ကၞေဟ် – ယက္ခဂုမ္ဘဏ်

ရံၚ်ကဵုအကာဲအရာပစ္စုပ္ပန်တုဲ အလန်ဏအ် မိက်ဂွံချူဆာဲ ပရေၚ်ပရောဒတူလိုၚ်ကြုက် လ္တူပၞာန်မေန်အံၚ်လှာၚ်ကဵု ပၞာန်ပၠန်ဂတး မၞုံတဴကဵုဒြဟတ် ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲတံရ။ ပၞာန်ပၠန်ဂတးဒြဟတ်ဇၞော် ပ္ဍဲဍုၚ်ပိုဲဏံ ပၞောန်လပုဟ်တဲတုဲ ယဝ်ဒးထ္ၜးမ္ဂး ဒပ်ပၞာန်ရခေၚ်အေအေဂှ် ပါဲဟွံဗၠးရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ လိက်ပရေၚ်ဏံ ကဵုဖျုန်ကဵုပရေၚ်ပေါဲပၞာန် ဒေသရခေၚ် မကတဵုဒှ်မံၚ် ကာလပစ္စုပ္ပန်လၟုဟ်တုဲ မ္ဒးချူဏာရ။

∆ အကာဲအရာကြုက် ကဵု ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ

ဍုၚ်ကြုက်ဂှ် ဒှ်ဍုၚ်ဇၞော်ပ္ဍဲဂၠးတိတုဲ ဒှ်ဍုၚ်မလုပ်လၟိဟ် အဝဵုသၠုၚ်အိုတ်လ္တူဂၠးတိ ၅ ဍုၚ်ဂှ် ပါလုပ်မွဲဍုၚ်ရ။ တုဲပၠန် ဒှ်ဍုၚ်ပယျဵုဆက်စပ် ကဵုကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာပိုဲတံတုဲ သ္ပဗ္ဒဗ္ဒါဲ၊ သ္ပမံၚ်ဒလာဲရေၚ်သ္ကံအဆက်က်ရ။ ဝေါဟာဗ္ဒဗ္ဒါဲ ကဵု သ္ပဒလာဲဟီုဂှ် ဟွံတုပ်ရေၚ်သ္ကံရောၚ် မိက်ဂွံပံက်အဓိပ္ပါဲရ။ ပ္ဍဲဏံ ဍုၚ်ကြုက် ကဵု ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ယဝ်ဒးပ္တောံၜတ်မ္ဂး တၞဟ်ခြဟ်မံၚ်ညးသ္ကံ ညံၚ်ရဴစိၚ် ကဵု ခၟောတ်တုဲ သဘာဝဍေံ ဍုၚ်ဇၞော်ဂှ် သ္ပဒလာဲကဵု ဍုၚ်ဍောတ်တုဲ ဍုၚ်ဍောတ်ဂှ် မ္ဒးသ္ပဗ္ဒဗ္ဒါဲကဵုဍုၚ်ဇၞော်ရ။

ကြုက်ဂှ် အတ္တလောန်ကာဲမံၚ်တုဲ ဟွံမွဲကဵုဓဝ်ကရုဏာ လ္တူကောန်ညးဍုၚ်ကွာန် ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာတံလးလးရ။ အလဵုအသဳ ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ အဆက်က် ဗ္ဒဗ္ဒါဲမံၚ်အလဵုအသဳကြုက်တုဲ အလဵုအသဳကြုက်ဂှ် သ္ပလဝ်ဒလာဲ (လွဳလဝ်မၞိဟ်ပရမ်) အလဵုအသဳဗၟာရ။ နူကဵုပိုဲညးချူလိက်တံ တီဗၟံက်ပလိုတ် သမ္တီဒးဂှ် အလဵုအသဳဍုၚ်ဗၟာတံ ဗ္ဒဗ္ဒါဲကြုက်တုဲ ယုတ်မာမံၚ် လ္တူညးဍုၚ်ကွာန်လၟိုန်ရ။ အလဵုအသဳကြုက်ဂှ်လေဝ် ရံၚ်ကဵု ဂုဏ်ဖဵု ၏ဍေံတုဲ စဵုဒၞါမံၚ်မၞိဟ်ပရမ် (အလဵုအသဳဗၟာ) ညံၚ်ဂွံတိတ်ဗၠးနူဒုဟ်ဒဏ် ပ္ဍဲရုၚ်ကုလသမဂ္ဂ နကဵုအဝဵုသၠုၚ်အိုတ် ပ္ဍဲဂၠးတိမွဲရ။

