လိက်ပရေင်၊ ယက္ခဂုမ္ဘဏ်

ပရေင်ဒးယိုက်ဂၠေင် ဒလေင်ပၞာန်ဍုင်ဂှ် ကံင်ဇြဳပၞာန်တံ ရပ်စပ်သုင်စောဲကၠုင် ၜိုန်ရမွဲသၞာံပြင်အာကီုလေဝ် ဒေသကွာန်မန်ပိုဲတံ ဒးကၠုင်ဒၟံင်နွံဂှ် နွံဒၟံင်ကီုရ။ ဆ္ဂး ဂွံဒးကၠုင်သ္ကာတ်တ်ဂှ် ဟွံမံက်ပြာကတ်တဴ ကွေံကွေံဏီရ။ အကြာဂိတုဂျူလာဲ၊ အဝ်ဂုက်ဏံ ပရိုင်သ္ကာတ်မြဟ်ကၠုင် အကြာကွာန်မန်တံ ဂွံမိင်ကေတ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ညးချူလိက် ဂွံတီကေတ်လဝ် ပရောပရာ ဒေသလ္ပာ် တွဵုရးသေံတေံ ဗီုဒးဒုင်ကၠုင်လဝ် ပရေင်ဒဒိုက်ယိုက်ဂၠေင် ဒလေင်ပၞာန်ဂှ် ပါ်ပရအ်ဏာကဵုကောန်ဂကူမန် ပိုဲတံ နကဵုလိက်ပရေင်ဝွံရ။

“သာင်ခါန်” မွဲဂှ် ရပ်ၝတေံခိုဟ်ဟာ၊ ရပ်ၝဏံဂှ်ခိုဟ်ဟာ အဃောစိုတ်ထုဲကြာန်ဒၟံင်ဂှ် တံင်ဂွံကအ်တဲ မဂဳပ္ဍဲသ္ၚိတုဲ ဗက်ဂၠေံဒၟံင်သြန် အကြာသ္ၚိဒဒှ်ေဒယှ်၊ အကြာသ္ၚိမသကောဒေံ မွဲသ္ၚိတုဲ မွဲသ္ၚိရ။ သြန်အကွက်ဒးယိုက်ဂၠေင် ဒလေင်ပၞာန် လၟေင်ဂိတု ၜိုန်ရကဵုကၠုင်မံင် မွဲဂိတု(၅၀၀၀၀)ဒ္ကေဝ် ဇၟာပ်ပ်ဂိတုကီုလေဝ် ပ္ဍဲကဵုဂိတုဂျူလာဲမံက်ဏံ နကဵုအလဵုဇကု “သာင်ခါန်” ဒးယိုက်ဂၠေင်ပၞာန်ရောင်။ နူကဵုညးက္ဍိုက်ပ်အရာပ် ကၠုင်ကဵုလဝ်လိက်တုဲ “သာင်ခါန်” အာပညဳလဝ်ကဵု ညးက္ဍိုက်ပ်အရာပ်ရ။ ညးက္ဍိုက်ပ်အရာပ်ဂှ် ကဵုညးတေံ သြန်(၁၀)ကိုဋ်မ္ဂး ဂွံအခေါင်ဗၠးတိတ်နူဒးယိုက်ဂၠေင် ဒလေင်ပၞာန်ရောင် သ္ဂးတုဲ “သာင်ခါန်” ကဵု မဂဳ “သာင်ခါန်” မ္ဒးဗက်ဂၠာဲဂၠေံဒၟံင်သြန် တိုန်မွဲသ္ၚိစှ်ေမွဲသ္ၚိရ။

