လိက်ပရေင်၊ ယက္ခဂုမ္ဘဏ်

NCA မ္ဂးဂှ် ဒှ်ဝေါဟာဗွဲခ္ဍန် မကၠုင်နူ Nationwide Ceasefire Agreement မဒှ်တုဲ ကၠာဲပတိတ် နကဵုဘာသာမန်ပေင်င်မ္ဂး လိက်ကသုက် တင်တုပ်စိုတ် ပရေင်ဒေါံတ္ၚီုပန်ပှော် အလုံမွဲဍုင် သာ်ဝွံ ဂွံအဓိပ္ပါဲရ။ ပိုဲတအ် ဟီုဂးစဂၠိုင်ဂှ်မ္ဂး လိက်ကသုက် ဒေါဴပန်ပှော် အလုံဍုင် (ဝါ) NCA မဒှ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုသၞာံ ၂၀၂၅ ၊ ဂိတုအံက်တိုဝ်ပါ ၁၅ ဂှ် NCA ပေင်ကၠုင် ၁၀ သၞာံတုဲ အလဵုအသဳသီလဝ်အဝဵုတအ် ကၠောန်ဗဒှ် သဘင်စၟတ်သမ္တီရ။ ဒၟာနူညးစၞး နူဗော်ဍုင်မန်တၟိတအ် တိုန်စိုပ်လဝ်ဂှ် ကောန်ဂကူမန်လ္ၚဵုတအ် ပါ်ပါဲ ဟီုဂး ချူဆာဲဒၟံင်လ္တူအေန်တာနေတ် ဟီုကြာန်န်လေဝ်နွံတုဲ သွက်ဂကူမန်ပိုဲတအ် ဂွံဒှ်ဗဟုသုတ ဒှ်ချူကၠုင်လိက်ပရေင်ဝွံရ။

∆ လိက်ကသုက် NCA ဂှ် ညးဂှ်ချူဓဇက်လဝ်ရော

ပ္ဍဲကဵုသၞာံ ၂၀၁၁ ၊ ဂိတုအဝ်ဂါတ် ၁၀ ဂှ် အလဵုအသဳ သမ္မတဥုတိင်ဇြိင် ပတိတ်လိက်လလောင်တြး ကော်ဘိက် ပရေင်ၜိုဟ်လလမ် ဂကောံပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်ဂမၠိုင် သွက်သ္ဂောံသဳကၠဳတက်ကျာ ပရေင်ဍုင်ကွာန်လ္တူခုင်ရ။ အလဵုအသဳ ကေတ်အဆက်ကဵုပူဂဵုကၠောံက္ဍကဵု ဂကောံပၠန်ဂတးတအ်တုဲ ဗလးဏာ နဗီုပြင်ကလုတ် ကုဂကောံပၠန်ဂတး ၁၅ ဂကောံရ။ ဗွဲကိုပ်ကၠာ တက်ကျာ အဆံင်တွဵုရး၊ တုဲ ဆက်တက်ကျာ အဆံင်ကၟိန်ဍုင် နကဵုဂကောံတၞဟ်ခြာ မွဲဂကောံတုဲမွဲဂကောံပၠန်ရ။

ဂကောံပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်တအ် အာတ်မိက်ညံင်ဂွံတက်အာကျာ ပံင်ကောံတုဲ သ္ပပတံနူသၞာံ ၂၀၁၃ ၊ ဂိတုနဝ်ဝေန်ပါ ၄ ဂှ် စချူကၠုင်လိက်ကသုက် NCA ရ။ ကာလချူလိက်ကသုက်ဏအ်ဂှ် သွာင်အလဵုအသဳ ကဵု သွာင်ဒပ်ပၞာန်တအ် ပံင်ကောံညးသကအ်တုဲ ဒက်ပတန် နကဵုယၟု ကမ္မတဳရေင်တၠုင်ထမံက်ရုပ်ရဴကမၠောန် ပရေင်ၜိုဟ်လလမ်ကၟိန်ဍုင် (UPWC) မွဲဂကောံရ။ သွာင်ဂကောံပၠန်ဂတးတအ်ဂှ် အခိင်တေံ ဒက်ပတန်လဝ် ဂကောံပံင်ကောံရပ်လွဟ် ၁၆ ဂကောံ နကဵုယၟု (UNFC) နွံတုဲ အတိုင်ဂကောံဂှ်ရ ကလေင်ဒက်ပတန် နကဵုယၟု ဂကောံပညဳပညပ် ဆေင်စပ်ကဵု ပရေင်ဒေါံပန်ပှော် အလုံဍုင် (NCCT) မွဲဂကောံရ။

