ဝဏ္ဏမာန်၊ အဝ်ဂါတ် ၁၁၊ ၂၀၂၀

ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ် နွံတန်တဴ ပ္ဍဲဒေသရး-တွဵုရး လ္ၚဵုဂှ် ဟိုတ်နူဒှ်မံၚ် စရၚ်ဂကူဗၟာတုဲ အခေါၚ်အရာ ကောန်ဍုၚ်အ ရၚ်တံ ထေက်ကဵုဒးဂွံဂှ် ဒးဒုၚ်ဆောံလေၚ် အခေါၚ်အရာရောၚ် ဖက်ဆောညးအုပ်ကာ ဗော်ညဳသၟဟ်မန်မွဲတၠ ဟီု ထံက်ထ္ၜးရ။
အတိုၚ်ကမ္မယှေန်ပေဲါရုဲမာဲကၟိန်ဍုၚ်တံ လလောၚ်တြးလဝ်ဂှ်မ္ဂး ဂိတုနဝ်ဝေမ်ဗာ (၈) ဏံဂှ် သွက်ဂွံကၠောန်အာပေဲါ ရုဲမာဲနွံတုဲ လၟိဟ်စရၚ်ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်လ္ၚဵုဂှ် စုတ်ဒှ်လဝ်ဂကူဗၟာတုဲ ပ္ဍဲပရေၚ်ရုဲစှ်ညးစၞးဂှ် သွက်အခေါၚ်အရာ ညးစၞးကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ဒးဒုၚ်ဆောံလေၚ်မံၚ်ရောၚ် ဖက်ဆောညးအုပ်ကာ လၟိဟ် (၂) နာဲသာန်တေန် ဟီုရ။
‘ဗီုကဵုရးလ္ဂုၚ်ဂှ် လၟိဟ်ဂကူမန် နွံကဵုကိုတ်ဏောၚ်၊ ဆဂး စရၚ်ဂှ် ဒှ်မံၚ်ဂကူဗၟာတုဲ စရၚ်ဟွံလုပ်ပ္ဍဲလၟိဟ်ဂကူမန်၊ ဂွံ ဒှ်စရၚ်ပ္ဍဲလၟိဟ်ဂကူမန်ဂှ် ဒးပလေဝ်ပ္ဍဲရုၚ်အဆံၚ်ၚ်တုဲမှ စရၚ်လုပ်ဒှ်လၟိဟ်ဂကူမန်၊ စရၚ်တံဏံဂှ် ညံၚ်ဂွံပလေဝ် အာမာန်၊ ယဝ်ဟွံပလေဝ်မ္ဂး ညးစၞးထေက်ကဵုဂွံဒုၚ်ရုဲစှ်ဂှ် မ္ဒးဒုၚ်ဆောံလေၚ်ရောၚ်’ ဖက်ဆောညးအုပ်ကာ လၟိဟ် (၂) နာဲသာန်တေန် ဟီုရ။
အတိုၚ်သၞောဝ်ဥပဒေဒက်ပတန်ဍုၚ် (၂၀၀၈) မ္ဂး ဓမံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲအခန် (၄) ပရေၚ်ခၞံသၞောဝ် ၝောံပိုတ် (၁၆၁) ပိုတ်ပါ် (ခ) မ္ဂး ပ္ဍဲရး-တွဵုရးမွဲဂှ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂကူတၞဟ် မၞုံတန်တဴပ္ဍဲ ရး-တွဵုရးဂှ် လၟိဟ်ပေၚ် 0.1% တော်ကဵုလၟိဟ် (လၟိဟ်ကောန်ဍုၚ် အခိၚ်ကံက်လဝ်စရၚ် ၂၀၁၄ တေံ လၟိဟ်နွံ ၅ ကၠံ ၜါစှော်ကိုတ်) (၅၂ သန်း) မ္ဂး (၅၂၀၀၀) တၠမ္ဂး ဂွံအခေါၚ်ဒုၚ်ရုဲစှ် ညးစၞးကေၚ်ကာကောန်ဍုၚ်အရၚ် (တိုၚ်းရၚ်းသားရေးရာကိုယ်စာလှယ်) မွဲတၠရောၚ် ချူဓမံက်ထ္ၜးလဝ်ရ။
