မယံၚ် (ဍုၚ်မန်)

ရံၚ်အာပ္ဍဲဂကူမန်တ္ၚဲဏံမ္ဂး ဒြဟတ်ရုန်ဂစာန်အခေါၚ်အရာကမ်ကုသဵုဂကူမန် မန်ဂွံဖန်ဖက်ကေတ်ေကေတ် ဒြဟတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် နွံမံၚ် (၃) သွာၚ်ရ။ မွဲသွာၚ်ဂှ် ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရပ်လွဟ် ကေတ်လဝ် ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် ကုကမ္မယှေန်ပၞာန် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ၊ မွဲသွာၚ်ပၠန်ဂှ် ဗော်ပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်ဗတိုက်ပန်ဒၟံၚ် ကုကမ္မယှေန်ပၞာန်၊ သှေ်မွဲသွာၚ်ဂှ် ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ပ္ဍဲဗွိုၚ်သၞောဝ် (၂၀၀၈) ဗော်ညဳသၟဟ်မန်ရ။

၁။ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ

ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ် ကြဴနူပၞာန်သီအဝဵု (၂၀၂၁) က္တဵုဒှ်တုဲ အပ္ဍဲညးအာက္ဍိုပ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတအ် တိတ်ဒှ်အာ ၜါလညာတ်ရ။ မွဲလညာတ်ဂှ် အသိၚ်အလိုန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ ပၠန်ဂတးတမ်ကညၚ်မံက်တိတ်ကၠုၚ် ဒေသညးကဵုညးအိုတ်ရ။ ဗွဲတၟေၚ် ဂကူဗၟာတအ် လေဝ် တိတ်ကၠုၚ်ပၠန်ဂတး ဒေသရးဇဳတုဲ ဗတိုက်သရိုဟ်ဒၟံၚ် ကံၚ်သဳပၞာန်-ကမ္မယှေန်ပၞာန် သွက်ဂွံသရိုဟ်စှ်ေရ။

တုဲပၠန် ပၠန်ဂတးကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်တအ်လေဝ် ဒုၚ်ဒၞန်ကဵု ပၠန်ဂတးတမ်ကညၚ်တုဲ ပန်ဗတိုက်ဒၟံၚ် သကုတ်ဒေသညးကဵုညးအိုတ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုပန်ဗတိုက်ဒၟံၚ် သကုတ်တိဍာ် ဒေသညးကဵုညးဂှ် ဗွဲတၟေၚ် တွဵုရးရခေၚ်၊ တွဵုရးချေၚ်၊ တွဵုရးကချေၚ်၊ ကရေၚ်ဍာဲ၊ ကရေၚ် စတမ် ဖန်ဗဒှ်ပေါဲဗတိုက်တုဲ သီကေတ်မံၚ်တိဍာ် သကုတ်ဒေသညးကဵုညး နွံကၠုၚ်အိုတ်ရ။

ဟိုတ်နူအသိၚ်အလိုန်ပေါဲဗတိုက်သၠုၚ်ကၠုၚ်ဂှ်တုဲ ဒေသမန်လေဝ် ဂကောံပၠန်ဂတး မန်တၟိတၟိ မံက်တိတ်ကၠုၚ် မပ္တံကဵု ဒပ်စဵုဒၞာဍုၚ်မန်၊ ဒပ်ပၠန်ဂတးဍုၚ်မန်၊ ဒပ်ဗၠးၜးဍုၚ်မန်ကဵု ဒပ်စဵုဒၞာဒေသညးကဵုညး မံက်တိတ်ကၠုၚ်သေဲသေဲတုဲ လုပ်ဖျေံသဇိုၚ်ပ္ဍဲတိဍာ်ဍုၚ်မန် ဒေသညးကဵုညးအိုတ်ရ။

