လိက်ပရေင်၊ မယံၚ်(ဍုၚ်မန်)

ဒပ်ရပ်လွဟ်ပၠန်ဂတးမန် ၄ ဒပ်တံ ပံင်ကောံတုဲ ညံင်ဂွံဒှ် ဒပ်ပၞာန်မန် မွဲဒပ်ဓဝ်ဂှ် ဗမံက်အာရုပ်ရဴရောင် တုဲကၠုင်ဒဳဇြေမ်ဗာ ၁၉ ဂှ် အလုံသီု ၄ ဒပ် (ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးဍုင်မည် (Mon Liberation Army- MLA)၊ ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးကောန်ဂကူမန် (Mon National Liberation Army- MNLA-AD)၊ ဒပ်စဵုဒၞာဍုင်မန် (Mon State Defense Force -MSDF)၊ ဒပ်ပၠန်ဂတးဍုင်မန် (Mon State Revolutionary Force- MSRF) ပတိတ်လိက်လလောင်တြးပံင်တောဲရ။

နကဵုညးစၞးဒပ်ပၞာန်မန် ၄ ဒပ်တံ ကၠောန်သ္ပလဝ်ပေါဲကောံဓရီု ပ္ဍဲဂိတုဒဳဇြေမ်ဗါ စၟတ်တ္ရဲ ၁၈၊ ဒၞါဲတိဍာ် ပၠန်ဂတးမွဲဒၞာဲတုဲ လးဖျေံလဝ် တင်တုပ်စိုတ်တံဂှ် အတိုင်သၟဝ်ဝွံရ။

၁။ ဒပ်ပၞာန်မန် ၄ ဒပ်ဝွံ ပံင်ကောံတုဲ သွက်ဂွံဒှ်အာ မွဲဒပ်ဓဝ်ဂှ် ရေင်တၠုင်ဗမံက်အာရုပ်ရဴဂှ်ကီု။

၂။ နူကဵုအဆံၚ်ပထမကိုပ်ကၠာဏံ အလုံသီု ၄ ဒပ်ဏံ ပံၚ်တောဲချဳဒရာင်အာပရေင်ပၞာန်ဂှ်ကီု ရဴသာ်ဝွံ ပတိတ်လလောင်တြးလဝ်ရ။ အဓိပ္ပါဲလိက်လလောင်တြးဝွံ ဗွဲကိုပ်ကၠာဏံ ပံင်တောဲချဳဒရာင်အာ ပရေင်ပၞာန်ကၠာတုဲ အဓာန်ဂတဏံ သွက်ဂွံပံင်ဗစပ် သ္ပဗဒှ်မွဲဒပ်ဓဝ်ဂှ် ဆက်သဳကၠဳဗမံက်အာရုပ်ရဴ နွံရောင် ချူဗမံက်လဝ်ရ။

အလုံသီု ၄ ဒပ်တံ ပတိတ်လိက်လလောင်တြးပံင်တောဲချဳဒရာင်ပရေင်ပၞာန်ရောင် ပရိုင်မံက်ကၠုၚ် တုဲဂှ် အလုံညးမမင်စၟဳဒၟံင်ပရေင်ဓဝ်ညဳသာ အပ္ဍဲဒပ်ပၞာန်မန်ဂမၠိုင်တံ ဒုင်တၠုင်မိပ်စိုတ် ဗီုညးကဵုညး ချူပတိုန်ဒၟံင်လညာတ် လတူမုက်လိက် ပူဂဵု ညးကဵုညးအိုတ်ကီုရ။

အတိုင်လိက်လလောင်တြးပံင်တောဲဂှ်မ္ဂး ဒပ်မန် ၄ ဒပ်တံ စဗမံက်ရုပ်ရဴပံင်တောဲအာ ပရေင်ပၞာန် ကၠာတုဲ သဳကၠဳပညဳပညပ် ဗမံက်အာရုပ်ရဴ စဵုကဵုဒပ်မန် သ္ဂောံဒှ်မွဲရောင် ရန်ပတဝ်လဝ်ရ။