“အခိင်ညးက္ဍိုက်ပ်အာရာပ် ကၠုင်ကဵုလိက်ကုအဲ နအလဵုဇကုအဲ စရင်ပါကၠုင်ဂှ် ဂြိပ်ထောံဂှ်ခိုဟ်ဟာ ဒက်ထောံကအ် နကဵုဇုက်ဂှ် ခိုဟ်ဟာ” နကဵုရမျာင်လရိုအ် ဟီုထ္ၜးကဵုညးသ္အာင်ရ။ “သာင်ခါန်”ဂှ် ဒှ်ဂကူသေံမွဲတၠတုဲ သ္ၚိနွံမံင်လ္တူဍုင်ဒံင်ကျဳရ။ “သာင်ခါန်”ဂှ် က္လိဂွံအာယုက် (၃၀) သၞာံတုဲ သမ္ဘာ ကေုာံ ကောန်ၚာ် အဝဲမံင်ဘာနွံ(၃)တၠရ။ “သာင်ခါန်”ဂှ် ဒှ်ညးက္ဍိုက်ပ်ပ္ဍဲသ္ၚိကၟိန်တုဲ ဟိုတ်နူခေတ်ကာလ ဟွံခိုဟ်ဂှ်ရ ကမၠောန်ချိုတ်တ်ပၠိုတ်ဟွံမွဲ ဗက်ကၠောန်စဒၟံင် ကမၠောန်တ္ၚဲရ။ စရိတ်မံင်ဘာ ကောန်ၚာ်ဂှ်လေဝ်နွံ (၃) တၠတုဲ စၞအဟာရ ဂွံပေင်အာဗုင်ဂှ် ဒးဂစာန်ကၠောန်ဒၟံင် ကၟာလှ်ေရ။

အကြာအကာဲအရာ မံင်စံင်စသုင် ဟွံပြေပြံင်ဂှ် လၟုဟ်ဒးဒုင်ကော် ဒးယိုက်ဂၠေင် ဒလေင်ပၞာန်ပၠန်တုဲ “သာင်ခါန်”မွဲ သာ်လဵုဂွံဖန်ဟွံတီ တ္ကိုတ်တ္ၚဵုဒၟံင် ပ္ဍဲကဵုစိုတ်ညးတေံရ။ “ကၠာတဲဂှ် ညးက္ဍိုက်ပ်အရာပ်ဂှ် အာတ်မိက်(၂၅)ကိုဋ်ဏီရ။ အဲမိင်ဒးတုဲ အဲကြပ်ဝိုတ်စိပ်အာရ။ ဒဒှ်ရ သ္ၚိကၟိန်ပိုဲ ပရေင်စသုင် မံင်စံင်ဟွံပြေပြံင်ဂှ် လရိုအ်ယာံ ဂတေဝ်ကရေဝ်ကရောတ် ဒုင်ဂုန်ညးတေံတုဲ စှ်ေအာ(၁၀)ကိုဋ် အောန်နူဏံ ဟွံဂွံရဏးဂး၊ အပ္ဍဲပွိုင်(၇)တ္ၚဲ ကဵုတှ်ေကဵဵု ကဵုဟွံမာန်တှ်ေ ဒးယိုက်ဂၠေင် ဒလေင်ပၞာန်ဏောင်ဏး၊ သီုဟီုဘပဠလဝ်ရ” သာ်ဏံ “သာင်ခါန် ဟီုရ။

သၞာံ(၂၀၂၅) စနူကဵုဂိတုဂျောန်ကြပ်အိုတ်ဂှ် နူအရာပ်မၞုံလ္တူဍုင်ဒံင်ကျဳ သၟတ်နူကဵုအာယုက်(၁၈) စဵုကဵုအာယုက်စိုပ်(၃၅)သၞာံ ညးကဵုသြန်ဟွံမာန်တံဂှ် ဒဒုင်ရပ် စဵုကဵုပ္ဍဲသ္ၚိနွံရောင်၊ ညးက္ဍိုက်ပ်အရာပ် ဟွံမိက်ထမံက်ယၟုမွဲတၠ ဟီုရ။ “ဗွဲကိုပ်ကၠာဂှ် ကော်ကေတ်နကဵုလိက်ကၠာ ကော်ကေတ်ဟွံဂွံမ္ဂး ပ္ဍဲအခိင်ဗတံဂှ် ကၠုင်နကဵုဂကောံတုဲ ကၠုင်ရပ်ရ။ ဂဗဆဵုမၞိဟ်မ္ဂး ရပ်ဏာတုဲ ဟွံမွဲပ္ဍဲသ္ၚိမ္ဂး မုလေဝ် သ္ပဟွံဂွံရ” ညးက္ဍိုက်ပ်အရာပ်ဂှ်ဟီုရ။

