ပ္ဍဲဘာဗ္တောန်လိက်ပညာသဇိုင် မၞုံအပ္ဍဲတွဵုရးဍုင်မန်ဝွံ ခါန်ကၞက်အ္စာ/ အ္စာၝောံ ဗ္တောန်လိက်ပတ်ကောန်ဍုင်အရင် မပ္တံမန်၊ ကရေင်၊ ပအိုဝ် ဟွံမာန်ဂှ်ရ ပရေင်ဗ္တောန် လိက်ပတ်ကောန်ဍုင်အရင် အပ္ဍဲဘာဗ္တောန်လိက်ဂှ် ကြပ်ဒးဒေါံဇူကၠုင်နွံမံင်ဏောင် ဂွံတီကေတ်ရ။

ဟိုတ်နူပရူပရာနာနာတုဲ ဒၞာဲအ္စာ/အ္စာၝောံ ဗ္တောန်လိက်ပတ်ကောန်ဍုင်အရင် ဟွံဆက်ကေတ် တာလျိုင်တံဂှ် က္လေင်ခါန်ကၞက်ဟွံမာန်မွဲသာ် ဘာဗ္တောန်လိက် ဗ္တောန်မံင်လိက်ပတ် ကောန်ဍုင်အရင်အဓိက မၞုံပ္ဍဲပွိုင်ဍုင်ကျာ်မြဟ်၊ မုဟ်ဍုင်၊ ဇြပ်ဗုကဵု ပ္ဍဲပွိုင်ဍုင်ရေဝ် ဗွဲမဂၠိုင်ဂှ် ဒးဒေါံဇူလဝ်ရောင် ဂွံတီကေတ် နူသၞာဲဒဴပရေင်ပညာ ကံင်ဇြဳပၞာန်တံရ။

နူကဵုရုင်ပရေင်ပညာပွိုင်ဍုင် မဆေင်စပ်ဂှ်ဝွံ သွက်ဒၞာဲ Teaching Assistant (TA) ကဵု Language Teacher (LT) တံဂှ် ကော်မံင် အ္စာ/အ္စာၝောံ ဇၟာပ်သၞာံကီုလေဝ် ညးပတိုန်စရင်ဟွံမွဲရဂှ် သၞာဲဒဴ ပရေင်ပညာမွဲတၠ ဟီုရ။

“သြန်ဂိတုမွဲကိုဋ်ဂှ် ညးမွဲလေဝ်ဗ္တောန်ဟွံမာန်ပုဟ်၊ ပ္ဍဲကဵုကွာန်ပိုဲ ဘာသီုဖအိုတ် (၆) ဘာဂှ် သၞာံဏံ ၜိုတ် (၃) ဘာဟေင် ဗ္တောန်မာန်ရ၊ အရိုဟ်သၞာံ ကော်မံင်ရ၊ ညးမွဲလေဝ် ဟွံကၠောန်ပုဟ်” သာ်ဝွံ ညးဟီုရ။

ညးတာလျိုင် နူဌာနဝန်ဇၞော်ကေင်ကာကောန်ဍုင်အရင် တွဵုရးဍုင်မန် ကံင်ဇြဳပၞာန်မွဲတၠဂှ် ညးပ္တိုန်လဝ်စရင်ကမၠောန် သွက်အဆံင် TA အပ္ဍဲသၞာံဗ္တောန်လိက်တုဲကၠုင်တေံဂှ်မ္ဂး အပ္ဍဲဂိတုသေပ်တေမ်ဗာဂတဏံ ဖျေံအာကဵုတန်ဗ္တောန်ရောင်တုဲ ပ္ဍဲကဵုဘာမၞုံပၟိက်မံင် အ္စာ/အ္စာၝောံ ဗ္တောန်လိက်ပတ်ကောန်ဍုင်အရင်တံဂှ် ခါန်ကၞက်အာကဵုရောင်ဂှ်လေဝ် ဟီုလဝ်ကဵု IMNA ရ။

“သွက်ဂွံထပ်ခါန်ကၞက်ဂှ် နွံဗွဲမဂၠိုင်ရ၊ ပ္ဍဲဂိတုသေပ်တေမ်ဗာဂှ် ကော်တန်ဗ္တာန်ဏောင်၊ နူသၞာံတုဲတေံ ပ္တိုန်လဝ်စရင်တုဲတုဲလေဝ်ဏး၊ ဆဂး ဂိတု (၆/၇/၈) ဂှ်တှေ် သွက်ဂွံကော်ဟၟဲပုဟ်၊ ဂိတု (၉) ဂှ် ကော်တန်ဗ္တောန်ဏောင်၊ ကော်တုဲဗက်ဂှ်တှေ် သွက်ဂွံထပ်ဗပေင် အ္စာ/အ္စာၝောံ ဗ္တောန်တံနွံရ” သာ်ဝွံ ညးတာလျိုင်ဂှ် ဟီုရ။