ပ္ဍဲအခါပ္ရံက်ပရေၚ်ဍုင်ကွာန် တၠအဝဵုပၞာန်ဗမာတံ သီလဝ်အဝဵုတ္ရဲဏံဂှ် ဂကူကောန်ဍုင်အရင်ဂမၠိုင် သီုဗမာ သၠုၚ်မံၚ်အသိင်ပေါဲဗတိုက်ရပ်လွဟ် ပ္ဍဲဒေသတိဍာ်ညးကဵုညးအိုတ်ဂှ် ပ္ဍဲဒေသမန်လေဝ် ဒပ်မန် ၄ ဒပ်တံ ကေတ်အခိင်သဳကၠဳပညဳပညပ်ဒၟံင် သွက်ဂွံပံင်တောဲပရေင်ပၞာန်ရ။

ဒပ်မန်လ္ရဵုဂှ် နူစသၞာံ ၂၀၂၂ စလုပ်မံင်ပေါဲဗတိုက် ကဵုကံင်ဇြဳပၞာန်ဗမာတံနွံကၠုင်ဂှ် ဒဵုစိုပ်သၞာံ ၂၀၂၄ ဏံမ္ဂး ဒပ်သ္ပစၞးကဵု ပရေင်ဂကူ (မန်) မံက်တန်ပြာကတ်ကၠုင် ၄ ဒပ်ရ။ ဒပ်မန်လ္ၚဵုဂှ် လဆောဝ် လဆောဝ် မံက်တိုန်ကၠုင် လတူအန်လိုင် မုက်လိက်နွံကီုလေဝ် ပ္ဍဲဗလးတိဏံ ပရေင်ချဳဒရာင်ပၞာန် ရုပ်ရဴဟွံမံက်ကၠုင်ဏီလေဝ် နွံမံင်ဏီရ။

လတူဒပ်မန် ၄ ဒပ်တံ စဗမံက်ရုပ်ရဴပရေင်ပံင်တောဲပၞာန်ဂှ် ညးမၞုံအခေါင်ဟီုဂး ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ (အေဒဳ) နာဲဂံင်သ္ကာဂှ် “ပ္ဍဲတိဍာ်ဍုင်မန်ဂှ် ဗွဲတၟေင် ဒပ်မန်ဂကူပိုဲဂှ် စပ်ကဵုပရေင်ပံင်တောဲဂှ်တှ်ေ သဳကၠဳတက်မံင်ကျာနွံမံင်ရရဂှ် ဆဂး တ္ရဲဏံ ဂွံကၠုင်တင်တုပ်စိုတ် နကဵုဒြဟတ်ပံင်ကောံဂှ် လုပ်အာ ပေါဲဗတိုက်မွဲစွံဏောင်၊ ပါဲနူအာမံင်ဂၠံင်ညးကဵုညးဂှ်တှ်ေ ဗီုပြင်လဵုဂွံအာမွဲနဲ မွဲဂၠံင်ဓဝ်ဂှ်တှ်ေ နကဵုတင် တုပ်စိုတ် အနာဂတ်ဏံ ဒပ်မန် မွဲထေက်ကဵုဒးဒှ်ထေက် ဗီုပြင်ဏံ လစွံစိုတ် ပိုဲစှ်ေကၠုင်တင်ဏံဂှ် ဒှ်လက်သန် ခိုဟ် ဆဂး ဍေံဂွံဒှ်ဂှ်တှ်ေ ပိုဲဒးဆက်ကၠောန်အာမံင်ဏီ” သာ်ဝွံ သ္ဂးရ။