မယုတ်အလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ညံၚ်သ္ဂောံအိုတ်အာဂှ် ကောန်ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ဗတိုက်ကၠုၚ်မံၚ်မွဲဒမြိပ်ရ။ လၟုဟ်ကောန်ဂကူ ဗၟာတံလေဝ် ဒးဒုၚ်ပၠံၚ်ကေတ်အဝဵု ညးဍုၚ်ကွာန်တံမပအပ်ကဵုလဝ်ညးတံ နူဒပ်ပၞာန်ဗၟာတုဲ ဂကူဗၟာကဵုဗၟာလေဝ် က္လေၚ်ပၠန်ဂတးမံၚ်ညးသ္ကံရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ကြုက်ဂှ်မၚ်ရံၚ်အကာဲအရာတုဲ ကၠာတဲ ကၞပ်သ္ၚဳမံၚ် မၚ်ကျောဝ်မံၚ်ရ။ လ္ပာ်လဵုသာရော သွက်သ္ဂောံဗက်အာ ညံၚ်ရဴကမဵုဒုန် ဗက်အခိုက်အလိုက်ကျာရ။ ဂကောံပၠန်ဂတးကြပ်ကဵုပယျဵုကြုက်တံဂှ် ဒှ်တိုန်ဓတ်တုဲ ကြုက်တံထ္ၜကဵုရ။ ဆ္ဂး ကြုက်တံ မုဟိုတ်ဂွံ က္လေၚ်ဍိုက်ထောံ ဒြဟတ်ပၠန်ဂတးတံပၠန်ရော ဒှ်တၚ်သၟာန်ရ။

အဓိက ညာတ်အာၜါတၚ်ရ။ တၚ်မွဲဂှ် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကြုက် နွံမံၚ်သၟဝ်အုပ်ဓုပ်ကောပ်ကာဲ မေန်အံၚ်လှာၚ်တံ ဟွံအောန်လးလးဏီရ။ တၚ်ၜါဂှ် ဂကောံပၠန်ဂတးတံ ပံၚ်ကောံလဝ်နကဵုဒြဟတ် ဒဳမဵုကရေဇြဳဂၠိုၚ်တုဲ ဂွံအာပေါဲအံၚ်ဇၞးမ္ဂး ဗီုကြုက်ဒးစိုတ် ဂွိၚ်ဖေက်ဗ္ဂေတ်ဟွံဂွံ၊ ဂကောံပၠန်ဂတးဒဳမဵုကရေဇြဳတံဂှ် ကြပ်မံၚ်ကဵုဍုၚ်ပလိုတ် အမေရိကာန်တံဂၠိုၚ်တုဲ ကရဴအာစးကဵုကြုက်တံမာန်ရောၚ် ကြုက်ညာတ်ရ။ လ္ပာ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ် ဒပ်ပၞာန်၊ အလဵုအသဳ (ဆက်စပ်ကဵုပၞာန်) တံ ဗီုဒးစိုတ် ကြုက်တံ ဗ္ဂေတ်ဂွံမံၚ်အဆက်က်ရ။ အခေါၚ်အရာဏံ ဂွိၚ်ဖေက်ဗၠးတိတ်အာနူတဲ ကြုက်တံတုဲ က္လေၚ်ထံက်ဂလာန်မေန်အံၚ်လှာၚ်ရ။