∆ အခေါင်ဂွံဒုင်စသိုင် ကေုာံ သြန်ဂိတုအောန်

ပ္ဍဲသၞာံဗ္တောန်ပညာလၟုဟ်ဏံဝွံ လၟိဟ်အ္စာ/အ္စာၝောံ ဗ္တောန်လိက်လိက်ပတ်ဘာသာ ကောန်ဍုင်အရင်တိတ်နူကမၠောန်ဂၠိုင်အိုတ်တုဲ သၟာင်နူအခေါင်ဂွံဒုင်စသိုင် ၚုဟ်သြန်ဂိတုအောန်ဂှ်မ္ဂး ဟိုတ်နူပါ်ခြာပရေင်ဆက်ဆောံဂှ်ကီုရောင် အ္စာ/အ္စာၝောံ ဗ္တောန်လိက်ပတ်ကောန်ဍုင်အရင်တံ ဟီုရ။

တုဲပၠန် အ္စာ/အ္စာၝောံလ္ၚဵုတံ သွက်ဂွံဒှ်သၞာဲဒဴလၟိုန်ကဵု သ္ဂောံဂွံအခေါင်ဒုင်စသိုင် သြန်ဂိတု (ပေန်ဇြေန်) ဂှ်ရ ပ္တိုန်စရင် PPTT တုဲ ပြံင်လှာဲယိုက်ဂၠေင်တာလျိုင် နဒဒှ်လစှေ်မူလ (လက်ထောက်မူပြ) လေဝ်နွံရ။

အ္စာ/အ္စာၝောံဗ္တောန်လိက်ပတ်ကောန်ဍုင်အရင်တံဝွံ သၟာင်နူဗ္တောန်လိက်ပတ် ကောန်ဍုင်အရင် အပ္ဍဲဘာဗ္တောန်လိက်ဂှ်မ္ဂး လိက်ဘာသာနွံပၟိက်တၞဟ်ဟ်တံလေဝ် ဒးကဵုမံင်ရီုဗင်တုဲ နကဵုၚုဟ်သြန်ဂိတု Teaching Assistant (TA) မွဲတၠဂှ် မွဲကိုဋ်ပိဠက်ဒကေဝ်၊ language Teacher (LT) မွဲတၠ တြဴဠက်ဒကေဝ် ဖျေံစၟတ်လဝ် နူသၞာံ (၂၀၂၁) တုဲကၠုင်တေံရ။

ၜိုန်ဂှ်ကီုလေဝ် သွက်တ္ၚဲစၟတ်လဝ် နဒဒှ်တ္ၚဲတၟာတ်ရုင်တၞဟ်ဟ်ကဵု တ္ၚဲသ္ၚိသဝ်၊ တ္ၚဲအဒိုတ်၊ တ္ၚဲတၟာတ်ဘာဇမၠိင်ရာသဳက္ညင်တံဂှ် သၟာင်နူဟွံကလိဂွံၚုဟ်ကမၠောန်တ္ၚဲတုဲ စရိတ်ထံက်ပင် ကေုာံ အခေါင်ဒုင်စသိုင်တၞဟ် မွဲမွဲသာ်တံဂှ်လေဝ် ဟွံကလိဂွံရ။

ပရေင်ကမၠောန်ဂယိုင်လမျီု ဒးကေတ်ဂုန်စရာဲ ရေင်တၠုင်ဖဵုဂကူကီုလေဝ် ကဵုတင်ဒုင်လျိုင်ကဵု သွက်ဘဝဍာ်ဇမၠိင်ဟွံမာန်ဂှ်ရ ပ္ဍဲကဵုဘာဗ္တောန်လိက်ပညာသဇိုင်တံဂှ် အစဳဇန်ဗ္တောန်လိက်ပတ်ကောန်ဍုင်အရင် ဆောံလေင်အာမာန်ရဂှ်လေဝ် အ္စာဘာဗ္တောန်လိက်ပတ်မန်မွဲတၠဂှ် ဟီုရ။

