နန်တၠနာဲ

(၁၁-၈-၂၁)

မိဿဟာဲဟီုဂှ် ခိုဟ်လေဝ်နွံ ပရေံလေဝ်နွံ တုပ်သၟဟ်ကဵု ကုသိုလ် အကုသိုလ် ၜါပြကာကီုရ၊ ပ္ဍဲလိုက်လောကဏံ ဂွံပံၚ်ဖက်ကဵု မိဿဟာဲခိုဟ်တှေ် ကလိဂွံတသိုက် ပ္ဍဲပစ္စုပ္ပန်ဏံသၟးဟွံက သ္ဂောံခိုဟ်စ သီုပ္ဍဲဘဝပလိုက် စဵုကဵုကၞောတ်ဘဝ စိုပ်နိဗ္ဗာန်တေံရ၊ ပၟာသာ်ဂှ်ကီု ပံၚ်ဒးကဵု မိဿဟာဲသမၠီု ဓီုၜီုယုတ်မာမ္ဂး ဘဝလၟုဟ်လေဝ် ဒှ်ဒဒိုက်၊ ဘဝဂတတေံလေဝ် ဒးဒုၚ်စသိုၚ် ဒဒိုက်အိုတ်ပၠန်ရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ တၠပညာတံဟီုလဝ် “မိဿဟာဲခိုဟ်မွဲဂှ် ပြဲနူမိဿဟာဲသမၠီုလ္ၚီဏီ”ရ၊ ဟိုတ်နူညာဏ်ပညာ စၚ်ခြၚ်ၜတ်ဒၟံၚ်ဏီတုဲ ပံၚ်ကဵုတၠပညာမိဿဟာဲခိုဟ်မ္ဂး ဂွံဒှ်တၠပညာ၊ ပံၚ်ကဵုမိဿဟာဲဗာလသမၠီုမ္ဂး ဒှ်သမၠီုမာန်ရ၊ မံၚ်အကြာလၟတှေ် ဒှ်လၟဂှ် ဍာံစၟတ်ကွေံရ၊ ကလိဂွံ မိဿဟာဲခိုဟ်မ္ဂး ကလိဂွံ သုခတုဲတုဲရ၊ ကလိဂွံ မိဿဟာဲပရေံပရေံမ္ဂး တုပ်သၟဟ်ကဵု ကလိဂွံ ခပေါဲဒဒိုက်ကီုရ။
မိဿဟာဲခိုဟ်မ္ဂးဂှ် နွံကာလမွဲတ္ၚဲ ကျာ်တြဲသ္ပဒတဴ ပ္ဍဲသက္ကရး ပ္ဍဲကွာန်နိဂီုနဂရ ရ၊ ကာလဂှ် မှာထေဝ်အာနန် သ္ဂးကဵုကျာ်တြဲ သာ်ဝွံရ၊ ယွံတၠဳမၞုံကုပိုန်ကျာ်တြဲ ဂွံပံၚ်ဖက်ကဵု မိတ်ခိုဟ် သ္ကံခိုဟ် ညးသပ္ပရိုဟ် မၞုံကဵုဒ္ဂေတ်မပြဲတံမ္ဂး ကိစ္စမဂ္ဂဌာန် ကလိဂွံလဝ် ကဝက်တုဲတုဲရကျာ် သာ်ဝွံ ဂရၚ်ပ္တီ ကုတၠဳမၞုံကုပိုန်ကျာ်တြဲရ၊ “ယွံအာနန် လ္ပဟီုသာ်ဂှ်ညိ ဂွံပံၚ်ဖက်ကဵု မိတ်ခိုဟ် သ္ကံခိုဟ် ညးသပ္ပရိုဟ် မၞုံကဵုဒ္ဂေတ်မပြဲမ္ဂး ကိစ္စအရာအိုဿီု ဍိုက်ပေၚ်ဖအိုတ်ဏောၚ်” သာ်ဝွံ ကျာ်တြဲဟီုကဵု မှာထေရ်အာနန်ရ။
