ဟံၚ်နန် (ပါၚ်ကၟာ)

ဂၠုၚ်က္ၜၚ်တန်တဴဒၟံၚ် ပ္ဍဲကဵုသၞေဟ်ဂှ် ဗၠးဘဲအန္တရာဲ ဍာံပြမံၚ်ရ။ ဘဲလဗိုတ်ကျာမေလံၚ်တအ်ကီု၊ ဘဲဇွိုန်လပှ်ဇၞော်ဇၞော်တအ်ကီု ဟွံဒးဆဵုရ။ ဆ္ဂး ရန်တၟံဂၠုၚ်က္ၜၚ်တအ်ဂှ် သွက်ဂွံဇူဒီုဒၟံၚ် ပ္ဍဲကဵုသၞေဟ်သြၚ် ဟွံသေၚ်ရ။ သွက်ဂွံတတ်ကြုၚ် ကၠောံၜဳတအ်ဟေၚ်ရောၚ်။ ဒှ်ကၠုၚ်ဂၠုၚ်က္ၜၚ်ယျတှေ် ဖေက်ဒၟံၚ် လဗိုတ်ကျာ ဇွိုန်လပှ်တအ် ဟွံဂွံရ။ အဓိပ္ပါယ်ဂၠုၚ်က္ၜၚ်တအ်ဂှ် သွက်ဂွံအာတရဴဟေၚ်ရောၚ်။ ပိုဲမၞိဟ်တအ် ဂ္ဇအ်တန်တဴဒၟံၚ် ပ္ဍဲကဵုသ္ၚိဂှ် ဗၠးဘဲအန္တရာဲ ဍာံပြမံၚ်ရ။ ဟွံထဍိၚ်ဒဂဵု ဟွံဆဵုဘဲအန္တရာဲဂှ် ဍာံပြမံၚ်ရ။ ဆ္ဂး ဂွံလဝ်ဇိုၚ်ၜါတၞုၚ်တုဲ ဟွံဂံၚ်ကွာ်တရဴမ္ဂး အဓိပ္ပါယ်ဇိုၚ်ၜါတၞုၚ်ဂှ် ကၠေံအာရ။ သ္ပဇိုၚ်တှေ် ဒးကွာ်ဏောၚ်၊ ကာလထဍိၚ်ဒးဒဂဵုလေဝ် ထဍိၚ်ဒးဏောၚ်၊ ကာလလောတ်လ္ၚာလေဝ် လောတ်လ္ၚာဏောၚ်၊ ကွာ်တရဴဟီုဂှ် ဒၞပ်နွံလေဝ် ဒးကွာ် ဒၞပ်ဟွံမွဲလေဝ် ဒးကွာ်ရ။ ကာလဂှ်မှ ဂွံစိုပ်တိုၚ်ပကဴ။ ဒှ်ဂစေံမ္ဂး ဒးပဝ်ဏောၚ်၊ ဒှ်ကမ္ဂး ဒးၜိၚ်ဏောၚ်၊ ဇိုၚ်နွံမ္ဂး ဒးကွာ်တရဴဏောၚ်။ သဘဴဂစေံဟီုဂှ် ပဝ်ဒၟံၚ်မှ ရံၚ်စကျေဝ်ဏောၚ်။ သဘာဝကဂှ်လေဝ် ၜိၚ်ဒၟံၚ်ဍာ်မှ ရံၚ်စခိုဟ်ဏောၚ်။ သဘာဝဇိုၚ်မ္ဂးဂှ် ကွာ်ဒၟံၚ်မှ ရံၚ်စ ဍိုက်ပေၚ်ကဵုကွိုန်ကျာ်သြဳရ။
ဇၟာပ်မၞိဟ် ကလိဂွံလဝ် ဇိုၚ်ၜါတၞုၚ်ဖအိုတ်ရ၊ ဗွဲဒဒှ်တၚ်ဆောတ်ယောၚ် ဒးဟီုမ္ဂး ညးလ္ၚဵုတအ် ကုသဵုဟွံခိုဟ်တုဲ ၜံၚ်တိတ်ကၠုၚ် နကဵုဇိုၚ်မွဲတၞုၚ် မွဲလ္ပာ်ဓဝ်လေဝ်နွံ၊ ဇိုၚ်ဟွံပါကၠုၚ်ဂှ်လေဝ်နွံ၊ ဗွဲမဂၠိုၚ်တှေ် ကလိဂွံလဝ် ဇိုၚ်ၜါတၞုၚ်သၟးရ။ မၞိဟ်ကဵုဒှ် သတ်တိရစ္ဆာန် မပ္တံ ဂစေံ,ပြေၚ်,ဂၠဴ တအ်ကဵုဒှ် ကာလကွာ်မ္ဂး အာမွဲတဲ သီုဇိုၚ်ၜါလ္ပာ် ဟွံဂွံရ။ သွက်သ္ဂောံထံက်ပခိုၚ် ကဵုဒြဟတ်ညးသ္ကံတုဲ ဇိုၚ်မွဲဒိုဟ်ဂှ် ဂါံမ္ဂး ဇိုၚ်မွဲဒိုဟ်ဂှ် ဒးဒိုအ်ရ။ ဂါံမွဲတဲ သီုၜါလ္ပာ် သီုဇိုၚ်ၜါတၞုၚ်မ္ဂး အာဂွံတရဴ ဟွံသ္ၚောဲရ၊ မၞိဟ်လေဝ် လောတ်လ္ၚာမာန်ဏောၚ်၊ ဇိုၚ်ၜါတၞုၚ်ဂှ် ဒှ်မွဲကသပ် ကွာ်မွဲတရဴမှ စိုပ်တိုၚ်ပကဴမာန်ဏောၚ်၊ ဇိုၚ်ၜါဂှ်ပံၚ်မှ ကွာ်မွဲဂၠံၚ်ဂွံ။ ဇိုၚ်မွဲဒိုဟ်ဂှ် ဂါံဂၠံၚ်ဗၟံက်၊ မွဲဒိုဟ်ပၠန်ဂှ် ဂါံဂၠံၚ်ပလိုတ်မ္ဂး ခန္ဓကာယပိုဲ သွက်ဂွံစာ်တိတ်အာ ၜါကရေက်ရနွံ၊ တုဲပၠန် ဇိုၚ်ၜါတၞုၚ်ဂှ် ညဳမှရံၚ်စကျေဝ်၊ ဇိုၚ်မွဲဒိုဟ်ဂှ်ဂၠိၚ်တုဲ မွဲဒိုဟ်ဂှ်ဂၠေံဒၟံၚ်မ္ဂး ရံၚ်စဟွံကျေဝ်ပၠန်ရ။ မွဲဒိုဟ်ဂှ်တပ်ဒၟံၚ်တုဲ မွဲဒိုဟ်ဂှ် တ္ၚံက်ဒၟံၚ်မ္ဂးလေဝ် ရံၚ်စဟွံကျေဝ်ပၠန်ရ။ ဇိုၚ်ၜါဂှ်ညဳသၟဟ် ဒှ်မွဲကသပ်မွဲဂၞန်မှ သ္ၚိခန္ဓကာယပိုဲ ၜိုဟ်သြိုဟ်မာန်ရ။
ဇိုၚ်ၜါလ္ပာ်ဂှ် ပၠံၚ်အာဒၟံၚ်ဂတညးသ္ကံလေဝ် ဟွံဂွံရ။ ဇိုၚ်မွဲဂှ် ဂါံအာဂတမ္ဂး ဇိုၚ်မွဲဂှ် ဒးဗက်လက်ကရဴရ၊ ဒးကဵုက္ဍိုပ်ညးသ္ကံမာန်ဏောၚ်၊ ဇိုၚ်ၜါဂှ် တိတ်ကၠုၚ်နူမွဲခန္ဓရတှေ် ဟွံညဳသာညးသ္ကံမ္ဂး ခန္ဓကာယပိုဲ သွက်ဂွံဒေါမ်လ္ၚာစှေ်လ္တူတိရနွံ၊ သွက်ကျဟောံဗြံရနွံ၊ အ္စာကဗျမွဲတၠ ညးချူလဝ်ကဗျညး သာ်ဏအ်ရ “ရဲအာဂတမ္ဂး အဲဟွံဗက်လက်ကရဴရဲရ၊ ရဲဗက်လက်ကြဴလေဝ် အဲဟွံအာဂတရ၊ မုဟိုတ်ရောဟီုမ္ဂး ရဲအာဂတဂှ် ရဲမိက်ဂွံဂ္ဇအ်ခုၚ် ရဲမိက်ဂွံစ က္ဍိုပ်ပုၚ် က္ဍိုပ်သွဏောၚ်၊ ရဲဗက်လက်ကြဴဂှ်လေဝ် ကာလအဲဒးမ္ဂး ရဲမၚ်အုဲဂွးဒၟံၚ် လက်ကြဴရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ရဲအာဂတလေဝ် အဲဟွံဗက်လက်ကြဴ၊ ရဲဗက်လက်ကြဴလေဝ် အဲဟွံအာဂတ ပိုဲညးၜါ ဆာန်ညးသ္ကံဍာံမ္ဂး ဂတလေဝ် လ္ပအာ၊ လက်ကြဴလေဝ်လ္ပဗက် ပၞးကဵုပၞးပတဝ်တုဲ ပိုဲဂါံကွာ်ညဳညဳစိုအ်၊ ကျတုပ် ဇၞးတုပ် ချိုတ်တုပ် ဂျိုၚ်တုပ် သိုက်တုပ် ဒိုက်တုပ် ပိုဲအာမွဲစွံညဳညဳစိုအ်၊ လ္ပထောံညးသ္ကံတုဲ ပိုဲကွာ်မွဲတရဴစိုအ်။
ကေတ်မွဲတှေ် ဒးသၠးထောံမွဲဏောၚ်ဂှ် ဒှ်ဓမ္မတာလောကရ၊ ဖဵုအတ္တဇကု သၠးကၠေံဟွံမာန်မ္ဂး ကၠောန်ဒတုဲဖဵုပရဟိတ ကၠောန်ဒတုဲဖဵုဂကူဇကု ဟွံမာန်ရ။ ဇကုလေဝ် ဒုၚ်ပရာန်တ္ၚဲဟွံမာန်တုဲ မိက်ဂွံကဵုဂကူဇကု ဇူသၞိၚ်ဂှ် ဍေံဒှ်ဟွံမာန်။ စးဇကု ဒုၚ်ပရာန်တ္ၚဲမာန်မှ ဇကုပါ်ပြအ်ကဵု ကောန်ဂကူဇကု ဇူသၞိၚ်ဂွံရ။ ဆယာံမာတ် ကျိုၚ်စုတ်ကယျိုၚ်ဨကရာဇ်ဓဝ်ဂှ် ဒှ်ဨကရာဇ်ရ ဟီုစဟွံဂွံဏီ။ စိုတ်ဓါတ်ဨကရာဇ် ကောန်ဖျုန်ဂြိုဟ်ဨကရာဇ်နွံကီုမှ ကော်စဨကရာဇ်ဂွံ၊ စိုတ်ဓါတ်ဨကရာဇ် ကေါန်ဖျုန်ဂြိုဟ်ဨကရာဇ်ဂှ် ဒှ်ဗွိုက်လ္တက်ကယျိုၚ်ကယျဝ်ဨကရာဇ်ရ။ ကွတ်လှေ်ဒယှေ်ကောန်သၟိၚ် လေပ်လဝ်ကီုမှ ကော်စကောန်သၟိၚ်ဂွံရ။ ကွတ်လှေ်ဒယှေ်ကောန်သၟိၚ်လေဝ် ဇကုဟွံလေပ်လဝ်၊ စိုတ်ဓါတ် ကောန်ဖျုန်ဂြိုဟ် ကောန်သၟိၚ်လေဝ်ဟွံမွဲမ္ဂး ဇကုၜိုန်မိက်ဂွံဒုၚ်ယၟုကောန်သၟိၚ် Super star ကီုလေဝ် ဍေံဒှ်ဟွံမာန်။ ဘဝဇကုဂှ် နွံဒၟံၚ်ၜိုတ်အဆံၚ်စိုတ်ဓါတ်ဇကုရ၊ စိုတ်ဓါတ်ဇကုဂှ် ဒှ်အရာသ္ဂုတ်သွာတ် အဆံၚ်ဘဝဇကုရ။ ဇကုဂဟေန်ဇုတ်မာန်မ္ဂး ကဵုဂကူဇကု စဖျုန်ဂွံရ။ ဇကုလေဝ် ဒးစိုတ်ဒၟံၚ်ကဵုဖျုန်ကီုမ္ဂး မိက်ဂွံကဵုကောန်ဂကူဇကု စဖျုန်ကီုဟီုဂှ် ဇြိုၚ်အာညိရ၊ မိမတအ် မိနော် အပါနော်တအ်ဟီုမ္ဂး ညးတအ် စက္ဍိုပ်က ဗ္တကတအ်တုဲ ဖျုန်ဍေံဂှ် ညးတအ် ကဵုကောန်ဇာတ် ကောန်စဴတအ် စရ၊ ကာလဂှ်မှ ကောန်ဇာတ် ကောန်စဴတအ် ဆာန်မိမ ဆာန်မိနော် အပါနော်တအ်ဏောၚ်။ ဒၞါဲဏအ်ရ ညးဟီုစ က္ဍိုပ်က ဗ္တကတအ်ဂှ် ရှ်သာခိုဟ် လ္တူနူဖျုန်ဍေံဏီရ။ ဗီုဂလာန်အၚ်္ဂလိက်တအ် ဟီုစ “The nearer the bone, the sweeter the meat” ဖျုန်ဂှ် ကြပ်ဒၟံၚ်ကဵုဇုတ်က္ဍၚ်တှေ် ဖျုန်ဂှ် စရှ်သာဍေံ ခိုဟ်က္ဍၚ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ညးဇၞော်ဇၞော်တအ် ဒးဂၞပ်ကဵုဖျုန်မၞုံဗ္ဒါဲဇုတ်တအ်ရ။ ဂွံဂဟေန်ဒၟံၚ်ဇုတ်ဍေံမ္ဂး မံၚ်စမိပ်ဇြိပ် ထတ်ယုက်ရ။ ညာတ်ကောန်ဇာတ် ကောန်စဴတအ် စဒၟံၚ်ဖျုန်က ဖျုန်ၚုဲတအ်မ္ဂး မိမ မိနော် အပါနော်တအ် ဒှ်ဒၟံၚ်ပဳတိ သောမနုဟ်ရ။ မိမတအ် စပရေံပရေံတုဲ ကဵုကောန်ဇာတ်တအ် စခိုဟ်ဟ်မ္ဂး ကောန်ဇာတ် ဟွံဆာန်မိမဂှ် ဟွံမွဲရ။
မိမတအ် မိနော် အပါနော်တအ် ကလိဂွံဓဝ်မေတ္တာ ကလိဂွံဓဝ်သြဇာ နူကောန်ဇာတ် ကောန်စဴတအ်ရ။ မိမတအ် မုဟီုဟီု ကောန်တအ် ကလၚ်စဖအိုတ်ရ။ ပွမဂဟေန်စဇုတ်ဂှ် ရှ်သာဍေံ နွံဒၟံၚ်ဒၞါဲဏအ်ရ။ မၞိဟ်ဇၞော်ဍုၚ်ကွာန်တအ်လေဝ် ဒ္ဂေတ်ဗက်လၟေၚ်ဂၠံၚ်တရဴ မိမ မိနော် အပါနော် ဗီုဗီုဏအ်ကီုမ္ဂး ကောန်ဍုၚ်ကောန်ကွာန်တအ် ဟွံဆာန်ညးဇၞော်ကွာန်ဂှ် နွံမံၚ်ကီုဟာ၊ ညံၚ်မိနော် အပါနော်တအ် ဂွံပိုၚ်ပြဳကေတ် ကောန်ဖျုန်ဂြိုဟ် ကောန်စဴတအ်ကီု ညးဇၞော်ဍုၚ်ကွာန်တအ်လေဝ် ဂွံပိုၚ်ပြဳကေတ် ကောန်ဖျုန်ဂြိုဟ် (heart) ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်မာန်ကီုရ။ အခေါၚ်အဝဵု ဂွံပိုၚ်ပြဳကေတ် တိဍာ် ဍုၚ်မၞိဟ်ဂှ် လောဲသွာဒၟံၚ်ကီုလေဝ် သွက်ဂွံပိုၚ်ပြဳကေတ် ကောန်ဖျုန်ဂြိုဟ်မၞိဟ် (Human heart) ဂှ် ဟွံလောဲသွာရ။
ကလေၚ်ရံၚ်အာ ရာဇဝၚ်သုတ်ဇာတ်နိပါတ်တအ်မ္ဂး ဟိုတ်နူဟွံညဳသာညးသ္ကံတုဲ ဒးလေၚ် ဒးဟောမ်၊ ဒးလရိုအ် ဒးလေၚ်ဇွောဝ် ဒးဍောတ်ၜိုတ် ဒးချိုတ်ကၠုၚ်လဝ် ဂၠိုၚ်ၚ်ကဵုဘဝရ။ ပၞာန်ဂၠးတိ အလန်ပထမ, အလန်ဒုတိယ ဂွံက္တဵုဒှ်ကၠုၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူကဵုပိုဲမၞိဟ်တအ် ဟွံဒှ်မွဲကသပ်မွဲဂၞန်ရ။ ဟိုတ်နူ လောဘ ဒေါသ မောဟ မာန ပိုဲမၞိဟ်တအ်တုဲ လောကပိုဲ ရုပ်သာ်ပရေံစှေ်ကၠုၚ် ပရေံစှေ်ကၠုၚ်ရ။ ပၞာန်အပ္ဍဲဍုၚ် (civil war) ဂွံက္တဵုဒှ်ကၠုၚ်ဂှ်လေဝ် ဟိုတ်နူပိုဲမၞိဟ်တအ် ဟွံဒှ်မွဲကသပ်မွဲဂၞန်ရ။ လောဘ ဒေါသ မောဟ မာနတအ် လုကဴကာလ အုပ်ဓုပ်ဂွံလဝ် ဂၠံစိုတ်ပိုဲမၞိဟ်တအ်ဏီမ္ဂး ဟွံမိၚ်ရမျှာၚ်ဓဝ်ညဳသာရ။ ဟွံဂွံမိၚ်ရမျှာၚ်ဓဝ်ညဳသာမ္ဂး ဂၠံစိုတ်ပိုဲ သွက်ဂွံက္တဴက္တာန်ရနွံ။
ဂကောံလဵုဒှ်ဒှ် ဂကူလဵုဒှ်ဒှ်ရ ဟွံမွဲကဵုဓဝ်ညဳသာမ္ဂး ဂကောံဂှ် ဂကူဂှ် သွက်ဂွံသရိုဟ် လီုလာ်အာရနွံ၊ ပိုဲကောန်ဂကူတအ် ထေက်ကဵုဒးကေတ်ခန်လ္ၚတ်ရ။ ကောန်ၚာ် ဒးဒုၚ်တူလဝ်ပၟတ်တုဲ ကောန်ၚာ်ဂှ် ဖေက်အာပၟတ်လေပ်ရ။ ကောန်ၚာ်ဂှ် ကေတ်ခန်လ္ၚတ် ပ္ဍဲကဵုပၟတ်ရ။ ကောန်ၚာ် ဒးဒုၚ်ကိတ်လဝ်ကဵု ကၠဵုတုဲမ္ဂး ဖေက်အာကၠဵုရ။ ကောန်ၚာ်ဂှ် ဒးဘဲကွဳလိုန်ဓါတ်တုဲမ္ဂး ဖေက်အာကွဳလိုန်ဓါတ် ဗီုဏအ် ဒှ်စလေပ်ရ။ ကောန်ဂကူပိုဲလေဝ် ဟိုတ်နူဟွံမွဲကဵုဓဝ်ညဳသာတုဲ ဒးဒုၚ်သရိုဟ်လီုကၠုၚ်ဒၟံၚ်၊ ဒးဒုၚ်ဒှ်ကၠုၚ်ဘဝဍိက်၊ ဒးဒုၚ်ဍဵုဍိုက်ကၠုၚ်ကဵု ညးတၞဟ်တအ် မူစိအလန်ရရော၊ ဖေက်ဟွံလေပ် ဂွဟွံလေပ်ဏီဖိုဟ်ဟာ၊ ဒၞါဲဖေက်ဂှ် ဇကုဂံၚ်၊ ဒၞါဲဂွဂှ် ဇကုမံၚ်၊ ညးတၞဟ်သ္ပစပရေံဂှ် ဇကုထေၚ် ညးထိုၚ်သး စိုတ်ဗၠန်ဂတးဒၟံၚ်သာ်ဏအ်မ္ဂး ဆလအ်မှ ဘဝဂွံရာၚ်ဆာဲရော။