ၜိုန်ဂှ်လေဝ် အလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ခေတ်အဆက်ဆက်ဂှ် စပ်ကဵုစရၚ်လၟိဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ဂကူဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် အလဵုအသဳ ဌာနပရေၚ်မၞိဟ် (လဝက) တံ စုတ်ဖန်ဗဒှ်လဝ် စရၚ်လၟိဟ်ဂကူဗၟာ ဇၟာပ်ရးဇၞော်-ဇၟာပ်တွဵုရး နွံကၠုၚ်ဂှ်ရ ကိစ္စဝွံ ဒှ်ကၠုၚ်ပြသၞာ သွက်အခေါၚ်အရာ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဇၞော်ဇၞော်မွဲရ။
‘ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဂှ် မန် တှေ် ဒးဒှ်မန်၊ သေံ တှေ် ဒးဒှ်ဂကူသေံ၊ ဂကူရခေၚ်တှေ် ဒးဒှ်ဂကူရခေၚ်၊ ဒးစုတ် ဏောၚ်၊ စုတ်ဖန်လဝ် ဂကူဗၟာဂှ် ဍေံဟွံဒးပုဟ်၊ အဵုညအ်ဂှ် ဒးပလေဝ်ဏောၚ်၊ ဂွံပလေဝ်ဂွံဂှ်လေဝ် ဒးပလေဝ် ပ္ဍဲရုၚ် ဏောၚ်တှေ်၊ မၞိဟ်တံ ဂွံအာဒုၚ်ပလေဝ် ပ္ဍဲရုၚ်ဂှ်လေဝ် ဍေံခက်ခုဲနွံညိ၊ ဆဂး ဒးပလေဝ်မှ စရၚ်လၟိဟ်ကောန်ဍုၚ် အရၚ်တံ အခေါၚ်အရာဍေံဂွံမာန်ရောၚ်’ သာ်ဏံ နာဲသာန်တေန် ဆက်ဟီုရ။
ဗီုဂှ်ကီု စရၚ်လၟိဟ်ဂကူမန် ပ္ဍဲကဵုရးဒေသတနၚ်သဳ လၟိဟ်မၞိဟ်ကောန်ဂကူမန် သ္ဂောံကံက်လဝ်စရၚ်ဂှ် ၜိုန် ပေၚ်ဒၟံၚ်ကီုလေဝ် ဝန်ဇၞော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် စၞးကောန်ဂကူမန်ဂှ် ပ္ဍဲပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၂၀) ဏံ ဟိုတ်နူအလဵုအသဳတံ ဟွံပၠောပ်စရၚ် (လုပ်သၞောဝ်) ဏီတုဲ အခေါၚ်အရာ ဂွံဒုၚ်ရုဲညးစၞး ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဂကူမန် ဒေသရးတနၚ်္သဳဂှ် ဟွံဂွံ ကၠုၚ်ရ။
‘ပိုဲစကံက်လဝ်စရၚ် နူ (၂၀၁၃) တေံဂှ် ဂွံလဝ်မၞိဟ် (၆) ဠက်ပြၚ်ရ။ တုဲတှေ် ဂွံလဝ်စရၚ်ဂှ်တုဲ ပိုဲဂွံဂတာပ် (၂၀၁၅) တေံတှေ် ဒၞာဲမဆေၚ်စပ် ဒးပ္တိုန်တံသီုဖအိုတ်ဂှ် ပိုဲတံပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ်ကဵုရ။ ဆဂး ဟွံဂွံကၠုၚ် ဝန်ဇၞော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် စၞးကောန်ဂကူမန်ပုဟ်။ ဍေံတံဟီုဂှ် စရၚ်သ္ၚိ (အိမ်ထောၚ်စုစာရၚ်း) ပ္ဍဲဍေံတံဂှ် လၟိဟ်ကောန်ဂကူမန် နွံၜိုတ် (၃) ဠက်ပြၚ်ရ၊ ဟိုတ်နူကဵု (၅) ဠက် ဟွံပြၚ်တုဲ ဍေံတံကဵုဟွံဂွံပုဟ်၊ ဍေံတံသွဟ်လဝ်ကဵု ဗီုဂှ်ရ။ သၞာံ (၂၀၂၀) ဏံလေဝ် ဆက်ပ္တိုန်လဝ်ရ၊ ဆဂး ဠဍေံတံ ဖျေံနၚ်စရၚ်ဂှ် ဝန်ဇၞော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် စၞးကောန်ဂကူမန် ရးတနၚ်သဳ ဟွံပါကၠုၚ်ပၠန်ရ” သာ်ဏံ ညးရေၚ်တၠုၚ် စပ်ကဵုကိစ္စပရေၚ်ကံက်စရၚ် လၟိဟ်ဂကူမန် ဒေသရးတနၚ်္သဳ မိၚိုဲလေဝ် သ္ဂး ရ။
နူကဵုဂကောံရေၚ်တၠုၚ် ကံက်စရၚ်လၟိဟ်မၞိဟ်ဂကူမန် စနူသၞာံ (၂၀၁၃) စဵုကဵုစိုပ် သၞာံ (၂၀၁၄) ဂှ် ကံက်လဝ်စရၚ်တံ သ္ဂောံတုဲအာတုဲ ပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ်ကဵု ဌာနမဆေၚ်စပ်တံဂှ်ကီု၊ ကဆံၚ်ကၟိန်ဍုၚ်တံကီု၊ ကဆံၚ်ကောပ်ကာဲပရေၚ်မၞိဟ် (လဝက) တံကီု၊ ရုၚ်အလဵုအသဳ (လဝက) ပ္ဍဲရးတနၚ်သဳတံဂှ်လေဝ် ဂွံတီကေတ်ရ။
‘ကၠာ (၂၀၁၅) ဂှ် ကံက်လဝ်စရၚ် ရးတနၚ်သဳဂှ် ဂွံမၞိဟ် (၆) ဠက်ပြၚ်ရ။ ဆဂး ဍေံ(အလဵုအသဳ) ဟွံကေတ်စပုဟ်၊ ဍေံတံကေတ်စရၚ် (လဝက) ရတှေ် ပိုဲတံအောန်စိုတ်ရ။ ရးလဂုၚ်လေဝ် ဟဂှ်ရ ကောန်မန်ပိုဲ နွံမံၚ် (၁) ကိုဋ္ဋ်ပြၚ်လေဝ် ဠစရၚ်ဍေံတိတ်ကၠုၚ်ဂှ် (၂) ဠက်ပြၚ်ပြၚ်ရ ဒးအောန်စိုတ်ရ။ ဍေံတံရံၚ်ဂကူဂှ် ပ္ဍဲကာတ်ဒှ် ကောန်ဍုၚ် (မှတ်ပုံတၚ်) ဂှ်တှေ် ကောန်မန်ပိုဲလေဝ် စွံသတိကဵု ကာတ်ဒှ်ကောန်ဍုၚ်ညိ။ ဠအခိၚ်အာပြံၚ်လှာဲ ကာတ်ဒှ်ကောန်ဍုၚ် (မှတ်ပုံတၚ်) ဂှ်တှေ် အတိုၚ်ပၟိက်စိုတ်ပိုဲ မိက်ဂွံသ္ပမွဲဂှ် နကဵုအလဵုအသဳတံ ဒးယှအ်အာကဵု (လုပ်ထုံးလုပ်နည်း) ဍေံထေက်ရ’ သာ်ဝွံ ဖက်ဆောညးအုပ်ကာ လၟိဟ် (၂) ဗော်ညဳသၟဟ်မန် နာဲသာန်တေန် ဟီုရ။
ကာလပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၁၀) တုဲကၠုၚ်တေံ ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်ကရေၚ်ဂှ် လၟိဟ်ဂကူမန်ပေၚ် အတိုၚ်သၞောဝ်ဥပဒေ (0.1) တုဲ စၞးဂကူမန် ဂွံဒုၚ်ရုဲစှ်ကၠုၚ်လဝ် ဝန်ဇၞော်ကေၚ်ကာကောန်ဍုၚ် အရၚ်စၞးဂကူမန် စၞးဗော်မန်မွဲတၠရ။ ကာလပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၁၅) ဂှ်လေဝ် နကဵုဗော် NLD ဂွံဒုၚ်ရုဲစှ် ကေၚ်ကာကောန်ဍုၚ်အရၚ် စၞးဂကူမန်မွဲတၠရ။