ဒပ်မန် ၄ ဒပ်တံ နူကဵုပံင်တောဲပရေင်ပၞာန်ဏံ မွဲအဆံၚ် ညံင်သ္ဂောံဒှ်အာ ဒပ်မန် မွဲဒပ်ဓဝ်မာန်ဂှ် ဆက်သဳကၠဳဗမံက်အာ ရုပ်ရဴတုဲ ပ္ဍဲဗလးတိဏံ ဗွဲပဏာမ ပံင်တောဲလုပ်အာပေါဲဗတိုက်မွဲစွံကၠာရ။ နူကဵု ပံင်တောဲလုပ်အာပေါဲဗတိုက်မွဲစွံဏံဂှ် ဒှ်အထံက်အရီု သွက်ဂၠံင်တရဴပရေၚ်ဍုၚ်ဘုံလတူတေံရောင်ဂှ် လေဝ် ညးတာလျိုၚ်ဒပ်မန်တံ ဒုင်ဂိုင်ကေတ်လဝ်ရ။

ပ္ဍဲကာလလုပ်မံၚ်ပေါဲဗတိုက် တၠအဝဵုဒပ်ပၞာန်ဗမာတံတ္ရဲဏံဂှ် နကဵုသွာင်ဒပ်မ္ဂး ပ္ဍဲဂကူမန်ဂှ် မံက်ပြာကတ်မံၚ် ၄ ဒပ်ကီုလေဝ် နကဵုသွာင်ပရေင်ဍုင်ကွာန်မ္ဂး ဗော်ဍုင်မန်တၟိ (AD) ကဵု ကံင်ဇြဳဖေဝ်ဒရာဍုင်မန် (MSFC) ဂှ် ဆပရေင်ပၞာန်မွဲဓဝ်ဟွံသေင် သီုပရေင်ဍုင်ကွာန်ဂှ် လးလဝ်ဂၠံင်တရဴနွံရ။

ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ (AD) ကဵု ကံၚ်ဇြဳဖေဝ်ဒရာဍုၚ်မန် (MSFC) ဂှ် သ္ပကောံဓရီုအလန်ပထမတုဲ သဳကၠဳ လးဖျေံလဝ် တင်တုပ်စိုတ်တံနွံရ။

ပ္ဍဲကဵုတင်တုပ်စိုတ်တအ်ဂှ်ဝွံ ဗော်ဍုင်မန်တၟိ (NMSP-AD) ကဵု ကံင်ဇြဳဖေဝ်ဒရာဍုင်မန် (MSFC) တံဝွံ မပ္တံကဵုကဏ္ဍပရေင်ဍုင်ကွာန် ပရေင်ပၞာန်၊ ပရေင်ရီုဗင်ညးဍုင်ကွာန် ကေုာံ ကဏ္ဍနာနာတံဂှ် ကဏ္ဍညးကုညး ကမၠောန်ထေက်ကြိုက် မဒးပံင်တောဲကၠောန်အာညးသကအ်နွံတံဂှ် ကၠောန်ၜိုတ် အာရောင် သာ်ဏအ် ပါလုပ်ရ။

တုဲပၠန် စပ်ကဵုကမၠောန်မဒးပံင်တောဲကၠောန်အာထေက်တံဂှ်လေဝ် အကြာဂကောံၜါလ္ပာ် ဂွံပညဳ ပညပ် ပရေင်ကမၠောန်မာန် ဒက်ပတန်အာ “ဂကောံပညဳပညပ်ပရေင်ကမၠောန်” မွဲဂကောံရောင် ဂွံလဝ်တုပ်စိုတ်ရ။

စပ်ကဵုလၟေင်ကမၠောန်ပညဳပညပ် ကလိဂွံတင်တုပ်စိုတ် ပတိုန်ထ္ၜးအာကဵုညးဍုင်ကွာန်ဂကူမန် ကေုာံ ညးဍုင်ကွာန် အလုံကၟိန်ဍုင်တံလၟေင်င်ရောင် သာ်ဝွံ ပတိတ်လဝ်လိက်လလောင်တြးရ။

