ပိုဲမၞိဟ်တံဂှ် ကာလရေင်တၠုင် သွက်သ္ဂောံက္လိဂွံ တင်ရန်တၟံမွဲမွဲမ္ဂး အခိင်စရေင်တၠုင် ကၠောန်ကမၠောန်တၟိတၟိတေံ ၜိုန်ရက္လိတ်က္လောတ်မံင်ကီုလေဝ် စိုပ်ဂွံဘာ်တရဴ လဒေါဝ်ဂၞဴမ္ဂး ဆဵုဂဗတင်ဆိုအ်ဗခက်ခုဲ (ဟွံသေင်မ္ဂး) ဂၠံင်တရဴသွက်ဂွံဆက်ကွာ်အာ အနာဂတ်ဂတတေံ နွံမံင်တရဴတၟာသ္ၚောဲဏီရောင် ဒှ်ကၠုင်သၠေဟ်ပၟာတုဲ စိုတ်ဓာတ်စှ်ေ ကတဵုဒှ်ကၠုင်မာန်ရ။

ကာလလၟုဟ်လေဝ် တရဴပၠန်ဂတးတမ်ကညၚ်ဂှ် ပ္ဍဲကဵုသၞာံ ၂၀၂၅ ဖေဖဝ်ဝါရဳ ၁ ဏံမ္ဂး ပေင်ကၠုင် ၄ သၞာံပေင်င်ရ။ အပ္ဍဲအကြာဂၠံင်တရဴဏံ ညးဂတးက္လေင်အာလေဝ်နွံ၊ ဟွံဆက်အာတုဲ ဒေါံဇူအာလေဝ်နွံ၊ ညးပြံင်အာဂၠံင်တရဴလေဝ်နွံဂှ် ဂွံဆဵုညာတ်ကေတ်ရ။ ဣဏံဂှ် “အခိင်” ကဵုကၠုၚ်သ္ဂုတ်သွာတ်ရောၚ်။

ဂၠံင်တရဴပၠန်ဂတး ညံင်ရဴဂွံအာဍာ်ဇမၠိင်မာန်ဂှ် မ္ဒးထိင်ဒဝ်လဝ် နကဵုစိုတ်ဓာတ်ရ။ စိုတ်ဓာတ်သ္ဂောံခိုင်ဗိုန်မာန်ဂှ် မ္ဒးသၠုင်ကဵုစိုတ်ဓာတ် မပတံကဵုပေါဲဟီုတွံတံကီု၊ ရံင်ကဵုအခိင်အခါကာလတုဲ မ္ဒးမပတိုန်ကဵုစရာဲ ကဵုလာဘ်တံ မပတံသာ်ဏံ မ္ဒးသ္ပကဵုရ။ ပ္ဍဲကဵုတရဴပၠန်ဂတး အခိင်တ္ၚဲဏံဂှ် တဝ်စၞေဟ်နကဵုလွဟ်လက်နက်လေဝ်နွံ၊ အ္စာချူလိက်တံဂှ် တဝ်စၞေဟ်နကဵုကၞေဟ် ချူကှ်ေနကဵုလိက်ပတ်လေဝ်နွံ။ ရဲသုခုမတံဂှ် တဝ်စၞေဟ်နကဵုပညာသုခုမညးတံလေဝ် နွံရောင်။ ဒဒှ်ရ သွာင်စုင် တဝ်စၞေဟ်မံင်ကဵုတၠအဝဵုပၞာန်တံ သီုဖအိုတ်ရောင်ဂှ် ထေက်ကဵုသ္ဒးတီလဝ်ရောင်။

