လိက်ပရေင်ကဵုပညာ၊ အံက်သာ (မညဌာနဳ)

အာယုက်ဇၞော်ကၠုင် ဗျုကၠုင်မ္ဂး ပ္ဍဲခန္ဓကာယပိုဲဏံ မွဲသာ်လေဝ် ဟွံခိုဟ်ရ။ အာယုက်အကြာ ၄၅ – ကဵု – ၆၀ ဂှ် လက်သဏ်ယဲ ထေက်ကဵုပိုဲတံ မ္ဒးစွံသတိ ညံင်ရဴသ္ဂောံစွံသတိမာန်တုဲ သွက်ရသ္ဂောံစဵုဒၞါ သ္ဂောံလွဳပရာမာန်ဂှ် လိက်ပရေင် မဒှ်ဗဟုသုတ စပ်ကဵုပရေင်ထတ်ယုက်ဏံ ဗှ်လ္ၚတ်လဝ်တုဲ မ္ဒးပါ်ပရအ်ဏာကဵုကောန်ဂကူမန် ညးမဗှ်လိက်တံရ။

(၁) ဇုတ်တံဂှ် သၠဲ (ကနာင်) ကၠုင်တုဲ က္ၜံင်ဂိဒှ်စလေပ်ရ။ ကၠေင်ဗ္စးဇတ်ကတ်တုဲ က္ၜံင်သၠဲ (ကနာင်) ကၠုင်ရ။ ပ္ၚပ်ဂၞိင်တံ ဂိလေပ် ဒှ်ကၠုင်မာန်ရ။ ညံင်ရဴဟွံဂွံ က္လိတ်လောတ်စှ်ေဂှ် မ္ဒးစွံသတိရ။ က္ၜံင်ပိုဲတံဂှ် ပ္ၚံက်ကဝေန်ကဵုမွဲလ္စုတ် ပၠးပတပ်ကဵုမွဲလ္စုတ် သာ်ဏံ သ္ပကဵုဇၟာပ်ပ်တ္ၚဲမာန်မ္ဂး က္ၜံင်ဂိ၊ ဂၞိင်ဂိတံဂှ် ဗၠးသာအာမာန်ရ။

 (၂) မၞိဟ်တြုံ ဒြဟတ်ကောန်ကၞိဟွံမွဲတံဂှ် နွံအကြာ ပိဂအုံ မွဲဂအုံတုဲ မၞိဟ်ဗြဴတံဂှ် အကြာကဝက် နွံရ။ ကောန်ကၞိဟီုမ္ဂးဂှ် ဖျုန်ကောန်ကၞိပ္ဍဲတဲ ကဵု ပ္ဍဲဂဒအ်ဗြာတ်(ဇိုင်) ပါလုပ်ရ။ ပွမဝေင်ကဵုဒြဟတ် ချဳဓရာင်ကဵုခန္ဓကာယဂှ် ဒှ်အရာမဖ္ဍိုက်ဗပေင်ကဵုဒြဟတ်ကောန်ကၞိရ။

(၃) ပ္ၚပ်လတေင်တံ ဂိလေပ်တိုန်ရ။ ညးခန္ဓကာယကြောံကြောံတံဂှ် သာ(ပဵု)တုဲ ဂိအတေံ၊ ဂိအဏံ ဒှ်စလေပ်ရ။ သုင်ကဵုဂဥုဲဒြဟတ်လတေင်ညိ။ လတေင်က္ဍဟ်တံဂှ် သာ(ပဵု)တုဲ ပၟိက်ဇၞော်တဴရ။ တိက်ဟွံသၠိင်ဂၠိုင်မ္ဂး ဇီုကပိုက်ကဵုလတေင်က္ဍဟ်မာန်တုဲ မၞိဟ်ဝိုတ်စလောဲ ဒှ်စလေပ်ရ။

(၄) အာယုက်ဇၞော်ကၠုင်တုဲ ကပေါတ်မၞုံဒၟံင်ပ္ဍဲခန္ဓကာယပိုဲတံဂှ် ဒှ်ကၠုင် weak (ဒြဟတ်အောန်)ရ။ ကောန်တၟံ၊ ကၟက်ဂြိုဟ်၊ သၠကြုက်၊ Bile (น้ำดี)၊ ဂြိုဟ်တံဂှ် ဒြဟတ်အောန်စှ်ေအာရ။ တရဴဍောတ် (တၞမ်)(ဟယျာ)တံ ကပေါတ်ထိင်ဍေံဟွံခိုင်ကၠုင်တုဲ မ္ဒးအာတိုန်တရဴဍောတ် မွဲဏှေအ် မွဲဏှေအ် ဒှ်စလေပ်ရ။ ဗွဲမဂၠိုင်ဂှ် မၞိဟ်တြုံတံ အာယုက် ၄၅ ပြင်၊ မၞိဟ်ဗြဴတံ အာယုက် ၅၀ ပြင် ဒှ်စလေပ်ရ။

