လိက်ပရေင်သ္ရဳဂၠိပ်၊ မယံင် (ဍုင်မန်)

နူကဵုဒပ်မန် ၄ ဒပ်ဂှ် သ္ပကောံဓရီုသဳကၠဳတုဲ “ပံက်ပ္တိုန်အာ ကရောင်ပၞာန်ပံင်တောဲရာမည” ရောင် တုဲကၠုင်ဂိတုဂျာန်နဝါရဳ (၁၉) ဂှ် နူကဵုဒပ်မန် (၄) ဒပ်တံ ပတိတ်လိက်လလောင်တြးတုဲ ဇၟာပ်ဂကူမန်အလုံလိုက် ဒှ်ဇြဟတ်တုဲ ထံက်ဂလာန်ဒုင်တၠုင်အိုတ်ရ။

ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးဍုင်မည် (Mon Liberation Army- MLA)၊ ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးကောန်ဂကူမန် (Mon National Liberation Army- MNLA-AD)၊ ဒပ်စဵုဒၞာဍုင်မန် (Mon State Defense Force -MSDF)၊ ဒပ်ပၠန်ဂတးဍုင်မန် (Mon State Revolutionary Force- MSRF) ပ္ဍဲဂိတုဂျာန်နဝါရဳ (၁၇) ဂှ် ကၠောန်သ္ပကောံဓရီုပရေင်ပံၚ်တောဲ ချဳဒရာင်ပၞာန် ပ္ဍဲတိ ဍာ်ပၠန်ဂတးမွဲဒၞာဲ ဂးရ။

သွဟ်နူကဵုကောံဓရီုဂှ် သွက်လၟေင်ကမၠောန်ပံင်တောဲချဳဒရာင်ပၞာန် ဒပ် (၄) ဒပ်ဂှ် ပံက်ပ္တိုန်အာ “ကရောင်ပၞာန်ပံင်တောဲ ရာမည” မွဲတုဲ ပံင်တောဲချဳဒရာင်အာ ပရေင်ပၞာန်ရောင် သာ်ဝွံ ပ္တိတ်လဝ်လိက်ရ။

ဒပ်မန် (၄) ဒပ်တံ ပတိတ်လလောင်တြးကၠုင် ပရေင်ပံင်တောဲ နကဵုကရောင်ပၞာန်မွဲစွံသာ်ဂှ်တုဲ ညးဍုင်ကွာန်အလုံဂကူမန် ဒုင်တၠုင်မိပ်စိုတ် ကေတ်စရာဲလတူဒပ်မန်ဂမၠိုင်တံအိုတ်ရ။

နူကဵုဒပ်မန်(၄)ဒပ်တံ လလောင်ပ္တိတ် “ကရောင်ပၞာန်ပံင်တောဲရာမည”ဂှ်တုဲ ညးမၚ်လ္ၚတ်အခါတ်အကာဲဒၟံၚ် ပရေင်ဒပ်မန်မွဲတၠ ဟီုကေတ်စရာဲ သာ်ဝွံရ။