ကုရဲပၠန်ဂတးတံဂှ် ပညာဆက်စပ်ကဵုဖေတ်ဒရေဝ်တံ ပရိုင်ဆက်စပ်ကဵုပရေင်ပၠန်ဂတးတံလေဝ် သ္ဒးကဵုပညာရ။ စိုတ်ဓာတ်သၟာပၠန်ဂတးတံ ဂွံခိုင်ဗိုန် ညံင်ရဴဟွံဂွံလီုလာ်အာဂှ် အဓိကဍေံ မုဟိုတ်ဇကုဂွံလုပ်ကၠောန် ပၠန်ဂတးဂှ် ဝိုတ်ထောံဟွံဂွံရ။ ရံင်ကဵုဝင်ပၠန်ဂတး မွဲဒမြိပ်မ္ဂး ပၠန်ဂတးဂှ် စကၠုင်နူကဵုစိုတ်ဓာတ်ရ။ ပၠန်ဂတး ပ္ဍဲကဵုဥရဝ်ပ (ယူရောပ်) တေံဂှ် ညးနွံပၟိက်ကဵုပရေင်သၠးပွးတံ ဟွံဒးစိုတ်ကဵုသၞောတ်ဨကရာဇ်၊ ဒုၚ်ပ္ဍဵုဍိုက်ဟွံမာန်တုဲ ဒှ်ကၠုင်ပရေင်ပၠန်ဂတးရ။

နကဵုစိုတ်ဓာတ်ပၠန်ဂတး နူကဵုပရေင်ချဳဓရာင်မွဲဂကောံဂှ် ကၠောံအာပရေင်ထ္ၜးဆန္ဒ အလုံဍုင် အလုံဒေသတုဲ ပလှ်ဖျေံထောံ သၞောတ်ဨကရာဇ် အလုံဒေသ အလုံဍုင်တုဲ အုပ်ဓုပ်ကၠုင် နကဵုသၞောတ်တၟိရ။ တရဴပၠန်ဂတး တမ်ကညင်ဍုင်ပိုဲဏံ ဂၠိင်သ္ၚောဲလလအ်လဵုရော? ဂှ် ညးလဵုမွဲလေဝ် တော်ဆဟွံဒးရ။ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် မုဟိုတ်ဇကုပါလုပ် ပ္ဍဲပၠန်ဂတးရော? ယဝ်ဟွံဝိုတ်သတိမ္ဂး တရဴပၠန်ဂတးဏံ အာဂွံမံၚ်တၟာသ္ၚောဲဏီရ။ ယဝ်ဝိုတ်မံင်သတိမ္ဂး ခြာဟွံလအ် သွက်ဂွံဆက်ကွာ်အာ တရဴပၠန်ဂတးဂှ် ဇဲအိုတ်ကၠုင်မာန်ရ။

ကာလစိုတ်ဓာတ်စှ်ေကၠုၚ်မ္ဂး ကူချပ်အာ လ္ပာ်ဂကောံပၠန်ဂတးရပ်လွဟ် ကောန်ဍုင်အရင် အာယုက်ပၠန်ဂတးဂၠိင်င်တံဂှ်ညိ။ တရဴပၠန်ဂတးညးတံ လအ်လဂၠိင်သ္ၚောဲကၠုင် လုပ်အာကဵုပွိုင် ၆၀ – ရ၀ သၞာံရ၊ မုဟိုတ်ညးတန်တဴဂွံဒၟံင်ဖိုဟ်ရော? တရဴပၠန်ဂတးညးတံ မွဲဂကောံကဵုမွဲဂကောံ ဟွံတုပ်ရေၚ်သ္ကံရ။ ဒြဟတ်ညးတံ ကဵု ဒြဟတ်ဒပ်ပၞာန် အလဵုအသဳတံလေဝ် အဆံင်ဟွံတုပ်သၟဟ်ရေင်သ္ကံလးလးရ။ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် ညးတံဒုင်ကျဟာ? က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ညးတံ အာယုက်ဇၞော် ၜိုန်ရစုတိက္လိလောန်စဴအာကီုလေဝ် ညံင်သ္ဂောံစိုပ်တိုင်ပ္ကဴရန်တၟံညးတံ ညးတံဆက်ကွာ်မံင်ဖိုဟ်ရ။

