နာဲမာန် – ၜိုန်ရအလဵုအသဳ တွဵုရးမန် မံက်ကၠုၚ်ကီုလေဝ် သဘၚ်ကၞာ စၟတ်သမ္တီ တ္ၚဲဍုၚ်မန် ဟံသာဝတဳလီု ပေၚ် ၂၅၄ သၞာံဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်မန်တံ ဟွံဂံၚ်ကၠောန် ပြာပြာကဋ်ကဋ်ဏီတုဲ ဒေသညးကဵုညး ဒးကၠောန်မံၚ် သ္ၚိတ်သ္ၚိတ်ဇြဇြဖိုဟ်ရ။ 

ဗီု-ဌာန်ပရိုၚ်ဗၠးၜးမန်

ဒေသလ္ၚဵုဂှ် ပကိတ်လဝ်ကဵု သဘၚ်ကၞာ စှေ်ဘာ ဥတုကညၚ်၊ ဒေသလ္ၚဵု ပကိတ်လဝ်ကဵု တ္ၚဲစှေ်ဘာ တ္ၚဲအဒိုတ်တုဲ ဒးကၠောန်အာ အခန်ကၞာ စၟတ်သမ္တီ တ္ၚဲဍုၚ်မန် ဟံသာဝတဳလီုအိုတ်ရ။

“လပါ်ကွာန်ကၠအ်သတ် ကွာန်ဘာဒေါဝ်ပိုဲလေဝ် ရန်တၟံကဵု တ္ၚဲဟံသာဝတဳလီုဂှ်ရ သဝ်တ္ၚဲဂှ် ကျာ်ဇၞော်အာစာ ခမဳသၚ်တအ် ဗှ်ဖ္ဍောတ်မ္ၚဵု ဂေတ်ကွာန်၊ တ္ၚဲပၠိုတ်ဂှ် သၟတ်တအ် ပံၚ်ပကောံတုဲ ပ္ဍေန်ပၟတ်ပၞာန် ဇရေၚ်ကျာ်စေတဳ” သာ်ဏံ သၟတ်ညးမချဳဒရာၚ် အစဳအဇန် ကၠောန်ဗဒှ် တ္ၚဲဍုၚ်မန် ဟံသာဝတဳလီု ဒေသပွိုၚ်ဍုၚ် မုဟ်ဍုၚ်မွဲတၠ ဟီုထ္ၜးရ။

စပ်ကဵုကၠောန်တ္ၚဲဍုၚ်မန် ဟံသာဝတဳလီုဏံတုဲ ဇၟာပ်ဇၟာပ်ဒေသဂှ် ဒးဒုၚ်မၚ်ရံၚ်မံၚ်ကဵု ထံၚ်ပရိုၚ် အလဵုအသဳတံကီုရောၚ်ဂှ် ညးမချဳဒရာၚ်တံ ဟီုအိုတ်ရ။

“ဒေသဍုၚ်ပံၚ်ပိုဲဂှ် ကျာ်ဇၞော်တံ အာဂတ ပၠတရဴတုဲ ကၠောန်တ္ၚဲဟံသာဝတဳလီုဏံ၊ သီုကဵုပစူလဝ် ဗီုရုပ်ဗစူတိ စၟတ်သမ္တီ တ္ၚဲဟံသာဝတဳလီုဏီ၊ ထံၚ်ပရိုၚ်တံ မၚ်ရံၚ်မံၚ်ကီု၊ ဆဂး မုဍေံဟွံဟီုပုဟ်” သာ်ဏံ ညးမချဳဒရာၚ် ကၠောန်ဗဒှ် တ္ၚဲဟံသာဝတဳလီု နူဍုၚ်ပံၚ်မွဲတၠ လဴထ္ၜးရ။

လောန်ကၠုၚ် ၜိုတ် ၆ သၞာံတေံ စကၠောန်ဗဒှ်ကၠုၚ် တ္ၚဲဟံသာဝတဳလီု ပေၚ် ၂၄၈ သၞာံ ပ္ဍဲရုၚ်စန္ဒက် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ အပ္ဍဲဍုၚ်တေံတုဲ သ္ပပတံနူ ပေၚ် ၂၅၀ သၞာံဂှ် ဂကောံသၚ်သၟတ် ဂကောံသၟတ် ဂကောံကွးဘာတက္ကသိုလ်တံ ပံၚ်ကောံတုဲ ကၠောန်ကၠုၚ် ပြာပြာကဋ်ကဋ် အပ္ဍဲဍုၚ်မန် ဇၟာပ်ဇၟာပ်ဒေသရ။

သၞာံတုဲကၠုၚ်တေံဂှ် ဟိုတ်နူအသိၚ် တၠဂုဏ်ဥက္ကံသ ကော် တၠဂုဏ်ဇြဝ်လာတ် ဒးဒုၚ်ရပ်လဝ်ကီု ဟိုတ်နူအကာဲအရာ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကဵု အလဵုအသဳပၞာန်တံ ဟွံပြေပြံၚ်ကီုတုဲ ပရေၚ်ချဳဒရာၚ် ကၠောန်ဗဒှ်တ္ၚဲဏံဂှ် အသိၚ်ယအ်စှေ်ကၠုၚ်ရ။

သ္ပစၟတ်သမ္တီကဵု တ္ၚဲဍုၚ်မန် တတိယ ဟံသာဝတဳ ဒးဒုၚ်ပလီု တသိုတ်စှေ်အာ သၟဝ်တဲ သၟိၚ်ဗၟာအံၚ်ဇေယျ ပ္ဍဲလက်ထက် သၟိၚ်မန်ဗညာဒလ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ် ၁၁၁၉ ဂိတုပသာ် ၈ စွေက်ဂှ်တုဲ ကၠောန်ဗဒှ်ကၠုၚ် တ္ၚဲဍုၚ်မန် ဟံသာဝတဳလီုရ။

အခိၚ်ဍုၚ်မန် ဟံသာဝတီလီုဂှ်မ္ဂး ခမဳသၚ်မန်ဂမၠိုၚ် ဒးဒုၚ်လိုန်ဂစိုတ် နကဵုစိၚ် ကေုာံ ညးဍုၚ်ကွာန်မန် မပ္တံကဵု ကောန်ၚာ်၊ ညးဗြဴ မၞုံကဵုဂဝ်ဂၞဴတံလေဝ် ဒးဒုၚ်ဗာ်ထပက် စံၚ်ယဇ် ဂစိုတ်ကမၠက်ကၠုၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠေၚ် ရိုဟ်လၟိဟ် ဟွံမာန်ရ။

ညံၚ်ရဴ အပ္ဍဲဍုၚ်မန်၊ အပ္ဍဲဍုၚ်သေံကီု အလုံလိုက်မွဲ မပ္တံ အမေရိကာန်၊ ကနေဒါ၊ အဝ်သတြေလျာ၊ နယူဇြဳလာန်၊ သဝိတ်ဒေန်၊ အေန်ဂလာန်၊ ဒိန်မက် ကေုာံ ဍုၚ်ကောန်မန်တံ မဖျေံမံၚ်သဇိုၚ်တၞဟ်ဟ်တံဂှ်လေဝ် ဗီုညးကဵုညး ဗှ်ဗၞုဟ် ကၠောန်သဘၚ်ကၞာ တ္ၚဲဍုၚ်မန် ဟံသာဝတဳလီု ဇၟာပ်ပ် သၞာံအိုတ်ရ။