 (၅) ဂၞဴ (ဂၞဴကၠေတ်=ဂၞဴကၟာတ်) (တရဴဇၞော်)ဟွံပံက် (ဝါ) အာတရဴဇၞော် တိတ်ဟွံအး(အိုတ်) ဂၠိုင်အာမ္ဂး စလဝ်စၞရိင်င် ဂမ္တဴဂမ္တဴ ကၠေင်ဂၠိုင်တုဲ ပ္ဍဲကဵုကြုတ်တေံ ဟွံအးဇ္ၚးလအ်ကၠုင်မ္ဂး ဒှ်ယဲရိုဟ်(ဂေန်ဇြာ) ပ္ဍဲကြုတ်ဇၞော်လောဲသွာရ။ စွံသတိကဵုဂၞဴ(ကြုတ်)ဂၠိုင်င်ညိ။

(၆) ပ္ဍဲကောန်တၟံ စကတဵုဒှ်ပြသၞာမ္ဂး ယီုဟွံဖဲ၊ သြိုဟ်ခအံင်တုဲ ဂိတိုန်မွဲမွဲစုတ်၊ ပၞးလ္ပာ်ပါဲဂှ် ဒေင်၊ သကေဝ်၊ ဂိတုဲ လ္ပာ်စး(တမ်အတက်)ကွိုင် ဇက်တိုန်လ္ပာ်က္ဍိုပ်ရ။ အခိင်ကတဵုနူဂၠံသတိက် လတေင်ဇက်တိုန်လေပ်တုဲ ကအ်ကွိုင် ဒှ်စလေပ်ရ။ ပ္ဍဲမတ်ပိုဲတံ “ဖျဴ” မံက်တိုန် ညံင်ရဴတၞင်င်တံလေဝ် ဒှ်စလေပ်ရ။ ကောန်တၟံဂှ် အဓိကဒးဖေက်အိုတ်ဂှ် လတေင်ဆီကောန်တၟံကၟာတ် (ကၠေတ်) ရ။ လတေင်ဆီကောန်တၟံ သီုဖအိုတ်ဂှ် နွံဒၟံင်(၃)တၞုင်တုဲ ကၠေတ်အာသီု(၃)တၞုင်မ္ဂး မ္ဒးစုတ်စက်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ လတေင်ဆီကောန်တၟံ စကၠေတ်ဒှ်ကၠုင်တုဲ လက်သဏ်ဍေံသ္ကာတ်မြဟ်ကၠုင်မ္ဂး အာစၟဳစၟတ် (Check) ပ္ဍဲရုင်ဂဥုဲညိ။ ဖအောန်စကၠေင်တုဲ ဝေင်ကဵုဒြဟတ်ခန္ဓကာယ သုင်ဍာ်ဂၠိုင်င်ညိ။

(၇) ဒှ်ပြသၞာ စပ်ကဵုဂြိုဟ်မ္ဂး ဗုင်လ္ပာ်ပုင် လ္တူဖျုန်ခလပ်ဂှ် ဂိသကေဝ်ရ။ ဂၞိင်(လ္ပာ်စး) ကရေက်လ္ပာ်ပုင် ဂိကွိုင်၊ ပၞးလ္ပာ်ပုင် ဒေင်၊ ဂိသကေဝ်၊ ကွိုင်ရ။ အခိင်တိက်ဗတံ ကောန်ကၞိ ပ္ဍဲဂဒအ်ဗြာတ် တိုန်မံင်မွဲဏှေအ်မွဲဏှေအ် ဒှ်စလေပ်ရ။ ဂြိုဟ်ဟွံခိုဟ်မ္ဂး ဗတံတိက်ဟွံလှိင်ခိုဟ်ဟ်ရ။ ကအ်ကတင်တုဲ ပေါတ်ၚေက်မ္ဂး ဆီတိတ်လောဲရ။ ဟွံမိက်စစၞစ ပ္ဍဲဗုင်ဂၞဴတေံ လီုလာ်တုဲ စစၞစညိဓဝ်ဂှ် ဗုင်ပေင်လောဲရ။ ကွာ်ဂၠံင်ညိညိဂှ် ဇိုင်ချိုတ် ဇိုင်ကွိုင်လောဲရ။ ကာယအိုတ်ဓတ်တုဲ ဒှ်ဒၟံင်ညံင်ရဴဓတ်ဟွံမွဲ ဇိုင်ဟွံခိုင်ဗိုန် လောတ်လောဲ ဇိုင်ခလပ်စှ်ေလောဲ ဒှ်စလေပ်ရ။

