ဗညာပိုၚ်၊ ဂျူလာၚ် ၁၄၊ ၂၀၂၀

ပ္ဍဲကဵုရးဒေသတနၚ်သဳ လၟိဟ်မၞိဟ်ကောန်ဂကူမန် ကံက်လဝ်စရၚ်ဂှ် ၜိုန်ပေၚ်ဒၟံၚ်ကီုလေဝ် ဝန်ဇၞော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် စၞးကောန်ဂကူမန်ဂှ် ဟွံဂွံကၠုၚ်ဏီရရောၚ် ညးရေၚ်တၠုၚ်လဝ် ပရေၚ်ကံက်စရၚ်လၟိဟ်ဂကူမန် ပ္ဍဲရးတနၚ်္သဳ ကေၚ်ကာဗဟဵု ဗော်ညဳသၟဟ်မန်မွဲတၠ ဟီုရ။
“ပိုဲစကံက်လဝ်စရၚ် နူ (၂၀၁၃) တေံဂှ် ဂွံလဝ်မၞိဟ် (၆) ဠက်ပြၚ်ရ။ တုဲတှေ် ဂွံလဝ်စရၚ်ဂှ်တုဲ ပိုဲဂွံဂတာပ် (၂၀၁၅) တေံတှေ် ဒၞာဲမဆေၚ်စပ်ဒးပ္တိုန်တံ သီုဖအိုတ်ဂှ် ပိုဲတံ ပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ်ကဵုရ။ ဆဂး ဟွံဂွံကၠုၚ် ဝန်ဇၞော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် စၞးကောန်ဂကူမန်ပုဟ်။ ဍေံတံဟီုဂှ် စရၚ်သ္ၚိကၟိန် ပ္ဍဲဍေံတံဂှ် လၟိဟ်ကောန်ဂကူမန် နွံၜိုတ် (၃) ဠက်ပြၚ်ရ၊ ဟိုတ်နူကဵု (၅) ဠက် ဟွံပြၚ်တုဲ ဍေံတံကဵုဟွံဂွံပုဟ် ဍေံတံသွဟ်လဝ်ကဵု ဗီုဂှ်ရ။ သၞာံ (၂၀၂၀) ဏံလေဝ် ဆက်ပ္တိုန်လဝ်ရ။ ဆဂး ဠဍေံတံဖျေံနၚ်စရၚ်ဂှ် ဝန်ဇၞော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် စၞးကောန်ဂကူမန် ရးတနၚ်သဳ ဟွံပါကၠုၚ်ပၠန်ရ” သာ်ဏံ မိၚိုဲလေဝ် သ္ဂးရ။
ပ္ဍဲကဵုရးတနၚ်သဳ ကောန်ဂကူမန်ဗွဲမဂၠိုၚ်တံဂှ် ညးမအာဒၟံၚ် ဍုၚ်သၟာၚ်တံဂှ်လေဝ် ဂၠိုၚ်ဒၟံၚ်ကီု၊ ညးလ္ၚဵုတံဂှ် ကာတ်ဒှ်ကောန်ဍုၚ် (မှတ်ပုံတၚ်) ဟွံမွဲဂှ်ကီု၊ စရၚ်သ္ၚိကၟိန် ဟွံမွဲတံဂှ်လေဝ် နွံဂၠိုၚ်ဒၟံၚ်ကီုရ ညးဆက်ဟီုရ။
အခိၚ်ကာလ ဂကောံမဟာဇန်မန် ရေၚ်တၠုၚ်ကံက်စရၚ်လၟိဟ်ဂကူမန် ပ္ဍဲရးတနၚ်္သဳတံ ကံက်ကၠုၚ်လဝ်စရၚ်ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ် အခက်ခုဲဗွဲမဂၠိုၚ်တံဂှ် ဇြဟတ်မၞိဟ်တံလေဝ် သ္ဂောံအောန်ဒၟံၚ်ဂှ်ကီု၊ ပရေၚ်သြန်လေဝ် နွံဒၟံၚ်ကီုတုဲ သ္ဂောံဂိုတ်ဂစာန်ကၠောန်ဒၟံၚ် ဓလိုၚ်ဏံဂှ် အလဵုအသဳတံ ဟွံသ္ပကဵုသမ္တီဂှ်လေဝ် ဒှ်တၚ်အခက်ခုဲမွဲရ။
“နူစပိုဲကံက်စရၚ်ဂှ်တှေ် တၚ်ရန်တၟံပိုဲ နွံၜါတၚ်ရ။ တၚ်မွဲဂှ်တှေ် လၟိဟ်မန်နွံမံၚ်ဓလိုၚ်လဵုဂှ် ကောန်ဂကူမန် ရးတနၚ်သဳတံ ဂွံတီအာတုဲ ဂွံဂွံအာဇြဟတ်ကီု၊ မွဲတၚ်ပၠန်ဂှ် လၟိဟ်မၞိဟ်ပေၚ်တှေ် အတိုၚ်ပိုဲရန်လဝ် ညံၚ်ဂွံဂွံအာ ဝန်ဇၞော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် စၞးကောန်ဂကူမန်ကီုရ။ ပိုဲပ္တိုန်လဝ် တၚ်ၜါတၚ်ဂှ်တှေ် ဍိုက်ပေၚ်ကၠုၚ်မံၚ် မွဲတၚ်ရ၊ မွဲတၚ်ဂှ် ဍေံဟွံဍိုက်ပေၚ်ကၠုၚ်ဏီ။ ဆဂး တၚ်ရန်တၟံပိုဲဂှ် အလဵုအသဳတံ ကဵုအခေါၚ်မ္ဂး ကမၠောန်ပိုဲဏံ ဍေံဍိုက်ပေၚ် စိုပ်တရဴရ” သာ်ဏံ မိၚိုဲလေဝ် ဆက်ဟီုရ။
