လညာတ်သ္ရဳဂၠိပ်၊ မယံင် (ဍုင်မန်)

ပ္ဍဲတ္ၚဲပၠန်ဂတးမန် (၇၈) ဝါတုဲကၠုင်ဏံဂှ် ကၠောန်စင်အသေအဟာန် ပ္တိတ်လိက်လလောင်တြး၊ လိက်သဝဏ်ဂမၠိုင်တုဲ ဗှ်ဖ္ဍောတ်၊ ပၠဒပ်တုဲ ဇက်ကရောင်ပၞာန်၊ တိုန်စိုပ်အသေအဟာန်တုဲ တက်ဗီု ပ္တိုန်ဗီု မပ္တံသာ်ဏံ မွဲသၞာံတုဲမွဲသၞာံ တတ်ၜက်ကၠုင်ဒၟံင် သၞာံဗွဲမလအ်လတုဲရ။

ရန်ကဵုတ္ၚဲစၟတ်သမ္တီပၠန်ဂတးတုဲ အစဳဇန်တၟေင်မွဲမွဲသာ်၊ ကိုန်စဳဇန်တၟေင်မွဲမွဲသာ်၊ ဂလာန်တၟေင်မွဲမွဲသာ် မိက်ဂွံဆဵုနမတ်၊ အစဳဇန်တၟေင်မမိက်မွဲမွဲ မိက်ဂွံမိင်နကတောဝ်၊ တင်တၟေင်မွဲမွဲ မိက်ဂွံဒုင်စသိုင် နကဵုဂၠံသြိုဟ်ရ။

ကၠုင်မွဲသၞာံလေဝ် အစဳဇန်ဂှ်ရ၊ မွဲဝါလေဝ် ဂလာန်ဂှ်ရ၊ သၞာံဏံလေဝ် ပၠဒပ် ဖံက်လွဟ် ဗှ်လိက်သဝဏ်၊ ချူတြးပရိုင်တုဲ ဒှ်အာအတိုင်လၟေင်သၞာံတုဲကၠုင်တေံပၠန်ရ။

∆ ပၠန်ဂတးမန် ခဠပ်မွဲပ္ၚံက်

အသိင်ပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်မန် ဇြဟတ်ဇၞော်ခိုဟ်ဂှ် ဟိုတ်နူဟိုတ်နာနာသာ်တုဲ သၞာံ ၁၉၉၅ ဂှ် ဗော်ဍုင်မန်တၟိ ဒးကေတ် ဓဝ်ပလိုဟ်ဒေါံကၠုင်ပန်ပှော် ကုအလဵုအသဳပၞာန်တုဲဂှ် ဇြဟတ်ဒပ်ပၞာန်မန် ဇြဟတ်ဗော်ပၠန်ဂတးမန် အောန်ကြဳစှ်ေကၠုင် သိုက်သိုက်ရ။

ဆဂှ်သၟးဟွံက အပ္ဍဲကဵုပရေင်ညးအာက္ဍိုပ်ဗော်လ္ၚဵုတအ်လေဝ် ဒှ်ကၠုင်ပဋိပက္ခတုဲ ဒဵုကဵုဒးနုက်တိတ်ကၠုင်၊ ဒဵုကဵုဒးဒေါံဇူ ကၠုင်နွံရ။ ဟိုတ်နူညးအာက္ဍိုပ်ဗော်လ္ၚဵု ဒးနုက်တိတ် ဒးဒေါံဇူနွံကၠုင်ဗီုဏံဂှ် သၟတ်ဗက်လက္ကရဴဗော်ဂှ်လေဝ် အသိင်ဍိုန် လျစှ်ေကၠုင်ရ။

ဂၠံင်တရဴဒေါံပန်ပှော် ကေတ်ဓဝ်ၜိုဟ်လလမ်ဂှ် သွက်ဂွံသဳကၠဳတက်ကျာပရေင်ဍုင်ကွာန်လတူခုင် လးလဝ်နွံကီုလေဝ် ကိုန်စဳဇန်သွက်ဂွံလးပခိုင်ကၟောန်ပတိုန်ဒပ်ပၞာန် ဖန်ဇန်ပ္တိုန်ဟွံမာန်ဂှ် ကာလတ္ရဲဏအ် ထ္ၜးမံင်သက်သဳ ဖတ်တ်လတ်တ်ရ။