သ္အာင်နူဂှ် အခိင်ဒးဒုင်ကော်ဂှ် ဟွံစိုပ်ကၠုင်ရုင်၊ ဟွံကၠုင်ပၠောပ်စရင် ပ္ဍဲရုင်မ္ဂး မိမၝဲဒေံ ပ္ဍဲသ္ၚိကၟိန်ဂှ်လေဝ် ဒးဒုင်ကေတ်ဒုဟ်ဒဏ်ရောင် ကံင်ဇြဳပၞာန်တံ ဘပဠလဝ်ရ။ ယဝ်ခါရ ပါဲဓလေတ် ပရေင် ယိုက်ဂၠေင် ဒလေင်ပၞာန်မ္ဂး နကဵုဥပဒေ ၝောံပိုဒ် ၂၃ ၊ ၝောံပိုဒ်ပါ်(က) ဒးဒုင်ကေတ်ဒုဟ်ဒဏ်ရောင်။ ချူဓမံက်လဝ် ပ္ဍဲသၞောဝ်ဥပဒေ ယိုက်ဂၠေင် ဒလေင်ပၞာန်ရ။ ပ္ဍဲကဵုဂိတုလောန်ကၠုင်ဏံ သၟတ်နူကဵုအရာပ်(ကျောင်းကြီးစု) ဍုင်ဒံင်ကျဳမွဲတၠဂှ် ဒးဒုင်ကော်နကဵုလိက်တုဲ အာပညဳလဝ်ကဵု ညးက္ဍိုက်ပ်အရာပ် ကဵုလဝ်သြန်(၁၀)ကိုဋ်ရ။ ခြာဟွံလအ်ဂှ် သၟတ်ဂှ်ဒးဒုင်ရပ် အကြာဂၠံင်ဍာန်တုဲ ဒးဒုင်ပလံင် ဗစိုပ်ဏာ ဗလးမုက်ပၞာန်တေံရောင် ဂွံတီကေတ် နူညးက္ဍိုက်ပ်အရာပ်ဂှ်ရ။

ဆေင်စပ်ကဵုကိစ္စယိုက်ဂၠေင် ဒလေင်ပၞာန်တုဲ ဝန်ဇၞော်ပရေင်စဵုဒၞါ ကံင်ဇြဳပၞာန် သ္ကိုပ်ဗိုလ်ဇၞော် မံင်မံင်အေ နကဵုအလဵုဇကုညးတေံ ကၠုင်ဟီုလဝ် ပ္ဍဲဍုင်ဒံင်ကျဳဂှ် “ထပ်မၞိဟ်စၞးကီု၊ အာတ်မိက်သြန်ကီုနွံမ္ဂး တေင်ဗစိုပ်မာန်မံင်၊ ဍာံပြဏောင် ယဝ်ဒှ်မ္ဂး ကဵုအာဒုဟ်ဒဏ်ပေင်င်ဏောင်” နွံရ။ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် ကေတ်မံင်သြန်လေဝ်နွံ တေင်ဗစိုပ်လဝ်လေဝ်နွံရ။ ပရေင်ကဵုကေတ်ဒုဟ် မုလေဝ်ဟွံမွဲကၠုင်ရ။

ညံင်ဟွံဒှ်အာ စၞအဟာရကံင်ဇြဳပၞာန်ဂှ် မၞိဟ်တြုံ ညးအာယုက်နွံ အကြာ(၁၈)သၞာံ ကဵု (၃၅)သၞာံတံ ပွမပါဲဓလေတ် ဂြိပ်တိတ်အာ ဍုင်သ္အာင်ကီု၊ ပွမဂြိပ်တိတ်အာ လုပ်ယိုက်ဂၠေင် ဒလေင်ပၞာန် ပ္ဍဲဒပ်ပၠန်ဂတးတံကီု၊ ပွမကဵုသြန်ကဵုညးက္ဍိုက်ပ်အာရာပ်တုဲ ထပက်မၞိဟ်စၞး ဂြိပ်ပါဲကၠေံကီု နကဵုနဲကဲ ဇဳသာ် ကၠောန်သ္ပကၠုင်နွံရောင် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ ပွမဂြိပ်ပါဲဓလေတ် တိတ်ဍုင်မ္ၚး နူပရေင်ယိုက်ဂၠေင် ဒလေင်ပၞာန် ပ္ဍဲကဵုဂိတုမေ သၞာံ(၂၀၂၅)ဏံ ပွိုင်မွဲဂိတုဓဝ် ကံင်ဇြဳပၞာန်တံ ရပ်လဝ်ဂွံ ရဲညးတိတ် ဍုင်မလေယှာဂှ် (၁,၅၄၈)တၠ၊ ရဲညးတိတ် ဍုင်သေံဂှ် (၃၄၉)တၠ ပံင်ဖအိုတ်(၁,၈၉၇)တၠ နွံရောင်။ နူကဵု Spring Revolution Database (SRD) ပတိတ်လဝ် လလောင်တြးရ။