ဂကောံၜါဂကောံဂှ် ဆဵုဂဗတက်ကျာ သဳကၠဳရေင်သ္ကအ် ၉ ဝါတုဲ ဂွံတင်တုပ်စိုတ် ချူလိက်ကသုက် NCA ရ။ နူကဵုစသမ္မတ ဥုတိင်ဇြိင် လလောင်တြးကော်ဘိက်တက်ကျာ စဵုကဵုချူလိက်ကသုက် အာစိုပ်ဒတုဲဂှ် လအ်ပွိုင် ၁၄၅၀ တ္ၚဲရ။ လိက်ကသုက် NCA ဂွံဒှ်ကၠုင်ဂှ် မ္ဒးသုင်စောဲ အခိင်တၟာလအ်ရ။ သီုဂကောံပၠန်ဂတးရပ်လွဟ် ၁၆ ဂကောံ (NCCT) ကီု၊ သီုသွာင်အလဵုအသဳ ကဵု သွာင်ဒပ်ပၞာန် (UPWC) ကီု သီုၜါလ္ပာ် တုပ်စိုတ်တုဲဟေင် ချူလဝ်လိက်ကသုက် NCA ဂှ်ရ။ ဟီုကၠးကၠးတှ်ေ လိက်ကသုက် NCA ဏအ် ဒှ်လိက်ကသုက်ပရေံပရေံဟွံသေင်တုဲ ဒှ်လိက်ကသုက် ခိုဟ်ဟ်မွဲရောင်ဂှ် မိက်ဂွံကဵုကောန်ဂကူပိုဲတအ်တီလဝ်ရ။ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် လိက်ကသုက်ဂှ် ဒၞာဲလဵုပရေံရောမ္ဂး အတိုင်လိက်ကသုက်ဂှ် ထမံက်ရုပ်ရဴဟွံမာန်ဂှ်ရ ပရေံအာရ။ ဟီုမွဲနဲပၠန်မ္ဂး အတိုင်လိက်ကသုက် မချူလဝ်ဂှ် ညံင်ရဴထမံက်ရုပ်ရဴဟွံဂွံမာန် မဟာဝါဒဳ ဂကူဗၟာတံ ဝေင်ပြယာဲ ပၠဲမံင်အခိင် ဇမၠိင်မံင်အခါရ။

∆ ဂကောံပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်လဵုထပက်စၟတ်တဲရော

ဂကောံပညဳပညပ် ဆေင်စပ်ကဵု ပရေင်ဒေါံပန်ပှော် အလုံဍုင် (NCCT) သွာင်ဂကောံပၠန်ဂတးရပ်လွဟ် ၁၆ ဂကောံတအ်ဂှ် ဂကောံလဵုပါတုဲ ညးဂှ်ပါလုပ် နကဵုစၞးဂကောံကီုရောမ္ဂး (၁) နာဲဟံသာ (NMSP) ညးက္ဍိုက်ပ်၊ (၂) ပဒိုဝ်ကွေဝ်ထူဝေန် (KNU) ဒုညးက္ဍိုက်ပ် – ၁၊ (၃) သကိုပ်ဗိုလ်ကောန်မဝ် (KIO) ဒုညးက္ဍိုပ် – ၂ တအ် က္ဍိုက်ပ်တုဲ ညးလုပ်ဂကောံဂမၠိုင်ဂှ် (၄) သလာင်လျာန်မှုင်သာဃံင် (CNF)၊ (၅) သဝ်မျယာဇြာလေန် (ALP)၊ (၆) ဃောန်ဥက္ကာ (PNLO)၊ (၇) ယှိုဲမျဵုတ (KNPP)၊ (၈) ဥုထောန်ဇြဝ် (ANC)၊ (၉) တာအာ်ညောအ် (WNO)၊ (၁၀) သာင်ၜထောန် (SSPP)၊ (၁၁) ဂျဝ်ဟာန် (AA)၊ (၁၂) နေသဝ်မျ (KNU/KNLA(PC))၊ (၁၃) သဝ်လအ်လုင် (DKBA)၊ (၁၄) တာအာ်ဖုင် (PSLF)၊ (၁၅) ဂျာယေယှေဝ် (LDU)၊ (၁၆) ဥုထောန်လောန် (MNDAA) တအ် ပါလုပ်ရ။