“ကၟိန်ဍုင်ဂှ် နကဵုဗီုပြင်ပံင်ကောံဂှ် ခါန်ကၞက်ပယျေဝ်လဝ်တုဲ လိက်ပတ်မန်သၟးဟွံသေင် ပ္ဍဲကဵုကဏ္ဍလိက်ပတ်ကောန်ဍုင်အရင် ဘဝတုပ်တံဂှ် ဒးဒုင်စၟတ်လဝ် ၜိုတ်ကောန်ရဲ ဟေင်ရ။ ဒးဟီုကၠးကၠးတှေ် အကြာတၠဓနဂှ် နကဵုဍိက်ဟေင် ဒးဒုင်စွံလဝ်ရ” သာ်ဝွံ ညးဟီုရ။

သွက်အခေါင်ဂွံဒုင်စသိုင်ပဵုဂှ်ဝွံ နူမိမကွးဘာတံ ကဵုထံက်ပင်နွံကီုလေဝ် တန်တဴဍာ်ဇမၠိင်ဟွံမာန်ရောင် ညးဆက်ဟီုလဝ်ရ။

ဟိုတ်ဂှ်ရ ကိစ္စသွက်ဂွံသၠုင်ပ္တိုန်သြန်ဂိတုဂှ် နူဌာနဝန်ဇၞော်ပရေင်ပညာကဵု ဌာနဝန်ဇၞော် ကေင်ကောန်ဂကူကောန်ဍုင်အရင်တံ သဳကၠဳပ္ည္ညဳပ်လဝ်တုဲမံင်ဂှ်ရ အပ္ဍဲသၞာံဏံ ပြံင်လှာဲ ကၠုင်မာန်ရောင် ညးတာလျိုင် နူဌာနကေင်ကာဝန်ဇၞော်ကောန်ဂကူကောန်ဍုင်အရင်ဂှ် ဟီုရ။

ဆဂး ကိစ္စဗ္တောန်လိက်ပတ်ကောန်မန် သ္ဂောံတန်တဴအာဍာ်ဇမၠိင်မာန်ဂှ်မ္ဂး နူကဵုညးချဳဓရာင်လိက်ပန်မန် အဆံင်ပွိုင်ဍုင်၊ ပွိုင်တိုက်၊ ကွာန်/ရးကဵု ဂကောံပရေင်ကောန်ဂကူမန်တံ ဘိုင်ရီုဗင်ထံက်ပင်ဟေင် ပရေင်ပညာမဍိုက်ပေင် စိုပ်တရဴဂှ် ဆက်ထိင်ဒဝ်အာမာန်ရောင်။

အခိင်လၟုဟ်ဏံ အ္စာ/အ္စာၝောံ နူ Language Teacher (LT) တံ သွက်ဂွံစိုပ်အဆံင်တာလျိုင် Teaching Assistant (TA) ဂှ်ဟေင် နူဂကောံလိက်ပတ်ယေန်သၞာင်မန် ဘိုင်ရေင်တၠုင် မံင်တုဲ အရာတၞဟ်ဟ်ဂှ် ရေင်တၠုင်ကဵုဟွံမွဲရ။

ပ္ဍဲကဵုဘာဗ္တောန်လိက်ပညာသဇိုင် မဗ္တောန်မံင်လိက်ပတ်ကောန်ဍုင်အရင်ဂှ်ဝွံ ဟိုတ်နူပရေင်ပံင်ကောံ သ္ကိုပ်အုပ်ဓုပ်ကွာန်/အရာပ်၊ ကျာ်ဇၞော်နွံပိုန်ဂဇံဘာကဵု မိမညး ဍုင်ကွာန်တံဟေင် ဆက်ဂေတ်အာဒၟံင်မာန်ရောင် ကောန်ဂကူမန် နူဒေသဍာ်ဗုမွဲတၠ ဟီုရ။

“အ္စာ/အ္စာၝောံတဏံ ဗ္တောန်ဟွံမာန်ရပုဟ်ဟီုတှေ် ကော်ညးမွဲပၠန်တုဲ ညးမွဲဏံ ညံင်ဂွံကေတ်တာလျိုင်ဗ္တောန်ကဵုမွဲသၞာံဂှ် ဂေတ်မံင်ဗီုဂှ်ရ။ ဆဂး ဇၟာပ်ကွာန်ဂှ် ဗီုဂှ်ဟွံသေင်ပုဟ်။ ကွာန်လ္ၚဵုတံဂှ် ညးဇၞော်ကွာန်တံလေဝ် ဟွံဒုင်ဒဒိုက်ပုဟ်၊ ကျာ်ဇၞော်နွံပိုန်ဂဇံဘာတံလေဝ် ဟွံကဵုဇြဟတ်ပုဟ်တှေ် ဘာလီုအာအတိုင်ဏံဂှ်လေဝ် ဗွဲမဂၠိုင်ရ” သာ်ဝွံ ညးဟီုရ။