ယဝ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဟွံပြံၚ်သၠာဲဗီုပြၚ် မံၚ်အာအတိုၚ်ဏံမ္ဂး တိဍာ်ထိၚ်ဒဝ်လဝ်တအ်ဂှ် ဒှ်ပဋိပက္ခမာန် ဆောံလေၚ်မာန်၊ အခါရ ပေါဲဗတိုက်သီဍုၚ် က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်မ္ဂး ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ သှ်ၜေက်အာမာန်တုဲ ထေက်ကဵုဒးပြံၚ်သၠာဲဗီုပြၚ် အာဂၠံၚ်ပန်ဗတိုက်ခိုဟ်ရောၚ် ဣဏံ မွဲလညာတ်။

မွဲလညာတ်ပၠန်ဂှ် ရံၚ်သ္ၚဳဂၠိပ်ကေတ်ခန်လ္ၚတ်အတိက်တုဲကၠုၚ်တေံတုဲ ဒဒှ်ပကတိရုပ် အကာဲအရာ ကောန်ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်ကီု၊ ဒဒှ်ပကတိရုပ် ဒြဟတ်ပၠန်ဂတး မပ္တံကဵု အေန်ယူဂျဳ၊ ပဳတဳအေဖ်တအ်ကီု၊ အကာဲအရာဍုၚ်ဂၠးတိကီု၊ အကာဲအရာ ဍုၚ်ဇိုၚ်ဝုတ်ဒိုဟ်နာနာတအ်ကီုတုဲ ပေါဲဗတိုက်တ္ၚဲဏံ က္တဵုဒှ်မံၚ်ဂှ် ဒဵုကဵုဗတိုက်သီဍုၚ်တုဲ ဂွံဗတိုက်သရိုဟ်ဖျေံ တၠအဝဵုပၞာန်ဂှ် ဒှ်ဟွံမာန်ဏီ။

ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ပြံၚ်သၠာဲဗီုပြၚ်တုဲ ယဝ်အာဂၠံၚ်ပန်ဗတိုက်မ္ဂး တိဍာ်ဒေသဍုၚ်မန် ကွာန်မန်တအ်ဂှ် ဒးဒုၚ်စံၚ်ပလီုပလာ်တုဲ ဒးဒုၚ်ပကီုပရာပ် ဒးဒုၚ်ဖံက်ပကဝ် အခေါၚ်အနာနာနာသာ် က္တဵုဒှ်တုဲ ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ဒှ်ဒဒိုက်ဂၠိုၚ်၊ ဍုၚ်ကွာန်လီု က္တဵုဒှ်ကၠောဝ်ဗျဵု ဒှ်ဒဒိုက်ဇၞော်ကဵုဒြဟတ်မာန်။

ပၠန်ဂတးတ္ၚဲဏံဂှ် အသိၚ်ဍေံမွဲကာလဏံရ အသိၚ်ဏံ ဟဲအိုတ်အာသိုက်သိုက် ဒှ်မာန်ရောၚ်။ နကဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ လ္ပာ်လဵုလေဝ် လ္ပကဵုဒြဟတ် လ္ပာ်လဵုလေဝ် လ္ပဗက်မုက် မံၚ်အာအတိုၚ်ဏံ ဒးရးခိုဟ်ရောၚ် ဣဏံ မွဲလညာတ်။

နူကၠာသဘၚ်သဳကၠဳဗော်အလန် (၁၁) ဝါဂှ် သဳကၠဳပညပ်ကၠုၚ်လညာတ်လစွံစိုတ် အကြာ ကမ္မတဳကေၚ်ကာဗဟဵုဂမၠိုၚ်တအ်တုဲ ကာလသဘၚ်သဳကၠဳဂှ် လညာတ်တိုန်မံၚ်ၜါလ္ပာ်ဂှ် ကၠးခၠေဲမံၚ်ရ။ ဆဂးဂှ် ပ္ဍဲသဘၚ်သဳကၠဳဂှ် မွဲလ္ပာ်ကဵု မွဲလ္ပာ် အကြာမွဲဒြဟတ်ကဵု မွဲဒြဟတ်ဂှ် ဟွံကယျာန်ဓဝါတ် ဟွံဒစဵုဒစးညးသ္ကအ်မွဲသာ်ရ။