တိုင်ပ္ကဴညးတံ ၜိုန်ရဟွံစၟဳညာတ်အာကီုလေဝ် အရာညးတံနွံပၟိက်ဂှ် ဟိုတ်နူညးတံတီကၠးတၟးမံင်တုဲ ညးတံဟွံထောံကၠေံ ဂၠံင်တရဴညးတံရ။ ဗီုပြင်ညးတံ သၟိက်မိက်ဂွံကေတ်ဂှ် နွံမံင်ပ္ဍဲစိုတ်ဓာတ်၊ ပ္ဍဲသ္ကေမ်တဲညးတံ တုဲတုဲရဒှ်တုဲ လုကဴတိုင်ပ္ကဴညးတံကေတ်ဂှ် ဟွံစိုပ်ဏီမ္ဂး ညးတံမ္ဒးဆက်ကွာ်မံင် ဟွံဒေါံရ။ သတ်ပၟဝ်ဇဝ်ပ္ကဴ ညးတံမက္လိလဝ်ဂွံတုဲတံဂှ် ညးဆက်မင်မွဲထိင်ဒဝ်လဝ် ဟွံကဵုလီုလာ်အာရ။

မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် က္လေင်ချပ်အာ လ္ပာ်ပၠန်ဂတးသဳရဳယျာတေံညိ။ လုကဴပွိုင် ၁၄ သၞာံမှ က္လိဂွံပေါဲအံင်ဇၞးရ။ ပေါဲဗတိုက်တမ်ကညင်လၟုဟ်ဂှ် ၄ သၞာံ ပေင်ဟွံခိုဟ်ဏီရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ကၠောန်ပၠန်ဂတးမ္ဂး ပရေင်ပရော ဝင်ပၠန်ဂတးညးသ္အာင်တုဲတုဲကၠုင်တံဂှ် မ္ဒးလ္ၚတ်လဝ်ကီုရောင်။ လ္ၚတ်လဝ်ဟွံမွဲမ္ဂး တရဴပၠန်ဂတးဇကု ညံင်ဟွံမွဲကဵုအဓိပ္ပါဲညံင်င်၊ ညံင်ကဵုဟွံမွဲကုတိုၚ်ပ္ကဴညံင်င် ဒးဒုင်စသိုင်တုဲ စိုတ်ဓာတ်စှ်ေကၠုင်မာန်ရ။

ဇၟာပ်စိုတ်ဓာတ်ဇကု ဍိုန်သဝ်စှ်ေဂှ် ကဵုသ္ဂောံချပ်စိုပ်အာ လ္ပာ်ဒၞါဲတိဍာ်ဗၠးၜး ဇကုမံင်တန်တဴဒၟံင်လၟုဟ် ကဵု ဒၞါဲပၞာန်တၠအဝဵုတံ မသီအုပ်ဓုပ်လဝ် ဍုၚ်ဇၞော်တံဂှ်တုဲ ၜတ်ကၞာတ်ရံင်ညိ။ ဍုင်ဇၞော် တၠအဝဵုပၞာန်တံ မအုပ်ဓုပ်လဝ်တံ ၜိုတ်လဵုမံင်ကြေပ်ဂြတ်မံင်ရောဂှ်ဗှ်စမ်ရံၚ်ဗၞုဟ်ညိ။ ပ္ဍဲမၞိဟ်မွဲမွဲ အခေါင်သွက်သ္ဂောံကဵုသ္ဂုတ်သွာတ် နကဵုဇကုဇကုဟွံမွဲရောင်။ စနူဖုင်ဇကုဇကု ပၞာန်တၠအဝဵုတံ ဗီုဍေံဒးစိုတ် စၟဳစၟတ်မာန်ရောင်။ စၞကတင်ဂှ် ကတင်မံင်၊ စၞဖျးဂှ် ဖျးမံင် အခေါင်ဒုင်စသိုင်ဇကုဇကုဂှ် အခေါင်ဟီုပတိတ်ကဵုညးသ္အာင်တီ ဟွံမွဲရောင်။

