လိက်ပရေင်၊ ယက္ခဂုမ္ဘဏ်

ဂကောံပၠန်ဂတးရပ်လွဟ် ကောန်ဂကူကောန်ဍုင်အရင် (ERO) မံက်ပြာကတ်ကၠုင် မွဲကရောံကဵု ပရေင်ဗၠးၜးဍုင်ဗၟာ ပ္ဍဲကဵုသၞာံ ၁၉၄၈ ဂှ် ကလေင်ဂတးကျောဝ်ရံင် ဝင်ပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်ဍုင်ဗၟာမ္ဂး ပေင်ကၠုင် ၇၇ သၞာံတုဲရ။ အပ္ဍဲကာလပွိုင် ၇၇ သၞာံဂှ် ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုင်အရင်တၟိတၟိတအ်လေဝ် မံက်ကၠုင်ဗွဲမဂၠိုင်တုဲ သၞောဝ်ဒတောဝ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်တၟိတၟိတအ်လေဝ် မံက်ကၠုင်မံင်အဆက်က်နွံရ။

ပၞောဝ်ကဵုက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်တၟိဂမၠိုင်ဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဒပ်ပၞာန်အာရက္ခ/ဂကောံဂအုပ်ကောန်ဂကူရခေင် (ULA/AA) ထောန်မျာတ်နာင်လေဝ် ပါမွဲတၠကီုရ။ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်အာရက္ခ ထောန်မျာတ်နာင်ဂှ် ယဝ်ၜတ်ကၞာတ်ကဵုက္ဍိုပ်သ္ကိုပ် ERO ဂမၠိုင်မ္ဂး အာယုက်ဝှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ် ဍောတ်တဴဗွဲမလာန်ရ။ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် ကလေင်ကျောဝ်ရံင် ပရေင်အံင်ဇၞးပၞာန် သၟဝ်ပၠတရဴက္ဍိုပ်သ္ကိုပ် ULA/AA ထောန်မျာတ်နာင် မကလိဂွံလဝ် ပ္ဍဲတိဍာ်ရခေင်မ္ဂး ERO လဵုလေဝ် ထမံက်ရုပ်ရဴ ပရေင်အံင်ဇၞးဗီုညး ဟွံမာန်ဂှ် ဂွံဆဵုညာတ်ကေတ်ရ။

ပ္ဍဲဂကောံမဟာမိတ်ကောဒေံ ၃ ဂကောံ မက္ဍိုက်ကၠုင်က္ဍိုပ် “လဝေင်ပၞာန် ၁၀၂၇” ဂှ် ဒပ်ပၞာန် AA ဟီုမ္ဂး ပ္ဍဲမုက်ပၞာန်ဒေသရခေင်တေံ သီုကဵုဟွံဇူ ဝေင်ဒၟံင်ပၞာန်တုဲ တိဍာ်ပိုင်ပြဳ သီလဝ်ဂွံတုဲတအ်ဂှ်လေဝ် သီုကဵုဟွံကလေင်ဆောံဏီ မင်မွဲထိင်ဒဝ်ကၠုင်မာန်ဂှ် နွံဆဒပ်အာရက္ခရ။ သအာင်နူဂှ် ဒပ်ပၞာန်ကိုဝ်က (MNDAA) ကေုာံ ဒပ်တအင် (TNLA) တအ် တၞဟ်ခြာဒၟံင်ကဵု ဒပ်ပၞာန် AA ဆေင်စပ်ကဵုပရေင်က္ဍိုက်ပ်၊ တိုင်ပ္ကဴပရေင်ဍုင်ကွာန်၊ ပရေင်ရုန်ဂစာန်နတဲတုဲ ညးဂမၠိုင် စိုတ်လုပ်စကဵုထောန်မျာတ်နာင်အိုတ်ရ။