∆ အကာဲအရာကိုဝ်ကတံကဵု ရခေၚ်အေအေတံတုပ်ရေၚ်သ္ကံဟာ

ကိုဝ်က၊ တအၚ်တံ ဂွံစသုၚ်တန်တဴအာဂှ် လ္ပာ်ၝောံဍုၚ်ဗၟာဏံ ထပိုတ်ထောံဂၠံၚ်ဍာန်တုဲမ္ဂး ဒးဗ္ဒဗ္ဒါဲကဵုကြုက်ဟေၚ်တုဲ ရခေၚ်တံဂှ် မုဟွံဆေၚ် ဆက်ကဵုကြုက်မွဲသာ်ရ။ ဗီုကြုက်တံ ဓရတ်ကိုဝ်က၊ ဝ၊ တအၚ်တံဂှ် ဓရတ်ရခေၚ်တံဟွံဂွံရ။ မွဲဂှ် ဒှ်မံၚ်ဍုၚ်ဗၟာသ္ကုတ်ဗၟံက်၊ မွဲဂှ် ဒှ်မံၚ်ဍုၚ်ဗၟာ သ္ကုတ်ပလိုတ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ လ္တူဏံ ဗီုလဵုကြုက်တံ ဂွံဒတူလိုၚ် လ္ပာ်မေန်အံၚ်လှာၚ်ဟာ လ္ပာ်အေအေဟာဂှ် ကြေပ်ညိညိဟွံသေၚ် စှ်ေစိုတ်ရ။

∆ အကာဲအရာပေါဲပၞာန်ရခေၚ်အေအေကဵု ပၞာန်မေန်အံၚ်လှာၚ်

ပ္ဍဲကဵုတွဵုရးဍုၚ်ရခေၚ် ပံၚ်ပွိုၚ်ဍုၚ် ၁၀ ပွိုၚ်ဍုၚ် ဒပ်ပၞာန်ရခေၚ်အေအေတံ သီဂွံလဝ်တုဲ လၟုဟ်တၞဟ်နသ္ဂောံသီကေတ် ဌာန်ဂအုပ်ပၞာန်ဇၞော် သ္ကုတ်ပလိုတ် (နပခ) မၞုံပ္ဍဲဍုၚ်အာမ်ဂှ် အေအေတံ ထပက်ဒၟံၚ်ပၞာန် နဲကၟာတ်ထပိုတ်ရ။ ကၟာတ်ထပိုတ်လဝ် ဂၠံၚ်ဇဳဒိုဟ်တုဲ ဗိုၚ်လဝ်ဍုၚ် ပန်ဒိုဟ်ရ။ ပၞာန်မေန်အံၚ်လှာၚ်တံလေဝ် ဌာန်ဂအုပ်ပၞာန်ဇၞော် သ္ကုတ်ပလိုတ် (နပခ) ညံၚ်ဟွံဂွံစှ်ေအာဂှ် က္လေၚ်ဗတိုက်ဒၟံၚ် ဗွဲမသ္ကာတ် မြဟ်ရ။ ဍုၚ်အာမ်ဂှ် ဒှ်ဍုၚ်ကိုန်စဳမာန်ကြုက်တုဲ ပၞာန်မေန်အံၚ်လှာၚ်တံ စဵုဒၞါမံၚ်ပၞာန် နကဵုပၞာန်တိုက်သၟးဟွံက နကဵုပၞာန်ကျာလေဝ် ဗတိုက်မံၚ်ဗွဲမသ္ကာတ်မြဟ်ရ။