ရံင်သ္ရဳဂၠိပ်ကေတ်ဒပ်မန် ၄ ဒပ်လတူတေံမ္ဂး ဒပ်စဵုဒၞာဍုင်မန် (Mon State Defense Force -MSDF) ကဵု ဒပ်ပၠန်ဂတးဍုင်မန် (Mon State Revolutionary Force- MSRF) ၜါဒပ်ဂှ် နွံသၟဝ်ပၠတရဴ ကံင်ဇြဳဖေဝ်ဒရာဍုင်မန် MSFC တုဲ ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးကောန်ဂကူမန် (MNlA-AD) ဂှ် နွံသၟဝ်ပၠတရဴ ဗော်ဍုင်မန်တၟိ (AD) ရ။ ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးဍုၚ်မည် (Mon Liberation Army- MLA) ဂှ် နွံသၟဝ်ပၠတရဴ ပရေင်ဍုင်ကွာန် ဂကောံလဵုဂှ် ဟွံဆဵုဏီရ။

ရံင်အာကဵုပကတိရုပ်တ္ရဲဏံမ္ဂး သွာဒပ်ပၞာန်ဟေင် ကၠောန်မံင်နတဲနဇိုင်တုဲ ဂွံဗတိုက်သရိုဟ်ဖျေံ တၠအဝဵုပၞာန်ဂှ်လေဝ် သွာင်ဒပ်ပၞာန်တံဟေင် ပၟိက်ဇၞော်ရ။

ဆဂးဂှ် မွဲအခိင် ဗတိုက်သရိုဟ်ဒၟံင်တၠအဝဵုပၞာန်တံ နကဵုသွာင်ပၞာန်ဂှ် သွက်ဂွံကလေင်ဒက်ပတန်အာ အဝဵုပရေင်အုပ်ဓုပ် ပ္ဍဲတိဍာ်ဂွံပတန်အဝဵုဩဇာဂှ် သွာင်ပရေင်ဍုင်ကွာန်လေဝ် ဟီုကၠုင်အရေဝ်ရ။

ပ္ဍဲအခိင်ဖန်ဇန်လးဒၟံင် မဟာဗျူဟာပၞာန် သွက်ဂွံဗတိုက်သရိုဟ်ဖျေံတၠအဝဵုပၞာန်တံဂှ် ကဏ္ဍပရေင် ဍုင်ကွာန်လေဝ် မ္ဒးစဵုဒုင်လးလဝ်ဒတုဲဂှ်လေဝ် ပၟိက်ဇၞော်မံင်ရ။

ဝတ်တာလျိုင်ဒပ်ပၞာန်ဂှ် ညံၚ်ဂွံဗတိုက်သရိုဟ်ဖျေံတၠအဝဵုပၞာန်တံရ။ အဆက်စပ်လက္ကရဴဂှ် တိဍာ် ဒေသ သီဗတိုက်ဂွံတံဂှ် သွက်ဂွံဖန်ဇန်လးဖျေံပရေင်အုပ်ဓုပ်ကီု၊ သွက်ဂွံဖန်ဇန်ပြုပြေင် ဒဒိုက်သၞာ ညးဍုင်ကွာန် ဘဲပၞာန်တံကီု၊ ကဏ္ဍညးဍုင်ကွာန်ကဵု ပရေင်ပတန်အဝဵုဩဇာတိဍာ်ဂှ် မွဲအဆက်စပ်ဓဝ် ဍေံဗက်ကၠုင်ရ။