“ပရေင်ပံၚ်တောဲဒပ်မန်ဂမၠိုင်တံဂှ် ညးဍုင်ကွာန်လေဝ် စၟဳမံင်လအ်ရ၊ ဒှ်လေဝ် ဒှ်ထေက်မံင်ကွေံကွေံရ၊ မုဟိုတ်ရောဟီုတှ်ေ ပေါဲပၞာန်တ္ၚဲဏံဂှ် ဗ္တိုက်မံင်စၞးဂကူညးကဵုညးဏောင်၊ ဟီုသာ်ဏံတှ်ေ ပေါဲပၞာန်ဗ္တိုက်ကေတ်ဍုင်ဏောၚ်၊ ပေါဲပၞာန် ဗ္တိုက်ကေတ်ဍုင်ဟီုဗက်ဟွံဂတာပ်တှ်ေ ဒပ်ဂကူညးဂကူညးဂှ် ဒးစန်ပကောံသ္ပမွဲဒပ်မှ ဂွံဖျေံဗီုပြင် ပရေင်ဗ္တိုက်ပၞာန် သီဍုင်ဂွံမာန်၊ ရံင်ကေတ်ဗီုဒပ်မန်(၄)ဒပ်တံ ဆဵုဂဗသဳကၠဳမံင်ညးသ္ကအ်တ္ၚဲဏံဂှ်တှ်ေ နကဵုပိုဲပတှ်ေကေတ် ပံင်ကောံတုဲ ဒးဇန် ပေါဲဗတိုက်သီကေတ်ဍုင်ဏောၚ်၊ ဒးလးပြေင်ဗျူဟာပၞာန် နဲကဲသၞောတ်စှ်ေစှ်ေမှ ဗ္တိုက်သီဍုင်ဂှ် စိုပ်တရဴဏောင်၊ ၜိုတ် လၟုဟ်ညးတံဇိင်တပ်ပညဳပညပ်ဂွံဂှ်တှ်ေ ထိုင်သးကေတ်စရာဲဒပ်မန်တံ ဗွဲမလောန်၊ ဂတဏံလေဝ် ဒပ်မန်သီုဖအိုတ် ညံင်ဂွံဒှ်ဒပ်မန်မွဲဓဝ်မာန်ဂှ်လေဝ် ဒးဆက်သဳကၠဳအာထေက်မံင်ဏီ ပိုဲညာတ်ဗီုဂှ်” နာဲကြက်ဍုင် (ဓလေတ်လဝ်ယၟု) ဟီုရ။

သၞာံတုဲကၠုင် (၂၀၂၄) ဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာ(၁၈)ဂှ်လေဝ် ညးစၞးဒပ်မန်(၄)ဒပ်တံ သ္ပကောံဓရီုပ္ဍဲတိဍာ်ဗၠးၜးမွဲဒၞာဲတုဲ နကဵုကဆံင်ပထမ ပံင်တောဲချဳဒရာင်အာ ပရေင်ပၞာန်ရောင်တုဲ အလုံဒပ်ပၠန်ဂတးမန်သီုဖအိုတ်တံ ပံင်ကောံတုဲ ဒပ်မသ္ပစၞးဂကူမန် ဒပ်မန် မွဲဒပ်ဓဝ် ညံင်ဂွံဒှ်ကၠုင်မာန်ဂှ်လေဝ် ဓမံက်အာရုပ်ရဴရောင် တုပ်လဝ်စိုတ်နွံရ။

“ဒပ်မန်သီုဖအိုတ် ပံင်သ္ပမွဲဒပ်ဓဝ်ဟီုဂှ် ပြဟ်ပြဟ်ဏံ ဒှ်ဟွံမာန်က္ဍၚ်ဏီ၊ ပ္ဍဲဗလးတိမုက်ပၞာန်တေံဂှ် နကဵုသွာင်ဒပ်ကဵုဒပ်ဂှ်ရ လုက်စုက်ဒးချဳဒရာင်ဗတိုက်မံင်ပၞာန်နွံဏောင်၊ နကဵုသွာၚ်ဒပ်ဏံဂှ် ကိုပ်ကၠာဏံ ပံင်တောဲချဳဒရာင်အာမွဲစွံဏောင်၊ နူဏံမွဲကဆံင် ဒက်အာဓဝ်ပတှ်ေညးသ္ကအ်ဏောင်၊ နူကဵုသွာင်ဒပ်ဏံ ပံင်တောဲကလိတ်ကလောတ်ပြေပြံင်ကၠုင်တှ်ေ နကဵုသွာင်ပရေင်ဍုင်ကွာန် ပ္ဍဲကဵုဘုံလတူတေံလေဝ် သဳကၠဳဍေံလောဲကၠုင်ဏောၚ်၊ ဍေံဒှ်အထံက်အရီုကဵု သွာင်ပရေင် ဍုင်ကွာန်တေံဏောင်” ညးနွံအခေါင်ဟီုဂး ဗော်ဍုင်မန်တၟိ(အေဒဳ) နာဲဂံင်သကာ ဟီုရ။

