လိက်ပရေင်သ္ရဳဂၠိပ်၊ ယက္ခဂုမ္ဘဏ်

အဘိဓာန် အံက်(သ်)ဖိုအ်(ဒ်) ချူထမံက်ထ္ၜးလဝ် အဓိပ္ပါဲ ဝေါဟာ “Peace” (ၜိုဟ်လလမ်)ဂှ် ယဝ်ကၠာဲပတိတ် နကဵုအဓိပ္ပါဲ ဘာသာအင်္ဂလိက်မ္ဂး “ပ္ဍဲဒေသတိဍာ်မွဲမွဲ ဟွံသေင်မ္ဂး ပ္ဍဲဍုင်မွဲမွဲ အခိင်အခါ၊ အကာဲအရာ ဟွံမွဲကဵုပရေင်ပကီုပရာပ် ကေုာံ ပေါဲပၞာန်” သာ်ဝွံ ပံက်လဝ်ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ ဒှ်သာ်ဂှ်မ္ဂး ကၟိန်ဍုင်ဗၟာဂှ် ကေင်ၜိုဟ်လလမ်မံင်ကီုဟာ က္လေင်ကျောဝ်ရံင်စိုအ်။

ဍုင်ဗၟာဂှ် ကောန်ဍုင်အရင်ဂကူဇဳ အရေဝ်၊ ဘာသာ၊ ယေန်သၞာင်၊ အခိုက်ကၞာဟွံတုပ် တၞဟ်ခြာမံင်တံ တန်တဴကၠုင်ဒၟံင် နူကဵုသၞောတ်ပဒေသရာဇ်တေံတုဲ ဒးဒုင်ပ္ဍဵုပ္ဍိုက်ကၠုင်အဆက်က် ဟွံမွဲကဵုပရေင်ၜိုဟ်လလမ်ရ။ နူစဍုင်ဗၟာ တိတ်ဗၠးနူသၟဝ်တဲအင်္ဂလိက်တုဲ စဵုကဵုစိုပ်အခိင်တ္ၚဲဏံ ဟွံၜိုဟ်သြိုဟ်ကၠုင် မွဲလှ်ေဏီဂှ် တီဒၟံင်အလုံဂၠးတိရ။

 က္လေင်လ္ၚတ်ရံင် နူကၠာဟွံစိုပ် သၞာံ ၂၀၁၅ ၊ ဂကောံရပ်လွဟ် ကောန်ဂကူကောန်ဍုင်အရင်တံ ထ္ပက်စၟတ်တဲလိက်ကသုက် ဒေါံပန်ပှ်ော အလုံဍုင်(NCA)ကီု၊ ထ္ပက်စၟတ်တဲလိက်ကသုက်(NCA) တုဲဒှ်အာကီု အလဵုအသဳကၟိန်ဍုင်ဗၟာ မအုပ်ဓုပ်ကၠုင်လဝ်အဆက်က်ဂှ် နူကဵုဗွိုင်ဒပ်ပၞာန်တံ ရပ်လဝ်ဇုက်တုဲ ကော်ဘိက်သဳကၠဳကၠုင် ပရေင်ၜိုဟ်လလမ် ကၠောန်ကၠုင်ကောံဓရီု ရိုဟ်လၟိဟ်အလန် ဟွံမာန်ရ။

နူကဵုဒပ်ပၞာန်သီအဝဵု သၞာံ ၂၀၂၁ တုဲ လောန်ကၠုင်ခြာဟွံလအ် ပ္ဍဲဂိတုဂျောန်ဏံဂှ်လေဝ် နကဵုယၟု ဌာန်ကောံ ပရေင်ၜိုဟ်လလမ် သၞာံ ၂၀၂၅ ဂှ် ထပ်ကၠောန်ကၠုင်လဝ်ပၠန်ရ။ “နူပရေင်ၜိုဟ်လလမ်၊ ပေါဲရုဲမာဲ ကေုာံ ပွမပံင်ကောံသၞောတ်ဖေတ်ဒရာ စဵုကဵုစိုပ် ကၟိန်ဍုင်တၟိ မၜိုဟ်သြိုဟ်သာယာတေံ” ခၞံက္ဍိုပ်လိက် ဝေါဟာကျေဝ်ဝ်တုဲ ကော်ဘိက်ညးစၞး ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုင်အရင်၊ ဗော်ပရေင်ဍုင်ကွာန်တံရ။ တင်လဝ်ယၟုၜိုန်ရကျေဝ်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲပေါဲသဳကၠဳဂှ် ဂကောံမဒစဵုဒစးဒၟံင်ကဵုကံင်ဇြဳပၞာန်တံ ဟွံပါလုပ်ရ။

