လိက်ပရေင်၊ ယက္ခဂုမ္ဘဏ်

ပေါဲရုဲမာဲကဝ်မယှေန်ပၞာန်တအ် က္ဍိုက်ပ်တုဲကၠောန်ဂှ် တ္ၚဲဍေံကြပ်ကၠုင်ကြပ်ကၠုင်ရ။ ပေါဲရုဲမာဲဏအ် ဒဒှ်ရ ပေါဲရုဲမာဲတပ်တးဟွံသေင်ဂှ် ဇၟာပ်မၞိဟ်တီတဴအိုတ်ရ။ ပေါဲရုဲမာဲ ၂၀၂၅ ဏအ် နကဵုဂကောံ အာဇြဳယာန်ကီု၊ ဂကောံဂၠးတိ ကုလသမဂ္ဂကီု ဟွံသ္ပသမ္တီရ။

ၜိုန်ဂှ်လေဝ် ညးဂှ်မိက်ဂွံသ္ပစၟတ်သမ္တီတှ်ေသ္ပ ဟွံသ္ပစၟတ်သမ္တီတှ်ေတုဲ ဍုင်ကြုက်၊ ရာတ်ယှာ၊ အိန္ဒိယျ ဍုင်ဇၞော်ဇၞော်တအ် ဒုင်တဲ သ္ပကဵုသမ္တီတုဲ ညးဍုင်ကွာန်တအ် စုတ်ကဵုမာဲ ညိညမ္ဂး ရုမ်ဂပ်ဒၟံင်ရဏောင် သာ်ဝွံ ကဝ်မယှေန်ပၞာန်တအ် စှ်ေလဝ်စိုတ်ရ။

အတိုင်ဂဝ်မယှေန်ပၞာန်တအ် ပတိတ်လဝ် လလောင်တြးမ္ဂး ဂိတုဒဳဇြေန်ပါ ၂၈ ဏအ် ကၠောန်အာပေါဲရုဲမာဲ အလန်ပထမရ။ သွက်သ္ဂောံကၠောန်အာ ပေါဲရုဲမာဲဂှ် သှ်ေဆမွဲဂိတုပြင်ညိဓဝ်ရ။ ၜိုန်ရတ္ၚဲကြပ်ဒၟံင်ကီုလေဝ် ညးဍုင်ကွာန်တအ် ဂွံကတိုင်ကၟဟ်၊ ဂွံဟီုဂးဒၟံင် ပရေင်ပေါဲရုဲမာဲဂှ် ဟွံမွဲရ။ ပရေင်ချဳဓရာင်လေဝ် သ္ၚိတ်ဇြဒၟံင်အိုတ်ရ။

အကြာအရာပ်ကီု၊ အကြာဖျာကီု၊ အကြာဆေင်စသုင်ကီု မၞိဟ်ဂွံဟီုဒၟံင် ပရေင်ပေါဲရုဲမာဲဟွံမွဲရ။ အကာဲအရာ မၞိဟ်စိုတ်ဂွံလုပ်စ ပေါဲရုဲမာဲလေဝ် ဟွံမွဲရ။ လောန်ကၠုင်ပိဂိတု နူဂိတုအဝ်ဂုက်တေံ စနူလလောင်တြးတေံ ပေါဲရုဲမာဲဂှ် ပေါဲအလီရ ဟီုဂးမံင်အိုတ်တုဲ ညးဍုင်ကွာန်တအ် မံင်ထောံ ညံင်ကဵုဟွံတီမွဲသာ်ရ။

