ဗညာရာံ – ပ္ဍဲပေဲါရုဲမာဲ- ၂၀၁၀ တုဲမ္ဂး (၃) တေံ အဲကျာလဝ် ပရူဂကူဗၟာတံ ဖ္ဍိုန်ကၠုၚ်ဇြဟတ် ဂကူမန်တံရ။ ဂလာန်အဲဟီုဂှ် လၟုဟ်ပြာကတ်ဂၠိုၚ်က္ဍၚ်ရ။ အခိုက်ဇၟာပ်မၞိဟ် ဒးလုပ်ပၞာန် နူလက်ထက်ဨကရာဇ်ဗၟာတြေံတြေံတံဂှ် ဍေံတံကလေၚ်စကာတိုန်ပၠန်ဣယျ။ နူခေတ် (၁၆) ဗွဝ်ကၠံတေံ ဒၟာနူသၞောဝ်ဏံရ ဂကူမန်တံ ဒးအောန်စှေ်ကၠုၚ်ဂှ် လ္ပဝိုတ်သတိအိုတ်ညိ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲ ပေဲါရုဲမာဲ-၂၀၁၀ တုဲမ္ဂး (၄) ဏံဂှ် ဗွဲမဗဗွဲကဵု ကာလဗော်မန်ပိတံဂှ် မုဒးကၠောန်ထေက် ချူမြော်ကဵုညိဏောၚ်။

သၞောဝ်ဍေံဂှ် ဍေံစွံလဝ်အာရီုကဵု ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂၠိုၚ်ဏောၚ်ဂှ် ရံၚ်ကေတ်မအရေဝ်ဍေံမ္ဂး တီကေတ်မာန်မံၚ်။ ပ္ဍဲဒေသမန်ပိုယ် ယဝ်သဟွံၜိုဟ်သြိုဟ်မ္ဂး ဂကူမန်တံဂှ် ညံၚ်ဂွံသၠေက်သၠံၚ်အာ ဍေံရန်တၟံလဝ်ဏောၚ်။ ဍေံရပ်သၞောဝ်ဂှ်တုဲ မန်ကဵုမန် ညံၚ်ဂွံပန်ဂစိုတ်ညးသကအ် ဍေံကော်ဗဒှ်ပ္တိုန် ပၞာန်ညးဍုၚ်ကွာန်ဏောၚ်။ ဍေံပ္တန်ဗဒှ်ပ္တိုန် ပၞာန်တမြဟ်ဏောၚ်၊ ဍေံရပ်သ္ပကောန်ဒၠေၚ် (ပဝ်တာ) ဏောၚ်။ ဗၟာတံဂှ် ဟွံဒးလုပ်ဟာ၊ ဒးလုပ်တုပ်တုပ်ရဏောၚ် ယဝ်သဟီုတှေ် ပ္ဍဲသၞောဝ်ဂှ်ပၠန် ဍေံဂမျိုၚ်ပ္တိုန်လေဝ် ဂွံ၊ ဍေံဂမ္စိုတ်လဝ် မွဲစုတ်လေဝ် ဂွံ၊ ညံၚ်ဂွံဒးလုပ်ပၞာန်လေဝ် ဍေံဖန်ဂွံ၊ ညံၚ်ဟွံဂွံဒးလုပ်ပၞာန်လေဝ် ဍေံပကဵုဂွံဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။