စနူသၞာံ (၂၀၁၃) စဵုကဵုစိုပ် သၞာံ (၂၀၁၄) ဂှ် ကံက်လဝ်စရၚ်တံ တုဲအာတုဲ ပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ်ကဵု ဌာနမဆေၚ်စပ်တံဂှ်ကီု၊ ကဆံၚ်ကၟိန်ဍုၚ်တံကီု၊ ကဆံၚ်ကောပ်ကာဲ ပရေၚ်မၞိဟ်တံကီု၊ ပ္ဍဲရးတနၚ်သဳတံဂှ်လေဝ် ဂွံတီကေတ်ရ။
“ပိုဲပံၚ်ကောံတုဲ ကၠာ (၂၀၁၅) ဂှ် ကံက်လဝ်စရၚ် ရးတနၚ်သဳဂှ် ဂွံမၞိဟ် (၆) ဠက်ပြၚ်ရ။ ဆဂး ဍေံ(အလဵုအသဳ) ဟွံကေတ်စပုဟ် ဍေံတံကေတ်စရၚ် (လဝက) ရတှေ် ပိုဲတံ အောန်စိုတ်ရ။ ရးလဂုၚ်လေဝ်ဟဂှ်ရ ကောန်မန်ပိုဲ နွံမံၚ် (၁) ကိုဋ္ဋ်ပြၚ်လေဝ် ဠစရၚ်ဍေံတိတ်ကၠုၚ်ဂှ် (၂) ဠက်ပြၚ်ပြၚ်ရ ဒးအောန်စိုတ်ရ။ ဍေံတံရံၚ်ဂကူဂှ် ပ္ဍဲကာတ်ဒှ် ကောန်ဍုၚ် (မှတ်ပုံတၚ်) ဂှ်တှေ် ကောန်မန်ပိုဲလေဝ် စွံသတိကဵု ကာတ်ဒှ်ကောန်ဍုၚ်ညိ။ ဠအခိၚ်အာပြံၚ်လှာဲ ကာတ်ဒှ်ကောန်ဍုၚ် (မှတ်ပုံတၚ်) ဂှ်တှေ် အတိုၚ်ပၟိက်စိုတ်ပိုဲ မိက်ဂွံသ္ပမွဲဂှ် နကဵုအလဵုအသဳတံ ဒးယှအ်အာကဵု (လုပ်ထုံးလုပ်နည်း) ဍေံထေက်ရ” သာ်ဝွံ ဖက်ဆောညးအုပ်ကာ လၟိဟ် (၂) ဗော်ညဳသၟဟ်မန် နာဲသာန်တေန် ဟီုရ။
အတိုၚ်သၞောဝ်ဥပဒေဒက်ပတန်ဍုၚ် (၂၀၀၈) မ္ဂး ဓမံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲအခန် (၄) ပရေၚ်ခၞံသၞောဝ် ၝောံပိုတ် (၁၆၁) ပိုတ်ပါ် (ခ) မ္ဂး ပ္ဍဲရး-တွဵုရးမွဲဂှ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂကူတၞဟ် မၞုံတန်တဴ ပ္ဍဲရး-တွဵုရးဂှ် လၟိဟ်ပေၚ် 0.5% တော်ကဵုလၟိဟ် (လၟိဟ်ကောန်ဍုၚ် အခိၚ်ကံက်လဝ်စရၚ် ၂၀၁၄ တေံ လၟိဟ်နွံမသုန်ကၠံၜါစှေ်ကိုတ်တၠမ္ဂး) (၅၂၀၀၀) တၠမ္ဂး ဂွံအခေါၚ်ဒုၚ်ရုဲစှ်မွဲတၠရောၚ် ချူဓမံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
ကာလပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၁၀) တုဲကၠုၚ်တေံ ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်ကရေၚ်ဂှ် စၞးဂကူမန် ဂွံကၠုၚ်လဝ် ဝန်ဇၞော်ကေၚ်ကာကောန်ဍုၚ် အရၚ် စၞးဂကူမန် စၞးဗော်မန် မွဲတၠတုဲ ကာလပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၁၅) ဂှ်လေဝ် ဂွံဒုၚ်ရုဲစှ် ကေၚ်ကာကောန်ဍုၚ်အရၚ် စၞး ဂကူမန် နူကဵုဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ မွဲတၠပၠန်ရ။