ကောန်ညးဍုင်ကွာန် မမံင်ဒၟံင်သၟဝ်တဲ တၠအဝဵုပၞာန်တအ်ဂှ် ပေါဲရုဲမာဲဏအ် ဒဒှ်ရ ပၞော်တိတ် သွက်ညးတအ်ဟွံသေင်ဂှ် ညးတအ်တီကၠိုဟ်လဝ်အိုတ်ရ။ ပေါဲရုဲမာဲတုဲဒှ်အာလေဝ် ညးတအ်တိတ်ဗၠးနူတၠအဝဵုပၞာန်တအ် ဟွံသေင်ဂှ် ညတအ်တီဒၟံင်သီုညးဖအိုတ်ရ။ ဟိုတ်နူဂှ်ရ ကောန်ညးဍုင်ကွာန်တအ် မံင်ထောံ ပေါဲရုဲမာဲဂှ် ညံင်ကဵုဟွံဆေင်စပ်ကဵုညးတအ်အိုတ်ရ။

အခိင်လၟုဟ် ပေါဲရုဲမာဲကြပ်တိုန်ကွေံကွေံတုဲ လ္တူဍုင်ဇၞော်လ္ဂုင်ဂှ် တၞးရုပ်လလောင်တြး အလံင်အမာတ်လ္ၚဵုတအ် စူတိုန်အကြာဒကဴဂၠံင်ညိညနွံရ။ တၞးရုပ်အလံင်အမာတ် ဂွံပြိုင်ပ္စူပတိုန် ညံင်ရဴပေါဲရုဲမာဲတုဲတုဲကၠုင်တေံ ဟွံမွဲရ။ တၞးရုပ်အလံင်အမာတ် နွံဒၟံင်ပြိုဲပြိုဲ အတေံမွဲတၞး အဏအ်မွဲတၞးရ။ အဓိက ဆဵုဒၟံင်တၞးရုပ် အရံင်သာ်ၚေက် နူကဵုဗော်ခိုင်ကၠိုက်ကေုာံ ဖောအ်ဗြဳကၟိန်ဍုင် (USDP) ကေုာံ ဗော်ဗဳပိမ (PPP) တအ်သၟးရ။

ဒၞာဲလ္ၚဵုတအ်ဟေင် ဆဵုစတၞးရုပ်အလံင်အမာတ် ဗော်ညးဍုင်ကွာန် (PP) ဥုဂိုဝ်ဂိုဝ်ကျဳတအ်ရ။ ၜိုန်ရလလောင်တြးလဝ် တၞးရုပ်အလံင်အမာတ်တအ်ကီုလေဝ် ကောန်ညးဍုင်ကွာန် စိုတ်ဂွံလုပ်စဂှ် ဟွံညာတ်ရ။ ပေါဲရုဲမာဲအလန်ဏအ် ဒှ်ပေါဲရုဲမာဲကဝ်မယှေန်ပၞာန်တအ် ကၠောန်ဏာ ဆအယာံမာတ် ကၠောန်ပတုဲဝတ် ထ္ၜးစကဵုညးဂၠးတိတအ် ဂွံသ္ပသမ္တီကဵုညးတအ်ရတုဲ ကမၠောန်ကဝ်မယှေန်ပၞာန်ဂှ် ကဝ်မယှေန်ပၞာန်ကၠောန်၊ ကမၠောန်ညးဍုင်ကွာန်လၟေင်တ္ၚဲ သွက်ဂွံပေင်ဗုင်ဂၞဴဂှ် ညးဍုင်ကွာန်တအ် ကၠောန်အာ ဗီုညးကုညး ကမၠောန်ညးကုညးရ။

ပေါဲရုဲမာဲဂှ်လေဝ် ကၠောန်အာဇၟာပ်ပွိုင်ဍုင်ဟွံသေင် အလုံဍုင်မွဲဂှ် ကၠောန်အာဆ ၁၆၇ ပွိုင်ဍုင်ဓဝ်ရ။ အလန်ပထမဂှ် ကၠောန်အာ ပ္ဍဲဂိတုဒဳဇြေန်ပါ ၂၈ ဂှ်တုဲ အလန်ဒုတိယဂှ် ဆက်ကၠောန်အာ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၆ ဂိတုဂျာန်ဏဝါရဳ ၁၁ ဂှ်ရောင် လလောင်တြးလဝ်ရ။ ပေါဲရုဲမာဲလၟုဟ်ဏအ် ဗီုကောန်ညးဍုင်ကွာန်တအ် စိုတ်ဟွံလုပ်စဂှ် မၞိဟ်စုတ်မာဲလေဝ် အောန်ဏောင်ဂှ် ကဝ်မယှေန်ပၞာန်တအ် တီလဝ်တုဲတုဲရ။