သၞောဝ်ဍေံဏံဂှ် နူဂိတုနဝ်ဝေန်ပါ ကၠာဟွံဂွံကၠောန်ဗဒှ် ပေဲါရုဲမာဲတေံရ ကောလာဟလ ဒှ်မံၚ်။ ရံၚ်ကေတ်တှေ် ပေဲါကမၠက်ဂကူ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂှ် ဒှ်တာလျိုၚ် အလဵုအသဳတၟိဏံဏောၚ်ဂှ် ပြာကတ်အာက္ဍၚ်ရ။ သၞောဝ်ဍေံတံ ချူဓဇက်လဝ် ၂၀၀၈ တေံလေဝ် လမျီုလေဝ် ဟွံလုပ်ဏီ၊ သၞောဝ်နာဲတာန်ယှိုယ်ချူလဝ် သ္ကဵုလုပ်ပၞာန် သီုညးဖအိုတ်ဏံ တိတ်ကၠုၚ်ဣယျဂှ် ရံၚ်ကေတ်မ္ဂး တီကေတ်ညိ။ ယဝ်ဒှ်ဗီုဏံတှေ် မုပိုယ်သ္ဇက်ဂွံစၟဳစ နူပေဲါရုဲမာဲဍေံတံ ဟွံမွဲ၊ မုပိုယ်သ္ဇက်ဂွံမၚ်ရံၚ် သဘၚ်စၠတ်ထဝ်ဍေံတံ ဟွံမွဲ၊ မုပိုယ်သ္ဇက်ဂွံဒးမၚ်တက်ကျာကဵု အလဵုအသဳတၟိဍေံတံ ဟွံမွဲ၊ ကလောန်ပိုယ် ဒးကၠောန်ဂှ် ကၠောန်လဝ် ဂွံမံၚ်ဣယျ။
မွဲသာ်ပၠန် ဟိုတ်နူသၞေဟ်က္ၜၚ်ဇၞော် သဒှ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲထွာဲတုဲ တိဍာ်ဗၠးၜး သွက်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ အောန်စှေ်ကၠုၚ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ဏောၚ်။ အာဂတနူဏံ ပရေၚ်စဵုဒၞာဒတုဲဖဵု အလဵုအသဳသေံဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်အဓိကဏောၚ်။ ဥပမာ-လၟုဟ် ကရေၚ်ကဵုဗၟာ ပန်မံၚ်ညးသကအ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဗြဝတဳရ။ ပန်ညးသကအ် ခါဏံ ဗၟာတံကၟာတ်ထောံပယျဵုဟဂှ်ရ။ ကၟာတ်ထောံတုဲ  ဍေံကျာကဵု ဒပ်ပၞာန်မၚ်ပယျဵုသေံ၊ ပေဲါဗတိုက်ဏံ ၜိုဟ်သြိုဟ်မှ ပိုယ်ကလေၚ်ပံက်ကဵု ဒဒန်ပယျဵုဏောၚ်ဂး။ ဣဏံလေဝ် ဍေံဒှ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲဒေသထွာဲမာန်မံၚ်။ ဍေံတံၚ်လဝ်ကိုန် လးလဝ်ဂွန်ဂှ် ပွိုၚ် (၃၀) သၞာံပထမဂှ် မွဲကဆံၚ်၊ ပွိုၚ် (၃၀) သၞာံဒုတိယဂှ် မွဲကဆံၚ် ဒှ်ၜါကဆံၚ်ရ။ စိုပ်ကဆံၚ်ဒုတိယမ္ဂး ဂၠံၚ်လေဝ်တုဲ၊ သၞေဟ်က္ၜၚ်လေဝ် ဒှ်၊ ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဒေသဂှ်လေဝ် ယာက္ဍိုပ်ဟွံမာန်၊ ဍုၚ်ကွာန်ဍေံတံလေဝ် ၜိုဟ်သြိုဟ်၊ ကာလဂှ်မှ ဍေံကၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဂြပ်ဍာံဍာံဏောၚ်။ အခိၚ်လၟုဟ် မုဍေံကၠောန်ကၠောန် နကဵုလညာတ်ပၞာန် ကေုာံ လညာတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဟေၚ် ဍေံတံကၠောန်မံၚ်ဏောၚ်။

လၟုဟ် ပိုယ်ညးဂမၠိုၚ်ဂှ် သ္ပဒပ်မၚ်ပယျဵုဂှ်လေဝ် ကြေပ်ကဵုဍေံ၊ လမျီုဇကု ဒးအပ်လဝ်ကဵုဍေံ၊ ဍေံဂှ် သၞဇကုဏောၚ်။ အန္တရာယ်ဇၞော်နူဏံ အလဵုကေတ်မဏီရော။ ဟွံသ္ပဒပ်မၚ်ပယျဵုပၠန်လေဝ် ဍေံပ္တိတ်လဝ်သၞောဝ်ဍေံ ဇၟာပ်ညးတြုံ အကြာအာယုက် (၁၈) ကဵု (၄၅) သၞာံ၊ ညးဗြဴ အကြာအာယုက် (၁၈) ကဵု (၃၅) သၞာံဂှ် ဒးလုပ်ပၞာန်ပၠန်ဣယျ။ အလန်ဏံဂှ် လံက်ဂြိၚ်တုဲ ဗဇဵုဟွံသေၚ်၊ ဗလးကဵုဇဵု အတိုၚ်ဂှ်ဟဂှ်ရ။ ဣဏံဂှ် ဍေံရန်တၟံလဝ် ဍေံသၠေက်ဍုၚ်ပိုယ် ဖ္ဍိုန်ဂကူပိုယ်ဏောၚ်ဂှ် ပြာကတ်မံၚ်ရ။
ခ္ဍန်ထောံမ္ဂး (၁) ဒၞာဲဂကူမန် ယအ်အာဂှ် ဍေံထပ်စၞးကဵု ဂကူဗၟာဏောၚ်၊ (၂) ဒၞာဲဗော်ချဳဒရာၚ်ဂှ် ဍေံဗဒှ်ပ္တိုန် ဒပ်ပၞာန်မန် မဒစဵုဒစးကဵုဗော်ဏောၚ်၊ ဟွံသေၚ်မ္ဂး ဒပ်ပၞာန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တၞဟ် ဍေံကဵုစှေ်ကၠုၚ် ဒစဵုဒစးကဵုဗော်ဏောၚ်၊ ဒှ်ဟွံဂွံ လ္ပခယျ၊ ကာလးပၠံၚ်လမျီုတှေ် ကောကဵုဒေံ သီုညးတြုံ သီုညးဗြဴ မဒးဒစဵုဒစးညးသကအ်သၟးရ။ (၃) နကဵုအသိၚ်အလိုန် သၞေဟ်က္ၜၚ်ထွာဲဂှ် ဍေံဗဇဵုမန်ကဵုသေံ မာန်မံၚ်ဏောၚ်။ ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဂှ် ညံၚ်ဂွံဒှ် ဗြဴစရာဲဍုၚ်၊ ညံၚ်ဂွံစောဲလာံကဵု ဂဥုဲဝိဝိၚ်၊ ညံၚ်ဂွံဝိုတ်တၠိၚ်အာကဵု ပရေၚ်ဂကူဂှ် ဍေံတံဖျေံကၠုၚ် အစဳအဇန်ဏောၚ်။ တိဍာ်ပၠန်ဂတးဂှ် ကြေပ်တိုန် နူကၠာတေံဏောၚ်။ လၟုဟ် သၟတ်မန်ပိုယ်ဂှ် စောဲမံၚ်ကဵု ဂဥုဲဝိဝိၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ရ။ ပ္ဍဲဍုၚ်မန်တေံလေဝ် ဗီုဂှ်ရ။ ပ္ဍဲဍုၚ်မ္ၚးဏံလေဝ် ဗီုဂှ်ရ။ ဣဏံဂှ် ဒှ်အန္တရာယ်ဂကူ ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ဏောၚ်။ ပ္ဍဲဍုၚ်မန်တေံဟီုတှေ် အလဵုအသဳပၞာန်တံ ဖန်ဇန်လဝ် ညံၚ်ဂွံဂွံ ဂဥုဲဝိဝိၚ် လောဲသွာရ။ သၞေဟ်က္ၜၚ်ထွာဲ ဒှ်ကၠုၚ်မ္ဂး ဂကူပိုယ် ဘိုအ်ဂွံလီုလာ်ဂၠိုၚ်တိုန် နူဏံဏီ။ ကောပ်ကာဲညးတံလေဝ် ဝါတ်တိုန် နူလၟုဟ်ဏံဏီ။ စိုတ်ဓာတ်ပၠန်ဂတးလေဝ် အောန်စှေ်ကၠုၚ်ဏောၚ်။ ပဲါနူဏံဂှ် တိဍာ်ပၠန်ဂတး ဍန်ကၠုၚ်ဏောၚ်။ ကအ်လဂုတ်၊ ထွာဲ၊ ကျာ်ပိ ၜတ်ရံၚ်တှေ် ဒၞာဲဗဟဵုဗော်လၟုဟ်ဂှ် ဒှ်မံၚ်လ္ဒောဝ်။ အကြာဂှ် နွံစၜိုတ် (၅၀) တိုၚ် လ္ပာ်တေံလ္ပာ်ဏံ။ ယဝ်သဂၠံၚ်ဍုၚ် ဗိုၚ်လဝ် သီုပိလ္ပာ် သီုပိဒိုဟ်မ္ဂး ဗီုလဵုဂွံဆက်တန်တဴအာ ဒးဗ္စာရဏာလဝ်ဒတုဲရ။

နကဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ် အတိုၚ်သၟဝ်ဏံ မထေက်ကဵုသ္ပရ။ ဗၟာတံ ဖျေံလဝ်ဂွန်ပွိုၚ် (၃၀) သၞာံမ္ဂး ပိုယ်လေဝ် ပွိုၚ် (၃၀) သၞာံ ဖျေံလဝ်ကီုထေက်ရ။ ဂွံတီလဝ်ဇိုၚ်ဗၟာတံဂှ် ဒှ်ပရဲပိုယ်ရ။

(၁) ကာလကလေၚ်ဒှ်ပေဲါဗတိုက်တၟိမ္ဂး စကာနဲဒမၠုက်တုဲ ဂကူဗၟာ၊ ကုမ္ပဏဳဗၟာ၊ ဂကောံဗၟာ မၞုံမံၚ် ပ္ဍဲဒေသမန်တံဂှ် ဒးကဵုခ္ဍိုက်ဂရိုက်ဏောၚ်။

(၂)    (က) နူလၟုဟ်ဏံ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဟွံသေၚ်မ္ဂး ဂကောံအာမ်အေယူတံ ဒးကံက်လဝ်စရၚ် ဂကူမန်တံဏောၚ်။ (အရေဝ်ဏံ ဟီုတုဲ ဟီုပၠန်ရ)။ အတိုၚ်အဲဟီုကၠုၚ်တေံဂှ်ရ ဒးခၞံဗဒှ်ပ္တိုန် ဌာနကောန်မန်ဏောၚ်။ ဗွဲတၟေၚ် နူသၞာံ ၂၀၁၁ ဏံ ဒဵုကဵုစိုပ် သၞာံ ၂၀၁၆ တေံ ဂကူမန် မၞုံအာယုက်အကြာ (၁၈) ကဵု (၃၅) သၞာံဂှ် ဒးကံက်လဝ် စရၚ်ဏောၚ်။ ဂကူမန်တံဂှ် ဒးလုက်စုက်ကဵု ဗော်ဏောၚ်။ မဒးကဵုလဝ်ပညာဏောၚ်။ နကဵုနဲဒမၠုက် မဒးကဵု ယဵုလဝ်သစ္စာဂကူဏောၚ်။