မၞိဟ်တြုံဗွဲမဂၠိုင် ညံင်ရဴ “သာင်ခါန်”ကီု ဒးဒုင်ကော် သွက်ဂွံယိုက်ဂၠေင် ဒလေင်ပၞာန်တုဲ မတ်ဂၠု၊ ကတောဝ်ဍိုင်၊ ဟွံညာတ်ဂၠံင်ဍာန်၊ ဟွံညာတ်သင်ဗင် နွံတဴဗွဲမဂၠိုင်ဂၠင်ရ။ လ္ၚဵုဂှ် ကဵုကေတ်လဝ် နကဵုသြန်တုဲ ဒှ်အာဂတှ် ဘဝမ္ဒးလီုလာ်အာလေဝ် နွံဗွဲမဂၠိုင်ဂၠင်ရ။ ညးလ္ၚဵုပၠန် ဒးဒုင်ပလံင်ဏာ ဗလးမုက်ပၞာန်တေံလေဝ် နွံဗွဲဂၠိုင်ဂၠင်ရ။ ညးစိုပ်အာမုက်ပၞာန်တုဲ ချိုတ်အာလေဝ် ဗွဲမဂၠိုင်ဂၠင်ရ။ ကောန်ဍုင် “ယှိုဲညုင်” အာယုက်(၁၉)သၞာံမွဲတၠ ပ္ဍဲကဵုဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ(၄)ဂှ် ဟိုတ်နူဒးမာဲပၞာန်တုဲ ဒက်ကၠေံကအ် နကဵုဇုက်လေဝ် နွံကၠုင်ရ။ ကောန်ညးဍုင်ကွာန် ဍုင်ပိုဲတံဂှ် ၜိုန်ရကတဵုဒှ်မၞိဟ် ပ္ဍဲဍုင်လိုက်ကီုလေဝ် ညံင်ရဴစိန်ဂၠက်ဒၟံင် ပ္ဍဲကတိုင်နရက်ဂှ် နွံဂၠိုင်ဂၠင်တဴ ဗွဲမလောန်ရ။

“ကၠုင်ကတဵုဒှ်မၞိဟ် ပ္ဍဲဍုင်ဗၟာဂှ် ဟိုတ်နူကဵုကၠောန်လဝ် အကုသဵုနူဘဝအတိက်ဏောင် မိက်ဂွံသ္ဂးရ။ ၜိုန်ရလမျီုဂျိုင်တဴမံင်ကီုလေဝ် ဘဝဂှ် ချိုတ်မံင်အိုတ်ရ” “သာင်ခါန်”ဟီုကရောတ်တိုန်ရ။ ဂကူမန် ပိုဲတံရော ဂွံတိုန်သၟူအမြာဲ ပရေင်ယိုက်ဂၠေင် ဒလေင်ပၞာန်ကီုဣရဟာ၊ ဇၟာပ်ကွာန်မန်တံ ညးအာယုက်စိုပ်တံ သွက်သ္ဂောံလုပ်ယိုက် ဒလေင်ပၞာန်ဂှ် နူကဵုဌာနဒပ်ပၞာန် မဆေင်စပ်တံ ကဵုလဝ်စၞောန် ကုအုပ်ဓုပ်ကွာန်တုဲဒှ်မံင်ရရောင်၊ ပရိုင်မံက်ပြာကတ်မံင်တုဲ သၟတ်မန်တံ ယိုက်ဂၠေင် ဒလေင်ပၞာန်ဍုင်ဟာ ပၞာန်ဂြိုပ်ဟာ ချပ်ဗ္စာကဵုဒး သွက်အနာဂတ်ဘဝမၞးတံအိုတ်ညိ။