ဝိဉာဏ်ၜိုပ်

ပေါဲရုဲမာဲ(၅)သၞာံမွဲဝါ ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲဏံ နူကၠာ (၂၀၂၀) ဏံ ဟွံအိုတ်က္ဍၚ် ကဝ်မေယှန်ပေါဲရုဲမာဲကၟိန်ဍုၚ်တံ သွက်ဂွံကၠောန်အာနွံတုဲ ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လုပ်ဒုၚ်ရုဲမာဲတံ ပလေဝ်ပလေတ်တိုန် သွက်ပေါဲရုဲမာဲအိုတ်ရ။
အပ္ဍဲဂှ် ဗော်ညဳသၟဟ်မန်လေဝ် ပါလုပ်လၟိဟ်မွဲဗော်ကီုရ၊ ဗော်ညဳသၟဟ်မန်ဂှ် ဟိုတ်နူပံၚ်ကောံလဝ် ပိသွာၚ်တုဲ သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံ သွက်ဂွံလုပ်ဒုၚ်ရုဲစှ် နဒဒှ်အလံၚ်အမာတ်မန်ဂှ်လေဝ် ဗြဳဗြံက်မံၚ်ရ သွက်ဂွံက္လိဂွံဒၞဲါဂှ် ပရဟ်တိုန်မံၚ်ဇိုၚ်တဲ ဗီုညးဗီုအဲ ဂွံဆဵုကေတ်ရ။
သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လ္ၚဵု နူကၠာဟွံကြပ်ကဵုပေါဲရုဲမာဲ ၜိုန်ဂၠာဲရုပ်ဟွံဆဵုကီုလေဝ် အခိၚ်ညောန်ကြပ်တိုန်ဗက် ညးဒေသတံ မိၚ်တိုန်ရမျာၚ်ဗရုဇိုၚ် ဂၠိုၚ်တိုန်ဂၠိုၚ်တိုန်သိုက်သိုက်ရ ညးဒေသပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ် ဟွံမိက်ဓမံက်ထ္ၜးယၟုမွဲတၠဂှ် “ရံၚ်ကေတ်အကာဲဏံတှေ် အလံၚ်အမာတ်ဂှ်ဂၠိုၚ်မံၚ်ဏောၚ်၊ ကၠာတဲတေံ ပိုဲဒှ်မံၚ်ဓဝိၚ် အလဵုပိုဲဂွံဂွံအလံၚ်အမာတ်ရော၊ ပ္ဍဲဒေသပိုဲဏံ မၞိဟ်ချဳဓရာၚ်မံၚ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် နွံမံၚ်အောန်ကွေံကွေံ၊ ကြပ်တိုန်ပေဲါရုဲမာဲဗက် ကေတ်ဟွံအိုတ်ရ ဍေံဂၠိုၚ်ဗီုဏံဂှ် ဍေံဟွံပရေံ ညးဒေသတံ ဂွံဒုၚ်ရုဲရ၊ ဆဂး ကာလရုဲရ ဗီုလဵုရုဲရောကေတ်ဟွံဒး၊ ယဝ်ညးဍုၚ်ကွာန်ကောန်ဒေသတံရ ဂွံအခေါၚ်ရုဲတှေ် ခိုဟ်ဏောၚ်လေဝ်၊ ယဝ်ရဲဗော်တံရ ညးတံရုဲကေတ်တ်တှေ် ဂွိၚ်ဖေက်ဟွံဒှ် ၝညးဍုၚ်ကွာန်ဒးစိုတ်ဂှ်ရလေဝ်” ဟီုဂးတဴသာ်ဏံရ။