ဆေင်စပ်ကဵုပရေင်ၜိုဟ်လလမ် လိက်ကသုက်(NCA)တုဲ “ဒပ်ပၞာန်ဂှ် လောဘဇၞော်တုဲ လုပ်သီထောံ အဝဵု ၂၀၂၁ ဂှ်ရ ပရေင်ၜိုဟ်လလမ် လိက်ကသုက်(NCA) ဂွံလီုအာ၊ ဟွံရံင်ကဵုပရေင်ၜိုဟ်လလမ်တုဲ ၝမိက်ကၠောန်ဂှ် ကၠောန်ဏာကြာန်န်တှ်ေ ပြသၞာဂှ်ဇၞော်ကၠုင်ရ။ ဂွံၜိုဟ်သြိုဟ်ဂှ် အဓိကနွံ(၃)သာ် မွဲဂှ် ဒပ်ပၞာန်ဒးပါဲတိတ်နူပရေင်ဍုင်ကွာန်ဏောင်၊ ၜါဂှ် ဒးချူဓဇက် သဇိုင်သၞောဝ်ဥပဒေဒက်ပတန် တၟိဏောင်၊ ပိဂှ် ညးက္လိလောန်လဝ်ဒုဟ်တံဂှ် ဒးဒုင်ကေတ်လျိုင် လ္တူဒုဟ်ဇကုကၠောန်လဝ်ဂှ်ဏောင်” ပဒိုဝ်သဝ်တဝ်နဳ ညးမၞုံအခေါင်ဟီုဂး ဒပ်ပၞာန်ကရေင် (KNU) မနုက်တိတ်အာ နူဂကောံဒေါံပန်ပှ်ောအလုံဍုင် လိက်ကသုက်(NCA)ဂှ် ဟီုရ။

 အကာဲအရာဍုင် မရုသံင်မံင်အဆံင်ဏံဂှ် ကံင်ဇြဳပၞာန် ဂစာန်ကၠောန်မံင်ပေါဲရုဲမာဲဖိုဟ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုဂိတုဂျူလာဲ(၄)ဂှ် ကံင်ဇြဳပၞာန်တံ ထပ်ပတိတ်ဏာ လိက်လလောင်တြးပၠန်ရ။ “ဟိုတ်ဒၟါနူသွဟ်မာဲ ၂၀၂၀ တုဲ မ္ဒးထိင်လဝ်အဝဵုဂှ် ပေါဲရုဲမာဲ သၞာံ ၂၀၂၅ ဏံ တုဲဒှ်အာမ္ဂး က္လေင်ပအပ်ဏာ အဝဵုတံဂှ်ဏောင်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဂကောံပၠန်ဂတး ကောန်ဍုင်အရင်တံ ထံက်ရံင် ကဵုပရေင်ၜိုဟ်လလမ်ဍုင်တုဲ သွက်သ္ဂောံဆဵုဂဗသဳကၠဳအာဂှ် သၠးကၠေံလွဟ်တုဲ လုပ်ကၠုင်အိုတ်ညိ။ ထပ်ကော်ဘိက်ဏာ ရ” သာ်ဝွံ ချူထမံက်လဝ် ပ္ဍဲလိက်လလောင်တြးဂှ်ရ။