ဒဒှ်ရဇကုဟွံတီဂှ် ဟွံတီရောၚ် တီဒၟံၚ်ဇကုဇကုသာ်ဏအ်မ္ဂး ဇကုဂှ် ဒှ်မၞိဟ်ခိုဟ်မွဲရ။ ဒဒှ်ရ ဇကုဟွံတီဂှ် ဇကုဇကုဟွံတီမ္ဂး ပရေံအိုတ်ရ၊ ဒှ်ဒၟံၚ်ယဲဣရ၊ မုယဲရောဟီုမ္ဂး ယဲဟွံတီအကာဲအရာ ဇကုဇကုရ။ ဒဒှ်ဇကုဗၠေတ်ဂှ် ဇကုတီဒၟံၚ်မှ ပဠေဝ်ဂွံ။ ဒဒှ်ဇကုဗၠေတ်ဂှ် ဇကုဟွံတီမ္ဂး ပဠေဝ်ဟွံဂွံရ။ ပ္ဍဲကဵုဓဝ်ဗၠေတ်ၜါဂှ် ညံၚ်ရဴဂၠာဲဓဝ်ဍာံမွဲ ဂွံမာန်ကီု၊ ပ္ဍဲကဵုဓဝ်ဒးသီုၜါလ္ပာ်ဂှ်လေဝ် ဂၠာဲဓဝ်ဗၠေတ်မွဲ ဂွံဒၟံၚ်ရ။
ကလေၚ်လ္ၚတ်အာ လ္ပာ်ဓဝ်ညဳသာပၠန်မ္ဂး ဟိုတ်နူဓဝ်ညဳသာတုဲ ပိုဲမၞိဟ်တအ် ဒှ်တသိုက်ရ၊ လောကပိုဲလေဝ် ရုပ်သာ်ကျေဝ်ကၠုၚ်ရ။ ရှ်သာဘဝပိုဲလေဝ် ဍာတ်ကြိုအ်ကၠုၚ်ရ။ လ္ပရံၚ်သက်သဳသာဓက သ္ၚောဲသ္ၚောဲတေံဏီ၊ ရံၚ်အာသာဓကကြပ်ပ် ပ္ဍဲဍုၚ်ပိုဲဏအ်ညိ၊ ဟိုတ်နူနွံကၠုၚ်ကဵု ဓဝ်ညဳသာညိညတုဲ မၞိဟ်ဇၞော်ဍုၚ်ကွာန်ကဵု ကောန်ဍုၚ်ကောန်ကွာန်တအ် ရံၚ်မုက်မတ်ညးသ္ကံဂွံကၠုၚ်၊ ဆဵုညးသ္ကံမ္ဂး ရှေ်သှေ်ရဴဂဴညးသ္ကံမာန်ကၠုၚ်၊ ဂၠံစိုတ်ပိုဲလေဝ် ၜိုဟ်သြိုဟ်ကၠုၚ်ရ။ ကောန်ဍုၚ်ကောန်ကွာန်တအ် ညံၚ်ဂွံသိုက်ဖဲသၟဳဂှ် ဖန်ဟွံမာန်ဒှ်ကၠာရ ဂၠံစိုတ်ကောန်ဍုၚ်ကောန်ကွာန်တအ် ညံၚ်ဂွံၜိုဟ်သြိုဟ် ဖန်ကဵုမာန်မ္ဂး မၞိဟ်ဇၞော်အာက္ဍိုပ် ဍိုဟ်ကေက် စဳကၠးမွဲရောၚ် ဟီုစမာန်ရ။ ဣဏအ်ဂှ် ဒှ်ရှ်သာဍာ်ထၞဟ် ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ မွဲတော်ဍောတ်လေဝ် ဟီုစမာန်ရ။ ညံၚ်ဂွံထေက်တန်ကဵုၚုဟ်မးဂှ် ပိုဲမံၚ် ပိုဲဒ္ဂေတ်မ္ဂး ၜိုတ်ပိုဲမံၚ် ၜိုတ်ပိုဲဒ္ဂေတ်ဂှ် က္လိဂွံၚုဟ်မးတွဵုရ၊ ဍာ်ဇြိုဟ်တှေ် သွာသၠုၚ်ကီုရ။
နူကဵုဘဝတၠ ဒှ်အာဘဝဍိက်ဟီုဂှ် ပိုဲမန်တအ် ဗၠေတ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ် တၟာဂလိုၚ်ရ၊ မုဗၠေတ်ရောဟီုမ္ဂး မုက်ဂၞန်မွဲဂှ် ကုသဵုပိုဲဗၠေတ်ကၠုၚ် ကုသဵုပိုဲဍေံဗၠန်ဂတးကၠုၚ် ဍာံဍာံတေံ ကုသဵုမ္ဂးဂှ် ဆလအ်လေဝ် ဟွံဝိုတ်ကၠေံ ဂုဏ်ညးမကၠောန်လဝ်ရ၊ ကာလလဵုလေဝ် ဟွံလီဠာန်စ ညးမပ္တုဲကၠောန်လဝ်ဂှ်ရ။ ညးမကၠောန်လဝ်ဂှ်ရ ဟိုတ်မာဲအာ ဒှ်ဂွံ။ မုက်ဂၞန်ၜါပိပန်တအ်ဟီုမ္ဂး ဇကုယောၚ်အာ ပ္ဍဲကဵုနဲကဲအုပ်ဓုပ်၊ ပ္ဍဲကဵုနဲကဲဝေၚ်ပၞာန်၊ နဲကဲဆက်ဆောံမံၚ်စံၚ် ဒ္ဂေတ်သိက္ခာ လစွံစိုတ်တအ် ဒှ်တမ်ရ။ နူကဵုဘဝဍိက် ဂွံစဴစိုပ် ဒှ်ဘဝတၠမာန်ပၠန်ဂှ် ဒှ်ကမၠောန် ဒးကၠောန်ကဵုဓဝ်ညဳသာရ။ ဇကုမၞိဟ်ကျကျဟီုဂှ် ဂစာန်ဒၟံၚ်တွဵု ကၠောန်ဒၟံၚ်တွဵု ညဳသာဒၟံၚ်တွဵုမှ ၜိုတ်ဒးဂစပ်ရ။ မံၚ်ညံၚ်ကဵု မၞိဟ်ဇၞးဇၞးတအ် ဟွံဂွံရ။ ဇကုမၞိဟ်ဝါတ်တ် ညးတၠဒဒိုက်ဟီုဂှ် မံၚ်ညံၚ်ညးသိုက်သေဋ္ဌဳတအ် ဟွံဂွံရ။ ဒးဂစာန် ဒးကၠောန်ဒၟံၚ်တွဵုမှ ၜိုတ်ဒးဂစပ်ရ။ စိၚ်ဇြာဲဇြာဲဂှ် ၜိုတ်ပြေၚ်ကြိုအ် နွံဒၟံၚ်လၟိုန်ရ။ ဇကုမၞိဟ်ဇြာဲဇြာဲရတှေ် ထပ်ဇြာဲစှေ်ပၠန်မ္ဂး သွက်ဂွံချိုတ်ရနွံ။
ယဝ်ဒးဟီုကဵုဥပမာ ပေါဲဝေၚ်ပြိုၚ်ဇြဟတ်မ္ဂး ဇကုမၞိဟ်ကျကျဟီုမ္ဂး ဂွံဇၞးဍေံဂှ် စွံလဝ်ကၠာ ဂွံကလိဂွံစၟတ်တုပ်ကဵုဍေံ ဂွံဂွံအဆံၚ် level တုပ်ကဵုဍေံဂှ် ဒးဂစာန်လတာ်ကလေအ်မံၚ်ဏီ။ ကလိဂွံစၟတ် တုပ်ကဵုဍေံတုဲမှ ညံၚ်ဂွံမာန်ဍေံဂှ် ဒးထပ်ဂစာန် မွဲတဆံၚ်ပၠန်ရ။ ဘဝမၞိဟ်ကျကျတအ် ဒးဂြက်(ကျာတ်)ဒၟံၚ် ဂလိုၚ်လဵုရောဟီုဂှ် ချပ်ဗ္စာရဏာကေတ်ရ။ ကျအာညးတုဲမ္ဂး ဖန်စဝါတ်အာလက်ဂှ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ညံၚ်ဟွံဒးကျညး၊ ညံၚ်ဟွံဂွံစိုပ်အာ ဘဝဍိက်ဂှ် ဒးဂစာန်ရ၊ ဒးစွံဓဝ်သတိဇၞော်ဇၞော်တုဲ ဒးမံၚ် ဒးဒ္ဂေတ်ရ။ ဒးရုန်ဂစာန်ဒၟံၚ်တွဵုမှ “ဘဝ” ညးဟီုစရ။ ဘဝဂှ် တော်ထောံလောဲလောဲမ္ဂး အိုတ်ကၞောတ် ဒးဆဵုဘဲရ။ ဇကုမၞိဟ်ကျကျဟီုမ္ဂး ညံၚ်ပြၚ်ၜဳတအ် ဒးဒုၚ်ဇီုကပိုက်ဒၟံၚ်ကဵု ဍာ်လပှ်တအ်လၟိုန်ရ။ ဇကုညံၚ်ဂွံဒှ်ပြၚ်ၜဳ တၟံကြံၚ်ၚ်ရ ကိစ္စဇၞော်၊ ဒှ်ပြၚ်ၜဳတၟံကြံၚ်ၚ်မ္ဂး ဟွံဒးဖေက်ဍာ်လပှ်တံ ကၠုၚ်ဇီုကပိုက်ရ။
ပၞောဝ်ကဵုဨကရာဇ်သၟိၚ်မန်ပိုဲဂမၠိုၚ်ဂှ် ဨကရာဇ်တၠညးရာဇာဓိရာဇ်မွဲဂှ် ကလိဂွံပိုၚ်ပြဳလဝ် ကောန်ဖျုန်ဂြိုဟ် ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ ဂၠိုၚ်အိုတ်ရ။ ဒဵုကဵုအခိၚ်တ္ၚဲဏံ ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ ဒးဟီု