ပေါဲရုဲမာဲကဝ်မယှေန်ပၞာန်တအ် က္ဍိုက်ပ်တုဲကၠောန်ဂှ် တ္ၚဲဍေံကြပ်ကၠုင်ကြပ်ကၠုင်ရ။ ပေါဲရုဲမာဲဏအ် ဒဒှ်ရ ပေါဲရုဲမာဲတပ်တးဟွံသေင်ဂှ် ဇၟာပ်မၞိဟ်တီတဴအိုတ်ရ။ ပေါဲရုဲမာဲ ၂၀၂၅ ဏအ် နကဵုဂကောံ အာဇြဳယာန်ကီု၊ ဂကောံဂၠးတိ ကုလသမဂ္ဂကီု ဟွံသ္ပသမ္တီရ။

ပ္ဍဲကဵုသၞာံ ၂၀၁၇ တေံ အခိင်တၠအဝဵုပၞာန် မေန်အံင်လှာင် ထဍေင်ပတိတ်ဏာ ဂလာရိုဝ်ဟေန်ဂျာ ဟၟဲကဵုလွဟ် ၇ ကိုဋ်ပြင် လ္ပာ်ဍုင်ၜင်္ဂလာထေတ်ဂှ် ဒပ်ပၞာန် AA မကၠတ်ဒက်ပတန်လဝ် ပ္ဍဲလာင်ဇြာ ဌာနဂအုပ် KIA မၞုံပ္ဍဲတွဵုရးဍုင်ကချေင်တေံ ကၠတ်ဇက်စှ်ေကၠုင် ဒေသရခေင် သီုဟၟဲကဵုပရေင်ဒးဒုင် တာဒၞာမွဲသာ် လုပ်ဖျေံသဇိုင် ပ္ဍဲတိဍာ်ရခေင်ရ။

ဂကောံပၠန်ဂတးရပ်လွဟ် ကောန်ဂကူကောန်ဍုင်အရင် (ERO) မံက်ပြာကတ်ကၠုင် မွဲကရောံကဵု ပရေင်ဗၠးၜးဍုင်ဗၟာ ပ္ဍဲကဵုသၞာံ ၁၉၄၈ ဂှ် ကလေင်ဂတးကျောဝ်ရံင် ဝင်ပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်ဍုင်ဗၟာမ္ဂး ပေင်ကၠုင် ၇၇ သၞာံတုဲရ။ အပ္ဍဲကာလပွိုင် ၇၇ သၞာံဂှ် ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုင်အရင်တၟိတၟိတအ်လေဝ် မံက်ကၠုင်ဗွဲမဂၠိုင်တုဲ သၞောဝ်ဒတောဝ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်တၟိတၟိတအ်လေဝ် မံက်ကၠုင်မံင်အဆက်က်နွံရ။

ဂလာအိန္ဒိယျတံဝွံ ကိုပ်ကၠာနူပေါဲပၞာန် ရုယှာကဵုယူခရိန် ဟွံဂွံဒှ်ဏီဂှ် ရာန်ဒၟံင်ကၠေင်နူရုယှာ ဗၞတ်ၜိုတ် (၂) ဍိုပ်ကၠံဓဝ်ရ။ ဆဂး ကြဴနူပေါဲပၞာန်ရုယှာကဵုယူခရိန်ဒှ် စနူသၞာံ ၂၀၂၃ တုဲ ရာန်ကၠေင်နူရုယှာ ဂၠိုင်တိုန်ရိုဟ်သၞာံ နူ (၂) ဍိုပ်ကၠံဂှ် လၟုဟ် ဒှ်အာအကြာ (၃၅-၄၀) ဍိုပ်ကၠံရ။

ဂကူဗၟာတံဂှ် နူတမ်ဝါဒိတေံ ဒှ်ဂကူကျပၞာန် နူဍုင်ကြုက်တုဲ ဂြိပ်ဒဴစိုပ်ကၠုင်တိဍာ်မန်ရ။ ဆဂး ဟိုတ်နူဒ္ဂေတ်စရိုတ် စိုတ်ဓါတ်ကြာန်ဓမာန်တုဲ ဒၞာဲဍေံတံစိုပ် ချပ်ပၠံင်ၜး ဂြပ်ညးတၞဟ်တံသၟးရ။ ဂကူဗၟာတံ စိုပ်ကၠုင်တိဍာ်မန် ဍုင်ဗၟာလၟုဟ်ဏံတုဲ ဗွဲကိုပ်ကၠာအိုတ် ဆဵုဂဗကဵုဂကူပျူတံရ။ ဂကူပျူတံဂှ် ပ္တန်လဝ်ဍုင်ဇၞော်ဇၞော် ဗီုရာဇဋ္ဌာနဳဟၟဲတုဲ ဍုင်ဍောတ်ဍောတ် (city state) ဟေင် ပ္တန်လဝ်နွံရောင်ဂးရ။

အခိုက်ကၞာမန်ဂှ် နွံတဴဗွဲမဂၠိုၚ်ရောၚ် “အခိုက်မန်ယဝ်ပလေဝ် ကျေဝ်အာဏောၚ်ထေၚ်” နကဵုသာမညဟေၚ် တၚ်လဝ်ယၟုက္ဍိုပ်လိက်တုဲ အခိုက်မန်ၜိုတ်နွံ သ္ဒးပလေဝ်သီုဖအိုတ်ဟာ တၚ်သၟာန်မံက်ကၠုၚ်ရ။ လိက်ပရေၚ်ဝွံ ညးချူလိက်ဏံ ရန်တၟံကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်တုဲ ချူလဝ်ရ။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်တုဲ ပ္ဍဲအရာပလေဝ်အခိုက်ကၞာဏံ သွာၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် ယဝ်သ္ဂောံပလေဝ်မ္ဂး ကျေဝ်အာဏောၚ် စှ်ေစိုတ်ဂှ်ရ တၚ်လဝ်ယၟု လိက်ပရေၚ်သာ်ဝွံရ။