လောန်ကၠုင် ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၆၃ တေံလေဝ် သွက်ပရေင်ၜိုဟ်လလမ် အပ္ဍဲဍုင်သ္ဂးတုဲ အလဵုအသဳပၞာန် ဥူနေဝေန် ၜိုန်ရကော်ဘိက် ဂကောံရပ်လွဟ် ကောန်ဍုင်အရင် သဳကၠဳကၠုင်ကီုလေဝ် ဟွံအံင်ဇၞးရ။ ပ္ဍဲပေါဲသဳကၠဳဂှ် ဂကောံပၠန်ဂတးဍုင်သေံ -(Shan State Independent Army-SSIA) ကေုာံ ဂကောံပၠန်ဂတးကချေင်တံ ၜါဂကောံ အာတ်မိက်တွဵုရး ကေုာံ ပရေင်ဗၠးၜးဂကူတုဲ ပေါဲသဳကၠဳဂှ် လီုအာရ။

ဗော်ကရေင်(KNU)၊ ဗော်တောတက်ကောန်ဂကူကရေင်ဍာဲ ကေုာံ ဗော်ဍုင်မန်တၟိ (၃)ဗော်တံလေဝ် ၜိုန်ရပတိုန်ထ္ၜးသဳကၠဳ တင်ပရေင်ဒေါံပန်ပှ်ော အလုံဍုင်ကီုလေဝ် လ္ပာ်အလဵုသဳနေဝေန်တံ ကေမ်ဇျှာပ်လဝ်လညာတ် ကောန်ဍုင်အရင်တံ ဒးဖျေံလွဟ်ဟေင်တုဲ ပေါဲသဳကၠဳပရေင်ၜိုဟ်လလမ်ဂှ် ဟွံက္လိဂွံ ပေါဲအံင်ဇၞးရ။

ဗွဲကြဴဏံ ၜိုန်ရကောန်ဍုင်အရင်တံ က္လိဂွံတွဵုရးဍုင် ညးကဵုညးကီုလေဝ် ဟိုတ်နူအလဵုသဳပၞာန် အဆက်က်တံ ကေမ်ဇျှာပ်လဝ် ဝါဒမဟာဂကူတုဲ အခေါင်အဝဵုအုပ်ဓုပ်ဂကူ ညိလေဝ်ဟွံမွဲ နွံဆယၟု အလဵုအသဳတွဵုရးဍုင်ရ။ ဌာန်ဒေသ ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုင်အရင်တံ အာစိုပ်ဒၟံင်တံဂှ် ဒးဒုင်သ္ပမာန်၊ ဒးဒုင်ပ္ဍဵုပ္ဍိုက်ဒၟံင်ကဵုအလဵုအသဳပၞာန်တံ နကဵုနဲကဲနာနာသာ်ရ။

နူပၞာန်သီအဝဵုတုဲ အပ္ဍဲပွိုင်(၄)သၞာံဏံ ဌာန်ဒၞါဲဒေသ ဂကောံပၠန်ဂတးတံ ထိင်ဒဝ်ကၠုင်မာန်တံဂှ် ဒပ်ကံင်ဇြဳပၞာန်တံ ဗက်ထောံမံင်ဗမ် နကဵုယာန်ကျာ ၆၃ က္ဍိုပ်ကၠံ၊ ရိုဟ်လၟိဟ်နကဵုလ္တုန်မ္ဂး ဟွံအောန်နူ (၅၀၀၀)လ္တုန်နွံရောင်။ နူကဵု(ကပြင်ရပ်ဝန်း-ISP Myanmar) ချူထမံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။ သ္အာင်နူဂှ် အလုံကၟိန်ဍုင်မွဲ ပၞောဝ်ကဵုပွိုင်ဍုင်နွံဒၟံင်(၃၃၀)ပွိုင်ဍုင်ဂှ် (၁၆၀)ပွိုင်ဍုင်ပြင် အလဵုအသဳပၞာန်တံ ဗတိုက်ဒၟံင် နကဵုယာန်ကျာရ။