သဘၚ်သဳကၠဳဗော်တုဲ ညးအုပ်ကာနာနာ နာဲဇဲယ၊ ကေၚ်ကာဗဟဵု နာဲဗညာလဴ ညးလညာတ်တုပ်တအ်မွဲဂကောံ သီကေတ်ဌာန်ဂအုပ်ခရိုၚ်မတ်မလီုတုဲ သၞာံ (၂၀၂၄) ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၁၄) ဂှ် လလောၚ်ပ္တိတ်ကၠုၚ် နကဵုယၟု “ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ (ဗတိုက်သရိုဟ်တၠအဝဵုပၞာန်) ရ။

ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ (ဗတိုက်သရိုဟ်တၠအဝဵုပၞာန်) မံက်တိတ်ကၠုၚ်တုဲဂှ် ခမဳသၚ်၊ ညးဍုၚ်ကွာန် ကောန်ဂကူမန်ဂမၠိုၚ် ဟီုဂး စောဒက ပါ်ပါဲကၠုၚ် ဗီုညးကဵုညးနွံ၊ ကၞပ်သ္ၚိတ်မံၚ်လေဝ်နွံရ။ ညးလ္ၚဵုစှေ်စိုတ်ဂှ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဝေၚ်ပြယာဲ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တုဲ ပံက်တိုန်မုက်ပၞာန်တၟိဂး၊ လ္ၚဵုညာတ်ဂှ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ထကး ဂး၊ တၟေၚ်ဂှ် ပ္ဍဲကဵု ဒြဟတ်တိတ်အာဂှ် ညးအုပ်ကာနာနာ၊ ကမ္မတဳကေၚ်ကာကီု၊ ကမ္မတဳဗဟဵုတအ်ကီုဂှ် ဒဵုကဵုလၟုဟ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဟွံထပ်စုတ်စၞးဏီရ။

ဗီုလဵုဒှ်ဝိဝါဒနွံလေဝ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကဵု ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ (ဗတိုက်သရိုဟ်တၠအဝဵုပၞာန်) ဂှ် ဒဵုတ္ၚဲဏံ ပဋိပက ္ခဟွံက္တဵုဒှ်ကၠုၚ်ရ။ သအာၚ်နူဂှ်ပၠန် ညးပါ်တိတ်အာ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ (ဗတိုက်သရိုဟ်တၠအဝဵုပၞာန်) ဂှ် စပ်ကဵုပရေၚ်ဂိယဲက္တဵုဒှ် လွဳယဲကီု၊ ကေၚ် ကာပရေၚ်မၞိဟ်မွဲမွဲသာ်ကီု နူကဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ကဵုမံၚ်အရီုအဗၚ် စဵုတ္ၚဲဏံရ။

အခိၚ်ပေါဲဗတိုက်တမ်ကညၚ်အသိၚ်သၠုၚ် သၞာံ (၂၀၂၃-၂၀၂၄) ဂှ် ညးအခါတ်အကာဲ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လ္ၚဵုဂှ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဟွံပြံၚ်သၠာဲဗီုပြၚ်မွဲသာ် ဆက်မံၚ်အာအတိုၚ်ဏံမ္ဂး ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဒြဟတ်ဍောတ်သောဲစှေ်အာ အကြာဂကောံပၠန်ဂတးမံက်တိုန်တၟိတၟိတအ် ရောၚ် ညးဂမၠိုၚ်တၟော်လဝ်ကီုလေဝ် ဒဵုတ္ၚဲဏံ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဂွံဒုၚ်ဩဇာပရေၚ်ဍုၚ် ကွာန်ဂကူမန်၊ ပ္ဍဲဗွိုၚ်ဂကူမန် သၠုၚ်အိုတ်မံၚ်ဏီ ဟီုမာန်ရ။

၂။ ဒြဟတ်ပၠန်ဂတးပန်ဗတိုက်

အပ္ဍဲကဵုဒြဟတ်ပၠန်ဂတးမန်ပန်ဗတိုက်ဒၟံၚ် ကုကမ္မယှေန်ပၞာန်တအ်တ္ၚဲဏံဂှ် ပကတိနွံမံၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုဗီုပြၚ်ရ။ မွဲဗီုပြၚ်ဂှ် ဒတူလိုၚ်သၟဝ်ဂၠံၚ်တရဴ အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ဂကူ (အေန်ယူဂျဳ) နွံ၊ မွဲဗီုပြၚ်ဂှ် ဒတူလိုၚ်ဒြဟတ်ဂကူ (ဗီုဇကု) နွံရ။