မၞိဟ်သုင်အရက်သုရာဂၠိုင်တံဂှ် ဖအောန်သုင်ဖျေံတုဲ ယဝ်စၞာံဇကုသၞော်ကၠုင်မ္ဂး စွံသတိညိ။ ယဲဂြိုဟ်သ္ကာတ်မြဟ်တိုန်မ္ဂး မုက်မတ်ကှ်တုဲ လမ္စံက်ကၠုင်ရ။ စၞာံဇကုလေဝ်ကှ်ကၠုင်ရ။ တၞုင်မုဟ်ဍာဲဗ္ကေတ်ကၠုင်ရ။ ဖျုန်ဇကု၊ ဂတာတဲ၊ မတ်တံ ဒှ်ကၠုင်အရံင်သာ်မိတ်ရ။ စကတဵုဒှ်ယဲဂြိုဟ်တၟိတၟိတေံ လက်သဏ်တံဂှ် ဍေံဟွံမံက်ပြာကတ်ဏီရ။ ကာလလက်သဏ်ဍေံမံက်တေံ ယဲဂှ် ဒှ်တိုန်ဟွံသာရ။

(၈) ပြသၞာကၟက်ဂြိုဟ်ဂှ်မ္ဂး ဂၞိင်ဂိ စးဂိ မံင်စဟွံမြဟ်မြဴရ။ ဇိုင်ဂဒအ်ဗြာတ်ကွိုင်လောဲ ဒြဟတ်ဟွံမွဲ၊ စၞာံဇကုသၞော်၊ အာတရဴဍောတ် ဒှ်ဗၜိုဟ်၊ တရဴဍောတ်ဟွံခိုင်၊ ဇိုင်တဲဂံက် တိက်ဟွံမိပ်၊ ၚုဟ်ဒၟံင် မွဲဏှေအ်မွဲဏှေအ်၊ ကတဵု၊ ဂ္ဇအ် လအ်လအ်ဟွံမာန်၊ ဇိုင်ဂုဟ် ဒှ်စလေပ်ရ။ သၞေံဇိုင်တံ ကြံင်မ္ၚိုဟ်တုဲ ဗွဲတၟေင်သၞေံၝောံဇိုင် ဟွံဂၠိင်လောဲလောဲရ။ ဗွဲတၟေင် ညးဒှ်ယဲ တၞမ်(ဟယျာ)ဍာတ်တံ စွံသတိညိ။ သုင်ဂဥုဲလၟိုန်ညိ စမ်ၜတ်တၞမ်ဍာတ်ညိ ကၟက်ဂြိုဟ်လီုမ္ဂး ဆီတိုန်ဟွံမာန်လေဝ် ဗ္ၜူလေပ်ရ။ ဒြဟတ်ဆီစှ်ေလေဝ် ဗ္ၜူလေပ်ရ။ စွံသတိကဵုကၟက်ဂြိုဟ် ဗွဲတၟေင်ညိ။ ဒှ်မာန်မ္ဂး လ္ပကြာတ်ကၟက်ဂြိုဟ်ညိ၊ ကြာတ်ကၟက်ဂြိုဟ်ဂှ် သြန်လေဝ်အိုတ်ဂၠိုင် အာယုက်လေဝ် ဟွံဂၠိင်ရ။ သ္ဂောံထ္ပက်စၞးဂှ်လေဝ် ဟွံလောဲသွာရ။