လိက်ဗွဟ်မန်ဂမၠိုင်ဂှ်ဝွံ ပ္တိတ်ကဵုတၟိလၟေင်သၞာံဟွံမွဲဂှ်ရ ပ္ဍဲကဵုဗ္တောန်လိက်ဂှ်မ္ဂး လိဗွဟ်နွံပၟိက်တံဂှ် နကဵုပရေင်ထံက်ပင် မိမညးဍုင်ကွာန်ကဵု ကျာ်ဇၞော်နွံပိုန်ဂဇံဘာ တံဟေင် ကူဆာဲတုဲ ဒးဗ္တောန်မံင်ရဂှ်လေဝ် ဆက်ဟီုလဝ်ရ။

ဟိုတ်နူဘာသာဒးဗ္တောန်တွဵုဟွံသေင်ဂှ်ရ ညးစိုတ်လုပ်စအောန်တုဲ အ္စာ/အ္စာၝောံ ဗ္တောန် LT ဂမၠိုင်တံဝွံ သွက်လိက်ပတ်ကောန်ဍုင်အရင်ဂှ် မွဲတ္ၚဲမ္ဂး ဂွံအခိင်ဗ္တောန် (၄၅) မိနေတ်၊ မွဲသတ္တဟမ္ဂး ဂွံအခေါန်ဗ္တောန်မံင် အကြာပွိုင် (၅) နာဍဳရောင် ဂွံတီကေတ်ရ။

အခိင်အလဵုအသဳအေန်အေဝ်ဒဳ က္ဍိုက်က္ဍိုပ်ကၠာတေံဂှ်ဝွံ နူ KG စဵုကဵု Grade_5 ဂှ် အခိင်ဖောအ်ဗြေဝ်ဟေင် ဂွံအခေါင်ဗ္တောန်လိက်ပတ်ကောန်ဍုင်အရင်ရ။ သၟာင်နူဂှ်ပၠန် ကွးဘာကောန်ဍုင်အရင်တၞဟ်ခြာ ဟွံမိက်ဗ္တောန် နွံပ္ဍဲခဒံဗ္တောန်လိက်ဂှ်လေဝ် ကဵုလဝ်အခေါင်ဟွံကတ်ဗ္တောန်နွံဂှ် ဂွံတီကေတ်ရ။

သၟာင်နူဘာသာဒးဗ္တောန်တွဵုဟွံသေင်ဂှ်မ္ဂး ဟိုတ်နူအခိင်ဗ္တောန်လိက်အောန်မံင်ဂှ်ရ ညးစိုတ်လုပ်စအောန်တုဲ ပရေင်စိုပ်တရဴလေဝ်ဟွံမွဲရောင် ကျာ်ဇၞော်ချဳဓရာင်မံင် ဆေင်စပ်ကဵု လိက်ပတ်ယေန်သၞာင်မွဲဇကု ဟီုမြော်လဝ်ရ။

“အခိင်ဗ္တောန်လိက်ဂှ် ကဵုလဝ် (၄၅) မိနေတ်၊ အေဇှ်မှ ညးတံဒးကၠောန်မံင် ကမၠောန်အပဵုတှေ် ဍာ်ဒကေဝ်ဟွံမွဲကွေံရ။ သတ်ပၟဝ်ဇဝ်ပ္ကဴလေဝ် ဟွံဆဵုကွေံပုဟ်။ ဒးဟီုတှေ် စေတနာဂအုပ်ဘာတံဂှ် ဒှ်အဓိကတုဲ မိမကွးဘာတံလေဝ် ပံင်ကောံပါလုပ်မှ ပြေံပြံင်ဏောင် ထေင်ကေတ်ရ” သာ်ဝွံ ဟီုမြော်လဝ်ရ။

နကဵုဘာသာဒးဗ္တောန်တွဵုမွဲတုဲ စၟတ်သမ္တီထောံ အခိင်ဗ္တောန်လိက်ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်မ္ဂး ကွးဘာတံ ဂွံမိင်ကလင် လိက်ပတ်ကောန်ဍုင်အရင်တုဲ မပ္တံအစောန်စရာဲ ဟီုဂးဗှ်ချူ ကတ်လ္ၚတ်ဗွဲမစိုပ်တရဴမာန်ရောင် သ္ဂးရ။

