နာဲတိုၚ်ပ္ကဴဍုၚ်

အပ္ဍဲကဵုဂကူမန်ပိုဲတံဂှ် တိုၚ်ပ္ကဴရန်တၟအ်ဂကူ ဟွံကၠးမးညးသကအ်ကီုရ။ လ္ၚဵုဂှ် ဂွံၜိုတ်အခေါၚ်ဗတောန်ဓ မံက်ပတိုန် လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်ညိညမ္ဂး ပြေပြံၚ်ရ။ လ္ၚဵုပၠန်ဂှ် ဇကုလေဝ် ဟွံမာန်မံၚ်ဍေံရ ၜိုတ်ဍေံကဵုဂှ် ကေတ်ရ ဟီုဗီုဂှ်လေဝ် နွံရ။ လ္ၚဵုပၠန်ဂှ် သၟဝ်သၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) ဂှ် မံၚ်ဟွံဂွံ ဒးဗတိုက်ကေတ်ဟေၚ်ရောၚ် ညာတ်ကီုရ။ ပရေၚ်ညဳသၟဟ်ဟီုဂှ် လောဲမံၚ်။ ဂၠံၚ်တရဴဟွံတုပ်မ္ဂး ပရေၚ်ညဳသၟဟ်ဂှ် ဖန်က်ဝါတ်ဂါတ်ရ။

ပၞာန်ဗၟာတံ ပ္လေဝ်ကဵုသၞောဝ် (၂၀၀၈) ညိည

ရံၚ်အာ ပရေၚ်သ္ၚဳဂၠိပ် နာဲပညာမန် တက်လဝ်ကျာ ကုဌာန်ပရိုၚ် DVB မ္ဂး ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ တ္ၚဲဏံဂှ် ဍေံတံ မိက်ဂွံကၠောန်မံၚ် ပေဲါရဲုဲမာဲ ဇၞော်ကဵုဒြဟတ်တုဲ ကၠောန်ပေဲါရုဲမာဲတုဲ ဒက်ပတန်ပတိုန် အလဵုအသဳဍေံတံ ဒးအဂၞပ်စိုတ်တုဲမ္ဂး ပ္လေဝ်ကဵုသၞောဝ်ညိညတုဲ အခေါၚ်အရာ ပ္ဍဲကဵုတွဵုရးတံဂှ်လေဝ် ဂလိုၚ်ကဵုရောၚ် ဂးလဝ်ရ။ အရေဝ်ဏံဂှ် သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇြဝ်မေန်ထောန် ဟီုလဝ်နွံရ။ ပ္ဍဲကဵုလက်ထက်ပၞာန်ဍေံတံ တ္ၚဲဏံမ္ဂး ဍေံတံမွဲဟေၚ် ပလေဝ်ကဵုသၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) ဏံ လောဲသွာရောၚ် ဂးသာ်ဏံတုဲ ညးထံက်ဂလာန်ပၞာန် ရဲဂၠာဲမံၚ်အဝဵု အကြာပၞာန်ဗၟာတံဂှ် မိပ်စိုတ်တက်တဲရ။ အခေါၚ်ပိုဲဂွံဇေတ်တ်ရ ဂးသာ်ဂှ် နွံရ။

အတိုၚ်ညးတာလျိုၚ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ ဟီုဂးဂှ်မ္ဂး တွဵုရးညးကဵုညးဂှ် ချူကေတ်သၞောတ်ဝ်ညးကဵုညး ဂွံရောၚ် ဂးရ။ အတိုၚ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ အာတ်နၚ်မ္ဂး သီုဂွံနၚ်တၚ်တုပ်စို်တ် ချူသၞောတ်ဝ်ဖေဝ်ဒရာရောၚ် ဂးရ။ ဍေံကဵုအခေါၚ် ချူသၞောတ်ဝ် ဂွံဖအိုတ်ရ။ ဆဂး ဍေံကေတ်/ဟွံကေတ်ဂှ် ဟွံကၠးမးရ။ ချူမ္ဂး ချူဂွံရ၊ ဆဂး ဍေံဟွံကဵုၜက်အာ သၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) လေဝ် ဒှ်ဂွံမာန်မံၚ်ကီုရ။