လိက်ကသုက် NCA ဂှ် ၜိုန်ရချူလဝ် နကဵုဂကောံရပ်လွဟ် ၁၆ ဂကောံကီုလေဝ် ကာလထပက်စၟတ်တဲဂှ် နူကဵုဒပ်ပၞာန်မေန်အံင်လှာင်တအ် ဟွံဒုင်တဲ ဒပ်ပၞာန်ရခေင် AA၊ ဒပ်ပၞာန်ကိုဝ်က၊ ဒပ်ပၞာန်ပလံင်တအ်တုဲ ပ္ဍဲဂကောံပၠန်ဂတးတအ် ဟွံဒှ်မွဲရမျာင် လ္ၚဵုဗက်အာ လ္ပာ်ဒပ်ပၞာန်မေန်အံင်လှာင်တအ်ရ။ လ္ပာ်ဂကောံရပ်လွဟ်တအ် တုပ်လဝ်စိုတ်ရေင်သ္ကအ် သီု ၁၆ ဂကောံ ဒပ်ပၞာန်တအ် ဟွံဒုင်တဲမ္ဂး မွဲဂကောံလေဝ် လ္ပထပက်စၟတ်တဲညိ သာ်ဏအ် သ္ပလဝ်စၟတ်သစ္စညးသ္ကအ်ရ။ ဆ္ဂး ဗီုတုပ်လဝ်စိုတ်ဂှ် ဟွံဒှ်တုဲ ဂကောံရပ်လွဟ်ကရေင် (KNU)၊ ကရေင် (KNU/KNLA(PC))၊ ချေင် (CNF)၊ ကရေင် (DKBA)၊ ပအိုအ် (PNLO)၊ သေံ (RCSS)၊ ကွးဘာ (ABSDF)၊ ရခေင် (ALP) ၈ ဂကောံတအ် ဖံက်သစ္စလ္တူဂကောံ ထပက်ဏာစၟတ်တဲ လိက်ကသုက် NCA ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၅ လက်ထက်အလဵုအသဳကျဖေါတ် ဥုတိင်သုင်ရ။

ဂကောံရပ်လွဟ်ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ကေုာံ ဂကောံတၞဟ် ၇ ဂကောံတအ် ဟွံထပက်စၟတ်တဲ လိက်ကသုက် NCA ရ။ နာဲဟံသာဂှ် ညးဒှ်မၞိဟ်က္ဍိုက်ပ် ဂကောံပညဳပညပ် ဆေင်စပ်ကဵု ပရေင်ဒေါံပန်ပှော် အလုံဍုင် (NCCT) တုဲ နကဵုအလဵုဇကုညးရ ထပက်လဝ်စၟတ်တဲ သ္ပဒတန်လိက်ကသုက်ရ။ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် လိက်ကသုက်ဂှ် ဒုင်လဝ်ယၟု “လိက်ကသုက် တင်တုပ်စိုတ် ပရေင်ဒေါံတ္ၚီုပန်ပှော် အလုံမွဲဍုင်” တုဲ တးပါဲထောံ ဂကောံပၠန်ဂတး ဒြဟတ်ဍောတ်တ်တအ်ဂှ် ညးဟွံဒုင်တဲရ။