အခိင်ကေတ်လဝ် ဓဝ်ၜိုဟ်လလမ် (၁၉၉၅-၂၀၁၀) ပွိုင် ၁၅ သၞာံမွဲကာလ၊ ပွိုင်(၂၀၁၂-၂၀၂၀) ၈ သၞာံမွဲကာလ ပံင်ပ္ဍဲပွိုင် ကာလ ၂၃ သၞာံ ဝိဝိင်အာကဵု သၟဝ်ဂၠံင်တရဴပရေင်ဍုင်ကွာန်တၠအဝဵုဗၟာတအ်တုဲ ပၠန်ဂတးမန် ဒေါံဒေင်ကၠုင်ရ။

သဳကၠဳတက်ဒၟံင်ကျာဂှ် အကာဲအရာတၠုင်လအာ တၠအဝဵုတအ် ဖဳဏာဂၠံင်လဵုဂှ် တီကီုလေဝ် ဟဳဗက်တုဲ ဒပ်ကီု၊ ဗော်ကီု ပဠေဝ်ကၟောန်ပခိုင်ပ္တိုန် ဂလိုင်ပ္တိုန်ဇြဟတ်ဟွံမာန်ဂှ် စရာဲဍာ်ဒကေဝ်ညးအာက္ဍိုပ်တအ်ရ။

ဒပ်ပၞာန်အောန် ဗော်ဇြဟတ်ဟွံမွဲဂှ် ညာတ်ဒုဟ်ညးဍုင်ကွာန်တုဲ ဗျိဒေါန်မံင် ညးဍုင်ကွာန်ကဆံင်သၟဝ်တအ်ဂှ် ဟွံစှ်ေသ ဘာဝရ။ ညးအာက္ဍိုပ်တအ်ဂှ် တုပ်တဴညံင်ရဴကောန်သၟိင်လှ်ေပေါဲရ၊ ပေါဲဇာတ်ဂှ် ကောန်သၟိင်လှ်ေခိုဟ်မ္ဂး ပရိသာတ်ရဲဗဵု ပေါဲဇာတ်တအ် ဒးနွံတွဵုရ။

∆ ပၠန်ဂတးဟေင် ကေတ်ကဵုဗၠးၜး

ညးအာမံင်က္ဍိုပ်ပရေင်ဂကူမန်တ္ၚဲဏံ ဗော်ဍုင်မန်တၟိ၊ ဗော်ညဳသၟဟ်မန်၊ ဗော်ဍုင်မန်တၟိ (ဗတိုက်သရိုဟ်တၠအဝဵုပၞာန်)၊ ကံင်ဇြဳဖေဝ်ဒရေဝ်ဍုင်မန် ကေုာံ ဒပ်ပၠန်ဂတးမန်ဂမၠိုင် ရုန်ဂစာန်မံင် သွက်အခေါင်အရာဂကူ ဂွံဗၠးၜး နဂၠံင်တရဴညး ဂၠံင် တရဴညးအိုတ်ရ။

ဗော်ဍုင်မန်တၟိဂှ် ရပ်လဝ်ဂၠံင်တရဴၜိုဟ်လလမ် ဒုင်သ္ဇိုင်ကဵုလိက်သုက် NCA၊ ဗော်ညဳသၟဟ်မန်ဂှ် ရုန်ဂစာန်ပ္ဍဲဗွိုင်ကၠတ်ထဝ်၊ ဗော်ဍုင်မန်တၟိ (ဗတိုက်သရိုဟ်တၠအဝဵုပၞာန်) ကဵု ကံင်ဇြဳဖေဝ်ဒရေဝ်ဍုင်မန်ဂှ် ဗတိုက်နကဵုလွဟ် ဂၠံင်ညး ဂၠံင်ညး ရုန်ဂစာန်မံင်အိုတ်ကီုရ။

လၟေင်ကမၠောန် ပရေင်ကမၠောန်ဟွံတုပ်ကၠာလေဝ် ရန်တၟံ မဒက်ပ္တန်ဍုင်မန်ဗၠးၜး မနွံကဵုအခေါင်အဝဵုဂကူ ကမ်ကုသဵုဂကူမန် ညံင်ဂကူမန်ဂွံဖန်ဖက်ကေတ်ကေတ်မာန်ဂှ် တုပ်တုပ်ရ။ သွာင်ဒပ်ပၞာန်လေဝ် ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးကောန်ဂကူမန် MNLA၊ ဒပ်စဵုဒၞာဍုင်မန် MSDF၊ ဒပ်ပၠန်ဂတးဍုင်မန် MSRF၊ ဒပ်မန်ရာမည RMA ဒပ်တၞဟ်တၞဟ်တအ်လေဝ် ရန်တၟံကေတ်ဍုင်မန် ဗတိုက်ကေတ်နကဵုလွဟ်ရ။

ရံင်အာတ္ၚဲဏံမ္ဂး ပရေင်ဍုင်ကွာန်သဳကၠဳတက်ကျာၜိုဟ်လလမ် ဂၠံင်တရဴ NCA ကဵု ပရေင်ဍုင်ကွာန်ပ္ဍဲဗွိုင်ကၠတ်ထဝ်ဂှ် ဓဝ်ပတှ်ေညးဍုင်ကွာန်တအ်အောန်တုဲ ပရေင်ဍုင်ကွာန်ဂၠံင်ဗတိုက်သရိုဟ်ဖျေံ တၠအဝဵုပၞာန်ဗၟာဂှ်ဟေင် စိုတ်ထတ်ဂၠိုင်ရ။ ဆဂး ဂၠံင်ဗတိုက်သရိုဟ်ဖျေံ တၠအဝဵုပၞာန်ဗၟာဂှ် ဗီုဟီုဂှ် ဒးကၠောန်နတဲ ဟွံလောဲရ။

ပ္ဍဲကဵုကာလပၠန်ဂတး မမံက်ဒှ်ကၠုင်နူပၞာန်သီအဝဵု ဂွံပွိုင် ၄ သၞာံပြင်ဏံဂှ် လ္ပာ်ကံင်သဳပၞာန်-ကမ္မယှေန်ပၞာန်တအ် ကလေင်ယာတိုန်က္ဍိုပ်မာန်တုဲ လ္ပာ်ရဲပၠန်ဂတးတအ်ဂှ် ဂဒေင်စှ်ေ၊ ဂစာန်ဆုတ်စှ်ေမံင်ရ။ သွဟ်ဍေံဂှ် ဂကောံပၠန်ဂတးတအ် သီုဖအိုတ် ဟွံဒှ်မွဲပလိုဟ် မွဲပလောပ်ရ။ ပ္ဍဲမွဲမွဲဂကူတအ်လေဝ် ဟွံဒှ်မွဲဂကောံ မွဲကလောံ မွဲဇြဟတ်အိုတ်ရ။

ညံင်ဂွံဒှ်မွဲပလိုဟ် မွဲပလောပ်ဂှ်ရ မွဲၜါတ္ၚဲဏံ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်အလဵုအသဳညဳသၟဟ်ဂကူ(NGU)ကဵု က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကောန်ဂကူလ္ၚဵု တအ် ဆဵုဂဗသဳကၠဳဒၟံင်ညးသ္ကအ်ရ။

ပၠန်ဂတးတ္ၚဲဏံဂှ် အဓိက ဂကောံပၠန်ဂတးတအ်ဖအိုတ် ကောံကလောံတုဲ လးဖျေံအာကိုန်စဳဇန်ပေါဲဗတိုက် မွဲစွံမာန်မ္ဂး ဗတိုက်သရိုဟ်ဖျေံတၠအဝဵုမာန်ဟေင်ရ။ တၠုင်လအာသာ်ဂှ်ကီု ပ္ဍဲဂကူမွဲမွဲ လးဖျေံကိုန်စဳဇန် ပရေင်ဍုင်ကွာန် ပရေင်ပၞာန် သၞောတ်စှ်ေစှ်ေမာန်မ္ဂး သရိုဟ်ဖျေံတၠအဝဵုမာန်ရ။

