မာံမည၊ ဂျောန် ၅၊ ၂၀၂၁

ဂိတုဂျောန် (၁) ဂှ် ကံၚ်ဇြဳအုပ်ဓုပ်ဍုၚ်တံ ပြံၚ်လှာဲဏာ ယၟုဒဒန်တ္ကံခၟိုၚ် နူကဵုယၟု (ဗိုလ်ချုပ်အောၚ်ဆန်းတံတား) ဂှ် ပြံၚ်လှာဲဏာယၟု (သံလွၚ်တံတား-ချောၚ်းဆုံ) ဂှ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဟီုဂး မိပ်စိုတ်၊ တးပဲါ လညာတ်ညး လညာတ်အဲ ဟီု စောဒကမံၚ် ဗီုညးကဵုညးအိုတ်ရ။
ပ္ဍဲကဵုအသေအဟာန် ပြံၚ်လှာဲယၟုဒဒန်ဂှ် ဥက္ကဌကံၚ်ဇြဳအုပ်ဓုပ်ဍုၚ်ကီု၊ ဂကောံကံၚ်ဇြဳအုပ်ဓုပ်ဍုၚ် မပ္တံကဵုဒံက်တာ ဗညာအံၚ်မောဝ် (ဗော်ညဳသၟဟ်မန်) တံ ပဒဵုမာန်ညုၚ်မိုၚ်တံ တိုန်စိုပ်ရ။ အကြာဂကူမန် လ္ၚဵုလ္ၚဵုတံလေဝ် ကၠုၚ်ဗဵုလ္ၚတ် အခါတ်အကာဲနွံကီုရ။
အခိၚ်အလုံဂကူမန် ဒစဵုဒစးထ္ၜးဆန္ဒ ကိစ္စယၟုဒဒန် နဒဒှ် (ဗိုလ်ချုပ်အောၚ်ဆန်း) ဂှ် မန်တံ ဒစဵုဒစးယၟုဂှ် ဒှ်သာမညရတုဲ အရာပရေၚ်သ္ပသမ္တီ ဂကူဇၞော် ဂကူဍောတ်၊ ပရေၚ်တုပ်သၟဟ်၊ ပရေၚ်သ္ပသမ္တီ လတူဂကူ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ဆက်စပ်အတိုၚ်လဟီုလဝ် ဒက်ပတန်ကၟိန်ဍုၚ်အနာဂတ် ဖေဝ်ဒရေဝ်ဒဳမဝ်ကရေသဳ ရောၚ်ဟီုဂှ် ဆၜိုတ်ယၟုဒဒန်ဏံမွဲဍောတ်ဂှ် ညးဂွံလဝ်အဝဵုတံ ဟွံဗက်ကဵုဆန္ဒကောန်ဍုၚ်အရၚ် မၞုံပ္ဍဲဒေသတံဂှ် ဣဏံဟေၚ် အဓိကရ။
ပရေၚ်သ္ပသမ္တီ ဂကူမွဲကဵုမွဲ၊ ဓဝ်ရှေ်သှေ်ရဴဂဴ အကြာဂကူမွဲကဵုမွဲဂှ်ဟေၚ် ဒှ်အဓိကရ။ ဟိုတ်နူဒှ်အာ ပရေၚ်ဍဵုဍိုက် ကေတ်သ္ပမာန် နကဵုယၟုဒဒန်ဂှ်တုဲ ပရေၚ်သ္ပသမ္တီ၊ ကေတ်သ္ပမာန် နနဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ်ရ မန်တံ ဒုၚ်ဒဝ်ဟွံမာန်တုဲ ဇြဟတ်လၟိဟ်ကဵုလက် တိတ်ဂၠံၚ်ဒစဵုဒစးကွေတ်သ္ပမာန် ဍဵုဍိုက်ညးသ္ကံ ဒှ်ကၠုၚ်ရ။
အခိၚ်ဂှ် ပ္ဍဲကဵုတွဵုရးကရေၚ်ဍာဲ (ကယာ) တေံလေဝ် သာ်ဂှ်ကီုရ၊ ဟွံသ္ပသမ္တီ ဟွံကေတ်ဆန္ဒညးဍုၚ်ကွာန် ဂကူကရေၚ်ဍာဲတံမွဲသာ် သုၚ်စောဲဇြဟတ်အဝဵုတုဲ ကၠောန်သ္ပဏာဂှ် ကောန်ဂကူကရေၚ်ဍာဲတံ တုပ်ဗီုမန်ကီု တိတ်ဂၠံၚ်ဒစဵုဒစး ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ရ။