ဒပ်ပၠန်ဂတးမန်သီုဖအိုတ်ဂမၠိုင် ပံင်ကောံတုဲ ဒပ်မန် မွဲဒပ်ဓဝ် ဂွံဒှ်ကၠုင်မာန်ဂှ် နကဵုကဏ္ဍသွာင်ပရေင်ဍုင်ကွာန်၊ သွာင်ပရေင်ပၞာန် သ္ဒးသဳကၠဳပညဳပညပ်တုဲ ဒးကေတ်အခိင် မ္ဒးချူဓဇက်အာ လၟေင်ကမၠောန်ဂၠံင်တရဴကဆံင်င်နွံရ။

နူကဵုလိက်ပရေင်ပံၚ်တောဲ အလန်ပထမ တိတ်ဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာ (၁၉၊၂၀၂၄) တုဲဂှ် ဒပ်မန် နွံဗလးမုက်ပၞာန် ဒေသနာနာဂှ် ပံင်တောဲချဳဒရာင်ပရေင်ပၞာန်၊ ပံင်တောဲတုဲ လုပ်ကၠုင်ပေါဲဗတိုက်မွဲစွံ ဂွံဆဵုကေတ်ရ။

ပြာကတ်ဂၠိုင်အိုတ်ဂှ် ပ္ဍဲကဵုပေါဲဗတိုက် ဗ္ဒာဲကွာန်ကြုင်လံင် ဗမံက်ဍုင်ရေဝ်ဂှ် ဒပ်မန်သီုဖအိုတ်တံ ပံင်တောဲလုပ်ကၠုင်ပေါဲဗတိုက်မွဲစွံတုဲ ပတိတ်ကၠုင်ပရိုင် ပံင်တောဲမွဲစွံ၊ မွဲအခိင်ဓဝ် ဂွံဆဵုကေတ် ဗွဲမပြာကတ်ရ။

ပ္ဍဲကာလပ္ၚံက်ပရေင်ဍုင်ကွာန်(၂၀၂၅)တ္ၚဲဏံ ပေါဲပၞာန်လေဝ် ထတ်သ္ကာတ်တုဲ ဂကူညးကဵုညး ပလေဝ်ကၟောန် ပခိုင် ပ္တိုန်ဒၟံင် ဗီုပြင်ပကင်ရင်အုပ်ဓုပ်ဍုင်အိုတ်ရ။ ဂကူညးကဵုညးဂှ် ပလေဝ်ပ္တိုန်ဒၟံင် သွက်ဂွံပကင်ရင်အုပ်ဓုပ်အာ တိဍာ် ဍုင် ညးကဵုညးနွံဂှ်တုဲ ဂကောံပကင်ရင် ဗီုပြင်အလဵုအသဳ ဂကူညးကဵုညးဂှ်လေဝ် ပညဳပညပ်ဇိင်တပ်မံင်ညးသ္ကအ်ရ။

ဗတိုက်သရိုဟ်ဖျေံတၠအဝဵုပၞာန်တုဲ ဖျေံဗီုပကင်ရင်အုပ်ဓုပ်ဍုၚ်ညးကဵုညးဟာ၊ ပေါဲပၞာန်ထတ်သ္ကာတ်တုဲ ဝိုင်သဳကၠဳပရေင်ဍုင်ကွာန် ဖျေံဗီုပြင်ကလေင်ဒက်ပ္တန်ဍုင်တၟိ နွံက္တဵုဒှ်မာန်ဟာ ကၠးဖ္ဍးဟီုဟွံဒးကီုလေဝ် ပ္ဍဲဂကောံဂကူမွဲမွဲ ဂကောံမၞုံအဝဵု ပ္ဍဲဂကူမန် ဗော်မန်(ဝါ) အလဵုအသဳဍုင်မန် သ္ဒးဒက်ပတန်ဟေင်ရ။