ပၠန်ဂတးပေါဲဗတိုက်အလုံဍုင်ဂှ်လေဝ် ဒးလးဖျေံမွဲအခိင်မာန်၊ ပၠန်ဂတးပ္ဍဲမွဲဂကူဂှ်လေဝ် ဒးလးဖျေံမွဲထပ်မာန် သီုၜါဂှ် ပံင်ဗစပ် ဗ္ဂပ်ဖျပ်မာန်မှလေဝ် ပေါဲဗတိုက် သွက်ဂွံသရိုဟ်ဖျေံ တၠအဝဵုပၞာန်တအ် ဂၠံင်ပံက်မာန်ရ။ သွက်ဂွံပံက်ဂၠံင်ဏံမာန် ဂှ်လေဝ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်အလုံဍုင်တအ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကောန်ဂကူကောန်ဍုင်အရင်တအ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂကူမွဲမွဲတအ် ဖန်ဇန် လးဒၟံင်နွံ စှ်ေစိုတ်ရ။

အခိင်ညးအာက္ဍိုပ်တအ် ဖန်ဇန်လးပြေင်ဒၟံင်ပရေင်ဍုင်ကွာန် ပရေင်ပၞာန်တ္ၚဲဏံဂှ် ညးဍုင်ကွာန်အပ္ဍဲဂကူမွဲမွဲတအ် လေဝ် တာလျိုင်ဇၞော်ကၠုင်ကီုရ။

အဃောကာလ ညးအာက္ဍိုပ်တအ် ဖန်ဇန်လးပြေင်ဒၟံင် သွက်ဂွံယဵုဓရိပ် ဂရိုဟ်ဖျေံတၠအဝဵုပၞာန်တအ်ဂှ် သွာင်ညးဍုင် ကွာန်တအ်လေဝ် ဒးလုပ်ကေတ်တာလျိုင် ကဏ္ဍညးစိုန်သကီုဂှ်ကီုရောင်။

ဟိုတ်နူအကာဲအရာစိုပ်ဂှ်ရ ဗီုကဵု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတအ် ကေတ်မံင်သၟတ်တအ် ကဵုယိုက်ဂၠေင်ပၞာန်ဂှ်ကီု၊ ပၠန်ဂတးဂကူလ္ၚဵု တအ်လေဝ် ဒးဖျေံကၠုင်ဗီု ကုသၟတ်တအ် ညံင်ဂွံလုပ်ယိုက်ဂၠေင်ပၞာန် ဂကူညး ဂကူညးဒှ်ကၠုင်ရ။

ပ္ဍဲဂကူမန်ပိုဲလေဝ် ဒးဖျေံဗီုကုသၟတ်တအ် ညံင်ဂွံလုပ်ယိုက်ဂၠေင်ပၞာန်ပၠန်ဂတးကီုရောင်။ သၟတ်ထတ်စောံမြက်စာတအ် ဂှ် လုပ်ယိုက်ဂၠေင်၊ ညးဍုင်ကွာန်သှ်ေ ယိုက်ဂၠေင်နဇိုင်နတဲဟွံမာန်တအ်ဂှ် ပူဗိုင်ထံက်ပင် အစဳဇန်ဏံ ဒးပၠုပ်လမျီုဗွဲစၟတ် မာန်မှလေဝ် ပၠန်ဂတးမန်ယာဍိုပ်မာန်။

အဓိကနွံလျိုင်ဇၞော်အိုတ်ဂှ် ညးအာက္ဍိုပ်ပၠန်ဂတးတအ်ရ။ ညးဗ္ဂေတ်စက်ယန် ဗတိုက်သရိုဟ်ဖျေံသၞဂအုံဂှ် ဒှ်ညးအာဂ တတအ်ရ၊ ဇြဟတ်ပၠန်ဂတးဂွံဇၞော်၊ ဇြဟတ်ပၠန်ဂတးဂွံကောံကလောံ၊ ညးဍုင်ကွာန်ဂွံပါဗက် မွဲကရောံဂၠံင်တရဴပၠန်ဂ တးဂှ် ဒးလးရောင်။

ပၠန်ဂတးဏံရ ကေတ်ကဵုဍုင်မန်ဗၠးၜး၊ ပၠန်ဂတးဏံရ ဒးကေတ်ကဵုဍုင်မန်၊ ပၠန်ဂတးဏံရ ညးဍုင်ကွာန် ဒးပါလုပ် ပူ ဗိုင်၊ ပၠန်ဂတးဏံရ ဒးကလေင်ပတိုန်ဍုင်မန်ရာမညရောင်။