ဟိုတ်ဂှ်ရ နူကၠာဟွံစိုပ်ပေါဲရုဲမာဲဏီဂှ် “ပေါဲရုဲမာဲ သွက်ဂွံအံင်ဇၞးဂှ် ညးကဵုဆန္ဒမာဲ သ္ဒးနွံဂလိုင်လဵုရောဂှ် ပ္ဍဲဥပဒေ ချူစၟတ်လဝ်ဟွံမွဲ” သကိုပ်ပၞာန် မေန်အံင်လှာင် ဟီုဂးဏာလဝ် ပ္ဍဲကောံဓရီုကဝ်မယှေန်ပၞာန် ဂိတုအဝ်ဂုက် ၁၂ ဂှ်ရ။ ဆိင်ဆကေတ် မၞိဟ်စုတ်မာဲ ဗၞတ် ၅၀ က္ဍိုပ်ကၠံနွံဏောင်၊ ညးစၞးကၠတ်ထဝ် ဗၞတ်ကဝက် ကလိဂွံမ္ဂး ပေါဲရုဲမာဲအံင်ဇၞးရောင် သကိုပ်ပၞာန် မေန်အံင်လှာင်ဟီုရ။

တင်ရန်တၟအ် ကဝ်မယှေန်ပၞာန်တအ်ဂှ် တိဍာ်ရုဲမာဲကီု၊ လၟိဟ်မၞိဟ်စုတ်မာဲ အောန်ကီု၊ ဂၠိုင်ကီု၊ ပေင်ကီု၊ ဟွံပေင်ကီုဂှ် အဓိကဟွံသေင် ပေါဲရုဲမာဲညံင်ဂွံတုဲဒှ်အာ ဆၜိုတ်အယောင်အလာတုဲ အလဵုအသဳကၠုင်နူပေါဲရုဲမာဲ မံက်ကၠုင်ဣရ ကေတ်ယၟုဏအ်ဟေင်ရ။ သကိုပ်ပၞာန်မေန်အံင်လှာင်ဂှ် ပါင်ဂှ် ၜိုန်ရဟီုဒၟံင်ပရေင်သၞောဝ် ၂၀၀၈ ကီုလေဝ် ပ္ဍဲသၞောဝ် ၂၀၀၈ တေံ ချူလဝ် သီအဝဵုမ္ဂး ဆက်အာယုက် ၆ ဂိတုၜါဝါဟေင်ဂွံရ။ သကိုပ်ပၞာန်မေန်အံင်လှာင် ဆက်ကၠုင်အာယုက် ၆ ဂိတု ဂၠိုင်ကဵုဝါတုဲ လၟုဟ်ပေင်ကၠုင် ပွိုင် ၄ သၞာံပြင်ရ။

ကြပ်စိုပ်အခိင်ပေါဲရုဲမာဲဂှ် နူကဵုယၟု ‘ကံင်ဇြဳပၞာန်’ ဂှ် ပြံင်ကၠေံယၟု ‘ကဝ်မယှေန်ပၞာန်’ရ။ သကိုပ်ပၞာန် မေန်အံင်လှာင်ဂှ် ပ္ဍဲကဝ်မယှေန်ပၞာန်ဂှ်လေဝ် ဆက်ကေမ်ၛာပ်လဝ် တာလျိုင်ယာယဳသမ္မတတုဲ ပ္ဍဲဒပ်ပၞာန်လေဝ် ဆက်ကေမ်ၛာပ်လဝ် အဝဵုသကိုပ်က္ဍိုက်ပ်ပရေင်စဵုဒၞာဖိုဟ်ရ။ ပေါဲရုဲမာဲ မကၠောန်ဗဒှ်လၟုဟ်ဏအ် ညးဍုင်ကွာန်ဗွဲမဂၠိုင်ကီု၊ ဍုင်သအာင်ဗွဲမဂၠိုင်ကီု ၜိုန်ရဟွံသ္ပစၟတ်သမ္တီကီုလေဝ် ညးဍုင်ကွာန်လ္ၚဵု(မၞိဟ်ဗွဲမအောန်) ကေုာံ ဍုင်သအာင်လ္ၚဵုတအ် ထံက်တဴဂလာန်နွံရ။