ကောန်ညးဍုၚ်ကွာန်အာမ်တံလေဝ် ဒှ်ဓဝိၚ်ကဵုလမျီုတုဲ ဖေက်လကိုတ်မံၚ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုပေါဲထ္ပက်ပၞာန်အေအေတံဂှ် အေအေတံသၟးဟွံက ဒပ်ပၞာန်ကွးဘာ (SAF)၊ ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးညးဍုၚ်ကွာန် (PIO/PIA) တံလေဝ် ပံၚ်ကောံတုဲ ဘိုၚ်လုပ်မံၚ်ပေါဲဗတိုက်ရ။ အတိုၚ်ဒပ်ပၞာန်ရခေၚ် အေအေတံ ပတိတ်လဝ် လလောၚ်တြး စပ်ကဵုအကာဲအရာ ပေါဲပၞာန်သီ ဌာန်ဂအုပ်ပၞာန်ဇၞော် သ္ကုတ်ပလိုတ် (နပခ) မၞုံပ္ဍဲဍုၚ်အာမ် ပ္ဍဲကဵုဒဳဇြေန်ပါ ၇ သၞာံ၂၀၂၄ ဏံဂှ်မ္ဂး ဗဒိုပ်ပၞာန်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် သီုတမ်ဒပ် အပ္ဍဲဍုၚ်အာမ် ပံၚ် ၃၀ ဗဒိုပ်ပြၚ် သီုကဵုသၞေဟ်က္ၜၚ်ကျာ ၂ သၞေဟ် သီဂွံလဝ်တုဲ လၟုဟ်သှ်ေမံၚ် ဆဌာန်ဂအုပ်ပၞာန်ဇၞော် သ္ကုတ်ပလိုတ် (နပခ) မွဲဟေၚ်ရောၚ် သ္ဂးရ။

ပ္ဍဲဂိတုဒဳဇြေန်ပါ သတ္တာဟပထမဏံ ပေါဲဗတိုက်စိုပ်ကၠုၚ် ကြပ်ကဵုဍုၚ်ဂွရ။ ဍုၚ်ဂွဂှ် ဒှ်မံၚ်မွဲပယျဵုကဵုရးဨရာဝတဳတုဲ ဒှ်ဂၠံၚ်ပလံၚ်မံၚ်ပၞာန်ရီု ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ရ။ သ္အာၚ်နူဂှ် ပၞာန်ရီုနူကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ ပလံၚ်နၚ်ဍုၚ်အာမ် နကဵုဒြဟတ် ၁၃၀ တၠဂှ် ဒပ်ပၞာန်ရခေၚ်အေအေတံ ကြတ်ဗတိုက်တုဲ ချိုတ်အာ ၁၁၀ တၠတုဲ သှ်ေနူဂှ် ရပ်ဂွံသီုဖအိုတ်ရောၚ် နူကဵုဒပ်ပၞာန်အေအေတံ လလောၚ်တြးလဝ် ပ္ဍဲဒဳဇြေန်ပါ ၇ သီုဗီုရုပ် VIDEO ရ။

∆ အကြာပေါဲပၞာန် ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဒဒိုက်ဇၞော်

အဆက်ပေါဲပၞာန်ဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ပါဲဟွံဗၠး အောန်ကဵုဂၠိုၚ် ဒးဒုၚ်ဇီုကပိုက်ဟေၚ်ရ။ လၟုဟ်မ္ဂး ဒၟါနူပေါဲဗတိုက် ပွိုၚ်ဍုၚ်အာမ်တုဲ ညးဒေသ ၁၂ ကွာန် လၟိဟ်မၞိဟ်ကဵုဠက် ဂြိပ်စိုပ်ကၠုၚ်လဝ် လ္တူဍုၚ်အာမ်ရ။ လၟုဟ်ဍုၚ်အာမ်ဂှ် ဒးဒုၚ်ဗိုၚ်လဝ် နူကဵုဒပ်အေအေတံ ပန်ဒိုဟ်တုဲ ဖေက်လကိုတ်မံၚ်အိုတ်ရ။ စက်ယန်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံလေဝ် ဂေတ်ဟွံမာန် ဒှ်ကၠုၚ်တုဲ ရုၚ်ဂဥုဲလေဝ် ကၠောန်ကမၠောန် ဟွံမာန်ရ။ ကပေါတ်ဂဥုဲတံလေဝ် ဟွံမွဲ၊ သၞာဲဒဴပရေၚ်ထတ်ယုက်တံလေဝ် ဟွံမွဲကွေံကွေံရ။ ဂကောံပရဟိတတံလေဝ် ဟွံမွဲရ။