ဒဒန်တ္ကံခၟိုၚ်ဝွံ လက်ထက်အလဵုအသဳအေန်အေဝ်ဒဳ တုဲကၠုၚ် (၂၀၁၆-၂၀၂၀) တေံ ဓမံက်ရုပ်ရဴ ကၠောန်ဒၟံၚ်တုဲ သၞာံ (၂၀၁၇) ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၁၃) ဂှ် ခုတ်လဝ်ယၟုဒဒန် (ဗိုလ်ချုပ်အောၚ်ဆန်းတံတား) ရ။ သ္ပဟိုတ် နူခုတ်တၚ်ဏာယၟု ညးဒေသတံ ဒးဂၞပ်ဟွံသေၚ်တုဲ ညးဒေသတ္ကံခၟိုၚ်တံကီု၊ ညးဍုၚ်ကွာန်ဂကူမန် အလုံဒေသရးမန် မွဲ ဟွံပေၚ်စိုတ် ဒစဵုဒစးအိုတ်ရ။ ဆက်စပ်ပ္ဍဲတွဵုရးကောန်ဍုၚ်တၞဟ်တၞဟ်တံကီု အေန်အေဝ်ဒဳတံ ကၠောန်သ္ပဏာသာ်ဂှ်နွံကီုဂှ်ရ ပရေၚ်ဆက်ဆောံ အကြာကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်တံကဵု အေန်အေဝ်ဒဳတံ ဓဝ်ညဳသၟဟ်လီုလာ်ကၠုၚ်ရ။
ဖဵုဂုန်ဆက်စပ် ယၟုဒဒန်၊ ဒက်ပတန်စွံရုပ် ဗိုလ်အံၚ်ဆာန် မပတံသာ်ဏံတံဂှ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်တံ ဓဝ် ပတှေ်လီုကၠုၚ် လတူအေန်အေဝ်ဒဳတံ ထတ်သ္ကာတ်တုဲ ပ္ဍဲကဵုပရေၚ်ဒစဵုဒစး ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံတ္ၚဲဏံဂှ်လေဝ် အေန်အေဝ်ဒဳတံကဵု ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ လတူဂၠံၚ်တရဴ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တ္ၚဲဏံဂှ် ဒက်ပတန်ဓဝ်ပတှေ် ဝါတ်ဂါတ် ခက်ခုဲကၠုၚ်ရ။
“ဆယၟုဒဒန်ဓဝ်ဂှ် ပညဳပညပ်သဳကၠဳ ကုကောန်ဂကူညးဒေသတံဟွံမွဲ၊ ပၟိက်ဆန္ဒညးဒေသကောန်ဂကူတံ နွံပၟိက် ဆလိက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ မွဲမဍောတ် စုတ်ကဵုဟွံမာန်ဂှ် အနာဂတ်ဂတေတေံ ဒက်ပတန်ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ် ကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံရောၚ်ဟီုဂှ် သွပ်လ္ပံရ” ညးဍိုက်ဍိုပ်ချဳဓရာၚ် အခေါၚ်အရာမၞိဟ်မွဲတၠ ဟီုရ။
အခိၚ်ထ္ၜးဆန္ဒ (၁၉-၃-၂၀၁၇) အာတ်မိက်ပြံၚ်လှာဲယၟုဒဒန်ဂှ် ဂကောံကၠောန်ဗဒှ် ပေဲါထ္ၜးဆန္ဒတံ အာတ်မိက် ပတိုန်ထ္ၜးလဝ် နွံ (၃) တၚ် ရ။
၁။ ညံၚ်ဂွံရုပ်သီကဵု သ္ပလဝ်ဒတန် ယၟု (ဗိုလ်ချုပ်အောၚ်ဆန်း) ဂှ်တုဲ ယၟုညးဒေသတံနွံပၟိက် ယၟုဒဒန်တၟိမွဲ ညံၚ်ဂွံ ရေၚ်တၠုၚ်ဓမံက်ကဵုကီု။
၂။ ကေၚ်ကာဆေၚ်စပ်ကဵု ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်မ္ဂး နူအလဵုအသဳတွဵုရးဍုၚ်မန်ကဵု ကၠတ်ထဝ်တွဵုရးဍုၚ်မန်တံ နကဵုဆန္ဒ ညးဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ညံၚ်ဂွံဒှ်တုဲ အခေါၚ်သ္ပဒတန် ပ္ဍဲတွဵုရး ညံၚ်ဂွံမံက်ကီု။
၃။ ပ္ဍဲကဵုကာလ ဓမံက်ပတန်ဒၟံၚ် ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ်ဂှ် အကြာဂကူမွဲကီု၊ အကြာဂကူမွဲကဵု ဂကူတၞဟ်လေဝ်ကီု၊ အရာမွဲမွဲ ပွမထေၚ်ဗၠေတ်မှာရာတံဂှ် အလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ်ကီု၊ စၠတ်ထဝ်ဗၠိုၚ်နာနာတံကီု ညံၚ်ဟွံဂွံရေၚ်တၠုၚ်ဒးဂှ် ဗွဲမ ဇြိုဟ်နက် အာတ်မိက်ဏာရ ရဴသာ်ဝွံ ပတိတ်လဝ် လိက်လလောၚ်တြးနွံရ။