ဆဂး အတိုၚ်ပၞာန်တံ ဟီုလဝ်မ္ဂး ဍေံတံ ဟွံဗလးသၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) ရ။ သၞောတ်ဝ်ဏံ ၝဟွံဇီုကပိုက် ကုဍေံတံဂှ် ဍေံတံကဵုအခေါၚ်ပ္လေဝ်ရောၚ်။ ဆဂး ဍေံတံ ဆက်ထိၚ်လဝ် ခုၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပ္ဍဲကဵုကၠတ်ထဝ်ကၟိန်ဍုၚ်ကီု သီုကဵုတွဵုရးတံဂှ် ချိုတ်ပၠိုတ်ရ။ ဍေံသွက်ဂွံကဵု ဒက်ပတန်ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရာဇေတ်တ်ဂှ် ဒှ်ဝါတ်ကီုရ။

ဆဂး အတိုၚ်ပၞာန်ဗၟာတံ စၟဳလဝ် ပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၂၃) ဂှ် သာ်လဵု ဂွံကၠောန်ရော။ ဟိုတ်နူပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပရေၚ်ပၞာန် ယှုက်ထုဲမံၚ် အခိၚ်တ္ၚဲဏံတုဲ ပေဲါရုဲမာဲဂှ် ကၠောန်ဂွံဗၞတ်ၜိုတ်လဵုရောဂှ် ဟွံကၠးဏီရ။

အခေါၚ်အရာ လိက်ပတ်/ယေန်သၞာၚ် ဂွံဟေၚ်

ဂကူမန်ပိုဲတံဝွံ မွဲအခိ်ၚ်တေံ ဒှ်ကၠုၚ်ဂကူဇၞော်တုဲ လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်ဂကူပိုဲ ဇၞော်မောဝ်တဴတက် ဗွဲမလောန်ရ။ လိက်မန် အရေဝ်မန်ဂှ် စကာ ပ္ဍဲကဵုဝၚ်နန် ဘာလကျာ် ဘာပရိယတ္တိ သီုကဵု အရာပရေၚ်ပညာကောန်ၚာ်တံတုဲ ကြဴနူကဵု ဂကူမန် ဍုၚ်ကၠေံအာ ဗၞတ် (၂၆၅) သၞာံပြၚ်တုဲ လိက်မန်ဂှ် ဟွံလုပ်အသုၚ် ကြပ်တုဲညောန်ကၠေံအာရ။ လၟုဟ်မ္ဂး ခမဳသၚ်တံကီု အလုံညးဍုၚ်ကွာန် ဂစာန်တုဲ ဗတောန်မံၚ်လိက်မန် ပ္ဍဲကဵုအခိၚ်ဥတုကညၚ်တုဲ နကဵုသြန်ဇကုဇကု ဂစာန်ကၠောန်ကဵုစှော်သၞာံရ။

လက္ကရဴ (၂၀၁၀) ဏံဂှ် အခေါၚ်အရာဒဳမဝ်ကရေဇြဳ မံက်တိုန်ညိညတုဲ ကာလက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂကူမန်ပိုဲ ဆဵုဂဗကုအလဵုအသဳ မဆေၚ်စပ်တံမ္ဂး အာတ်မိက် သွက်ဂွံဗ္တောန်လိက်မန်ရ။ ပ္ဍဲလက်ထက် အလဵုအသဳ ဥုတိၚ်သိၚ်ဂှ် စတုဲ ဂွံတိုန်အခေါၚ်တုဲ ချူလိက်ဗွဟ် သွက်ဂွံဗ္တောန်လိက်မန် ပ္ဍဲဘာအလဵုအသဳကီုရ။ လက္ကရဴဏံ လက်ထက်အလဵုအသဳအေန်အေဝ်ဒဳဂှ် ဂွံအခေါၚ်ဗတောန်လိက်မန် ပ္ဍဲကဵုဘာအလဵုအသဳတုဲ အာစာဘာတံဂှ် ဂွံသီုကဵုသြန်ဂိတုကီုရ။