(ခ) သၞောဝ်ဗၟာတံ မဖျေံလဝ်လၟုဟ်ဂှ် ဂကူဗၟာတံရဂှ် ဟွံဒးမံၚ်စိုတ်ရ။ ညံၚ်ဂကူဗၟာတံ ဂွံစှေ်စးကဵု သၞောဝ်ဏံဂှ်လေဝ် ဖျေံဂွန်တုဲ မဒးကၠောန်အာဏောၚ်။

(၃)    (က) ယဝ်သသ္ပမာန်တှေ် တိဍာ်ပၠန်ဂတးလၟိုန် ဒးသၠဲပ္တိုန်ဏောၚ်။ ပံၚ်ကဵုကောန်ဍုၚ်အရၚ်တၞဟ်တုဲ ကသပ်မသီကေတ် ဗၟံက်ၜဳသာန်လောန်ဂှ် ဒးဗၟံက်ပ္တိုန်ရုပ်ရဴဏောၚ်။ ကသပ်ဏံ ဝါတ်ညိကီုလေဝ် ယဝ်သထ္ၜးရုပ်ရဴမာန်မ္ဂး ဒှ်ဟိုတ်အလဵုအသဳဗမာတံ ဒးကျပိုယ်။ ဒှ်ဟိုတ်အလဵုအသဳဍုၚ်မ္ၚး မပ္တံကဵုသေံ ကြုက်တံ မကၠုၚ်ကၠောန် ပရေၚ်ပိုန်ဂြပ်ကဵုပိုယ်။ ဒှ်ဟိုတ်ဍုၚ်လိုက်တံ မဂွံသ္ပစၟတ်သမ္တီကဵု ကၟိန်ဍုၚ်ဖေတ်ဒရာပိုယ်ရ။

(ခ) ရးတနၚ်သဳဂှ် ကေၚ်ဒှ်ကၠုၚ် ပွိုၚ်ဒွါရဝတဳကီုတုဲ ကာလသေံတံ ဂွံရးဒွါရဝတဳဂှ် မန်ကဵုသေံ ပၠံၚ်မံၚ်ညးသကအ်ရ။ စိုပ်လက်ထက် တၠညးရာဇာဓိရာဇ်ဂှ် စိုပ်ပ္ဍဲတဲမန်ပေၚ်ပေၚ်တုဲ လက်ကြဴဏံ မန်တံစှေ်အာသၟဝ်တဲဗၟာမှ သေံတံ ကလေၚ်ဂွံပၠန်ရ။ ပ္ဍဲလက်ထက်သၟိၚ်ဗၟာ ကုၚ်ဗံၚ်ဂှ် ကလေၚ်စိုပ်တဲဗၟာပၠန်။ ဆဂးဂှ် သေံတံ ဒဵုလၟုဟ် စောဲလာံမံၚ်ကဵု ရးတနၚ်သဳရ။ သၞေဟ်က္ၜၚ်ဏံ ဒှ်တုဲမ္ဂး ဍုၚ်ထွာဲဂှ် ဟွံကြပ်ကဵု နေပျဳဒဝ်ဗၟာမွဲသာ် အာကြပ်မံၚ်ကဵု ဍုၚ်ၜၚ်ကံက် တၟာဂလိုၚ်ရ။ အဲထေၚ်ကေတ်တှေ် သေံတံ ကၠုၚ်ကၠောန်သၞေဟ်က္ၜၚ် ပ္ဍဲထွာဲမ္ဂးဂှ် ဆၜိုတ်ပရေၚ်ပိုန်ဂြပ် ဟွံသေၚ်။ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လေဝ် ပါမံၚ်ရောၚ် ခယျရ။ အကြာဏံ ဗော်ကဵုသေံ ကၠောံက္ဍခိုဟ်မ္ဂး ဗၟာတံလေဝ် ကြေပ်မံၚ်ရ။ နဲကဲဗၟာတံ ဂွံကြေပ်ဂှ် ဒးပၠၚ်က္ဍဟ်ထေက်ရ။ အာဂတနူဏံ ဇြဟတ်ပၞာန်မန် ပ္ဍဲရးတနၚ်သဳ ဒးခိုၚ်ကၠိုက်ဟေၚ်မှ ၜိုတ်ဒးဂစပ်ရ။

ဟီုပရူဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတုဲ ပရူဗော်ဒဳမဵုကရေသဳ ကောန်ဂကူမန် (အတိုၚ်ညးတံ ချူယၟုညးတံ) ဂှ်လေဝ် ဒးဟီုညိရ။ ဗော်ဒဳမဵုကရေသဳ ကောန်ဂကူမန်ဂှ် ဥက္ကဌဇၞော် နာဲထောန်သိၚ် (နာဲထဝ်သောန်) အာမံၚ်က္ဍိုပ်ဖိုဟ်ရ။ ဗော်ညးတံဂှ် ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု ပေဲါရုဲမာဲ ၁၉၉၀ တေံတုဲ ချဳဒရာၚ်မံၚ် ကရောံ NLD ဗၟာတံဖိုဟ်ရ။ သွာၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဏံလေဝ် မန်ပိုယ် ဒးနွံရ။ ညးတံဂှ် ပ္ဍဲအရာဆက်ဆောံကဵု ညးရုၚ်ကုလသမဂ္ဂတံကီု၊ ပ္ဍဲအရာပံၚ်ဖက်ကဵု ဂကူဂလိုၚ် ဍုၚ်ဂလိုၚ်ကီု နွံကဵုအာနုဘဴကွေံရ။ ဆဂး ပ္ဍဲညးတံဂှ်လေဝ် သၟတ်မတိုန်တၟိအောန်မံၚ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ညးတံဂှ် နဒဒှ်ဂကောံ Civil Society ဇၞော်ဇၞော်မွဲ ဒးပ္တန်ဗဒှ်ပ္တိုန်တၟိထေက်ရ။ အတိုၚ်အဲမတီလဝ်ဂှ်တှေ် ဗော် NLD ဇၞော်ဂှ်လေဝ် ဟိုတ်နူဂွဵုဂွိုက် အလဵုအသဳပၞာန် မကဵုလဝ် ပွိုၚ် (၂၂) သၞာံဂှ်တုဲ ဇြဟတ်ညးတေံ ဍိုန်လျမံၚ်ကွေံကွေံရ။ နကဵုဇြဟတ် ကမၠောန်ပရဟိတတံဂှ် ဍေံတံ ကလေၚ်လွဳၜံၚ်ပ္တိုန်မံၚ် ဇြဟတ်တၟိရ။ မပ္တံသၟာရုပ်ဒမျိုၚ် နာဲ (ကျော်သူ) တံ ဗိုၚ်ရီုဗၚ်မံၚ်ကဵုရ။ ကိစ္စရီုဗၚ် ပရေၚ်ချိုတ်ဂျိုၚ်ကီု၊ ကိစ္စဂၠာဲသြန်ဂအုံ မပ္တံကဵု သွံဖျာနိဗ္ဗာန်ကီု၊ ကိစ္စပရေၚ်မၞိဟ်နာနာသာ်တံဂှ် ဂပ်ဝ်ဒးကၠောန်ရ။ နကဵုေလၟေၚ် Social politic ဟေၚ် ညးတံ ဆက်အာတရဴမာန်ရ။ ကဵုကသပ်ဗီုဏံဂှ် ဖျဝ်ဖျေံကဆံၚ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ညးတံ ဟွံသေၚ်တုဲ မိက်ဂွံကဵုညးတံ ကြပ်ကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်တံဟေၚ် မဒှ်ပဓာနကသပ်အဲရောၚ်။

ဗော်တၟိမန် မဒှ်ဗော်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ အလုံရးမန်ဂှ် ဇၞးလဝ်မာဲ (၁၆) ခုၚ်တုဲ ခါတ်မံၚ်ဂၠိက် သၟိက်တိုန်သဘၚ်စၠတ်ထဝ် အလန်ပထမဖိုဟ်ရ။ ညးတံဆိၚ်လဝ် ပၠုပ်ဂလာန် သၞောဝ်ဓမ္မသာတ်ကီုဏောၚ်။ အတိုၚ်ညးဂလိုၚ်တီလဝ်ဂှ်ရ ညးတံဂှ် ပရေၚ်ပညာ ဒှ်အဓိကတုဲ ပရေၚ်ပိုန်ဂြပ်ဂှ် ဒှ်ဒုတိယရ။ ဆၜိုတ်ၜါတၚ်ဏံဟေၚ် ညးတံထပါ်စၠတ်ထဝ်ဗၟာတံ မာန်လေပ်ရ။ ၜါတၚ်ဏံ ယဝ်သညးတံ အံၚ်ဇၞးမ္ဂး ဂကူမန်တံ ကဵုလဝ်မာဲဂှ် ဂုဏ်ဖဵုနွံတၟာဂလိုၚ်ရ။ ညးတံဂှ် ညံၚ်ရဴဗော်ရခေၚ်၊ ချေၚ်၊ သေံတံကီု ပံက်ကုမ္ပဏဳ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကီုဏောၚ် ကြီုလဝ်ရ။ ပရေၚ်ပညာ ကေုာံ ပရေၚ်ပိုန်ဂြပ်ဂှ်လေဝ် ဒးပြိုၚ်ပ္ကာန်ကဵုဗၟာတံ ဟွံသာဏီ။ နကဵုသၞောဝ် မတိတ်နူပါၚ်ဍေံ ဍေံကဵုဘဲကဵုဇကုမာန်မံၚ် ဇၟာပ်ဂၠံၚ်ရ။ ရံၚ်ကဵုသၞောဝ်ဗၟာမ္ဂး ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ညးတံဂှ် နကဵုညးမၞုံအာယုက် (၃၅) သၞာံ လ္ပာ်လ္တူဂှ်ဟေၚ် မဒးဒှ် ဇုတ်ဓရံၚ်ရ။ ညးမၞုံအာယုက် (၁၅) သၞာံကဵု (၃၅) သၞာံတံဂှ် ဗွဲဒဒှ်ဇြဟတ်ဒရိုဟ် စကာဂွံရ။