ခၟဳသင်၊ ပူဂဵု၊ ဂကောံ နွံပၟိက်ဖဵုကောန်ဂကူကောန်ဍုင်အရင်တံဝွံ သွက်လိက်ပတ်မန်ဂှ် လုပ်ကၠုင်လဝ်ပေဲါဗ္တိုက် နကဵုတင်ဝါတ်ဂါတ်နာနာတုဲ လ္တူဂွံလဝ်အခေါင်ဗ္တောန်ဏံဂှ် ဟွံထေက်ကဵုဗလးတဲမွဲသာ် သွက်ဂွံထိင်ဒဝ်အာမွဲစွံဂှ်လေဝ် ဖတိုက်ဖအောဝ်လဝ်ရ။

∆ ဝင်က္လေင်ကလိဂွံ အခေါင်ဗ္တောန်လိက်ပတ်ကောန်ဍုင်အရင်

လိက်ပတ်မန်ဝွံ ဗွဲကြဴနူသၞာံ (၁၉၈၈) ဂှ် ဒးဒုင်တၟာတ်လဝ် အခေါင်ဗ္တောန်လိက် ပ္ဍဲဘာအလဵုအသဳပေင်င်တုဲ ကောန်ဂကူမန် မတန်တဴဒၟံင် ပ္ဍဲသ္ကုတ်သၠုင်ကျာကၟိန်ဍုင်ဗၟာဂှ်ဝွံ တုပ်သၟဟ်ကဵု ကောန်ဂကူကောန်ဍုင်အရင်တၞဟ်ကီု ဟွံဂွံအခေါင်ဗ္တောန်လိက်ဘာ သာမိရ။

ကြဴနူသၞာံ (၂၀၁၅) အခိင်အလဵုအသဳအေန်အေဝ်ဒဳက္ဍိုက်က္ဍိုပ်ဂှ်ဝွံ သွက်ဂွံဗ္တောန်လိက်ပတ် ကောန်ဍုင်အရင်ဂှ် ဂွံကၠုင်အခေါင်အရာတုဲ စဂွံကၠုင်အခေါင်ဗ္တောန် အခိင်မ္ၚးဘာရ။

လိက်ပတ်ကောန်ဍုင်အရင်တံ ကလိဂွံအခေါင်ဗ္တောန် ပ္ဍဲဘာဗ္တောန်လိက်ပညာသဇိုင်တုဲဂှ် သၟာင်နူဂွံကၠုင်အခေါင်ဗ္တောန် လိက်ပတ်၊ အရေဝ်ဘာသာတုဲ ပ္ဍဲကဵုဘာဗ္တောန်မံင်လိက်ဂှ် ကွးဘာကတ်ဗ္တောန်တံ ဂၠိုင်ကၠုင်သိုက်က်ရ။ ၜိုန်ဂှ်ကီုလေဝ် ဗွဲကြဴနူဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲဂှ်မ္ဂး ဟိုတ်နူတင်ကော်ဆော ပရေင်ဂီုကၠီုကဵု ပရေင်မံင်စံင်စသုင်တုဲ က္လေင်ဟုတ်ယုတ်စှေ်အာ မွဲဝါပၠန်ရ။

ပ္ဍဲကဵုသၞာံဗ္တောန်ပညာ (၂၀၂၄ – ၂၀၂၅) တုဲကၠုင်ဂှ်ဝွံ ဘာဗ္တောန် လိက်ပတ်မန် (၂၇၀) ဘာ၊ လိက်ပတ်ကရေင် (၂၇၃) ဘာ၊ လိက်ပတ်ပအိုဝ် ၜိုတ် (၃၀) ဘာနွံရောင် ဂွံတီကေတ် နူစရင်သ္ကိုပ်ပရေင်ပညာတွဵုရးရ။ လိက်ပတ်ဘာသာမန်၊ ကရေင်၊ (သကဝ်၊ ပိုဝ်) ကဵု ပအိုဝ်တံဂှ် ဗ္တောန်ကဵုမံင်အဓိကရ။

