ဝဏ္ဏမာန်၊ သေပ်တေမ်ဗာ ၂၆၊ ၂၀၂၀

ပေဲါရုဲမာဲ နဝ်ဝေမ်ဗာ ၈ ဂှ်မ္ဂး အခိၚ်သှေ်မံၚ် ပွိုၚ်မွဲဂိတုပြၚ်ညိဓဝ်ရ။ အကာဲအရာယဲ Covid-19 ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ဗမာဂှ် လေဝ် မွဲတ္ၚဲကဵုမွဲတ္ၚဲ မၞိဟ်ဒှ်ယဲကီု၊ မၞိဟ်စုတိချိုတ် ဟိုတ်နူယဲကီုဂှ် သၠုၚ်တိုန်ကၠုၚ်မံၚ် အရိုဟ်ဒဒှ်တ္ၚဲရ။
ဟိုတ်နူယဲ covid-19 ကလေၚ်ထတ်သ္ကာတ်ကၠုၚ်တုဲ သေပ်တေမ်ဗာ ၁၅ ဂှ် ဗော်ခိုၚ်ကၠိုက်ဖေါအ်ဗြေဝ် အာဍိုပ် ပံၚ် ၂၄ ဗော်တံ ပတိုန်လိက် ကုကမ္မယှေန်ပေဲါရုဲမာဲကၟိန်ဍုၚ် ညံၚ်ဂွံကလေၚ်သ္ၚဳဂၠိပ်ကဵု လတူပေဲါရုဲမာဲရ။ အဓိပ္ပဲါညးတံ မိက်ဂွံဟီုဂှ် ညံၚ်ဂွံပဆုဲကဵု ပေဲါရုဲမာဲရ။
အကာဲအရာယဲကပ် covid-19 ဂှ်လေဝ် မွဲတ္ၚဲကဵုမွဲတ္ၚဲ အသိၚ်သၠုၚ်တိုန်ကၠုၚ်မံၚ် အရိုဟ်ဒဒှ်တ္ၚဲတုဲ ဗော်လ္ၚဵုဂှ် ရန်ကဵု ပရေၚ်ယဲဂှ်တုဲ ပတိတ်ကၠုၚ်လိက် ဆဵုဒဝ်တာဒၞာကၠုၚ် ပရေၚ်စန်ဒက်မာဲရ။
ဗော်ညဳသၟဟ်မန်လေဝ် ပ္ဍဲဂိတုသေပ်တေမ်ဗာ ၂၀ ဂှ် ရန်ကဵုသ္ဂောံဂီုကၠီုကဵု ပရေၚ်ထတ်ယုက်ညးဍုၚ်ကွာန်တုဲ ပွမဂေတ်ဂေၚ်ချဳဓရာၚ်စန်ဒက်မာဲကီု၊ ဂေတ်ဂေၚ်ဆဝ်ဗ္ၚုဟ်စန်ဒက်မာဲကီုဂှ် ဒေံါဇူထောံဗွဲယာယဳရောၚ် ပတိတ်ကၠုၚ် လိက်ကုပွိုၚ်ဍုၚ်ဂမၠိုၚ်ရ။
ဗီုဂှ်ကီု ဗော် (ပြည်သူ႕ပါတီ) တံလေဝ် လောန်ကၠုၚ်သေပ်တေမ်ဗာ ၂၁ ဂှ် ဟိုတ်နူကဵုယဲကပ် Covid-19 အသိၚ်ဇွိုန် လပှ်ဒုတိယ ဇီုတက်ကၠုၚ်တုဲ ပရေၚ်စန်ဒက်မာဲ ပ္ဍဲရးလ္ဂုၚ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံဒေံါဇူအာကၠာရောၚ် ပတိတ်ကၠုၚ်လိက်ကီုရ။
စပ်ကဵုပရေၚ်အကာဲအရာ ယဲကပ် Covid-19 သၠုၚ်တိုန်ကၠုၚ်ဂှ် လညာတ်လစွံစိုတ် နူဗော်ညဳသၟဟ်မန် ဟွံဂွံဟီု ဓမံက်ပ္တိတ်ဏီလေဝ် နကဵုဖက်ဆောညးအုပ်ကာ လၟိဟ် ၂ နာဲသာန်တေန် ဟီုကၠုၚ်သာ်ဝွံရ။