ဒးလဴဒၟံၚ် ပရူညးဂၠိုၚ်အိုတ်ရ။ အရေဝ်ညးဟီုလဝ် မပ္တံအာဍာံတှေ် ဒးစိုပ်၊ ကေတ်ဍာံတှေ် ဒးဂွံ၊ ကၠောန်ဍာံတှေ် ဒးဒှ်၊ ဂလာန်ညးပိတၚ်ဏအ် လမျီုဍေံလုပ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲကောန်ဂကူမန်ပိုဲတအ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုဒၞါဲဏအ် ဂလာန်ဗကန် တၠညးရာဇာဓိရာဇ် ကၠေံဗ္ဒန်ဒၟံၚ်မွဲဂှ် မိက်ဂွံဓမံက်ထ္ၜးကဵုညိရ။ ဂလာန်ညးဝွံ ကိစ္စဇၞော်ဒၟံၚ်ကဵု ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ ပ္ဍဲကဵုအခိၚ်တ္ၚဲဏအ် ဗွဲမလောန်ရ။ ကၠာညးဟွံစဴသွဝ်က္ဍၚ်ဏီ၊ ကၠာလမျီုညး ဟွံတိတ်ဏီဂှ် ညးဗကန်လဝ်ကဵု ကောန်ညးနွံမံၚ်၊ ဂလာန်ဗကန်ဨကရာဇ် တၠညးရာဇာဓိရာဇ်ဏအ်ဝွံ ညးချူလိက်ဏအ် ကၠာဲစၠောံလဝ် နကဵုဘာသာအၚ်္ဂလိက် ပ္ဍဲကဵုလိက်ဘဝမိစဴဗု သ္ကုတ်ၜါ ပ္ဍဲလိက်အုပ် မဂ္ဂဇြေန်အနာဂတ်မန် ကၞပ် (၁၄) Biography of Mi Canbu part (2) တေံ နွံရ၊ ဒၞါဲဏအ် မိက်ဂွံထပ်ဓမံက်ထ္ၜး နကဵုဘာသာအၚ်္ဂလိက်တုဲမှ ကလေၚ်ကၠာဲကဵုဘာသာမန်ပၠန်ဏောၚ်၊ သွက်ညး ကတ်ဗ္တောန်ဒၟံၚ် သဇိုၚ်ဘာသအၚ်္ဂလိက်တအ်မ္ဂး ဂွံတၟေၚ်စညိကီု ရန်တၟံသာ်ဝွံတုဲ ဂလာန်ဗကန် တၠညးရာဇာဓိရာဇ်ဏအ် မိက်ဂွံဓမံက်ထ္ၜးဏာ နကဵုၜါဘာသာရ။
King Rajadhirag’s messages to his younger son Rajamanu: “My beloved son, You are the younger; You must respect your elder brother as you do to me. The brothers must be united and walk hand in hand, the two must have one heart and one mind, the brothers should not be divided, if the cattle-cows and bulls are cattered and separated, they easily fall in to tigers’ mouth. While facing the enemies, the brothers must stand strongly as one, the two must be one. One must give a hand to another one in fighting. When two become one, my beloved sons remain so strong.” These are king Rajadhirag’s last words to his sons.