(၉) သၠကြုက်ဟွံခိုဟ်မ္ဂး က္ဍိုပ်ဂိမွဲကရေက်တုဲ လတေင်ကအ်ဇက်တိုန်လောဲ ဂၞဴဂှ်သီုကၠေတ် သီုဂၞဴအာ သီု(၂)သာ် ဒှ်စလေပ်ရ။ စၞညံင်သ္ဂောံလာဲ သ္ပကဵုဂရုတုဲ ဂၞဴဓဝ်ယာမ္ဂး က္ဍိုပ်ဂိဗၠးလောဲသွာရ။ ဇၟာပ်က္ဍိုပ်ဂိဂှ် လ္ပဂစာန် စဂဥုဲဂိဗၠးတံဂှ်ညိ။ ဂဥုဲဂိဗၠးတံဂှ် သုင်ဂၠိုင်မ္ဂး ဇီုကပိုက်ကၟက်ဂြိုဟ် ကေုာံ ထိုင်စၞတုဲ ဆီပြိုဟ်ဓဇူလေပ်ရ။ အာတရဴဇၞော်မ္ဂး စွံသတိညိ ဂၞဴဒှ်အရံင်ဆီဂှ် ဒၟါနူယဲက္ဍိုပ်အရုတ်လေဝ် ဒှ်မာန်တုဲ ဍာဲဓယောမ်မံင်မ္ဂး သ္ကဲကြတ်ဍောတ် or ထောင်ပြိုဟ်လေဝ် ဒှ်မာန်ရ။ ဇၟာပ်အာတရဴဇၞော်စွံသတိညိ။ ဂၞဴတိတ်အာယှောဝ် ဟွံဗာန်တကေတ်မွဲသာ်ဂှ် ခိုဟ်အိုတ်ရ။ ဆက်မံင်မွဲက္လောံကဵုမွဲက္လောံ ညံင်ရဴအိက်ဗ္ၜေအ်ဂှ် ဗုင်တေံဟွံအးရ။ လဆောဝ်မ္ဂး နူဂယးပြဟ် သုင်ဍာ်တုဲ တိတ်အာယှောဝ်ဂှ် ဂမ္တဴပ္ဍဲတေံတိတ်အာ သွက်သ္ဂောံဒးဖေက်ဟွံမွဲရ။ ယဝ်အာဒၟံင်ကၠိုဟ်တ္ၚဲမ္ဂး ဒှ်ယဲဂၞဴအာရ။ ဂၞဴညံင်သ္ဂောံဓဝ်ယာဂှ် မင်မွဲညိ။

(၁၀) ကြတ်ဇၞော် ဟွံခိုဟ်မ္ဂး ကအ်ကတင်တုဲ ထင်မံင်ဍာ်လၟိုန် ဒှ်စလေပ်ရ။ မုဟ်ကၠေတ် ခၟောဝ်ဓဇူလေပ်ရ။ ၚေက်ဟွံဒှ်စၟမွဲသာ် ၚေက်ဂိစလေပ်ရ။ ကအ်ဂုဟ်လေပ်ရ။ ထ္ၜင်ကပေါတ် မၞုံကဵုလျိုင်ဟွံမာန်ရ။ ဂၞဴကၠေတ်လေဝ် ၚေက်ဂိ၊ လ္ဆောဝ်ဂၞိင်ဂိလေပ်ရ။ ကြုတ်ဇၞော်ဂှ် ဆေင်ကဵုဗုင်ရ။ ဂၠးတိကာလဏံ ယဲရိုဟ်(ဂေန်ဇြာ)ကြုတ်ဇၞော်ဂှ် စိုပ်မံင်ဂၞန်(၂)ရ။ မၞိဟ်တံ စလဝ်စၞဇဳသာ်တုဲ နူဗုင်တေံတိတ်ဟွံအး ကမၠိတံဗာန်စပ်အာသ္ကဲကြတ်ဍောတ်တံဂှ် လအ်အာတုဲ ဒှ်အာယဲရိုဟ် (ဂေန်ဇြာ)ကြုတ်ဇၞော်ရ။

ထိုင်စၞကဵုကြုတ်ဍောတ်တံဂှ် ဆက်ဒၟံင်ရ။ လ္ပဒုင်ဗျဵုညိ ဗျဵုမ္ဂး စကဵုစၞညိ။ စၞဂမ္တဴ ကေုာံ စၞရိင်တံ ဝေင်ပါဲကဵုညိ။ မွဲအလန်ဓဝ် လ္ပစဂၠိုင်င်ညိ စအောန်န်တုဲ စကဵုလ္တုန်ဂၠိုင်င်ညိ။ ညးလ္ၚဵုဂှ် စဂၠိုင်တုဲ ဟွံကြောံ ဆ္ဂး ပရေင်ထတ်ယုက်ခိုဟ်မံင်မ္ဂး မုဟွံဒးဂွိင်ရ။ ညးလ္ၚဵုဂှ် စဂၠိုင်ခ္ဍင် ဇြာဲခ္ဍင်တုဲ ဇုတ်တံကေက်တိတ်မ္ဂး ယဲ(ဂေါက်)ကဵုထိုင်စၞ ဒြဟတ်တံင်ဂြဲဍေံဟွံခိုဟ်တုဲ ဍေံဟွံဒှ်ဓတ် (ဗဳတာမေန်) ရ။ ဒှ်သာ်ဂှ်မ္ဂး ထ္ၜးကဵုအာစာဂဥုဲ(သဝ်ဝန်) ပြဟ်ဟ်ညိ။

သတ်တံသီုဖအိုတ် ကာယစိုတ် သြဝ်ကဵုဒှ်တသိုက်ညိ။ မိဿဟာဲမၞးတံ သွက်သ္ဂောံက္လိဂွံ ဗဟုသုတ ပရေင်ထတ်ယုက် ပွမဆက်တြးဏာကဵုဂှ် ဒှ်ကုသဵုဇၞော်ရောင်။