ပၠန်ဂတးပန်ဗတိုက်ဒတူလိုၚ် သၟဝ်ဂၠံၚ်တရဴအလဵုအသဳညဳသၟဟ်ဂကူ (အေန်ယူဂျဳ) ဂှ် အာဗီုပြၚ် အလဵုအသဳပြိုၚ်ပ္ကာန်တုဲ ရန်ဇန်လဝ် သွက်ဂွံဒက်ပ္တန်အလဵုအသဳရ။ ပ္ဍဲကောန်ဂကူညးကဵုညးဂှ်လေဝ် ရန်ဇန်လဝ် သွက်ဂွံဒက်ပ္တန်အလဵုအသဳတွဵုရး ညးကဵုညးရ။ ပံၚ်တောဲကဵုဒြဟတ်ဒပ်စဵုဒၞာဒေသ သၟဝ်ဌာနစဵုဒၞာ (အေန်ယူဂျဳ) တအ် ဖန်ဇန်လုပ်မံၚ်ပေါဲဗတိုက် ဒေသညးကဵုညးရ။

မွဲဒြဟတ်ပၠန်ဂှ် ပံၚ်တောဲပညဳပညပ်ကဵု ကောန်ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်မဟာမိတ်ဂမၠိုၚ်တုဲ သဳကၠဳပညပ်ဒၟံၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဗီုပြၚ်ဒက်ပ္တန်ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ် နူသၟဝ် တိုန်လတူ (Bottom- up Federalism) ရ။ ပ္ဍဲအရာလုပ်ပေါဲဗတိုက် ကုဒပ်ပၞာန်ဗၟာမ္ဂး ဒြဟတ်ၜါဂှ် ပံၚ်တောဲတုဲ ဗတိုက်လေဝ်နွံ၊ ဗီုညးကဵုညး ဗတိုက်လေဝ်နွံရ။

သရောပ်ကေတ်မ္ဂး ပ္ဍဲဗွိုၚ်ဒြဟတ်ပၠန်ဂတး ပန်ဗတိုက်ၜါဒြဟတ်ဂှ် မွဲဒြဟတ်ဂှ် ရန်ဗျာမ်လဝ် သၟဝ်ဂၠံၚ်တရဴ အေန်ယူဂျဳ၊ မွဲဒြဟတ်ဂှ် ပံၚ်တောဲကဵု ဒြဟတ်ပၠန်ဂတးကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်တုဲ ရန်ဗျာမ်လဝ် သွက်ဂွံဒက်ပ္တန်ဍုၚ် ဂၠံၚ်တရဴ ဍုၚ်မန် ဗၠးၜး (ဝါ) ဖေဝ်ဒရာရ။

ၜါဒြဟတ်ဏံဂှ် ရံၚ်ကဵုဂလာန်ဝေါဟာမန်မ္ဂး ဂၠံၚ်ဍာ် ပါမ်ဇာ၊ ဂၠံၚ်ဒဵု ပါမ်လယအ် ဂွံအဓိပ္ပါဲ ဂၠံၚ်လဵုကၠုၚ်ကၠုၚ်ရ။ ဒြဟတ်အလဵုအသဳပြိုၚ်ပ္ကာန် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် အေန်ယူဂျဳ အကာဲအရာခိုဟ်မ္ဂး ဇကုလေဝ် ဂွံမွဲရၚ်ကီုရ။ မွဲလ္ပာ်ဂှ် ဒြဟတ်ပၠန် ဂတး ကောန်ဍုၚ်အရၚ်မဟာမိတ်တအ် အံၚ်ဇၞးမ္ဂး ဂွံမွဲရၚ်ကီု ဂၠံၚ်ညး ဂၠံၚ်ညး ရန်ဗျာမ်လဝ်ရ။