ဍုင်ရာတ်ယှာ၊ ဍုင်ဗဳဠာရုတ်၊ ဍုင်ကြုက်၊ ဍုင်အိန္ဒိယျတအ် ထံက်ဂလာန်မံက်က်ဂတဝ်ဂတဝ်တုဲ ပ္ဍဲဂကောံဍုင်အာဇြဳယာန် ဍုင်ကာမ်ဗဝ်ဒဳယျာ၊ ဍုင်ဗဳယနာန်၊ ဍုင်လဴ၊ ဍုင်သေံတအ် အယောင်အလာထံက်ဂလာန် မံက်ဒၟံင်ကီုရောင်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ ပေါဲရုဲမာဲတုဲဒှ်အာမ္ဂး ကလိဂွံဒုင်ယၟု အလဵုအသဳလုပ်ဗဗွဲဓဝ်တုဲ နကဵုဒြဟတ်ကြုက်၊ အိန္ဒိယျ၊ ရာတ်ယှာတအ် လုပ်အကြာဍုင်သအာင်တအ် ဂွံရောင်ဂှ် ကဝ်မယှေန်ပၞာန်တအ် တော်တၟော်လဝ်ရ။

ပ္ဍဲပေါဲရုဲမာဲဏအ် ဗော်ဇၞော် ၆ ဗော် ကေုာံ ဗော်ဍောတ်တ် ၆၇ ဗော်တအ် ၜိုန်ရလုပ်ပြိုင်ကီုလေဝ် အိုတ်ကၞောတ် ဗော်ဇာဒိသိုင် USDP ဟေင် လီဠာန်ဏာမာဲတုဲ ဗော်သၟဟ်သှ်ေတအ်ဂှ် ဒှ်ဗော်ဆအယာံမာတ် ဗပေင်စအဗံက်ရ။ နူလၟုဟ် ကၠာပေါဲရုဲမာဲ ဟွံဒှ်ဏီဂှ် ဗော်ဇာဒိသိုင် USDP တအ် ပလေဝ်ပလေတ် ရုဲစှ်ပြေင်ရေင်လဝ် မၞိဟ်သွက်ဂွံကေတ်တာလျိုင် ပ္ဍဲအလဵုအသဳတၟိတုဲရ။

ပေါဲရုဲမာဲလောန်ၜက်အာတုဲမ္ဂး သကိုပ်ပၞာန်မေန်အံင်လှာင် ကေတ်ဒၞာဲ (Position) အလဵုရောဂှ် ကာပၞုက်ညးတအ် ဟွံမံက်တိတ်ကၠုင်ဏီရ။ ကေတ်ဒၞာဲသမ္မတမ္ဂး ဒးသၠးကၠေံ အဝဵုသကိုပ်က္ဍိုက်ပ်ပရေင်စဵုဒၞာရောင်။ ဆက်ကေတ်အာတာလျိုင် သကိုပ်က္ဍိုက်ပ်ပရေင်စဵုဒၞာမ္ဂး ကေတ်ဒၞာဲသမ္မတ ဟွံဂွံရောင်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဒၞာဲသကိုပ်ပၞာန်မေန်အံင်လှာင် ဂွံဆက်တန်တဴအာ ကြဴနူပေါဲရုဲမာဲဏအ်တုဲဂှ် ဒဵုကဵုလၟုဟ် ဒှ်ဒၟံင် ‘ပဟေဠိ’ ဖိုဟ်ရောင်။