‘လညာတ်အဲတှေ် စပ်ကဵုအကာဲအရာယဲဏံ သၠုၚ်တိုန်ကၠုၚ်မံၚ် အရိုဟ်ဟ်တ္ၚဲဏံဂှ်တှေ် ပေဲါရုဲမာဲဒးပဆုဲဏာဂှ် မု ဍေံဟွံဒှ်အာပုဟ်၊ လညာတ်ပိုဲတှေ် ဒးပဆုဲထေက်၊ လၟုဟ် ပိုဲစှေ်မံၚ်ပရေၚ်စန်ဒက် ဒးအာမံၚ်အကြာညးဂမၠိုၚ် ကောံအာကောံကၠုၚ်မံၚ်ဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဒးစိုတ်မံၚ်ဟွံသေၚ်ပုဟ်၊ သီုဒးဒှ်မံၚ်ဂဝိၚ်ဏောၚ်တှေ် ဒေံါဟွံဂွိုအ်တုဲ တှေ် ဒးချဳဓရာၚ်စန်ဒက်မံၚ်၊ ယဝ်အတိုၚ်ဏံရတှေ် ပေဲါရုဲမာဲ ဒးပဆုဲထေက်’ သာ်ဏံ ဖက်ဆောညးအုပ်ကာဂှ် ဟီု ရ။
အကာဲအရာယဲကပ် Covid-19 ဝွံ စတံနူဂိတုသေပ်တေမ်ဗာ ရ ဂှ် မၞိဟ်ဒှ်ယဲ ၁၅၁၈ တၠညိကွေံဏီရ၊ စရၚ်မၞိဟ်ချိုတ်ဂှ်လေဝ် (သေပ်တေမ်ဗာ ရ) ဂှ် ၈ တၠဓဝ်ရ။ တ္ၚဲ (တ္ၚဲချူလိက်ပရေၚ်-သေပ်တေမ်ဗာ ၂၆) ဂှ်မ္ဂး ဖအိုတ်မၞိဟ်ဒှ်ယဲ နွံ ၉၀၀၀ တၠပြၚ်ဣရ။ မၞိဟ်စုတိချိုတ်အာဂှ်လေဝ် ဗၞတ်ကြပ်ပေၚ် ၂၀၀ တၠဒှ်ရ။ မၞိဟ်ဗၠးယဲသက်သာတုဲ စှေ်နူရုၚ်ဂဥုဲဂှ် ၂၅၀၀ တၠပြၚ်ရ။ နူတမ်ဝါဒိကိုပ်ကၠာဂှ် ရးလ္ဂုၚ်ဂှ် ဒှ်မုက်ဂၞန်မွဲ ကတဵုဒှ်ယဲဂၠိုၚ် အိုတ်တုဲ တွဵုရးရခေၚ်ဂှ် ဒှ်မုက်ဂၞန်ဒုတိယ လၟေၚ် ၂၊ ရးမာန္တလေဝ်ဂှ် မုက်ဂၞန် ၃ ၊ တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် မုက်ဂၞန် ၄ ရ။ ဆဂး တ္ၚဲဏံဂှ် ဗီုဂှ်ဟွံသေၚ်ရ ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် အကာဲအရာယဲပဵုသၠုၚ်တိုန်ကၠုၚ် လၟေၚ်ဒဒှ်တ္ၚဲတုဲ တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် ဒှ်ယဲသၠုၚ်တိုန်အာ နူကဵုရးမာန္တလေဝ်တုဲ တိုန်အာ မုက်ဂၞန် ၃ ရ။
သေပ်တေမ်ဗာ ၂၅ ဂှ် ရး ကေုာံ တွဵုရးကီု ၁၁ ရး-တွဵုရး နူကဵုဌာနဝန်ဇၞော်ပရေၚ်ထတ်ယုက် (အလဵုအသဳ) တံ ပတိတ်လိက်စၞောန် ‘ဒၟံၚ်ပ္ဍဲသ္ၚိ’ (Stay at Home) ဂှ် တွဵုရးဍုၚ်မန်လေဝ် ပွိုၚ်ဍုၚ်ၜဳကလေၚ်ကဵု ပွိုၚ်ဍုၚ်မတ်မလီု တၞီလုပ်အာ ၜါပွိုၚ်ဍုၚ်ကီုရ။