ဟိုတ်နူရန်ဗျာမ်လဝ် ဂၠံၚ်ညး ဂၠံၚ်ညး သာ်ဝွံဂှ်ကီု၊ ရပ်လဝ် ဂၠံၚ်တရဴမူဝါဒ ညးကဵုညးဂှ်ကီုတုဲ ဒြဟတ်ပၠန်ဂတးမန်သီုဖအိုတ် ဂွံပံၚ်ကောံဒှ်မွဲဂှ် ဒးကေတ်အခိၚ်မွဲကာလဏီ စှေ်စိုတ်ရ။

၃။ ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပ္ဍဲဗွိုၚ်သၞောဝ် (၂၀၀၈)

ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် ပ္ဍဲဗွိုၚ်သၞောဝ် (၂၀၀၈) တ္ၚဲဏံဂှ် ဒှ်ဗော်ညဳသၟဟ်မန်ရ။ ဒြဟတ်ဗော်ညဳသၟဟ်မန်ဂှ် ကၠုၚ်နူသၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဒေါံဇူဂမၠိုၚ်၊ ဒြဟတ်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် (၁၉၉၀)၊ ဒြဟတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် ပ္ဍဲဗွိုၚ် (၂၀၁၀)၊ ဒြဟတ်မှာဇန် ပံၚ်ကောံတုဲ ဒှ်ကၠုၚ်ဒြဟတ်ဗော်ညဳသၟဟ်မန်ရ။

ဆဂးဂှ် အခိၚ်ပၞာန်သီအဝဵု (၂၀၂၁) တုဲဂှ် ဟိုတ်နူပလံၚ်ဒးညးစၞး ပ္ဍဲအဆံၚ်ကၟိန်ဍုၚ် (၁) တၠ ကဵု အဆံၚ်တွဵုရး (၁) တၠဂှ်တုဲ သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဒေါံဇူနူဗော်ဍုၚ်မန်တၟိလ္ၚဵု၊ သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဗွိုၚ်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် (၁၉၉၀) လ္ၚဵု၊ သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပ္ဍဲဗွိုၚ် (၂၀၁၀) လ္ၚဵု၊ သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဗွိုၚ်မှာဇန်လ္ၚဵု ကမ္မတဳကေၚ်ကာဗဟဵု၊ ကမ္မတဳဗဟဵု ဗၞတ် (၅၀) တၠ နုက်တိတ်ထောံ နူဗော်ညဳသၟဟ်မန်ရ။

တ္ၚဲဏံ ကမ္မယှေန်ပၞာန်တအ် ရန်ဇန်ကၠုၚ် သွက်ဂွံကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲရ။ ပ္ဍဲကဵုပေါဲရုဲမာဲ (၂၀၂၅) ဏံဂှ် နကဵုဗော်ညဳသၟဟ်မန် ကၠတ်ထဝ်ညးဍုၚ်၊ ကၠတ်ထဝ်ကောန်ဂကူ၊ ကၠတ်ထဝ်တွဵုရး သီုပိဗၠိုၚ် (၃၈) ဒၞာဲဂှ် သွက်ဂွံလုပ်ပြိုၚ်နွံရ။

လၟေၚ်ကမၠောန်ပေါဲရုဲမာဲကမ္မယှေန်ပၞာန်တအ်ကၠောန်ဂှ် လ္ပာ်ဒြဟတ်ပၠန်ဂတးဂမၠိုၚ်တအ် ဒစဵုဒစးလဝ်တုဲ သီုကဵုဖျေံလဝ် လၟေၚ်ကမၠောန်သွက်ဂွံဗတိုက်ပလီုအာရောၚ် ပတိတ်လဝ်ပရိုၚ်ရ။