ပရေင်ဒုင်စသိုင် ပ္ဍဲစိုတ်ဇကု ခိုဟ်ကွေံ၊ ပရေံကွေံ ဆၜိုတ်ဏံလေဝ် အခေါင်ဟီုဂးဟွံမွဲ ဗွဲမသၠးပွးရောင်။ “ပၟတ်ဍုင်ပၠိုတ်မံင် ဒှ်ဒဒိုက်ကဵုပၟတ်ကွေံ”၊ “ကပေါတ်ဗၞိက် ၚုဟ်မးက္ဍင်လောန်အာ” ၊ “အာရုင်သၞာဲဒဴတံ ဆက်ဆောံပရေံလောန်အာ” မပတံသာ်ဏံလေဝ် ဟီုဂးဟွံဂွံရောင်။ ပၞာန်တၠအဝဵုတံ ပန်ဂစိုတ်ထောံ မၞိဟ်မွဲမွဲဂတမတ်ဇကုလေဝ် “ဟိဟ်” “ကျာ်ဓဝ်သၚ်” ဆၜိုတ်ဏံလေဝ် ရမျှာင်တိတ်အာ နူပါင်ဟွံဂွံရောင်။ ၜိုန်ရဒှ်မံၚ်ဂကူမၞိဟ်မွဲကီုလေဝ် ဒးဂျိုင်တဴမံင်လမျီု ညံင်ရဴတိရစ္ဆာန်မွဲကီုရ။

ပၞာန်တၠအဝဵုတံဂှ် မၞိဟ်မွဲမွဲ ရပ်ဏာနကဵုသၠေဟ်ပၟာဂှ် တ္ၚဲယးဂတ သ္ဂောံက္လေင်ဆဵုဂျိုင်တဴလမျီုဂှ်နွံဆ ၉၉ က္ဍိုပ်ကၠံဓဝ်ရ။ အာ အတေံလေဝ် ဒးဖေက်၊ ကၠုင် အဏံလေဝ်ဒးဖေက်၊ အလဵုအာအာ၊ အလဵုကၠုင်င် ပရေင်ဂီုကၠီုဟွံမွဲ ဒးဖေက်မံင်ဖအိုတ်ရ။ အခေါင်သၠးပွး မၞိဟ်သာမညမွဲ လ္ပဟီုဏီ၊ အခေါင်သၠးပွး မကဵုလဝ်အခေါင်မၞိဟ်မွဲမွဲ အပ္ဍဲသၞောဝ် ၂၀၀၈ ရလေဝ် ဟွံမွဲမံင်ရဂှ် ချပ်ဗ္စာရံင်ညိ။ မၞိဟ်တံဂှ် ဒးဂျိုင်တဴမံၚ်လမျီု နကဵုဓဝ်ဗဟေက် ဇၟာပ်တ္ၚဲ ဇၟာပ်နာဍဳရောင်။ အခိင်ဇကု မၞုံမံင်ပ္ဍဲဂြိုပ်၊ ပ္ဍဲဂၠံင်တရဴပၠန်ဂတးဏံ ပရေင်သၠးပွး သၠဲလးနူကဵုမဟာသေဌဳ မၞုံတန်တဴမံၚ် လ္တူဍုင်ဇၞော်တေံဏီရောင်ဂှ် ကဵုဂွံသတိညိ။

သရုပ်ကၠေံမ္ဂး ပ္ဍဲဂၠံင်တရဴပၠန်ဂတး ဇကုမကွာ်မံင်လၟုဟ်ဏံ ယဝ်ခါရ ပ္ဍဲစိုတ်တေံ တီုတိုန်စိုတ် စိုတ်ဓာတ်မိက်ဂွံစှ်ေမံင်ညံင်င် ဒှ်ကၠုင်မ္ဂး တင်မချူထမံက်ထ္ၜးလဝ် ဗွဲလ္တူတံဂှ် က္လေင်ချပ်ဗ္စာ ဇြိုဟ်ဟ်နက်က်တုဲ ဗ္ၚုဟ်ကဵုစိုတ်ဓာတ်ညိ။ ချူလဝ်တင်ဒးချပ် ဗွဲလ္တူတေံဂှ် နွံဆဗၞတ်ညိနာင်ဓဝ်ရ။ ပရေင်ပရောသ္အာင်နူဂှ် နွံမံင်ဟွံအောန်လးလးရ။ ပွမကူချပ်သာ်ဏံဂှ် ဂၠံင်တရဴပၠန်ဂတး မကွာ်ဒၟံင် ဟွံစိုပ်တိုင်ပ္ကဴဏီဂှ် ဖန်ဗဒှ်ကဵုစိုတ်ဓာတ် သွက်သ္ဂောံဆက်ကွာ်အာတိုင်ပ္ကဴ ပေါဲအံင်ဇၞးတေံရောင် ပ္တိုန်ထ္ၜးဏာရ။