် လၟိဟ်သ္ၚိဂၠိုၚ်ကွာန်ဇၞော်တုဲ ဩန်ဂွံနၚ်အကံက်ကမၠောန်ပ္ဍဲကွာန်နာနာ စပ္တံနူပံက်ဝိုၚ်ဝေၚ်၊ ဩန်သွံကၠအ်သွဝ်၊ ဩန်ထ္ပက်လိက်ကသုက်သွံရာန်ကၠအ်ဂအာၚ်သ္ၚိ သွာၚ်နာနာဂှ် ဩန်လုပ်ဒၟံၚ်တုဲ ဟွံဗက်ကေတ်ဩန် ပ္ဍဲညးဍုၚ်ကွာန်တအ်လေဝ်နွံရ။

အတိုၚ်သၞောဝ်ဥပဒေညးဍုၚ်ကွာန်ဒးယိုက်ဂၠေၚ်ပၞာန်(ဗၟာ) အစဳဇန်ကံၚ်သဳပၞာန်ဗၟာတအ်ဂှ်မ္ဂး ဇၟာပ်မၞိဟ်ပေၚ်အာယုက် (၁၈)သၞာံ တြုံ ဗြဴဟွံသှေ် ဒးလုပ်ယိုက်ဂၠေၚ်ပၞာန်(ဗၟာ)ဖအိုတ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုဇၟာပ်မၞိဟ်ဒးလုပ်ယိုက်ဂၠေၚ်ပၞာန်ဗၟာဟီုဂှ် ရး၊ တွဵုရး၊ ဒေသမွဲကဵုမွဲ တၞဟ်ခြာရ။

ရးဒေသဂကူဗၟာမ္ဂး နကဵုကောန်ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ပေၚ်ပေၚ် ဒးလုပ်ကေတ်တာလျိုၚ်တုဲ တွဵုရး ဒေသကောန်ဂကူတအ်မ္ဂး ပံက်ကဵုလဝ်အခေါၚ် လိၚ်စုတ်မၞိဟ်စၞးဂွံဏံဂှ် ကမၠောန်ကံၚ်သဳပၞာန်တအ် ဗာ်မွဲတဲ ပိုတ်ၜါဒကုတ်ရ။ မုဟိုတ် ဂွံပိုတ်ၜါဒကုတ်ရောဟီုမ္ဂး နကဵုညးဍုၚ်ကွာန်ကောန်ဂကူတအ် ဟွံလုပ်ယိုက်ဂၠေၚ်ပၞာန်ဂှ်ကီုလေဝ် စၞးဂှ် ကဵုဩန်တုဲ လိၚ်စုတ်ညးဍုၚ်ကွာန်ဂကူဗၟာတအ်ပၠန်ရ။ ညးဍုၚ်ကွာန်ဂကူဗၟာတအ်ပၠန်ဂှ် ဒးကၠောန်စုတ်စရၚ် စၞးညးဍုၚ်ကွာန် ကောန်ဂကူတအ်ပၠန်ရ။ မၞိဟ်လေဝ်ဂွံ စရၚ်လေဝ် လုပ်အာစရၚ်ဒေသကောန်ဂကူတအ်ရ။ လုပ်အာစရၚ်ကောန်ဂကူဗက်ဂှ် စပ်ကဵု ကေၚ်ကာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မွဲမွဲ ပေါဲရုဲမာဲကဵုဒှ် စပ်ကဵုပရေၚ်ဒးကေတ်ဆန္ဒညးဍုၚ်ကွာန် ကေၚ်ကာဍုၚ်မွဲမွဲကီုဒှ် မၞိဟ်လုပ်ဒှ်စရၚ်ကောန်ဂကူဂှ် ဍေံဒးကဵုဆန္ဒ စၞးဂကူဍေံ(ဗၟာ)ဟေၚ်ရ။

အတိုၚ်ဏံ လအ်တိုန်ကဵု (၅) သၞာံ (၁၀) သၞာံမ္ဂး ညးဍုၚ်ကွာန်ဂကူဗၟာ လုပ်ဒှ်အာ စရၚ်ကောန်ဂကူတအ်ဟွံအောန်ရ။ ဗီုကဵုဒေသဍုၚ်မန်မ္ဂး ဂကူဗၟာ လုပ်ဒှ်အာ စရၚ်ညးဍုၚ်ကွာန်မန် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠၚ်ရ။ ဂကူဗၟာ လုပ်ဒှ်အာ စရၚ်ညးဍုၚ်ကွာန်မန် ဗီုဏံဂှ် ယဝ်ရပေါဲရုဲမာဲဒှ်ကၠုၚ် ဍေံဒးစုတ်ကဵုမာဲမ္ဂး ဍေံဂွံစုတ်မာဲစၞးဂကူညးတၞဟ် သာ်လဵုလေဝ် ဒှ်မာန်ဟွံသေၚ်တုဲ ဍေံဒးစုတ်ကဵုမာဲ သွက်ဂကူဍေံဟေၚ်ဂှ် သ္ဇက်ဒးဒှ်သၠေဟ်ပၟာဟၟဲရ။

သရောပ်ကၠေံမ္ဂး သၞောဝ်ဥပဒေညးဍုၚ်ကွာန်ဒးယိုက်ဂၠေၚ်ပၞာန် ကံၚ်သဳပၞာန်တအ် ဓမံက်ဒၟံၚ်ရုပ်ရဴတ္ၚဲဏံဂှ် နကဵုညးဍုၚ်ကွာန်ကောန်ဂကူ(မန်)တအ် ၜိုန်ရကာယဟွံဒးအာ သက်သာကီုလေဝ် စၞးဂှ် နကဵုဩန်ဇကု၊ စၞးဇကုဂှ် စရၚ်စၞးဇကု (ဝါ) စရၚ်ဂကူဇကု တၞီလုပ်ဒၟံၚ်တုဲတုဲရ။

တၟော်ရံၚ်မ္ဂး အတိုၚ်ပ္ဍဲသၞောဝ်ဥပဒေယိုက်ဂၠေၚ်ပၞာန်(ဗၟာ)ဂှ် နကဵုဇကုဇကုလေဝ်ဟွံသက်သာ၊ လိၚ်စုတ်မၞိဟ်လေဝ် ဟွံသက်သာ၊ သာတုဲအန္တရာဲဂကူ က္တဵုဒှ်ဒၟံၚ်ရ။

လမျီုစက်ယန် ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ဒးလုပ်ယိုက်ဂၠေၚ်သ္ပကောန်ပၞာန်(ဗၟာ)ဏံ လလအ်ပေါဲပၞာန်ဂွံတုဲဒှ်အာ လလအ်သၞောဝ်ဥပဒေညးဍုၚ်ကွာန်ဒးယိုက်ဂၠေၚ်ပၞာန်ဏံ ဂွံရုပ်သီအာဂှ် ဂၠံၚ်ဍာန်သ္ၚောဲမံၚ်ဏီတုဲ သံသာညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ဒးကေတ်လျိုၚ် ဗပေၚ်မၞိဟ်သ္ပပၞာန်ဗၟာဂှ် အခိၚ်လဵုမှ ဂွံရုပ်သီမာန်ဂှ် တော်ဆဟီုဟွံမာန်ဏီရောၚ်။