တုဲကၠုင်ဂိတုအေပရဴ(၂၃၊ ၂၀၂၄)တေံလေဝ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ (အေဒဳ) ကဵု က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကံင်ဇြဳဖေဝ်ဒရာဍုင်မန်တံ ဆဵုဂဗကောံဓရီုရေင်သ္ကအ်တုဲ ကဏ္ဍပရေင်ဍုင်ကွာန်၊ ပရေင်ပၞာန် သွက်ဂွံရေင်တၠုင်ပံင်တောဲအာတုဲ ဒက်ပ္တန်ကၠုင် “ဂကောံပညဳပညပ်ပရေင်ကမၠောန်” မွဲဂကောံနွံရ။

ရံင်ကေတ်ပ္ဍဲဂကောံ-ဗော်မန်ဂမၠိုင်တံကီု၊ ပ္ဍဲကဵုဒပ်မန်ဂမၠိုင်တံကီု သဳကၠဳပညဳပညပ်ဒၟံင် သွက်ဂွံဒှ်မွဲဇြဟတ်နွံကၠုင်၊ ဖျေံကၠုင်ပရေင်ကမၠောန်ပံင်တောဲ-ပံင်ကောံ မွဲကဆံင်တုဲမွဲကဆံင် မံက်ဒှ်တိုန်ကၠုင်ဂွံဆဵုကေတ်ရ။

လၟေၚ်ကမၠောန်ပံင်တောဲ ဒပ်မန်(၄)ဒပ်တံ ဒက်ပ္တန်ဏာ “ကရောင်ပၞာန်ပံင်တောဲရာမည” ဂှ်တုဲ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်သွာင်ဒပ်တံ ရေင်တၠုင်ဗမံက်မံင်ရုပ်ရဴ အတိုင်လၟေင်ကမၠောန်တင်တုပ်စိုတ် ကောံဓရီုအလန်ပထမ ပ္ဍဲဒဳဇြေမ်ဗာ(၈၊ ၂၀၂၄) တုဲကၠုင်တေံ ဒပ်မန်သီုဖအိုတ် ညံင်ဂွံဒှ် ဒပ်မန် မွဲဒပ်မာန်ဂှ် ဗမံက်မံင်ရုပ်ရဴရောင်ဂှ် သွဟ်မံက်မံင်ရ။

နကဵုသွာင်ပရေင်ဍုင်ကွာန်လေဝ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်သွာင်ပရေင်ဍုင်ကွာန်တံ ဇိင်တပ်ပညဳပညပ်ဒၟံင် သွာင်ကဏ္ဍပရေင်ဍုင်ကွာန်နွံရ။

အနာဂတ်ဂတဏံ သွက်ဒးဒက်ပ္တန်အာသၞောတ်ဍုင် အဝဵုကံကုသဵုဂကူညး ဂကူညး ဂွံဖန်ဖက်ကေတ်မာန် ဟီုမွဲနဲပၠန်မ္ဂး သၞောတ်သၞောဝ်ဖေဝ်ဒရာမွဲ ဂွံမံက်ကၠုင်မာန်ဂှ် အပ္ဍဲဂကောံဂကူမွဲမွဲ နကဵုပရေင်ဍုင်ကွာန် ဂကောံမသ္ပစၞးအလုံဂကူမန် ဗော်-အလဵုအသဳ(ဗီုပြင်) သ္ဒးဒက်ပ္တန်တုဲ နကဵုသွာင်ဒပ်လေဝ် ဒပ်ပၞာန်သ္ပစၞးဂကူမန် ဍုင်မန် “ကရောင်ပၞာန် ဒပ်ပံင်တောဲရာမည” ဏံ ဒှ်ဇိုင်တၞိန် သွက်ဂွံတိုန်ဒှ် ဒပ်ပၞာန် “ဍုင်မန်ရာမည” ဟာဂှ် သွက်ဒးသၠေဟ်ပၟာဟွံမွဲရောင်။