ထံက်ရံၚ်ဂလာန်ညးမဟီုကီု ညးချူလိက်ဂွံလ္ၚတ်ကေတ်လဝ်ကီုမ္ဂး ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်ဂှ် ဟွံတုပ်ကဵုပွိုၚ်ဍုၚ်သအာၚ်ၚ်ရ၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်ဂှ် ဟိုတ်နူဂကူမန်တံ နွံဂၠိုၚ်တဴမံၚ်တုဲ ပရေၚ်အံၚ်ဇၞးဂှ် တော်တၟော်ကဵု ပွိုၚ်ဍုၚ်တၞဟ်သအာၚ်မ္ဂး က္လိဂွံလောဲမံၚ်တုဲ မၞိဟ်စိုတ်ထတ် မိက်ဂွံလုပ်သ္ပအလံၚ်အမာတ်ဂၠိုၚ်ရ။
ဂွံမိၚ်ကေတ်မံၚ် ဖက်ဆောညးအုပ်ကာ(၁) နာဲလျးတၟး ဟီုဂးမံၚ်ပ္ဍဲဌာန်ပရိုၚ်ဂှ် “ၝပိုဲဟီုပတိတ်ဂွံမွဲတၚ်ဂှ်တှေ် အလံၚ်အမာတ်(၂၀၂၀)ဏံဂှ် ဒးဒှ်မၞိဟ်သ္ၚိနွံပ္ဍဲဒေသဂှ် ဟွံသေၚ်တှေ် ဒးဒှ်မၞိဟ်ဇာတိတိုပ်လဝ်သုက် ပ္ဍဲဒေသဂှ်ဏောၚ် ကာလရုဲစှ်လေဝ် ညးဒေသတံ ရုဲစကေတ်တ်ရ” ထံက်ရံၚ်ကဵု ဂလာန်နာဲလျးတၟးမ္ဂး အဝဵုရုဲစှ်ဂှ် နွံပ္ဍဲညးဒေသတံရ၊ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် ညးဒေသဟီုဂှ် ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု ရဲညးတာလျိုၚ်ဗော်တံဟာ ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵုညးဍုၚ်ကွာန် ပူဂဵုဆာန်ဂကူတံဟာဂှ် ကၠးကၠးမးမး ဟီုဂးလဝ်ဟွံမွဲရ။
ဟိုတ်နူဟီုဂးလဝ်ကၠးကၠးမးမးဟွံမွဲဂှ်ရ ညးဒေသတံ ဒှ်မံၚ်ဓဝိၚ် ဂွိၚ်ဖေက်ရုဲစုတ်အလံၚ်အမာတ် နကဵုပၟိက်ရဲဗော်တံရ ညးဒေသပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်မွဲတၠ ဟီုပၠန်ဂှ် “ယဝ်ခါရ ညးတာလျိုၚ်ဗော်တံ ကုတ်ကဵုတၚ်ကဵုဖျုန်(၁-၂-၃)သာ်ဏံမ္ဂး ဒးရးခ္ဍၚ်ရ၊ ဥပမာ- တၚ်ကဵုဖျုန် (၁) အလံၚ်အမာတ်သ္ၚိဌာန်ကီု တိုပ်သုက်ကီု နွံမံၚ်ပ္ဍဲဒေသဏံ၊ ယဝ်အလံၚ်အမာတ်သာ်ဏံ ကေတ်ဟွံဂွံမ္ဂး တၚ်ကဵုဖျုန် (၂) အလံၚ်အမာတ်တိုပ်လဝ်သုက်ဒေသဏံဟွံသေၚ် ဆဂး ပစ္စုပ္ပန်သ္ၚိဌာန်တန်တဴမံၚ်ဒေသဏံ၊ ယဝ်အလံၚ်အမာတ်သာ်ဏံ ကေတ်ဟွံဂွံမ္ဂး တၚ်ကဵုဖျုန် (၃) အလံၚ်အမာတ်တိုပ်လဝ်သုက်ဒေသဏံ ဆဂး သ္ၚိနွံမံၚ်ဒေသတၞဟ်သအာၚ်၊ ယဝ်အလံၚ်အမာတ်သာ်ဏံ ကေတ်ဟွံဂွံမ္ဂး တၚ်ကဵုဖျုန် (၄) အလံၚ်အမာတ်နူဌာန်သအာၚ်၊ အေဗီုဏံ ယဝ်ဖျေံသၞောဝ်တှေ် ဓဝိၚ်ညးဒေသပိုဲတံ အောန်စှ်ဏောၚ်၊ ညးဒေသပိုဲလၟုဟ်ဂှ် ဍာ်ဒ္ကေဝ်အစောန်စရာဲတုပ်တှေ် မိက်ဂွံဂွံအလံၚ်အမာတ် သ္ၚိဌာန်နွံဒေသဏံရ ဒးကဵုအမာတ်တုဲကၠုၚ်ဏံတုဲ ညးတံဖေက်အာယျ”
ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်ဂှ် ပ္ဍဲသၞာံ(၂၀၁၉)လောန်ကၠုၚ်ဏံ ဒးလဝ်ဘဲဒဏ်သဘာဝ ဍာ်ဇၞော် ဒဵုလာ် ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်တုဲ ညးတံဆဵုဂဗဒဒိုက်ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ရ၊ အခိၚ်ညးတံဒးဒဒိုက်ဂှ် အမာတ်မန်တံပတှေ်တုဲ စုတ်လဝ်ကဵုမာဲ ကဵုလဝ်ဒၞဲါဂှ် ဟွံစိုပ်ကၠုၚ်ညးတံရ၊ အမာတ်မန်နူစၞးဒေသတၞဟ်တေံ စိုပ်ကၠုၚ်ဒေသညးတံ ညံၚ်ရဴသၟာကမၠောန်မွဲတၠ ကၠောန်ၜိုတ်ရီုဗၚ် ဟွံရံၚ်ကဵုဍောၚ်ၜိုတ်ကာယ ဘိုၚ်သ္ပရီုဗၚ်ဏာကဵု ဂကူမန်ညးဍုၚ်ကွာန် ဒှ်မံၚ်ဒဒိုက် ဘဲဍာ်ဗၠိုက်တံရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ညးတံၜတ်ကၞာတ်ရံၚ်ကဵု အမာတ်ဒေသညးတံတုဲ ညးတံဖေက်အာ အမာတ်ဒေသညးတံရ။
အတိုၚ်ညးဒေသမွဲတၠဟီုမ္ဂး “အမာတ်ဒေသပိုဲဂှ် ကၠုၚ်မံၚ်ကီုရ၊ ဆဂး လ္ဇုဲကွေံကွေံ ဂွံၜိုတ်ပိပန်တ္ၚဲမှလိုက်ကၠုၚ်၊ လိုက်ကၠုၚ်အဏံဂှ် နကဵုဂကောံညးတံ လ္တက်လဝ်ပဠောံတိုက်ပုၚ် ဂဇေအ်လဝ်ဂၠိက် လိုက်ကၠုၚ်ဗီုကဵုမှိၚ်တှေ် ပိုဲဒးသိၚ်သာမံၚ်ရ၊ မုဟွံဆေၚ်ကဵု အမာတ် ကၠုၚ်စိုပ်လဝ်ပိုဲကၠာဂှ်တှေ် အမာတ်စိုပ်ကၠုၚ်ကၠာဂှ် ကဵုပံၚ်မဳဂၠိဂၠိ ဘိုၚ်ကၠောန်ဘိုၚ်ပမံၚ် ညံၚ်ကဵုကောန်ကွာန်ဓမ္မတာမွဲရ၊ ပိုဲဒးပရေဏာစိုတ် အမာတ်ဒေသပိုဲဏံဂှ် ကံကုသဵုပိုဲရလေဝ်” ညးတေံကရဳကရောတ်တိုန် သီုဒးဆာန်ဍူရ။
ဟီုဍာံဍာံမ္ဂး အမာတ်မန်ညးတေံ ဟီုထိုၚ်သးဂှ်လေဝ် အမာတ်သ္ၚိနွံပ္ဍဲဒေသဂှ်ဟွံသေၚ် အမာတ်တိုပ်လဝ်သုက် ပ္ဍဲဒေသဂှ်ဟွံသေၚ်ရ၊ ဒှ်သာ်ဂှ်မ္ဂး အတိုၚ်ညးဒေသတံဟီုမံၚ် အလံၚ်အမာတ်ညးတံနွံပၟိက်ဂှ် ဒးဒှ်အလံၚ်အမာတ် သ္ၚိနွံပ္ဍဲဒေသဂှ်ဏောၚ်ဂှ် ဗၠေၚ်မံၚ်နူကဵုအမာတ်ညးတံဟီုထိုၚ်သးဂှ်ရောၚ် မိက်ဂွံထံက်ထ္ၜးရ၊ ညးချူလိက်ဏံ မိက်ဂွံသ္ဂးဂှ် အမာတ်ခိုဟ်ဂှ် ဟွံဆေၚ်သ္ၚိနွံပ္ဍဲဒေသ ဟွံမွဲပ္ဍဲဒေသရ၊ အမာတ်ခိုဟ်ဟ်ဟီုဂှ် နွံသ္ၚောဲလေဝ်ကၠုၚ်စိုပ်ရ၊ အမာတ်ဟွံခိုဟ်ဂှ်မ္ဂး နွံမံၚ်ဂတမုက်သ္ၚိဇကုလေဝ် ခိုဟ်ဟွံသေၚ်ရ။