ဟိုတ်ဂှ်ရ ဂတနူဏံ စပ်ကဵုဗ္တောန်လိက်ပတ်မန်ဂှ် အာတ်မိက် ပ္ဍဲကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန်ကီုဒှ် အလဵုအသဳဂတတေံကီုဒှ် သွက်ဍေံတံ ဂွံကဵုအာဂှ် ဗွဲမလောဲသွာရ။ ပ္ဍဲကဵုသၟဝ် (၂၀၀၈) ဂှ်လေဝ် ဍေံတံ ကဵုဂွံ ဗွဲမလောဲသွာရ။ ဟွံဇီုကပိုက်ကဵု အဝဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဍေံတံရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲကဵုသၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) ဏံ ဂွံအာအခေါၚ် ဆၜိုတ်ဗတောန်လိက်လိက်မန်ဓဝ် ပိုဲတံ ထံက်ဂလာန်ပၞာန်၊ ထံက်ဂလာန် (၂၀၀၈) ဂှ် ဒှ်ဟွံထေက်ရ။

ပတန်ဍုၚ်မန် ဒးဗၠးၜးတိတ် နူကဵု (၂၀၀၈)

သၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) ဏံဂှ် ညးဂမၠိုၚ်တီမံၚ်ရ။ ဒှ်သၞောတ်ဝ် ကောန်ပၞာန်ဗၟာတံ သွက်ဂွံတန်တဴအာ အဆံၚ်လတူ ပ္ဍဲကဵုကၠတ်ထဝ်ကၟိန်ဍုၚ်ကီု ပ္ဍဲကဵုကၠတ်ထဝ်တွဵုရးကီု သီုအပ္ဍဲအလဵုအသဳတံဂှ်ရ။ ဟွံဒးလုပ် ပ္ဍဲကဵုပေဲါရုဲမာဲဏံမွဲသာ် ဍေံတံ ဂွံလဝ် အခေါၚ်အဝဵုဝွံရောၚ်။ အတိုၚ်သၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) ဂှ်မ္ဂး ဍုၚ်မန်ဇေတ်တ် ကံကုသဵုမန် မန်ဖန်က်ကေတ်ဂှ် ဟွံလောဲသွာရ။ သၞောတ်ဝ်တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် ပိုဲတံ စကာဟွံဂွံ ဒှ်မာန်ရ။

အခေါၚ်အရာ ကံကုသဵုဇကု ဇကုဂွံဖန်က်ကေတ် (Rights to Self-determination) ဟီုဂှ် ဍေံဒှ် တို်ၚ်ပ္ကဴရန်တၟအ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရောၚ်တုဲ ဍေံသၠုၚ်နူကဵု အခေါၚ်အရာ လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်တံ နွံရ။ ဂကူမန်တံ အခေါၚ်ပတန် အလဵုအသဳဍုၚ်မန် နွံတုဲ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ယှုက်ထုဲ ဟွံဂွံကီုရ။

လိက်မန်ဂှ် ဆၜိုတ်ဗတောန်လဝ် ဟွံသေၚ် ဒးဒှ်လိက်ရုၚ်တိုၚ် ပ္ဍဲကဵုတွဵုရးဍုၚ်မန်ရ။ ဗီုအခိၚ်အခါလၟုဟ် ဗတောန်လဝ်လိက်မန်တုဲ ဟွံဂွံစကာမ္ဂး လိက်မန်ဂှ် ၚုဟ်မးဟွံမွဲရ။ လိက်မန်ဂှ် ဒးဒှ်လိက်ရုၚ် ပ္ဍဲကဵုဒေသဂကူမန်တုဲ ညးဒုၚ်ကာသၟိၚ်တံဂှ် ဒးဒှ်ဂကူမန်ရောၚ်။ အရေဝ်မန် လိက်မန်ဂှ် ဒှ်စကာ လိက်ရုၚ်ရောၚ်မ္ဂး ညးဂမၠိုၚ်တံ စွံဇြိုဟ်နက် လတူလိက်မန်ရောၚ်။ ပ္ဍဲကဵုကၠတ်ထဝ်တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ်လေဝ် ဒးစကာအရေဝ်မန် လိက်မန်ရောၚ်တုဲ သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံ ဒးကၠိုဟ်ခၠၚ် အရေဝ်မန် လိက်မန်ရောၚ်။ ပ္ဍဲကဵုကၠတ်ထဝ်တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် အတိုၚ်သၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) ပၞာန်ဗၟာတံ လုပ်မံၚ် ဟွံဂွံကီုရ။