ဂကူဗၟာတံဂှ် အတိုၚ်အခိုက်ဍေံရ။ ဍေံဂှ် ဂကူဇြုံ ထုဲမံၚ်မှ မံၚ်လေပ်။ လၟုဟ်လေဝ် ဍေံပထုဲပိုယ်ပၠန်ဏောၚ်။ ရံၚ်ချိုတ်ချိုတ်ပၠိုတ်ပၠိုတ်တှေ် ဍေံတံစွံလဝ်အာရီု နွံၜါသာ်။ မွဲဂှ် ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ညံၚ်ဂွံနှဴညးသကအ်၊ ၜါဂှ်တှေ် အရာအိုတ်သီု ညံၚ်ဂွံနွံ ပ္ဍဲတဲဍေံတံ မဒှ်ရ။ ရံၚ်ကေတ်မ္ဂးတှေ် မၞိဟ်အခိၚ်ဆီနရုတိုန်ဂှ် အကြာအာယုက် (၁၅) ကဵု (၃၅) သၞာံရ။ ဇၟာပ်မၞိဟ် အခိၚ်တံဏံရ ဒးတိုန်သိုလ်ဏောၚ်။ ဒးကေတ်ကဝေၚ်ဏောၚ်၊ ဒးစှေ်ဒၞဲါဏောၚ်၊ ဒးဂၠာဲကမၠောန်ဏောၚ်။ အခိၚ်ခိုဟ်အိုတ် သွက်ဘဝမၞိဟ်ဂှ် အလဵုအသဳပၞာန်တံ သီဗ္ၜောဝ်လဝ်ဂှ် စွံသတိညိ။ အခိၚ်ဏံ ဍေံတံဂွံဗ္ဂေတ်လဝ်မ္ဂး ပၞောဝ်ညးပိဂှ် ညးၜါဂှ် ဆီနှဴသၟးရ။ တၞဟ်တၞဟ်လ္ပရံၚ် ကောန်ဗော်ရ ဗလးဏာ ကဵုတိုန်ဘာ အကြာဂကူဂလိုၚ်မ္ဂး မွဲဟွံသေၚ်ၜါ ပါအာကဵု ညးတၞဟ်ဂှ် လၟုဟ်လေဝ် ပိုဲဂွံဆဵုမံၚ်ကီုရ။ တုဲပၠန် ကောန်ညးတံဂှ် ဟွံဂွံအရေဝ်မန်၊ ဟွံလေပ်လိက်မန်၊ ဟွံဆက်ဆောံကၠုၚ်ကဵု ဂကူဇကုဂှ်လေဝ် ပိုဲဂွံဆဵုကေတ်မံၚ်ရ။ သၞောဝ်ဗၟာဏံ ဒှ်အာဒ္တန်မ္ဂး ဍေံဖုဲ ပိုဲဒှ်ကဝေက်မာန်မံၚ်။

ဟီုသာ်ဂှ်တှေ် နာဗီုဏံ ပိုဲချပ်စမ်ရံၚ် မွဲတဲ။ ကောန်ၚာ်မွဲမွဲ ပိုဲတော်ရံၚ်။ နူၜံၚ်ဂွံ ညံၚ်ဂွံဒှ်ယၟုဗၟာ ဍေံဖန်မာန်ဏောၚ်။ တုဲပၠန် ဘာရံၚ်ကောန်ၚာ်ဗၟာတံဂှ် ဍေံဖျေံကဵု ဇၟာပ်ကွာန်ဏောၚ်။ စိုပ်ဘာတန်မူလ၊ တန်ဒေါဝ်၊ တန်သၠုၚ်ပၠန်လေဝ် နွံမံၚ် ပ္ဍဲသၟဝ်ပရေၚ်ပညာဍေံဏောၚ်။ အာယုက်အကြာ (၁၆) ကဵု (၁၈) ဂှ် ဂွံအံၚ်တန်သၠုၚ်ဏောၚ်။ ကာလဂှ်မ္ဂး တိုန်တက္ကသိုလ်ကၠာဟာ လုပ်ပၞာန်ကၠာဟာ ဒးသ္ဂုတ်သွာတ်ဏောၚ်။ ကာလလဆောဝ် ညးဇၞော်ဗၟာဒေသတံဂှ် (ညးတံဏံ ကာလဒှ်ဂကူမန်လေဝ် ဒှ်ဏောၚ်) ကဵုလုပ်ပၞာန်အတေၚ်လေဝ် သၞောဝ်ဍေံ ကဵုလဝ်အခေါၚ်ကော်ဂှ်ရ။ ဟွံသ္ပကောန်ပၞာန်တှေ် ဒှ်ပၞာန်ညးဍုၚ်ကွာန်၊ ဟွံသ္ပပၞာန်ညးဍုၚ်ကွာန်တှေ် ဒးဒှ်ကောန်ပဝ်တာရ။ ထုဲညိဓဝ် ဟွံသေၚ်ရ။ ကောန်ဇာတ်တံဂှ် နွံမံၚ် ပ္ဍဲတဲမိမပေၚ်ပေၚ် ဟွံသေၚ်တုဲ ဒးစပ်မံၚ်ကဵု အလဵုအသဳပၞာန်တံရ။

ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကီု၊ ဗော်ဒဳမဵုကရေသဳ ကောန်ဂကူမန်ကီု၊ ဗော်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ အလုံရးမန်ကီု ဒးစွံအာရီုကဵု ဂကူမန်ပိုဲရ။ နူဍောတ်ဍောတ် စဵုကဵုစိုပ် အာယုက် (၁၈) ဂှ် မွဲတဲ၊ နူအာယုက် (၁၈) စဵုကဵုစိုပ်အာယုက် (၃၅) ဂှ် မွဲတဲ၊ နူအာယုက် (၃၅) စဵုကဵုစိုပ် အာယုက် (၆၅) ဂှ် မွဲတဲ၊ နူအာယုက် (၆၅) စဵုကဵုချိုတ်ဂှ် မွဲတဲ ပံၚ်ဒှ်အာ (၄) တဲရ။ ဗော်ပိတံဂှ် ပံၚ်ကောံညဳသာတုဲ ပ္ဍဲပွိုၚ်အာမ်အေယူ ဒးဖျေံမဟာဗျူဟာဂကူရ။ ဆၜိုတ် သမဂ္ဂ သၟာကမၠောန်ဓဝ်လေဝ် ဟွံတုဲ၊ ဆၜိုတ် ဂကောံသၟာဗ္ၚဓဝ်လေဝ် ဟွံတုဲ၊ ဆၜိုတ် ဂကောံသၟတ်ဓဝ်လေဝ် ဟွံတုဲ၊  ဂကောံသွာၚ်ညးကဵုညး ညံၚ်ဂွံသီဗ္ၜောဝ် ဇြဟတ်ဂကူမန် ဗွဲမဗဗွဲကဵု အာယုက်ညးတေံ သီုဖအိုတ်မာန်ဂှ် ကိစ္စဇၞော်မံၚ်ဏောၚ်။

ဥပၟာ – သွက်မၞိဟ်အတဲပထမဂှ် ဗော်ပိဏံ မုဖျေံလဝ် လၟေၚ်ကမၠောန်ရော။ ယဝ်သဗဝ်စုတ် လ္တူဂကောံပံၚ်ကောံ ပရေၚ်ဂကူမန်မ္ဂး ဂကောံအာမ်အေယူဏံ မုလးလဝ်အစဳဇန် နွံရော။ မၞိဟ်အတဲပထမဏံဂှ် ပိုဲသီဗ္ၜောဝ်လဝ် ဂွံမ္ဂး ဟွံပရေံရ။ ဂွံသီဗ္ၜောဝ်ဂွံဂှ် မုပိုဲဒးကေတ်ရော။ ဘာရံၚ်ကောန်ၚာ်မန် အလုံရးမည ဒးနွံဏောၚ်သေၚ်ဟာ။ ဘာကောန်ဂကူမန် (ဟွံသေၚ်တှေ်) ဘာပူဂဵုမန် (Mon Private School) ဒးနွံဏောၚ်သေၚ်ဟာ။ ဇၞာပ်မန် ညံၚ်ဂွံတိုန်ဘာမန်ဏံ၊ ဇၟာပ်ဘာ ညံၚ်ကဆံၚ်လိုက် ဂွံစိုပ်ဂှ် ပၟိက်ဇၞော်မံၚ်ဏောၚ်သေၚ်ဟာ၊ ယဝ်ဟီုသာ်ဏံမ္ဂး ပၞောဝ်ကဵုဗော်ပိဏံ ဗော်လဵုသၟဟ်အစောံရော။
ဥပၟာမွဲပၠန် ညးဂှ် အာယုက် (၁၈) သၞာံပေၚ်အာဣယျ။ ဒးသ္ဂုတ်သွာတ် မွဲမွဲသာ်ဏောၚ်။ စှေ်ဒၞဲါဟာ သ္ပဗၠာဲဇၞော်ဟာ။ လုပ်ပၞာန်မန်ဟာ လုပ်ပၞာန်ဗၟာဟာ။ တိုန်ဘာဟာ ကၠောန်ကမၠောန်ဟာ။ မံၚ်ပ္ဍဲဍုၚ်ဟာ တိတ်ဍုၚ်မ္ၚးဟာ။ သ္ပအ္စာဘာဟာ သ္ပအ္စာစက်ဟာ။ သ္ပသၟာဗၞိက်ဟာ သ္ပသၟာကာယဟာ။ ဒးသ္ဂုတ်သွာတ်ကၠုၚ်ဏောၚ်။ သ္ဂုတ်သွာတ်တံဏံဂှ် ဟွံဖျေံ မံၚ်ဟွံဂွံ ဒးဖျေံဟေၚ်ဏောၚ်။ သွက်အတဲဒုတိယဏံဂှ် ပၞောဝ်ကဵုဗော်ပိတံဂှ် ညးဂှ် လုပ်ကေတ်လျိုၚ်ထေက်ရော။