ဂကောံပၠန်ဂတးရပ်လွဟ် သှ်ေဒၟံင် ၇ ဂကောံတအ် ညံင်ရဴအလဵုအသဳ ကေုာံ ဒပ်ပၞာန်တအ် ဂွံဒုင်တဲ သီုဖအိုတ်ဂှ် ဗော်ဍုင်မန်တၟိက္ဍိုက်ပ်တုဲ ဆက်ဂစာန်သဳကၠဳ ပညဳပညပ်ဒၟံင်ကဵုအလဵုအသဳ ကေုာံ ဒပ်ပၞာန်တအ်ရ။ နူကဵုဒပ်ပၞာန်ကေုာံအလဵုအသဳတအ် ဟွံဒုင်တဲပိဂကောံဂှ်တုဲ ဒှ်မံင်တင်ဆိုအ်ဗ သွက်သ္ဂောံထပက်စၟတ်တဲ NCA ဂှ်ရ။ အဃောကာလဂှ် ဂကောံရပ်လွဟ် ဂကူဝ (UWSA) က္ဍိုက်ပ်တုဲ ဒက်ဏာမဟာမိတ်မွဲဂကောံ “ဂကောံဟွံထပက်စၟတ်တဲ လိက်ကသုက် NCA” ညးတအ်တက်အာကျာ ကုအလဵုအသဳတၞဟ်ခြာရ။ ပ္ဍဲဂကောံဂှ် ဝ၊ မာင်ဠာ၊ ကချေင်၊ သေံ၊ ကိုဝ်က ၜါဂကောံ၊ ရခေင် AA တအ် ပါလုပ်ရ။

ဟိုတ်ဂှ်ရ ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ကေမ်ၛာပ်လဝ်မူ ဂၠံင်တရဴဓဇက်လဝ် NCA ညံင်သ္ဂောံပါလုပ်ဖအိုတ်ဂှ် လီုအာတုဲ ၜိုန်ဟွံပါလုပ်သီုဖအိုတ်ကီုလေဝ် ဗော်ဍုင်မန်တၟိ မ္ဒးစကွာ်ကၠုင် ဂၠံင်တရဴ ဇကုမချူဓဇက်လဝ် NCA မွဲကရောံကဵုဒပ်ပၞာန်ဠာဟူတအ် ပ္ဍဲလက်ထက်အလဵုအသဳ ဒဝ်အံင်သာန်သုဂျဳ ၂၀၁၈ တေံရ။

သရုပ်ကၠေံမ္ဂး လိက်ကသုက် AA ဂှ် ဒှ်လိက်ကသုက်တဲခိုဟ်ရ။ အတိုင်လိက်ကသုက်ဂှ် လ္ၚတ်ဗဵုရံင်မ္ဂး ထပက်စၟတ်တဲတုဲ ပေင် ၉၀ တ္ၚဲမ္ဂး သ္ဒးတက်ကျာ ပရေင်ဍုင်ကွာန်ရောင် ချူလဝ်နွံရ။ ဆ္ဂး ညံင်ဟွံဂွံဒှ်တက်ကျာဂှ် နူကၠာဟွံဂွံသီအဝဵုဏီတေံလေဝ် ပၠဲဒၟံင်အခိင် ဇမၠိင်ဒၟံင်အခါ သီုကဵုအလဵုအသဳအံင်သာန်သုဂျဳ၊ သီုဒပ်ပၞာန်မေန်အံင်လှာင်တအ်ရ။ လၟုဟ်လေဝ် မေန်အံင်လှာင် ဆက်ကေမ်ၛာပ်လဝ် လိက်ကသုက် NCA ဂှ်တုဲ ဆက်ပၠဲအာ ညံင်ဟွံဂွံထမံက်ရုပ်ရဴ အတိုင်လိက်ကသုက်ဂှ်ပၠန်ရောင်။