အဓိပ္ပါယ်ဍေံဂှ် “ယွံကောန်သ္ဍိုက် ရာဇာမနု၊ ကောန်ဂှ် ဒှ်ဒေံ ဒှ်ညးဍောတ်ဏောၚ်၊ ညံၚ်ကောန်ရှေ်သှေ် လ္တူအဲအပါမရာဇ်ဏအ်ကီုဂှ် ကောန်ဒးရှေ်သှေ် ကောဇကုကီုဏောၚ်၊ ကောကဵုဒေံ ညဳသာညးသ္ကံ၊ ဗန်ကအ်တံၚ်တဲတုဲ ဒးကွာ်မွဲတရဴရ၊ ဒးဒတူဒလာၚ်ရ၊ မၞိဟ်ၜါ ဒးဒှ်မွဲစိုတ် ဒးဒှ်မွဲဂြိုဟ်ရ၊ ကောကဵုဒေံ ဟွံထေက်ကဵုပြးဇးဒၟံၚ်ရ။ ဂၠဴပြးမ္ဂး ဒးဘဲကၠဏောၚ်၊ ကာလတဝ်စၞေဟ်ကဵု သတြုတအ် ပၠန်လေဝ် နဒဒှ်မွဲဂှ် ဗွဲမခိုၚ်ကၠိုက်ဂှ် ဒးဒတူဒလာၚ်ရ၊ ညးမွဲ ကေုာံ ညးမွဲ ဒးရီုဗၚ် ဒးမၚ်မွဲညးသ္ကံရ။ ကာလ ညးၜါ ဒှ်ကၠုၚ်မွဲမ္ဂး ကောန်သ္ဍိုက်တအ် ခိုၚ်ကၠိုက်ကြံၚ်မ္ၚိုဟ်ရ။ ဣဏအ်ဂှ် ဒှ်ဂလာန်ဗကန် တၠညးရာဇာဓိရာဇ် ဗကန်စကဵုကောန်ညး လက်ကြဴအိုတ်ရ။
ဂွိၚ်ကဵုဂကူ ဆာန်ဂကူတုဲ ဗကန်စလဝ် သာ်ဏအ်ရ။ ပိုဲကောန်ဂကူမန်တအ်သီုဖအိုတ် ၜိုန်ရညးဟွံမွဲဂတမတ်ပိုဲကၠာလေဝ် ညံၚ်မၞုံဒၟံၚ်ဂတမတ်ပိုဲကီု ပၠောပ်စိုတ်တုဲ ဒးကလၚ်စ ဂလာန်ဗကန်ညး ထေက်ရ။ လုကဴပိုဲ ဗှ်မံၚ်သၞာညးဏီမ္ဂး ညးနွံမံၚ်ဗ္ဒါဲပိုဲဏီ ကလၚ်စအရေဝ်ညးမှ ဒှ်ဆာန်ညးဇေတ်တ်ရ၊ ပရးဒၟံၚ်အတေံမွဲဂအုံ အဏအ်မွဲဂတှေ်မ္ဂး ညံၚ်ရဴကလေၚ်ဂစိုတ်ထောံညး မွဲဝါပၠန်ရ၊ အရေဝ်ညး ဂလာန်ဗကန်ညးဂှ် ဒှ်စၞးညးရ။
မၞိဟ်လဵုမွဲလေဝ် ဟွံထေက်ကဵုတးပါဲထောံ နူကဵုပွဳဗွိုၚ်ရ၊ မၞိဟ်လဵုမွဲလေဝ် ဟွံထေက်ကဵုက္ဍုဟ်ထောံရ၊ မၞိဟ်လဵုမွဲဟွံဟီု ညံၚ်ညးဂွံတးပါဲထောံဇကုဂှ် ဟွံထေက်ကဵုမံၚ်ရ၊ ညံၚ်ညးဂွံက္ဍုဟ်ထောံဇကုဂှ်လေဝ် ဟွံထေက်ကဵုမံၚ်၊ ဟွံထေက်ကဵုကၠောန်ရ။ ဆ္ဂး ဝါဒဒဳမဝ်ကရေဇြဳဟီုဂှ် အလဵုအသဳဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်ကောန်ဍုၚ်ကောန်ကွာန်တအ်ဏောၚ်၊ စှေ်စးကဵု ဆန္ဒကောန်ဍုၚ် ကောန်ကွာန်တအ်မ္ဂး ဗော်ဓိသတ်ဝေသန္တဝ်လေဝ် ဒးဂြိပ်ဒဴတိတ်နူကဵုနန်ဏီရ။ သွက်သ္ဂောံဂွံလညာတ်ဂၠံၚ်ဍာံကီု၊ သွက်သ္ဂောံပဠေဝ်ကီုဂှ် အခိၚ်လဇုဲအာဟွံမွဲ၊ ဂတာပ်ဒၟံၚ်အခိၚ်လၟိုန်ရ။
Unity is strength
ညဳသာဂှ် ဒှ်ဇြဟတ်ရ။
Honesty is one of the most important leadership-
ပွမယျဵုလ္ဂူတပ်တးဂှ် ဒှ်ပရေၚ်အာက္ဍိုပ် ကိစ္စဇၞော်အိုတ်မွဲသာ်ကီုရ။