ဗွိုၚ်ဇြဟတ်ပ္ဍဲဍုၚ် ဗော်ညဳသၟဟ်မန်ဂှ်ဝွံ သၟဝ်ဗွိုၚ်သၞောဝ်ဥပဒေ (၂၀၀၈) ဂှ် လုပ်ၜေတ်အာတုဲ အခေါၚ်အရာဂကူမန် ၜိုတ်ကၠောန်ဂွံ၊ ၜိုတ်ချဳဒရာၚ်ဂွံ ၜေတ်တုဲ ရုန်ဂစာန်အာ အခေါၚ်အရာ ပရေၚ်ဂကူရောၚ် ညးလုပ်ပြိုၚ်ပေါဲရုဲမာဲတအ် ဟီုဓမံက် လဝ်ရ။

နကဵုဗော်ညဳသၟဟ်မန်လေဝ် ဇက်အာဂၠံၚ်တရဴ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ၜိုဟ်လလမ်တုဲ ရန်ပတဝ်အာ အနာဂတ် သွက်ဂွံဒက်ပ္တန်အာ ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရာရောၚ် ဟီုဂးလဝ်ရ။

ရံၚ်ကေတ်ကဵု အကြာကာလတ္ၚဲဏံမ္ဂး လ္ပာ်ဒြဟတ်ပၠန်ဂတးတအ်ဂှ် ဒစဵုဒစး ဗတိုက်ပလီုပေါဲရုဲမာဲ ဂးတုဲ လးဖျေံကၠုၚ်အစဳဇန်ဂှ် လတူဍုၚ် လဒေါဝ်ဍုၚ် ၝောံဍုၚ်တအ် ဟွံဇာပ်လုပ်တုဲ ပ္ဍဲဒေသကွာန်ရး မုဟ်ဂၠဴခၟူဂစေံဂှ်ရ ဂကောံပၠန်ဂတးတအ် က္ဍစိုပ်ရ။ ရံၚ်ကေတ်ကဵု ဟိုတ်ဏံတုဲ ဂကောံပၠန်ဂတးတအ် ဒစဵုဒစး ပလီုပလာ်ပေါဲရုဲမာဲဂှ် ဗော်ဇၞော်ဇၞော်တအ် ဟွံဇီုကပိုက်မွဲသာ် ဗော်ဍောတ်ဍောတ် ဗော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဖျေံသဇိုၚ်ပ္ဍဲဒေသတအ်ရ ဒးဒုၚ်ဇီုကပိုက်ရ။

ဗီုကဵုဂကောံပၠန်ဂတးမန်တအ် ဗတိုက်ပလီုပေါဲရုဲမာဲဂှ် အာဇီုကပိုက် ဒေသဂကောံပၠန်ဂတးတအ် ဟောဝ်က္ဍစိုပ်ဂှ်တုဲ ဗီုကဵုဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန် အလံၚ်အမာတ်မန် လုပ်ပြိၚ်ပေါဲရုဲမာဲတအ်ကီု၊ ညးဍုၚ်ကွာန် ဘိုၚ်ပူဗိုၚ်ကဵုဒြဟတ်တအ်ကီု ဒးအာတဝ်တဝ်ရ။

ဒှ်သာ်ဂှ်မ္ဂး တက်ပလီုကမၠောန်ပေါဲရုဲမာဲ ကမ္မယှေန်ပၞာန်ဟီုဂှ် ဟွံတဝ်ဒး ဗော်ကျဖောအ် ဒြဟတ်ကမ္မယှေန်ပၞာန်တအ် မွဲသာ် တဝ်ဇီုဒးအာ ဗော်မန် ညးစၞးအလံၚ်အမာတ်မန်တအ်တုဲ ဗော်မန်ဂွံဇၞးမာဲ၊ ညးစၞးအလံၚ်အမာတ်မန် ဂွံစိုပ်လတူ ကၠတ်ထဝ်လၟိဟ်ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ဟီုဂှ် ဒှ်တၚ်ကော်ဆဴဇၞော်ဇၞော်မွဲရ။