ပ္ၚံက်ပေါဲရုဲမာဲ(၂၀၂၀)ဏံ ဟိုတ်နူဗော်မန်တံ ညဳသာအာတုဲ သွက်ဂွံဇၞးဂှ် ဍာ်ကၠံသၠုၚ်မံၚ်ရောၚ် စှေ်စိုတ်အိုတ်တုဲ ညးမိက်ဂွံသ္ပအမာတ်တံလေဝ် ဂၠိုၚ်ကၠုၚ်ရ၊ ဂၠိုၚ်ကၠုၚ်သာ်ဏံဂှ် ဒှ်လက်သဏ်ခိုဟ်ရ၊ အဓိပ္ပါဲဍေံ ညးမိက်ဂွံဒှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ် ပ္ဍဲဂကူမန်ပိုဲဂၠိုၚ်ကၠုၚ်ဂှ် ထေက်ကဵုသ္ဒးမိပ်စိုတ်ရ၊ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဒဳမဵုကရေဇြဳဟီုဂှ် နကဵုဇကုဇကု ပတိုန်ကေတ်ဟွံဂွံတုဲ နကဵုညးဍုၚ်ကွာန်တံ ထံက်ဂလာန်ထ္ၜၚ်ပတိုန်ကဵုမှ ဒှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂွံရောၚ်။
ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဟီုဂှ် သ္ဒးဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်ဟေၚ်တုဲ ရုဲစှ်အလံၚ်အမာတ်လေဝ် ထေက်ကဵုသ္ဒးကေတ်သ္ဂုတ်သွာတ် လညာတ်နူညးဍုၚ်ကွာန်တံရ၊ အမာတ်ဟီုဂှ် သွက်ဂွံပစၞးကဵု ညးဒေသတံဟေၚ်ရ၊ စၞးညးတံတှေ် ကဵုညးတံရုဲကေတ်တ်ညိ မိက်ဂွံဗတိုက်ဖ်ေအာဝ်ဏာရ၊ ပိုဲတံက္လေၚ်ကျောဝ်ရံၚ် ပ္ဍဲပ္ၚံက်ပေါဲရုဲမာဲ(၂၀၁၅)တေံ ပ္ဍဲဂကူရခေၚ် ဟိုတ်နူဗော်ရခေၚ် ပံၚ်ကောံဒှ်အာမွဲဗော်တုဲ အလံၚ်အမာတ်ညးမိက်သ္ဂောံသ္ပအမာတ်တံဂၠိုၚ်မံၚ် ဗီုကဵုမန်ပိုဲလၟုဟ်ကီုရ၊ အလံၚ်အမာတ်ညးတံ ညးတံကဵုအခေါၚ် ကဵုညးဍုၚ်ကွာန်ညးတံ ရုဲစှ်ခ္ဍိုဟ်ကေတ်တုဲ လုပ်ဒုၚ်ရုဲမာဲ ပြိုၚ်ကဵုဗော်ဗၟာတံတုဲ ညးတံ ဂွံကၠုၚ်ပေါဲအံၚ်ဇၞးရ။
ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်ပိုဲ ဟွံက္လၚ်ရမျာၚ်ညးဍုၚ်ကွာန်မွဲသာ် ရုဲဖျေံဏာကဵု အလံၚ်အမာတ် ညးဒေသတံဟွံဒးစိုတ်မ္ဂး ညးဒေသတံ ထၜေက်မတ်တုဲ စုတ်ကဵုမာဲဟွံသေၚ်ဂှ် မိက်ဂွံကဵုချပ်ဇြိုဟ်ဟ်နက်ရ၊ ညးဒေသတံဂှ် ညးတံမတ်ဍုက်မံၚ်ကဵု သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ချဳဓရာၚ်မံၚ် မွဲဒမြိပ် ပ္ဍဲဒေသညးတံဂှ်ရောၚ် ညးဒေသရေဝ်မွဲတၠ ဟီုဂးရ။
“သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဟီုဂှ် ကြပ်ကၠုၚ်ပေါဲရုဲမာဲမှ ချဳဓရာၚ်တိုန် ထ္ၜးတိုန်မုက် ဗရုတိုန်ရမျာၚ်ဂှ် ပိုဲဟွံမွဲပၟိက်ပုဟ်၊ ပ္ဍဲဒေသပိုဲဏံ ချဳဓရာၚ်ဟွံပိုတ်သ္ကုတ်မွဲလှေ်တံနွံမံၚ်၊ ပိုဲမိက်ဂွံကဵုဖျုန်ကဵု မၞိဟ်ဗီုတံဂှ်ရ၊ ပေါဲရုဲမာဲ(၂၀၁၅)တုဲ ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် ကၠေံအာသီုရဲဇၞးမာဲ သီုရဲကျမာဲရ၊ ရဲဇၞးလဝ်မာဲတံဂှ် လအ်လအ်တှေ် လိုက်ကၠုၚ်မံၚ်ကီုရ၊ ဆဂး ညးတံကၠုၚ်ဆဵုကဵုရဲညးတံ အုပ်ဓုပ်ကွာန်တံ ဆၜိုတ်ဏံရ၊ ကဵုညးဍုၚ်ကွာန်တံ ကော်ဘိက်အလုံကွာန်တုဲ ဆဵုဂဗဂှ်ဟွံမွဲဟဂှ် ပေၚ်အာ(၅)သၞာံယျ၊ ရဲကျမာဲသ္ၚိနွံပ္ဍဲဒေသဏံဂှ်တှေ် လ္ၚဵုဂှ် ချဳဓရာၚ်မံၚ်ဟွံဒေါံဂှ်နွံကီု ဆဂး အောန်၊ ရဲကျမာဲသ္ၚိဟွံမွဲအဏံဂှ်တှေ် ရမျာၚ်ရောဟွံမိၚ် ရုပ်လေဝ်ဟွံဆဵု ကၠေံအာဟဂှ်၊ လၟုဟ် ကြပ်တိုန်ပေဲါရုဲမာဲမှ ကဵုတိုန်ရမျာၚ် ချဳဓရာၚ်တိုန်တှေ် ပိုဲညးဒေသတံဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် ဖေက်အာ အမာတ်သ္ၚိဟွံမွဲ ပ္ဍဲဒေသဏံတံဂှ်ရ၊ အမာတ်သ္ၚိနွံဒေသဏံတှေ် အခိၚ်ညးတိက်ဇူ ပိုဲနွံပၟိက်တှေ် ပိုဲဂၠာဲညးတံစုက်ညိလေဝ်၊ အေဂှ်ရ ညးဒေသပိုဲဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် ဂွံမံၚ်အမာတ်နွံပ္ဍဲဒေသဇကုတှေ် ခိုဟ်ဟ်ပရေံပရေံ ညံၚ်ကဵုဍေံဒးရးညိရလေဝ်ၝာဲ”
သရုပ်ကၠေံမ္ဂး အမာတ်ညးဒေသတံဗွဲမဂၠိုၚ်နွံပၟိက်ဂှ် အမာတ်သ္ၚိနွံပ္ဍဲဒေသဇကု တုဲပၠန် ၜိုန်ဟွံဒှ်အမာတ်ကီု ဒှ်အမာတ်ကီု ကၠောန်ချဳဓရာၚ်မံၚ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လၟိုန်တံရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ အတိုၚ်ပၟိက်ဆန္ဒညးတံ အလံၚ်အမာတ်ညးတံဒးစိုတ်ဂှ် ကဵုညးတံရုဲစှ်ကေတ်တ်မ္ဂး မုလေဝ်သွက်ဂွံဒးဟီုဂး ဟွံမွဲရောၚ်။