မွဲအခိင်ဓဝ် ဒေသရခေင်ဂှ် ပဋိပက္ခပရေင်ကောန်ဂကူ ဂလာရိုဝ်ဟေန်ဂျာကီု၊ ပရေင်ပိုန်ဒြပ် နူကဵုဍုင်ဇၞော်ၜါဍုင် ကြုက်ကေုာံအိန္ဒိယျ မဖျေံလဝ်တမ်ရိုဟ်ဇၞော်ဇၞော် ပ္ဍဲဒေသရခေင် နွံဂၠိုင်ဒၟံင်ကီုတုဲ ပြသၞာဗီုကဵု ERO တၞဟ်ဟ်တအ် ဟွံကေင်ဆဵုဂဗမွဲလှ်ေတအ်ဂှ်လေဝ် AA တအ် မ္ဒးသောင်ကလးဒၟံင်ပြသၞာ ဇၞော်ကဵုဒြဟတ်ရ။ တင်ပြသၞာဇၞော်ဇၞော်တအ်ဂှ် သောင်ကလးပြေပြံင် တတ်ကၠောံမာန်မ္ဂး သွက်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ထောန်မျာတ်နာင် ဒှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ် အဆံင်ရခေင်သၟးဟွံသေင်ရ။ ဒှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ် မဍိုက်ပေင်တဴကဵုလျးအရံင် ဂဵုတၟးတဴ အလုံဍုင် အလုံလိုက်မွဲရ။

ပ္ဍဲကဵုဝင်ဒစဵုဒစးသၠဲတိမ္ဂး အလုံဍုင်ဗၟာမွဲ စိုတ်ဓာတ်ပရေင်ဍုင်ကွာန် သ္ဂောံၚုဟ်ကတဵုတိုန်ကၠုင်မာန် ညးမပၠကၠုင်တရဴ ကျာ်ဇၞော်ဂကူရခေင် ဥုဥတ္တမ ဟီုမ္ဂး ဒှ်ကၠုင်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ် အဆံင်ဂကူရခေင်သၟးဟွံက ဒှ်ကၠုင်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ် အဆံင်အလုံဍုင်ဗၟာမွဲရ။ တၠုင်လအာ ညံင်ရဴသာ်ဂှ်ကီု လၟုဟ်ဏံ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ထောန်မျာတ်နာင် သွက်သ္ဂောံတိုန်စိုပ်အာ အဆံင်အလုံဍုင် တၠုင်လအာအယောင်အလာ နွံဒၟံင်ရောင်ဂှ် ဂွံဆဵုညာတ်ကေတ်ရ။

သွက်အခေါင်အရာဏံ နူကဵုအဆံင်သ္ကိုပ်ဗိုလ် ဂကောံရပ်လွဟ်မွဲ စဵုကဵုအာစိုပ် အဆံင်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ် အလုံဍုင်မွဲမာန် ထောန်မျာတ်နာင် မ္ဒးတတ်ထပါ်မံင် အကြာတင်ခက်ခုဲ ဗွဲမဂၠိုင်ဏီရောင်။ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် ပြသၞာတအ်ဏအ် သွက်ထောန်မျာတ်နာင် အရာဒှ်ဟွံမာန် ဟွံမွဲရောင်။ လညာတ်သမ္တီ ပရေင်က္ဍိုက်ပ် ထောန်မျာတ်နာင်ဂှ် ဗွဲမဂတာပ်အခိင် ပြံင်လှာဲတောတက် ဗက်ဒၟံင်ကဵုအခိင်ကာလရောင်ဂှ် ပသတိမ္ဂး ဂွံဆဵုကေတ်မာန်ရ။