အလဵုအသဳပၞာန်ဂှ် ဓဝ်သစ္စလေဝ်ဟွံမွဲရ။ တက်ကျာသဳကၠဳလဝ် ဒေါံပန်ပှ်ောတုဲလေဝ် ဆက်ဗတိုက်ဒၟံင်ဟွံဇူရ။ ဟိုတ်နူဒှ်ဒၟံင်သာ်ဂှ်တုဲ ဂကောံပၠန်ဂတးတမ်ကညင်တံကီု၊ ဂကောံပၠန်ဂတးကောန်ဍုင်အရင်တံကီု ဟွံမွဲကဵုဓဝ်ပတှ်ေ သ္ဂောံတက်ကျာကဵုအလဵုအသဳပၞာန်ဂှ် ဒှ်ဟွံလောဲရ။ ဂကောံပၠန်ဂတးတံ ဟွံဒုင်တက်ကျာတုဲ လၟုဟ်အလဵုအသဳပၞာန်တံ တိတ်ဂၠံင်ပေါဲရုဲမာဲရ။

အလဵုအသဳပၞာန်တံ တိတ်ဂၠံင်ပေါဲရုဲမာဲဂှ် ဗော်ပရေင်ဍုင်ကွာန် လုပ်ပေါဲရုဲမာဲ ကရောံဒပ်ပၞာန်မ္ဂး တုပ်သၟဟ်ကဵုထ္ပက်ဏာ ဂအုဲဆက်လမျီု ကုဒပ်ပၞာန်တံ သ္ဂောံဆက်သှ်ေအာ ပ္ဍဲပရေင်ဍုင်ကွာန် အနာဂတ်ရ။ ပေါဲရုဲမာဲ ၜိုန်တုဲဒှ်အာတုဲလေဝ် အခန်ကဏ္ဍဒပ်ပၞာန်တံ ဆက်အုပ်ဓုပ်အာဍုင်ပၠန်ရ။ “ဗော်ပရေင်ဍုင်ကွာန် မလုပ်ပေါဲရုဲမာဲ မွဲကရောံကဵုဒပ်ပၞာန်ဂှ် ဒှ်ဗော်ပရေင်ဍုင်ကွာန် ဒဳမဵုကရေဇြဳ ဟွံသေင်၊ သၟာပရေင်ဍုင်ကွာန် ဒဳမဵုကရေဇြဳဍာံဇေတ်မ္ဂး ဆလအ်ဟွံလုပ်ပေါဲရုဲမာဲ မွဲကရောံကဵုဒပ်ပၞာန်ရ” သာ်ဏံ ဥက္ကဌဗော် -DPNS ဥူအံင်မဵုဇြဝ်ဟီုရ။

ပေါဲရုဲမာဲသၞာံ ၂၀၂၅ ဏံ ညးဍုင်ကွာန်တံ စၟဳစအခေါင်အရာဟွံဂွံရောင်။ ပေါဲရုဲမာဲဏံတုဲအာလေဝ် ပြသၞာဍုင်ပိုဲ ပြေပြံင်အာဟွံသေင်ရ။ မိက်ဂွံကဵုဍုင်ၜိုဟ်သြိုဟ်ဍာံမ္ဂး သဳကၠဳကဵုဂကောံပၠန်ဂတး သီုဖအိုတ် ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်တုဲ ဗီုလဵုဂွံဒက်ပတန်အာ ကၟိန်ဍုင်ဏံရောဂှ် ဒးဂၠာဲသွဟ်ဏောင်။ ပ္ဍဲကဵုဒက်ပတန်ဍုင်တၟိဏံ ဒပ်ပၞာန်ပါလုပ် ပ္ဍဲပရေင်ဍုင်ကွာန်ဟွံဂွံရောင်။ ဒပ်ပၞာန်တံ လုကဴပါဒၟံင်ပ္ဍဲပရေင်ဍုင်ကွာန်၊ လုကဴဟွံပါဲတိတ်အာ နူပရေင်ဍုင်ကွာန်ဏီမ္ဂး ဍုင်ကွာန်ဆလအ်လေဝ် ဟွံၜိုဟ်သြိုဟ်ရောင်။