ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်ဝွံ ကွာန်လ္ၚဵုလ္ၚဵု မကြပ်ဒၟံၚ်ကဵုဒေသ ဍာ်ဖၞုၚ်ဂှ် မွဲတဲလေဝ် ဗြဲဟွံဂူစှေ်ဏီဂှ်ရ ဒးဆဵုဒၟံၚ်ဘဲဝါတ်ဍာ်ဏောၚ် ဂွံတီကေတ် နူဌာနက္ဍိုက်ပ်ပရေၚ်ဖေါအ်ဗြေဝ် ဒေသကွာန်ရး ရ။

ဗွဲတၟေၚ်မ္ဂး ပရေၚ်ဝါတ်ဍာ်ဏအ် ဍေံက္တဵုဒှ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ် ပံၚ်၊ သဓီု၊ ၜဳက္လေၚ်၊ ကျာ်မြဟ်၊မုဟ်ဍုၚ် သီုကဵုဒေသတ္ကအ်ခၟိုၚ်တအ်ရ။

“စနူ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၂၉) ပိုဲစှေ်လ္ၚတ် ကွာန်ဝါတ်ဍာ်တအ်တုဲ စနူဂိတုမာတ်ချ်ဂှ် ပိုဲဆက်စၠောံကဵု သ္ကိုပ်ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ပွိုၚ်ဍုၚ်တုဲ ဗက်ဆန်ၜန်မံၚ် ပ္ဍဲကွာန်မဝါတ်ဍာ်တအ်ရ” သာ်ဝွံ ဥူမျဵုကျဳ သ္ကိုပ်စၞောန်ပ္ညုၚ် နူဌာနက္ဍိုက်ပ် ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ် ဒေသကွာန်ရး ဂးရ။

ကွာန် မကြပ်ဒၟံၚ်ကဵုဍာ်ဖၞုၚ်တအ်ဂှ် ဍာ်ဖၞုၚ်လိုက်ဒၟံၚ်တုဲ ခါဲကမၠိုၚ်ဇြိုဟ်ဟ်ဂှ်လေဝ် ဟွံဂွံ၊ ကွာန်နွံပ္ဍဲဝါတအ်ပၠန်လေဝ် ဒးပတှေ်ဒၟံၚ်ဍာ်ကၟာဲတုဲ အခါဒးဒုၚ်ဥတုက္ညၚ် မက္တဴဂြာတ်ဗီုလၟုဟ်ဏအ်မ္ဂး ဗြဲလေဝ် မွဲတဲဟွံဗက်တုဲ ဍာ်ကၟာကှ်ဇတ်အာအိုတ် သာ်ဝွံ ညးဆက်ဟီုထ္ၜးရ။

နာဲသိုၚ်တေန် ၝောံမၞိဟ်ကွာန်အခေါန် ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်ဂှ် “ ဍာ် အရၚ်ဂွံစကာပ္ဍဲကွာန်ဂှ် ဒးအာတုက် ပ္ဍဲကွာန်လေအ်တက်တေံတုဲ ဒးဇက်နၚ်ကဵုကွဳစက် စိုပ်အဏအ်တှေ် ဒးဗပေၚ်လဝ် ပ္ဍဲကၟာ ကရပ်ကွာန်။ မၞိဟ်ကၠုၚ်ကေတ်ဍာ်မ္ဂး ဂွံဒှ်ခရိတ်ဇက်ဍာ်ဂှ် ဍာ် (၁) ပဳပါတှေ် ကေတ် (၅၀၀) ဒကေဝ်တုဲ ပါ်ပရအ်ကဵုဒၟံၚ်ဍာ်ရ” သာ်ဝွံနာဲသိုၚ်တေန် ဂးရ။

ကၟာပ္ဍဲကွာန်ဂှ် က္လိဂွံဒၟံၚ် ဍာ်ပေၚ်ၚ် ရုံရုံဂပ်ပ်ဖိုဟ်ကီုရ ဆ္ဂးသၞာံဏအ် က္ညၚ်ဂၠိၚ်သ္ၚောဲဒၟံၚ်တုဲ ဂိတုစဲမံက်ဗက် ဍာ်ကၟာဇတ်ကှ်အာတုဲ ဒးအာတုက်ဒၟံၚ်ဍာ် ပ္ဍဲကွာန်တၞဟ်ရ။ သၞာံဏအ် ဍာ်ကၟာ အိုတ်ပြဟ်နူ သၞာံတုဲကၠုၚ်တေံဏီ နာဲသိုၚ်တေန် ဂးရ။

ကွာန်လဵုဟွံဟီု ဒှ်အခက်ခုဲဍာ်မ္ဂး ကေတ်အဆက် ကုသ္ကိုပ်ပရေၚ်အုပ်ဓုပ် ပွိုၚ်ဍုၚ်လေဝ်ဂွံ၊ လၟုဟ်မ္ဂး ရဲအုပ်ဓုပ်ပွိုၚ်ဍုၚ်ကဵု ၝောံမၞိဟ်ကွာန် မဝါတ်ဍာ်တအ် ပံၚ်တောဲတုဲ ကွာန်လဵုနွံပၟိက်ဍာ်ရောဂှ် ဗက်ဗပေၚ်ကဵုဒၟံၚ်ကီုရ ဂွံတီကေတ်။

အတိုၚ်လဟီု ဌာနက္ဍိုက်ပ်ပရေၚ်ဖေါအ်ဗြေဝ် ဒေသကွာန်ရးမ္ဂး အလဵုအသဳတၟိဝွံ သွက်ဒေသ မဝါတ်ဍာ်သွုၚ်ဍာ်လွပ်တအ်ဂှ် ညးတအ် ချူခၞံလဝ် အစဳဇန် ၁၀၀ တ္ၚဲ နွံမံၚ် ဂွံတီကေတ်ရ။

နကဵုဗာတ်ဂျိတ် ၂၀၁၆/၂၀၁၇ ပကောံပကေဝ်စရၚ်ကွာန် မဝါတ်ဍာ် မၞုံအပ္ဍဲတွဵုရးမန်ဏအ်တုဲ သွက်ဂွံက္လေၚ်ပဠေဝ်ပဠေတ် ကၟာဍာ် ကေုာံ ခၠိုၚ်ဍာ် ဍောတ်တ် ဇၞော်ဇၞော် မခါဲကဵုမၞိဟ်ဂှ် ရန်လဝ် ဗာတ်ဂျိတ်နွံမံၚ်တုဲ ပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ် ကုဌာနပရေၚ်ဖေါအ်ဒေသ (ကၟိန်ဍုၚ်) တုဲရဂှ်လေဝ် ဂွံတီကေတ်ကီုရ။

ကာလလၟုဟ်ဝွံ အလုံမွဲဍုၚ်မန်ဗၟာဏအ် ဒးဒုၚ်ဒၟံၚ် ဘဲဥတုရာသဳ (El Nino) က္တဴသ္ကာတ်ဂြာတ်ဗွဲမလောန်တုဲ ဍုၚ်ဒးဒုၚ်လောန်န်ကာဲကာဲဂှ် နွံကၠုၚ် (၉) ဍုၚ်ဣရဂှ်လေဝ် ဂွံတီကေတ် အတိုၚ်စရၚ် ဌာနက္ဍိုက်ပ် ပရေၚ်ဗြဲကျာကဵုဇလဗေဒ ရ။