မံၚ်ပ္ဍဲလိုက်ဏံ ဒးဂၠာဲမိတ်ခိုဟ် သဟာဲပြဲဏောၚ်ဂှ် ဟီုလောဲကီုလေဝ် အခါရ ဂၠာဲပံၚ်ဖက် ဆက်ဆောံ ကွေံကွေံမ္ဂး ဟွံလောဲသွာရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ တၠဳမၞုံကုပိုန်ကျာ်တြဲ တွံလဝ် ပ္ဍဲသိၚ်္ဂလသုတ်ဂှ် အတိုၚ်သၟဝ်ဏံ ဂွံဆဵုဂဗဂၠိုၚ်ရ။ ဒးထ္ၜး သာဓက မွဲသာ်မ္ဂး လက္ချန်မိဿဟာဲပ္တောံ (မိတ္တပတိရူပက)
(၁) မိဿဟာဲ အညဒတ္ထုဟရ – မိဿဟာဲ ကဵုအရီုဗၚ်ထံက်ပၚ် ဟွံမွဲ မွဲလှေ်၊ တီဆၜိုတ်ကေတ်သၟးရဂှ် ကော်စ (အညဒတ္ထုဟရ) ရ၊ လက္ချန်ဍေံဂှ် –
(က) ထဝ်သြန်ကီု၊ ပညာကီု သ္ဂောံထံက်ပၚ် ရီုဗၚ်ဂှ် ဟွံချပ်မွဲလှေ်တုဲ ချပ်ဒၟံၚ် သွက်ဇကု သ္ဂောံဂွံသၟးရ။ (ဟွံကဵုမွဲလှေ် တီဆကေတ်သၟး)။
(ခ) အလန်ဇကုဒးကဵုတှေ် ကဵုထောံညိည၊ အခါဇကု ဒးကေတ်တှေ် ကေတ်ထောံဂၠိုၚ်ၚ်။ (ကဵုဂှ်ညိညိ ကေတ်ဂှ်ဂၠိုၚ်ၚ်)။
(ဂ) ဒေံါဟွံဂွံ ပါဲဟွံဗၠးတုဲ ဗၞတ်ညိညဟေၚ် ဗိုၚ်ရၚ်တၠုၚ်ကဵုသွက်မိဿဟာဲဇကု။ (စိုပ်ကရေပ် ဆဵုဘဲမှ ထဍာတ်ကတောဝ် ဗဂေါဝ်မုက် ပြာပ်ကၠုၚ် ဗိုၚ်ရၚ်တၠုၚ်ကဵုကမၠောန်)။
(ဃ) ရံၚ်ပရဲဖဵု သွက်အတ္တဇကုသၟးတုဲ လေပ်ပံၚ်ဖက် သ္ပမိဿဟာဲရ။ ဣဏံဂှ် ဒှ်လက္ချန် မိဿဟာဲ “အညဒတ္ထုဟရ” ရ။
(၂) မိဿဟာဲ ဝစဳပရမ – သ္ဂောံရီုဗၚ်ထံက်ပၚ် ရုပ်ဝတ္ထုဂှ် ဟွံမွဲ မွဲလှေ်၊ ခိုဟ်ဆအရေဝ်သၟးဂှ် ကော်စ မိဿဟာဲ (ဝစဳပရမ) ရ၊ လက္ချန်ဍေံဂှ် –
(က) ထ္ၜးဟိုတ်အတိက်တုဲ ဟွံထံက်ပၚ် ဟွံရီုဗၚ်ရ၊ပမာသာ်လဵုရောမ္ဂး အခိၚ်ဇကု ဒှ်ဒဒိုက် အာတ်အရီုဗၚ်မ္ဂး ညးတေံ ဟီုတဴ “အခိၚ်ပိုန်ဒြပ်အဲနွံ၊ အခိၚ်အဲသၠးမာန်” မၞိဟ်ဟွံအာတ် အရီုဗၚ်တုဲ လၟုဟ်မှ ကၠုၚ်အာတ်တှေ် အဲကဵုဟွံမာန်ဏီ ဂးတဴသာ်ဏံရ။