နကဵုအလဵုဇကုညး နူကဵုမူလတေံ ဖျေံလဝ်တင်ရန်တၟံ ဂၠံင်တရဴရက္ခိတ ကောန်ဂကူရခေင် (The Way of Rakhita) (ဝါ) ပရေင်ဗၠးၜး အလုံကောန်ဂကူရခေင်ဂှ် နဒဒှ်တမ်ရိုဟ်ကၞက်သဇိုင် ရပ်ကၟောန်လဝ် ဗွဲမခိုင်ဗိုန်တုဲ မွဲဒမြိပ်ဓဝ်ဂှ် တးပါဲထောံ သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန်မာန်မှ ဂၠံင်တရဴရက္ခိတ အံင်ဇၞးမာန်ရောင်ဂှ် ဒုင်သဇိုင်ကဵုအကာဲအရာ မကတဵုဒှ်ဒၟံင်ပကတိဂှ်တုဲ ထောန်မျာတ်နာင် ဟီုပတိတ်ဏာ ဗွဲမကၠးဖ္ဍးဂှ် ညးညးအဲအဲ ဂွံမိင်ကေတ်ရ။ လ္တူလဟီု AA ဂှ် ဒရိုဟ်ပလံင်ဏာဒၟံင် ညံင်သ္ဂောံစိုပ်အာ ဂၠံင်တရဴပၠန်ဂတး ဗွဲမသၠဲလးတေံတုဲယျဟာ? ထောန်မျာတ်နာင်ဂှ် နူအဆံင်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကောန်ဂကူရခေင် ညံင်သ္ဂောံစိုပ်အဆံင်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ် မသၠုင်နူဂှ်ဏီ တင်ရန်တၟံ နွံမံင်ယျဟာ? ဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်ပါ်ပါဲ ပတိုန်ထ္ၜးအာ နကဵုလိက်ပရေင်ဝွံရ။

ပရေင်က္ဍိုက်ပ် ဗွဲမဗိုန်ဗတ်ကၟောန်ဟရောန်

ပ္ဍဲကဵု ERO ဂမၠိုင်ဂှ် ဂၠံင်တရဴပရေင်ဍုင်ကွာန် ဗွဲမကၠးဖ္ဍး၊ ပရေင်က္ဍိုက်ပ် ဗွဲမဗိုန်ဗတ်ကၟောန်ဓရောန်၊ ပွမဖျေံ မဟာဗျူဟာပရေင်ပၞာန် ဗွဲမဍာံပြမာန်တံဂှ် တ္ၚဲဏအ် ဂွံဆဵုညာတ်ကေတ်ဒၟံင် ပ္ဍဲ AA တံရ။ မွဲကရောံကဵုပရေင်အံင်ဇၞး AA တအ်ဂှ် ညးမရပ်သၠသၞေဝ် ထောန်မျာတ်နာင် နူကဵုက္ဍိုပ်သ္ကိုပ် အဆံင်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပရေင်ပၞာန်မွဲ ညံင်သ္ဂောံစိုပ်အဆံင် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပရေင်ဍုင်ကွာန်မွဲ ထမံက်ထ္ၜးဒၟံင်စရာဲဍာ်ဒကေဝ် သိုက်က်သိုက်က်ဂှ် ဂွံဆဵုညာတ်ကေတ်မံင် သိုက်က်ရ။

ပရေင်အံင်ဇၞးပၞာန် AA ဂှ် မွဲဒမြိပ်ဝင်ပၞာန်အပ္ဍဲဍုင်ဗၟာ ကလေင်ကျောဝ်ရံင်မ္ဂး ဒပ်ပၞာန်အလဵုအသဳဗၟာဟေင် ဒှ်ညးဇၞးပၞာန်တုဲ တ္ၚဲဏအ် ဒပ်ပၞာန် AA တအ် တက်ပကဝ်ကၠေံဝင်ဏအ် မာန်ကၠုင်ရ။ ရိုဟ်ကၞက်ပေါဲအံင်ဇၞးတအ်ဏအ် ကလေင်ကျောဝ်လ္ၚတ်ရံင် ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်မ္ဂး ဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတ္ၚဲဏအ် အထေင်သောဲကဵု ဒပ်ပၞာန် AA တအ်တုဲ တော်လဝ်လ္တူ AA တအ် ဆကောန်မေဲဓဝ်ဟာ? သာ်ဂှ်ဟွံသေင်မ္ဂး ဟိုတ်နူပရေင်က္ဍိုက်ပ် ဗွဲမဗိုန်ဗတ်ကၟောန်ဟရောန် ကေုာံ ပရေင်ဗျူဟာ AA တအ် ခိုဟ်ဟာ? ယဝ်သ္ၚဳဂၠိပ်မ္ဂး ဟိုတ်နူဟိုတ်သီုၜါသာ်ရောင် မ္ဒးသှ်ဏာရ။

ပ္ဍဲကဵုသၞာံအကြာ (၂၀၁၀ – ၂၀၂၀) ဂှ် အဃောက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဒပ်ပၞာန်အလဵုအသဳတံ ထုဲဒၟံင်ကဵုကမၠောန် ပရေင်ပၠံင်အဝဵုတုဲ ဒပ်ပၞာန် AA တအ် လၟိဟ်ကောန်ပၞာန် လုပ်ကဵုလ္ၚီ သီုကဵုမကမ်၊ သီုလွဟ်၊ သီုကြိယာပၞာန်နာနာ နူကဵုတိဍာ်ဒေသကချေင် ယောန်ဂၠောဲစှ်ေကၠုင် တိဍာ်ဒေသရခေင် နကဵုဗရုဇိုင်သာသာ ဖျေံဒၞါဲမာန်ကၠုင် ဗွဲမအံင်ဇၞးမာန်ဂှ် ဒှ်အစဳအဇန်မဟာဗျူဟာ ပရေင်က္ဍိုက်ပ် ဗွဲမဗိုန်ဗတ်ကၟောန်ဟရောန်ရောင်ဂှ် သ္ၚဳဂၠိပ်ရံင်မ္ဂး ဂွံဆဵုညာတ်ကေတ် ဗွဲမကၠးဖ္ဍးရ။

ကၠတ်ဒက်ပတန်လဝ်ဒပ်ပၞာန် ကၠတ်ဗ္တောန်လဝ်ကွတ်ပၞာန် ပ္ဍဲတိဍာ်ကချေင်မွဲဒၞါဲတုဲ ပြံင်ကၠုင်ဖျေံသဇိုင် ပ္ဍဲတိဍာ်ဒေသရခေင်မာန် နကဵုအလန်ကၠာအိုတ်ဂှ် ပြေကၠုင်စိုတ် ဍောင်ပြေကၠုင် လ္တူကမၠောန် မဒုင်ကၠုင်လဝ်ဒဒိုက်တအ်ဂှ်ရောင် လက်ကရဴမကလိလဝ်ဂွံ ပေါဲအံင်ဇၞးဂမၠိုင်ဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ် AA ထောန်မျာတ်နာင် ဟီုပံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲအေန်တာဗျူ ဌာန်ပရိုင်ဨရာဝတဳဂှ် ဂွံဆဵုညာတ်ကေတ်ရ။

“ပ္ဍဲအရာထမံက်ရုပ်ရဴ Strategy ပိုဲ ဗျူဟာပိုဲတအ်ဂှ် ဒးကၠောန်သ္ၚိတ်တ်ဇြဇြရ။ ကမၠောန်မ္ဒးကၠောန် ဇိပ်ပ်ဂၠိပ်ပ်ဏောင်လေဝ် ဟွံကၠောန်လေဝ်ဟွံဂွံ ဒးကၠတ်ကၠောန်ညံင်ဟွံဂွံမံက် ဒးကၠောန်သိုက်က်တုဲ ဍောင်ကွေံကွေံ၊ ဂလာန်ထေက်ကဵုဟီုဂွံဂှ်ဟီုတုဲ ဟွံမွဲကဵုဇၞူ ဒးကၠောန်စဵုကဵုအာစိုပ်ဒတုဲတွဵု အကာဲအရာဒှ်မံင်သာ်ဂှ်” ထောန်မျာတ်နာင်ဟီုရ။

ဆက်ပ္တိုန်ထ္ၜးအာသ္ကုတ် (၂) ပၠန်ရောင်