ပ္ဍဲကဵုဘာဗ္တောန်လိက်ပညာသဇိုင်ဂှ်ဝွံ ပရေင်ဗ္တောန်လိက်ပတ်ကောန်အရင်ကဵု အရေဝ်ဘာသာ ဟွံဍိုက်ပေင်ကီု၊ ပ္ဍဲကဵုအဆံင်တန်မူလဟေင် ကဵုလဝ်အခေါင်ဗ္တောန်လိက် ဘာသာကောန်ဍုင်အရင်ဂှ်ရ သွက်သၟတ် ဟွံဟီုဂးအရေဝ်ဘာသာမိ အပ္ဍဲသ္ၚိကၟိန်တံဂှ် ပရေင်ဆောံလေင်ဂၠိုင်မံင်ရ။

∆ အခေါင်ထိင်ဒဝ် လိက်ပတ် ကေုာံ ယေန်သၞာင်ပရေင်ကောန်ဂကူ

ပ္ဍဲကဵုဂကူမၞိဟ်မွဲဂကူဂှ်ဝွံ အခေါင်ထိင်ဒဝ်လိက်ပတ် ကေုာံ ယေန်သၞာင်၊ အခေါင်ဗ္တောန်၊ အခေါင်ကၠောန်သ္ပ သွက်ဂွံတောတက်တိုန်နွံရောင် ပ္ဍဲကဵုလိက်လလောင်တြး အခေါင်အရာမၞိဟ်ဂၠးတိဂှ် ဓမံက်ထ္ၜးလဝ် ကၠးကၠးဖ္ဍးဖ္ဍးကီုလေဝ် ကောန်ဂကူ ကောန်ဍုင်အရင် မၞုံအပ္ဍဲကၟိန်ဍုင်ဗၟာတံ ဟွံဂွံဒုင်စသိုင်ချုိုတ်ပၠိုတ်ရ။

ပ္ဍဲကဵုကဏ္ဍပရေင်ပညာဂှ်ဝွံ ပွမစုတ်လဝ် ပရေင်ဗ္တောန်အရေဝ်ဘာသာ၊ လိက်ပတ်၊ ယေန်သၞာင် ကောန်ဂကူကောန်ဍုင်အရင်မဆေင်စပ်တံဂှ် ဒှ်ပရေင်ညဳသၟဟ် အခေါင်အရာမၞိဟ်မွဲသာ်ရောင် ဓမံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။

ပ္ဍဲဘာဗ္တောန်လိက် မၞုံကၟိန်ဍုင်ဗၟာဂမၠိုင်ဂှ်ဝွံ သၟတ်ကောန်ဍုင်အရင်ဂမၠိုင် ယဝ်ဂွံအခေါင်ဗ္တောန်လိက် နကဵုအရေဝ်ဘာသာမိမ္ဂး လၟိဟ်ကွးဘာလေပ်လိက် သာတုဲသၠုင်တိုန်ကၠုင်ရောင်ဂှ်လေဝ် ညးတာလျိုင် နူဇာနှိက်ဆေင်စပ်ကဵု ပရေင်ပြံင်လှာဲပလေတ်ပလေတ် သၞောတ်ပညာကၟိန်ဍုင်ဗၟာမွဲတၠဂှ် ဟီုလဝ်ရ။

ၜိုန်ဂှ်ကီုလေဝ် ဟိုတ်နူပဋိပက္ခကဵု ပရေင်ကြေပ်ဂြတ်ပၞာန်တ္ၚဲဏံဂှ်ရ ပံက်ဘာဟွံဂွံကီု၊ ဂကောံပရေင်ပညာ ကေုာံ ပရေင်ဘာသာ ဗဂေတ်ကမၠောန်ဟွံမာန်ဂှ်လေဝ် ကောန်ဂကူကောန်ဍုင်အရင် မၞုံအပ္ဍဲကၟိန်ဍုင်ဗၟာတံ သွက်ဂွံထိင်ဒဝ် လိက်ပတ် ကေုာံ ယေန်သၞာင်ဇကုဂှ် ဒှ်မံင်တင်ကော်ဆောရ။

အတိုင်စရင် UNESO လလောင်ပ္တိတ်လဝ် ပ္ဍဲသၞာံ (၂၀၁၈) ဂှ်မ္ဂး ပၞောဝ်ကဵုအရေဝ်ဘာသာ စကာဒေသ (၁၀၀) ပြင် အပ္ဍဲကၟိန်ဍုင်ဗၟာဂှ် အရေဝ်ဘာသာ မၞုံအန္တရာဲကြပ်ကၠေံကၠက် ဟွံအောန်နူ (၂၀) ဂကူနွံရဂှ်လေဝ် စၟတ်သမ္တီလဝ်ဂှ် ဂွံတီကေတ်ရ။