လတူအကာဲအရာယဲကပ် Covid-19 အသိၚ်ကၠောံထၞာန်ဒှ်ယဲ သၠုၚ်တိုန်ကၠုၚ်မံၚ်ဂှ်တုဲ သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ် ညးစၞးအလံၚ်အမာတ် လုပ်ပြိုၚ်ပေဲါရုဲမာဲဂမၠိုၚ် ဒှ်ဂဝိၚ်ကဵု ပေဲါရုဲမာဲအိုတ်တုဲ ဥက္ကဌဇၞော် ဗော်ညဳသၟဟ်မန် နာဲတၠနန် (နာဲတေန်အံၚ်) လေဝ် ဟီုသာ်ဝွံရ။
‘ရံၚ်ကေတ် အကာဲအရာယဲဏံဂှ် သၠုၚ်တိုန်ကၠုၚ်မံၚ် အရိုဟ်တ္ၚဲတှေ် ပရေၚ်စန်ဒက်မာဲဂှ်လေဝ် ဒးကၠောန်၊ ဒေံါဟွံဂွံ ဒးစှေ်ပရေၚ်စန်ဒက်၊ ယဲဂှ်လေဝ် ဂၠိုၚ်ကၠုၚ်၊ လၟုဟ်ပြဟ်ဟ်ဏံဂှ် မုလေဝ်ကမ္မယှေန်ဟွံဟီုဏီရ၊ ကာလကြပ်တေံမှ ဟီုဓမံက်လလောၚ်ကၠုၚ် ပေဲါရုဲမာဲဟွံဒှ်ရပုဟ်ဂးတှေ် အလံၚ်အမာတ်တံ ဒှ်ဒဒိုက်အိုတ်ရ၊ သြန်လေဝ်အိုတ်၊ အခိၚ် လေဝ်အိုတ်’ ဥက္ကဌ နာဲတၠနန် (နာဲတေန်အံၚ်) ဟီုရ။
အကာဲအရာယဲကပ် အလုံဂၠးတိမွဲဂှ် စဵုစိုပ်သေပ်တေမ်ဗာ (၂၂) ဂှ် မၞိဟ်ကၠောံထၞာန်ဒှ်ယဲ ၃၀၀ ကိုတ်ဘာ် ပြၚ် (၃၁ သန်းခွဲကျော်)၊ မၞိဟ်ချိုတ်အာဂှ် ၄ ကိုတ် ရ လက်ပြၚ်၊ မၞိဟ်ကလေၚ်သက်သာဗၠးအာဂှ် ၂၃၀ ကိုတ်ပြၚ်၊ ပ္ဍဲကၟိန် ဍုၚ်အမေရိကာန်သၟးဂှ် မၞိဟ် ရ၀ ကိုတ်ပြၚ် ကတဵုဒှ်ယဲတုဲ မၞိဟ်ချိုတ်အာ ၂ ကိုတ်ပြၚ်တုဲရ။
ပ္ၚံက်ပေဲါရုဲမာဲ ၂၀၂၀ ဏံဂှ် အဓိက ကောန်ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်တံ ဂစာန်ကၠုၚ် ညးစၞးကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ညံၚ်ဂွံစိုပ်ကၠတ်ထဝ် လၟိဟ်ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်တုဲ စဵုကဵုဂစာန်ဒက်ပတန်အာ အလဵုအသဳပံၚ်ကောံ (ညႊန်႕ပေါၚ်းအစိုးရ) ရောၚ် ဗြုမံၚ်ကီုလေဝ် အလဵုအသဳအေန်အေဝ်လ်ဒဳဂှ် လတူဏံ ဟွံစှေ်စိုတ်ရ။
အတိုၚ်သၞောဝ်ဥပဒေ ၂၀၀၈ ဏံရတှေ် ဂွံပလေဝ်ဍုၚ်ဟီုဂှ် မုလေဝ်အခေါၚ်အရာဟွံမွဲမံၚ်ရရဏောၚ်၊ ပွိုၚ် ၁၃ သၞာံ အလဵုအသဳပၞာန်တံ ကေတ်လဝ်အခိၚ်တုဲ ညးတံချူဓဇက်လဝ်သ္ဇိုၚ်သၞောဝ်ဥပဒေ ၂၀၀၈ ဏံဂှ်၊ ဗီုပြၚ်ပလေဝ်ဟွံဂွံ ဂှ် ညးတံချုဓဇက်တုဲ သၞောဝ် ၂၀၀၈ ဏံ ပ္ဍဲဗွိုၚ်ကၠတ်ထဝ်မ္ဂး ပလေဝ်ဟွံလောဲရောၚ် ဥက္ကဌ နာဲတၠနန် ထပ်ဟီုပၠန်ရ။