(ခ) ပ္ညုၚ်အခိၚ်အနာဂတ်တုဲ ပါဲကၠေံပွမကဵုအရီုဗၚ်၊ သာ်လဵုရောဟီုမ္ဂး ပ္ဍဲညးတေံ ဒြပ်နွံ ကဵုအရီုဗၚ်မာန်ဒၟံၚ် ဖိုဟ်ကီုလေဝ် ဟွံမိက်ကဵုတုဲ ဂးဏာ “လၟုဟ် အဃောကြေပ်ဂြက်ဒၟံၚ်ဏီတုဲ ရီုဗၚ်ဟွံမာန်ဏီဂှ် စိုတ်ဟွံမိပ်ဍာံဍာံရ၊ ဂတနူဏံ အဲကလေၚ်ပြေပြံၚ် လှဲလးတိုန်ညိမ္ဂး အဲရီုဗၚ်ပၠန်ဏောၚ်” ဂးတုဲ ပ္ညုၚ်ကာလ အနာဂတ်တေံရ။
(ဂ) တီကၠး ဒဒှ်ညးဟွံအာတ်တုဲ ဟီုပခိုဟ်ဆအရေဝ်၊ သာ်လဵုရောမ္ဂး တီကၠး ဒဒှ်ညးတၞဟ် ဟွံအာတ်တုဲ ပပၞညံၚ်စေတနာနွံတုဲ “ပ္ဍဲအဲပိုန်ဒြပ်နွံ- နွံပၟိက်တှေ်ဟီု ရီုဗၚ်ကဵုဏောၚ်၊ ထံက်ပၚ်ကဵုဏောၚ်” လေပ်ဟီုတဴ သာ်ဏံရ။
(ဃ) ထ္ၜးဟိုတ်ကဵု ပရေၚ်လီုလာ်တုဲ ပါဲဓလေတ် ပွမကဵုအရီုဗၚ်၊ သာ်လဵုရောမ္ဂး သဟာဲဇကု ကၠုၚ်စိုပ် အာတ်အရီုဗၚ်မ္ဂး “ထ္ၜးဟိုတ်ကဵုပရေၚ်ထတ်ယုက် ဟွံခိုဟ်၊ ထ္ၜးဟိုတ်ကဵု နွံဌာန်သ္ၚောဲ၊ ထ္ၜးဟိုတ်ကဵု အခက်ခုဲသြန်၊ ထ္ၜးဟိုတ်ကဵုကမၠောန်ဟွံပြေပြံၚ်” ထ္ၜးတဴဟိုတ်ဂၠိုၚ်ကဵုသာ်-သာ်ဏံတုဲ ဟွံရီုဗၚ် ဟွံထံက်ပၚ်ရ။
(၃) မိဿဟာဲ အနုပ္ပဳယဘာဏဳ – ဗက်အလိုက်ဇကုတုဲ ပွမကၠုၚ်ပံၚ်ဖက် ဆက်ဆောံဂှ် ကော်စ (အနုပ္ပဳယဘာဏဳ) ရ။ လက္ချန်ဍေံဂှ် –
(က) ကမၠောန်ဇကုကၠောန်ဒၟံၚ်ဂှ် ဒှ်ကမၠောန်ဟွံခိုဟ် တီတဴကီုလေဝ် ကၠောန်ညိ-သ္ပညိ မပ္တံသာ်ဏံ ဟီုဂလာန် ဗဗွဲဗက်အလိုက်ဇကု။
(ခ) ဇကုကၠောန်ကမၠောန် ပရေၚ်ခိုဟ်ဟ်မ္ဂး ကၠောန်ညိ သ္ပညိ ဒးစိုတ်ကွေံဂးတုဲ ဗဗွဲဗက်အလိုက်ဇကု။
(ဂ) ဂတမုက်ဇကုမ္ဂး ဟီုထ္ၜၚ် ထိုၚ်သး ပရူဇကုခိုဟ်။
(ဃ) ကြဴမတ်ဇကုမ္ဂး ဟီုဂရိုဟ် ဖျေံသိက္ခာ စောစပရူဇကုပၠန်ရ။
(၄) မိဿဟာဲ အပါယ သဟာယ – သ္ကံရဲ အပံၚ်အဖက် ကၠောန်ပွသရာံပါပ်မွဲစွံဂှ် ကော်စ (အပါယသဟာယ) ရ၊ လက္ချဏ်ဍေံဂှ် –