ပရေၚ်ယၟုဒဒန် ပ္ဍဲဒေသကောန်ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဂှ်ကီု၊ ကိစ္စစွံပတန်ရုပ် (ဗိုလ်အံၚ်ဆာန်) ပ္ဍဲဒေသကောန်ဍုၚ် အရၚ်တံကီုဂှ် အလဵုအသဳတုဲကၠုၚ်တေံကီု၊ အလဵုအသဳအုပ်ဓုပ်ကၠုၚ်ဍုၚ် ခေတ်အဆက်ဆက်တံကီု မွဲအလန်လေဝ် ကေၚ်ပညဳပညပ်သဳကၠဳ၊ ကေတ်ကၠုၚ်ဆန္ဒ ညးဒေသကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ဟွံမွဲ မွဲလှေ်ရ။
ဗီုကဵုကိစ္စယၟုဒဒန်တ္ကံခၟိုၚ် ပ္ဍဲလက်ထက်အလဵုအသဳတုဲကၠုၚ်တေံဂှ် ဟွံသဳကၠဳ ပ္ဍဲအလဵုအသဳတွဵုရးမွဲသာ်၊ ဟွံသဳကၠဳ ကေတ်ဆန္ဒပ္ဍဲတွဵုရးမွဲသာ်၊ စၠတ်ထဝ်အဆံၚ်လတူတေံ သဳကၠဳသ္ပဏာဒတန်ဂှ် လၟိဟ်ညးစၞးဇၞော်တံ (ဝါ) ညးဂွံအဝဵုတံ ကေတ်သ္ပမာန်နကဵုလၟိဟ်ဂၠိုၚ် (ဝါ) ကေတ်သ္ပမာန်ကဵုအဝဵုတုဲ ဖန်ဖက်ဏာ လတူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံသာ်ဏံဂှ် ဓဝ် ပတှေ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ယအ်စှေ်ကၠုၚ် စိုပ်သုည ဟီုဂွံရ။
ပရေၚ်အခေါၚ်ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် အလဵုအသဳမွဲတိုန်တိုန်၊ ညးလဵုမွဲအုပ်ဓုပ် အုပ်ဓုပ် သ္ပလဝ်မဇ္ဇျဟ်ကဵု ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံမ္ဂး ဂကူဇၞော်တံကဵု ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ဂွံဒှ်မွဲထပ် မွဲစွံဂှ် ဟွံလောဲရ။ သာ်ဂှ်ကီု ပေဲါပၞာန်ပ္ဍဲ ဍုၚ် ဂွံၜိုဟ်သိုဟ်အာဂှ်လေဝ် ဟွံလောဲရ။
ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်တံ ဆဵုဂဗသဳကၠဳဒၟံၚ် ကုညးဂွံအဝဵုတံဂှ် ရန်တၟံ သွက်ဂွံဂွံအခေါၚ်အရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်ရ၊ ဗော်-ဂကောံလ္ၚဵု ဒစဵုဒစးမံၚ် ကုညးဂွံအဝဵုတံဂှ်လေဝ် ရန်တၟံ သွက်ဂွံဂွံအခေါၚ်ရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရ။
ဇြဟတ်လဵုမွဲဂွံဂွံအဝဵု သ္ပလဝ်မဇ္ဇျဟ်ကဵု အခေါၚ်အရာကောန်ဍုၚ်အရၚ်မ္ဂး ဒှ်ဒစုက်ဇလကဵု ကောန်ဍုၚ်အရၚ် တံလၟိုန်တုဲ အရာဂွံဒှ်ပရေၚ်ဆိုအ်ဗကဵု ပရေၚ်ဒက်ပတန် ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ်အနာဂတ်တေံရောၚ်။