စိုပ်ကၠုၚ်အာယုက် (၃၅) တုဲတှေ် ဍေံညိၚ်ကၠုၚ်ညိရ။ ရဲနွံဍုၚ်မ္ၚးတှေ် ဗီုဍုၚ်မ္ၚး၊ ရဲနွံဍုၚ်မန်လေဝ် ဗီုဍုၚ်မန်၊ ဘဝညးကဵုညး ကွတ်ညးကဵုညး ကမၠောန်ညးကဵုညး ဒှ်ကၠုၚ်သၟးရ။ ညးစဏံဂှ် ဂွံပြံၚ်လှာဲထောံ ဂၠံၚ်တရဴဘဝဂှ် ဝါတ်အာညိဣရ။ ဗွဲမဂၠိုၚ် အာယုက် (၄၀) တုဲမ္ဂး ဟွံမိက်ချဳအာချဳကၠုၚ် ကွေံကွေံရ။ ဟွံမိက်လှာဲကမၠောန်ကွေံကွေံရ။ ဂွံလဝ်ၜံက်တဝ်ဂှ်တှေ် ဂ္ဇံမံၚ်ကဵု ၜံက်တဝ်ဂှ်ရ။ ဟိုတ်ဇၞော်ဇၞော်မွဲ ဟွံက္တဵုဒှ်တှေ် အာမံၚ်အတိုၚ်ဂှ်ရ။ သွက်ရဲအတဲတံဏံလေဝ် မုပိုဲဂွံဖန်လဝ်ရော။ ဗော်လဵုဂွံကေတ်လျိုၚ်ရော။

စိုပ်ကၠုၚ်အဝဲဗျု ၜက်အာ (၆၅) သၞာံတုဲတှေ် ဗ္ၜိုဟ်စသွက်ဘဝ ဂွံကီုရ၊ အခိၚ်တံဏံလေဝ် ကိစ္စဇၞော်မံၚ်ကီု တုပ်ရ။ မုပရောဟီုတှေ် ယဝ်သညးဇၞော်တံ အာပၟဝ်ဓဝ် ပ္ဍဲဘာလကျာ်ဗၟာမ္ဂး ကောန်၊ ကောန်စဴ၊ ကောန်စေက်တံဂှ်လေဝ် ကြပ်အာကဵု ဗၟာတံဂှ်ဟေၚ်ရ။ ကိစ္စပရေၚ်ပေန်သေန်ညးတံ၊ ကစ္စပရေၚ်ဓဝ်ညးတံ၊ ကိစ္စဂကောံညးတံ မပ္တံကဵု ဂကောံသ္ဂံၚ်တြေံတံဂှ် ဒးဖန်ကဵုပၠန်ဟေၚ်ရ။ အခန်ကဏ္ဍညးတံ ဂုဏ်သိက္ခာညးတံ ဂွံဆက်နွံအာ ပ္ဍဲပရေၚ်ဂကူဏီဂှ်လေဝ် ဒးကဵုလဝ်ဒၞဲါဟေၚ်ရ။ စပ်ကဵုပရေၚ်တံဏံလေဝ် ဗော်လဵုမထေက်ကဵု ရၚ်တၠုၚ်ကီုရော။

ဗော်ပိတံဂှ် တၞဟ်ခြာကဵုဒှ်၊ ပံၚ်ညးသ္ကံကဵုဒှ် ဂပ်ဝ်ဒးဖန်ဇန်လဝ် နူလၟုဟ်ရ။ ဂကူမန် မစိုပ်မံၚ်ဍုၚ်မ္ၚးတံဂှ် နူလၟုဟ်ဟေၚ် ထေက်ကဵုဒးတိုန်လဝ်ဘာ၊ ကဝ်လိက်၊ တက္ကသိုလ်တံဂှ်ရ။ ထေက်ကဵု ဒးဗဒှ်လဝ် ရုၚ်ကမၠောန်နာနာသာ်ရ။ ထေက်ကဵု မဒးဗဒှ်လဝ် သြန်ဂအုံဂကူ ချိုတ်ချိုတ်ပၠိုတ်ပၠိုတ်ရ။ ယဝ်သလးလဝ်ဂၠံၚ်တုပ်တုပ်ဟွံမွဲ၊ ဗီုညး ညးဂွးအာမံၚ် အတိုၚ်သၞောတ်တြေံဏောၚ်တှေ် ဂြက်ကဵုဍေံညိဏောၚ်။ ဟိုတ်နူဟွံညဳသာတုဲ ပိုဲဒးဒှ်ကၠုၚ်ဍိက်ဂၠုဲရောၚ် ပိုဲတီလဝ်တှေ် ဟိုတ်နူဟွံညဳသာတုဲ ဂကူကၠေံကၠက်အာမာန်မံၚ်ဏောၚ်ဂှ် ချပ်လေပ်မံၚ် သီုညးသီုအဲရ။ ဂတးထောံဂလာန်ဂှ်မ္ဂး ယဝ်သပိုယ်ညဳသာတှေ် သၞတံ မုသ္ပကဵုပိုဲဟွံဂွံ၊ အာဲကၟာဲပိုဲတြေံတြဟ်တံဂှ် ကလေၚ်ဒှ်ဂြပ်ပိုဲ အပိုၚ်ပၠန်ရောၚ်။ ဗီုလဵုဂွံညဳသာရၚ်သ္ကံဂှ် ပ္ဍဲပေဲါရုဲမာဲ – ၂၀၁၀ တုဲမ္ဂး (၅) တေံ ပ္တိုန်ထ္ၜးအာ ကသပ်ညာဏ်ညိပၠန်ဏောၚ် ဆိၚ်ဖာတ်လဝ်ရ။