ဂွံဂြိပ်ပါဲတိတ်နူဍုၚ်အာမ်ဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ ကၟာတ်လဝ်ဟွံကဵုတိတ်ရ။ ဒးတိတ်တွဵုမ္ဂး ဟိုတ်ပရောပရာတိတ်၊ တၚ်နၚ်ဍိုက်က်ပေၚ်ၚ် ဒးပတိုန်လိက် အာတ်မိက်နူဌာနပရေၚ်ပလံၚ်ဗစိုပ်ပွိုၚ်ဍုၚ်တုဲ ဒးမၚ်အခိၚ်ကဵုဂိတုမှ ဂွံတီသွဟ် အာဂွံ ဟွံဂွံရ။ ပ္ဍဲဒေသကျုက်ဖျူဂှ်လေဝ် ဒးဆဵုဂဗမံၚ်ကဵုဗၞိက်စၞစ ဟွံရုမ်ဂပ် မပ္တံသ္ၚု၊ ကၠေၚ်စ၊ ကသိုန်၊ ဂဥုဲဂ္ဗအိုတ်ရ။ ကၠေၚ်ဓာတ်မ္ဂး မွဲလဳတာ ပိဠက်ဘာ်နွံတုဲ ကေတ်လေဝ်ဟွံလောဲရ။ ကွဳစက်၊ ကွဳလိုန်ဓာတ်တံ ဂြိပ်အာကၠုၚ်မံၚ်ဟွံဂွံဆဵုရ။

ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဇၟာပ်ပ်တိတ်ရာန်ဖျာ မ္ဒးရေၚ်ကေတ်ရ။ သ္ၚု၊ ကၠေၚ်စ၊ ဖျေဲဟလာ ကေုာံ ကပေါတ်စၞစနာနာတံ ၚုဟ်တိုန်အာ နူ ၅ ဘိုအ် စဵုကဵု ၁၀ ဘိုအ်ရောၚ် ဂွံတီကေတ်ရ။ သ္ၚုဂှ် မွဲကဠတ် မွဲဠက်ဒ္ကေဝ်၊ မွဲဠက်ဒ္ကေဝ်ဂှ် မၞိဟ်သွံကဵုဟွံမွဲ၊ လ္ၚဵုဂွံပ္ဍုန်စပုၚ်ၜိုဟ်ဂှ် သ္ၚုဟွံမွဲ၊ မၞိဟ်အေၚ်ကၠောဝ်တံလေဝ် နွံမံၚ်ဟွံအောန်ရောၚ် ဟီုဂးမံၚ် ကဵုဌာန်ပရိုၚ်တံနွံရ။

အလဵုအသဳဍုၚ်ကြုက်ကဵုဒေသရခေၚ်

ပ္ဍဲဒေသရခေၚ် ကမၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကြုက်တံ နွံမံၚ်ဟွံအောန်လးလးရ။ ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ကျုက်ဖျူမ္ဂး သၞေဟ်က္ၜၚ်ဍာ်ဇြိုဟ်၊ ရုၚ်ကမၠောန် နာနာနွံတုဲ ဒပ်ပၞာန်ရခေၚ်အေအေတံ ညံၚ်သ္ဂောံဒေါံပရေၚ်ပန်ပှော် ကဵုပၞာန်မေန်အံၚ်လှာၚ်တံ ကြုက်တံ ကဵုကၠုၚ်ဒြဟတ်ဒရိုဟ်နွံရ။ ဒၟါနူဟိုတ်ဂှ်တုဲ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဒပ်ပၞာန်အေအေ ထောန်မျာတ်နာၚ် ဟီုကဵုဌာန်ပရိုၚ်တံ ပ္ဍဲကဵုဂိတုအဝ်ဂုက် လောန်ကၠုၚ်တေံ “မၞိဟ်နူကဵုဂၠးအင္ရာတေံ ကၠုၚ်ဗဒေါံလေဝ် ဒေါံဟွံသေၚ်ရောၚ်” ဂးတုဲ ကြုက်လေဝ် သ္ၚိတ်မံၚ်ဖိုဟ်ရ။