သရောပ်မ္ဂး ဗွိုၚ်ဒြဟတ်ဗော်ရပ်လွဟ်ဟွံပန်ဗတိုက် ဗီုကဵုဒြဟတ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကီု၊ ဗွိုၚ်ဒြဟတ်ဗော် ဂကောံပန်ပှော်လုပ်မံၚ်ပေါဲဗတိုက် နကဵုလွဟ်ဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ်ကီု၊ ဗွိုၚ်ဒြဟတ်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဗီုကဵုဗော်ညဳသၟဟ်မန် ရေၚ်တၠုၚ်ချဳဒရာၚ်ဒၟံၚ် ကမၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပ္ဍဲဗွိုၚ်သၞောဝ် (၂၀၀၈) တ္ၚဲဏံဂှ်ကီု ဗွိုၚ်သီုဖအိုတ်ဂှ် ရုန်ဂစာန်ကေတ်အခေါၚ်အရာဂကူမန် သွက်ကမ်ကုသဵုဂကူမန် ဂကူမန် ညံၚ်ဂွံဖန်ဖက်ကေတ်ဖအိုတ်ရ။ ဆဂး ဂၠံၚ်တရဴနဲကဲအာဂှ် ဆတၞဟ်ခြာအာဓဝ်ရ။

အခိၚ်တၠုၚ်လအာ အကာဲအရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တ္ၚဲဏံဂှ် ဗွိုၚ်တေံ အာဂၠံၚ်ဒး၊ ဗွိုၚ်ဏံ အာဂၠံၚ်ဗၠေတ် ကဵုသ္ဂုတ်တုဲ ဟီုကိုန်ဂစိုတ် ဟွံဂွံဏီရ။ ဗွိုၚ်ဒြဟတ်တေံ အာဂှ် ဟွံကိတ်ညဳကဵု ဂၠံၚ်တရဴဇကုတုဲ ပွမဒစဵုဒစး ဗတိုက်ပလီုဂှ် ဒးဝေၚ်ပါဲ ညးသ္ကအ်ထေက်ရ။

လၟေၚ်ကမၠောန် ဒစဵုဒစးဗတိုက်ပလီု ပွကမၠောန်ကမ္မယှေန်ပၞာန်ဂှ် ဗွိုၚ်လဵုလေဝ် သ္ဇက်ဒးဒစဵုဒစး ဟွံမွဲရ။ ၜိုန်ဂှ်ကီုလေဝ် အခိၚ်ကာလ ပ္ၚံက်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် တၠုၚ်လအာ လၞၚ်မံၚ်ဗီုတ္ၚဲဏံဂှ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ် ထိၚ်ဒြဟတ်ဂကူတုဲ ဒက်ဇၞော်ပ တိုန်ဒြဟတ် ဒပ်စဵုဒၞာဂကူ၊ ဒြဟတ်ပၠန်ဂတး ပန်ဗတိုက်မံၚ်တအ်ဂှ် ဇၞော်သၠဲပ္တိတ်တိဍာ်ပၠန်ဂတးတုဲ ဖန်ဇၞော်ပတိုန် ပေါဲဗတိုက်သီဍုၚ်၊ ဒြဟတ်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဗွိုၚ်ပ္ဍဲဍုၚ်ဂှ် လၟေၚ်ကမၠောန်ဂၠံၚ်တရဴ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကမ္မယှေန်ပၞာန် (ကၟိန်ဍုၚ်) ဂှ် စွံသာမညတုဲ လၟေၚ်ကမၠောန်ဂၠံၚ်တရဴဂကူဇကုဟေၚ် စွံအဓိက၊ ထိၚ်ဒဝ်မၚ်မွဲအာ လမျီုဂကူ မပ္တံသာ်ဏံ ဂၠံၚ်တရဴညး ဂၠံၚ်တရဴညး သၞောတ်ကမၠောန်စှေ်စှေ် ဆက်အာ၊ သၠုၚ်အသိၚ်၊ ဂိုတ်ရုန်ဂစာန်အာ မွဲအသိၚ်တုဲ အကာဲအရာ ခိုဟ်ပ္ၚံက်ဂတဏံ ဍုၚ်မန်တၟိ ဍုၚ်မန်ရာမည ဗွဲမနွံကဵု အဝဵုပိတန် ကြက်သ္ဒးမံက်ဂတဝ်ဗွဲစၟတ်ရောၚ်။