နကဵုသွာင်ဒပ်ပၞာန်တံ ညံၚ်ဂွံဒှ်မွဲဒပ်မာန် မ္ဒးသဳကၠဳပညဳပညပ်လးဒၟံၚ် မဟာဗျူဟာပၞာန် သွက်ဂွံဗတိုက်သရိုဟ်ဖျေံတၠအဝဵုပၞာန် ပြဟ်ၜိုတ်ပြဟ်ကီုဂှ် နကဵုသွာင်ပရေၚ်ဍုင်ကွာန်လေဝ် ညံင်ဂွံဒှ်မွဲဂၠံင်တရဴ၊ ညံၚ်ဂွံဒှ်ဂကောံအာက္ဍိုပ် သွာၚ်ပရေင်ဍုင်ကွာန်မွဲဂကောံ မွဲဗီုဓဝ်ဂှ်လေဝ် ပၟိက်ဇၞော်ကၠုင်ကီုရ။

ဒုင်သဇိုင်စၞးဂကူမွဲမွဲမ္ဂး နကဵုသွာင်ဒပ်ပၞာန်လေဝ် သ္ဒးနွံမွဲဟေင်တုဲ နကဵုသွာင်ပရေင်ဍုင်ကွာန်လေဝ် သ္ဒးနွံမွဲဂၠံင်တရဴဟေင်ဂှ် ပူဂဵုလဵုလေဝ် သ္ဇက်ဒးကယျာန်ဓဝါတ်ဟွံမွဲ ကြက်သ္ဒးဖန်ဟေင်နွံရ။

နူကဵုဒပ်မန်ဂမၠိုင်တံ ပံၚ်ကောံ ဒှ်မွဲဒပ်တုဲ သှ်ေဒပ်ဂကူတၞဟ်တံ၊ ဒပ်ဒုင်ဂိုင်ကေတ် ဟွံတုပ်တၞဟ်ခြာ ပ္ဍဲတိဍာ်ဇကုတံ သွက်သ္ဒးသဳကၠဳပညဳပညပ်အာနွံမံင်ဏီဂှ် ဟွံဒးတော်ရ။ သွက်ဂွံသဳကၠဳပညဳပညပ်ကဵု ဒပ်တၞဟ်တၞဟ်တံဂှ် ဒပ်မန်ပံင်ကောံဒှ်မွဲဒပ်တုဲ ဒြဟတ်ဒပ်မန်နွံမှလေဝ် ဂွံသဳကၠဳကဵု ဒပ်တၞဟ်ဟ်တံ ဂွံရ။

တၠုင်လအာသာ်ဂှ်ကီု သွက်ဂွံဖျေံဗီုအခန်ပရေင်ဍုင်ကွာန် ဂွံဖန်ဇန်ပရေင်အုပ်ဓုပ်တိဍာ်ဂှ် ဂကောံ ပရေင်ဍုၚ်ကွာန်မန် မၞုံကဵုဩဇာဇၞော်ဇၞော်မွဲ သ္ဒးဒက်ပတန်တုဲမှ ဂွံသဳကၠဳပညဳပညပ်ကဵု ဂကောံ ဂကူဘဝတုပ် ပ္ဍဲတိဍာ်မန်တံ ဒှ်ကၠုင်မာန်ရောင်။

နကဵုသွာင်ဒပ်ကီု သွာင်ပရေင်ဍုင်ကွာန်ကီု အပ္ဍဲမန် ယဝ်ဟွံဒှ်မွဲမ္ဂး ပရေင်ဗတိုက်ပၞာန်ကီု၊ ပရေင် ဖန်ဇန်ပတန်အဝဵု ဩဇာကီု ဒှ်ကၠုင်တင်ဆိုအ်ဗနာနာသာ်မာန်တုဲ နူကဵုကလိဂွံလဝ် တင်တုပ်စိုတ် ဒပ်မန်သီုဖအိုတ် သွက်ဂွံရန်ပတဝ်အာ ညံၚ်ဂွံဒှ်မွဲဒပ်မာန်ဂှ် ကဏ္ဍသွာင်ပရေင်ဍုင်ကွာန်လေဝ် ညံၚ်ဂွံဒှ်မွဲမာန်ဂှ် သ္ဒးသဳကၠဳပညဳပညပ်အာဗွဲစၟတ်ရောင်။