(က) ပွမဒှ်သ္ကံရဲ ပ္ဍဲအရာမသုၚ်စစၞၜူမာဲ မပ္တံ အရက်သုရာ။
(ခ) ပွမဒှ်သ္ကံရဲ ပ္ဍဲအရာမအာကၠုၚ် အခိၚ်သ္ဂါဗ္တံ ဟွံသေၚ်ကဵုကါလ။
(ဂ) ပွမဒှ်သ္ကံရဲ ပ္ဍဲအရာမမိပ်လဟိၚ်ကဵု ပေါဲသ္ဘၚ်။
(ဃ) ပွမဒှ်သ္ကံရဲ ပ္ဍဲဝိုၚ်ပွေၚ်ဝေၚ်ဇျှၚ် လံၚ်သြန်။
အတိုၚ်မချူထ္ၜးလဝ်လ္တူဏံ ညးမဗှ်လိက်တံ လ္ၚတ်ဗှ်ကေတ်တုဲ စၚ်ခြာဗ္စာရဏာ နဂမြၚ်ညာဏ်ဇကုညိ၊ ဣလဵုဂှ် ဒှ်မိတ်ခို်ဟ်/မိတ်ပရေံဂှ်လေဝ် ထေက်ကဵုဒးတီလဝ်ကီုရောၚ်။ ချပ်ဂွံဂလာန် သြဝါဒ ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ပုပ္ဖယသ ဘာဇၞူဓရ် ဍုၚ်ဇြပ်ဗု သာ်ဝွံရ။ “နွံကဵုဒှ်ရဲတှေ် ကဵုဒှ်ရဲ -လ္ပကဵုဒှ်သၞ၊ နွံကဵုပြဲတှေ်ကဵုပြဲ – လ္ပကဵုကျ”၊ သဟာဲခိုဟ် သ္ကံပရဲဟီုဂှ် ညးညးအဲအဲ ပၟိက်နွံတဴ သီုဖအိုတ်ရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ မိဿဟာဲခိုဟ်မ္ဂး ဒၞါဲထေက်ကဵု ဒးကဵုဂှ်ကဵုဏောၚ်၊ ဒၞါဲထေက်ကဵုဒးကၠောန်ဂှ် ကၠောန်ဏောၚ်၊ ဒၞါဲထေက်ကဵုအေၚ်ဒုၚ်ဂှ် အေၚ်ဒုၚ်ဏောၚ်၊ ဒၞါဲထေက်ကဵု ဒးဟီုထ္ၜးဂှ် ဟီုထ္ၜးဏောၚ်၊ ဒၞါဲဟွံထေက်ကဵုဟီုဂှ် ဝေၚ်ပါဲဏောၚ်၊ သ္ကံရဲစိုပ်ဒဒိုက်မ္ဂး ညံၚ်ဟွံဒှ်အန္တရာဲဂှ် ရေၚ်တၠုၚ်ကဵုဏောၚ်၊ ထံက်ပၚ် ရီုဗၚ် ပိုန်ဒြပ် ထဝ်သြန်ဏောၚ်၊ အဵုပူဂဵု မဖှ်သာ်ဏံဂှ် ဒှ်မိတ်ခို်ဟ် မိတ်ပြဲရ။
မံၚ်ပ္ဍဲလိုက်ဏံ မိတ်ခိုဟ်တှေ် ဒှ်တသိုက်၊ မိတ်ပရေံတှေ် ဒှ်ဒဒိုက်၊ ညံၚ်ရဴအရေဝ် ညးတမၠာ “ဟံၚ်အှော်တှေ် ဂွံစံၚ်၊ ဟံၚ်သမၠီုတှေ် ဒှ်ဒဒိုက်” ဗ္စာရဏာကဵု ဂလာန်သာ်ဏံတုဲ ဂၠာဲမိတ်ခိုဟ်ဟ် အိုတ်စိုအ် …