အတိုၚ်သၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) ဂှ်မ္ဂး ဗော်ပၠန်ဂတး ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ် ဒးလုပ်ပေဲါရုဲမာဲရောၚ်။ ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးကောန်ဂကူမန်ဂှ် ဒှ်အာ ပရေၚ်ပြံၚ်သၠာဲမွဲမွဲတုဲ ဒးဒှ်ဒပ်မၚ်ပယျဵုရောၚ်။ ဒးစွံသၟဝ်အမိၚ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာရောၚ်။ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဒှ်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တိုၚ် ပ္ဍဲဂကူမန်တုဲ လုပ်အာသၟဝ် (၂၀၀၈) ဂှ် ဟွံသေၚ်ရောၚ်။ ယဝ်ရ တွဵုရးဍုၚ်ဇကုဇေတ်တ်မ္ဂး ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးကောန်ဂကူမန်ဂှ် ဒှ်ဒပ်မၚ်မွဲစဵုဒၞာဍုၚ်မန်တုဲ ဒးနွံသၟဝ်အမိၚ် အလဵုအသဳဍုၚ်မန် ကၠတ်ထဝ်ဍုၚ်မန်ရောၚ်။

မ္ၚးနူကဵု အခေါၚ်အရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တုဲ ပ္ဍဲကဵုကၟိ်န်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရာ ဇေတ်တ်ဂှ်မ္ဂး အခေါၚ်အရာ အကံက်အခေါန် ပါ်ပရအ်တိဍာ်/သယံဇာတ ကေုာံ ကူသာန်သွံရာန် ဒေသပယျဵုတံအိုဿီုဂှ် နွံပ္ဍဲတဲတွဵုရးရောၚ်။

လုပ်သၟဝ်သၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) ဟာ? ဒစဵုဒစးဟာ?

အတိုၚ်အရေဝ်ဂကူပိုဲ ဂွံမိၚ်ကေတ် မွဲသာ်ဂှ်မ္ဂး ‘ဗၟာကဵုဗၟာရ မုဟွံဆေၚ်ကုပိုဲ’ ဟီုဂးသာ်ဝွံရ။ ဇေတ်တ် ယဝ်ရ ပၞာန်ဗၟာကဵု ဂကူဗၟာတံ ဗတိုက်ညးသကအ် ပၞာန်ဗၟာတံ ဇၞးအာရောၚ်ဟီုမ္ဂး သ္ကိုပ်ပၞာန်ဗၟာတံ စကာသၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) တုဲ ကလေၚ်အုပ်ဓုပ် ဂကူပိုဲမ္ဂး အခေါၚ်အရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ပိုဲတံ ဟွံမွဲတုဲ လက္ကရဴအိုတ် စဵုကဵုဂကူမန် ကၠေံကၠက်အာ ဒှ်မာန်ရောၚ်။

ဂကောံပၠန်ဂတး ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ်တံဂှ် တ္ၚဲဏံ ညးတံ ဟွံဒုၚ်တဲ သၞောတ်ဝ် (၂၀၀၈) ရ။ ဒက်ပတန်ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရာကီုဒှ် ဒက်ပတန်ပတိုန် တွဵုရးကောန်ဍုၚ်အရၚ် ညးကဵုညးမ္ဂး အာပ္ဍဲကဵုသၟဝ်သၞောဝ် (၂၀၀၈) ဟွံဂွံရောၚ်။ အခိၚ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တၞဟ်ဟ်တံ ဗတိုက်မံၚ် (၂၀၀၈) ဂှ် ဂကူမန်ပိုဲ လုပ်သၟဝ် (၂၀၀၈) ဟာ? ဂကူမန်သၟး သ္ပဍိက်ပၞာန်ဗၟာဟာ? ထေက်ကဵုဒးဒှ်ဒဝိၚ်ရ။

အခိၚ်ဗၟာကဵုဗၟာ ဗတိုက်မံၚ်ညးသကအ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ် ဗတိုက်မံၚ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာဟီုဂှ် ညးတံ ဗတိုက်မံၚ် သွက်ဗၟာဟွံသေၚ်၊ ညးတံဗတိုက်မံၚ် သွက်တိဍာ်ညးတံဟေၚ်ရ။ ညးဗတိုက်တှေ် ညးဂွံရ။ မန်ပိုဲတ္ၚဲဏံ ချပ်မံၚ်ဍာဍာ မၚ်မံၚ်ဍာ်သာတုဲ ဒးဒှ်ဒဝိၚ်ကဵု ဍုၚ်မန်၊ ဂကူမန် အပ္ဍဲအနာဂတ်တေံရ။