‘ပိုဲကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ကလေၚ်ချပ်ညးသ္ကံတုဲတှေ် ပ္ဍဲပ္ၚံက်ပေဲါရုဲမာဲ ၂၀၂၀ ဏံ ညံၚ်ညးစၞးကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်တံ ဂွံစိုပ်လတူကၠတ်ထဝ်ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်၊ မန်တှေ် ဗီုမန်၊ ကရေၚ်တှေ် ဗီုကရေၚ်၊ သေံတှေ် ဗီုသေံ၊ ပံၚ်ကောံတုဲဓရိုဟ်တှေ် ယဝ်ရဗော်ဇြဟတ်ဇၞော်ဇၞော်သီုၜါဗော်ဂှ် အေန်အေဝ်ဒဳလေဝ် အုပ်ဓုပ်အာပွိုၚ် ၅ သၞာံတုဲရ ညးတံရ ဟီုကညာၚ်လဝ် အဓိက ညးတံပလေဝ်သၞောဝ်ဏောၚ်ဟီုဂှ် ညးတံပလေဝ်ဟွံဂွိုအ်ပုဟ်၊ ပိုဲလေဝ် ပတှေ်စဟွံဂွိုအ်ရ၊ အဓိက ကောန်ဂကူတံ ညံၚ်ဂွံစိုပ်ကၠတ်ထဝ်လၟိဟ်ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်မာန်၊ ကောန်ဂကူတံပံၚ်ကောံတုဲ ဂစာန်ဒက်ပတန်အာ အလဵု အသဳပံၚ်ကောံရောၚ်’ သ္ဂးရ။
ပေဲါရုဲမာဲ နဝ်ဝေမ်ဗာ ၈ ဂှ်လေဝ် ကြပ်ကၠုၚ်လၟေၚ်တ္ၚဲ အကာဲအရာယဲ Covid-19 ဂှ်လေဝ် အသိၚ်သၠုၚ်ကၠုၚ်လၟေၚ်တ္ၚဲ၊ ပရေၚ်ထိၚ်ဒဝ်စဵုဒၞာယဲဂှ်လေဝ် နူအလဵုအသဳတံ ကၟာတ်စဵုဒၞာလဝ် မပတံကဵု ကွဳစက်ဒမြိပ်လာၚ် (ဖ္ဍိုက်မၞိဟ်) ကီု၊ မၞိဟ်တံလေဝ် စဵုဒၞာကၟာတ်လဒဵုလဝ် ပရေၚ်ကၠောံအာကၠောံကၠုၚ် အကြာရး-တွဵုရး မွဲကဵုမွဲကီု၊ ဗွဲကြဴဏံ သီုကဵုတွဵု ရးဍုၚ်မန် ၜါပွိုၚ်ဍုၚ်ဂှ် ကၟာတ်စဵုဒၞာလဝ် ‘ဒၟံၚ်ပ္ဍဲသ္ၚိ’ (Stay at Home) ဂှ်ကီု၊ တုဲပၠန် ပ္ဍဲကွာန်လ္ၚဵုတံလေဝ် ကၟာတ်စဵု ဒၞာကၠုၚ် ပါၚ်ဂၠံၚ်လုပ်ကွာန်တံတုဲ စၟဳစၟတ်ကၠုၚ်မၞိဟ်လုပ်-တိတ် ဗီုဏံ ဒးကၠောန်ကၠုၚ်ရ။
အကာဲအရာယဲဂှ် ၜိုန်ရအသိၚ်ပဵုသၠုၚ်ကၠုၚ်ဂှ် ကမ္မယှေန်ပေဲါရုဲမာဲကၟိန်ဍုၚ်တံ ပရေၚ်ဒးပဆုဲပြံၚ်ဏာ ပေဲါရုဲမာဲဂှ် မုလေဝ် ဟွံဟီုဓမံက်မွဲသာ်ရ။ ဒှ်သာ်ဂှ်မ္ဂး ပေဲါရုဲမာဲ နဝ်ဝေမ်ဗာ ၈ ဏံဂှ် ဒးကဵုအာမာဲ အကြာအန္တရာဲယဲကပ် Covid-19 ဏံရရောၚ်။