ဍုၚ်ကျုက်ဖျူဂှ် ဒှ်ဒေသကြုက်တံ ဖျေံဓလိုက်လဝ်တမ်ရိုဟ် ဇၞော်ကဵုဒြဟတ်ရ။ နူဍုၚ်ကြုက်တေံ ကၠောန်ကၠုၚ်ဂၠံၚ်ကွဳပၟတ် စိုပ်ဒဵုကဵုကျုက်ဖျူရ။ နူသၞေဟ်က္ၜၚ်ဍာ်ဇြိုဟ် ကျုက်ဖျူဂှ် နကဵုတရဴမှာသၟိတ် အာအိန္ဒိယျတိုက်ရိုက်ဂွံရ။ စနူသၞာံ ၂၀၁၃ စိုပ် ၂၀၁၇ တေံ နူကျုက်ဖျူ ဒဵုကဵုစိုပ်ဍုၚ်ကြုက် ယူနာန် ကၠောန်တိုပ်လဝ် ပၠံၚ်သၟုဟ်ဓာတ်သဘာဝ ကေုာံ ကၠေၚ်ဍေန်ရ။ ဟိုတ်နူပရေၚ်ဓလိုက်လဝ် တမ်ရိုဟ်ကြုက်တံဂှ်တုဲ မေန်အံၚ်လှာၚ် ဒုၚ်လဝ်ကတိပါၚ်ကဵုကြုက် မေဿတာလဳချာန် ပရေၚ်ဂီုကၠီုနာနာရ။

လ္တူကတိပါၚ် မေန်အံၚ်လှာၚ်ဂှ် ကြုက်တံ ဟွံဂံၚ်ပတှ်ေစကွေံကွေံတုဲ သွက်သ္ဂောံစဵုဒၞါ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကြုက် ကြုက်အာတ်မိက်လဝ် မေန်အံၚ်လှာၚ် သွက်သ္ဂောံဖျေံဂီုကၠီုကြုက်နွံရောၚ်ဂှ် ပရိုၚ်ကာပၞုက်မံက်တိတ်မံၚ်နွံရ။ ရံၚ်အာမွဲလ္ပာ်ပၠန်မ္ဂး ပရေၚ်ကိုန်စဳမာန် ဓလိုက်တမ်ရိုဟ်ကြုက် ပ္ဍဲကဵုဒေသရခေၚ် နွံမံၚ် ၁၁ ဒၞါဲဂှ် ကိုန်စဳမာန် ၉ ဒၞါဲ စိုပ်မံၚ်သၟဝ်အုပ်ဓုပ်ကောပ်ကာဲအေအေ မွဲဒကုတ်မွဲဒကဴရောၚ်ဂှ် နူကဵုလိက်ဒုၚ်စဳရေၚ် အေန်သတဳကျု (ISP-Myanmar) တံ ချူထမံက်လဝ်နွံရ။

သရုပ်ကၠေံမ္ဂး ကြုက်ဂှ် ဒှ်သၟာအတ္တဇၞော် သွက်ဂုဏ်ဖဵုပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍေံမွဲဟေၚ်တုဲ ဒေသရခေၚ်ဂှ် ယဝ်ပၠောပ်ရံၚ်သၠဒ္ကေဝ်မ္ဂး မေန်အံၚ်လှာၚ် ကဵု အေအေ ညးဂှ်ပိုၚ်ပြဳအုပ်ဓုပ်လဝ် တိဍာ်ဂၠိုၚ်ရောမ္ဂး ဒးရုဲစှ်အေအေရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ စပ်ကဵုဂုဏ်ဖဵု ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ကြုက် ပ္ဍဲဒေသရခေၚ်တုဲ ကြုက်ဗ္ဒဗ္ဒါဲမေန်အံၚ်လှာၚ်ဟာ? ဒပ်ပၞာန်ရခေၚ်အေအေဟာ? ဂှ် လ္ပထရေပ်မတ် မ္ဒးကျောဝ်ဗဵုအာရောၚ်။