အကြာဗၞိက်ဗွဝ်ဖျာက္ဍၚ်တိုန်ဒၟံၚ်ဖအိုတ်ဏံ ဩန်ထံက်ပၚ်အ္စာဘာကောန်ဂကူမန်ဂှ် သွက်ဂွံဂၠိုၚ်တိုန်ထေက်ရောၚ်ဂှ် အ္စာဂမၠိုၚ်တအ် စၟဳလဝ်နွံကီုလေဝ် ဒဵုကဵုအခိၚ်ပံက်ဘာဏံဂှ် ဂၠိုၚ်တိုန်ဟာ အောန်စှေ်ဟာဂှ် ဟွံတီချိုတ်ပၠိုတ်ဏီရောၚ် ဂကောံကေၚ်ကာအ္စာဘာ ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်မွဲတၠ ဟီုရ။

နူတနေံဏံ ဂိတုမေ စၟတ်တ္ၚဲ (၂၆) အခိင်နူဂယး ၜိုတ် (၉) နာဍဳသေံ လ္ပါ်ကဵုပယျဵုသေံ-ဗၟာ ဒေသကျာ်ပိဂှ် သၟတ်တြုံမွဲတၠ ဟိုတ်နူကၠတ်ထပၠုပ်ဏာဩန်သေံ ဗွဲဟွံလုပ်သၞောဝ် ဗၞတ် (၁၇.၉) ပြကောတိကိုဋ်ၝာတ်ဂှ်ရ နူကဵုဒပ်ဗၠာဲသၟိင်သေံ တၞံပကုက်တအ် ရပ်သီဂွံဏာလဝ်ရောင် ဂွံဆဵုကေတ်ပရိုင်ရ။

ပရေၚ်ပညာကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဂှ် ၜိုန်ရစၟတ်လဝ် ပရေၚ်ပညာသက္ကုၚုဟ် (သၟးသၟး) ကီုလေဝ် ကွးဘာတန်သၠုၚ်မွဲမွဲတၠ ပွိုၚ်မွဲမွဲသၞာံဂှ် အိုတ်မံၚ် ဗဒဲါကၠံကိုဋ်ရောၚ် မိမကွးဘာတအ် ဟီုလဴထ္ၜးရ။

တ္ၚဲဏံ ဂိတုမေ (၂ရ) မဒှ်ရ။ သၞာံခရေတ် ၁၉၉၀ မေ (၂၇) လောန်ကၠုင် (၃၅) သၞာံတေံ ဒှ်တ္ၚဲကၠောန်ဗဒှ်ပေါဲရုဲမာဲ ညးဍုင်ကွာန်ကောန်ဍုင်ဗၟာတံတုဲ အခိင်တေံ ညးဍုင်ကွာန်တံ မိပ်ကၠုင်လဝ်မွဲတ္ၚဲဟီုမ္ဂး ဟွံဗၠေတ်ရ။ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် သ္ကိုပ်ပၞာန်မကၠောန်ဗဒှ်ကဵုပေါဲရုဲမာဲတံ ဗီုဒုင်လဝ်ကတိပါင် ပအပ်အဝဵုကုညးဇၞးမာဲတံရောင်ဂှ် ဟွံမင်မွဲသစ္စကတိပါင်တုဲ မမာဲညးဍုင်ကွာန်တံ စုတ်လဝ်နူကဵုဂၠံသြိုဟ်ညးတံဂှ် နူကဵုသ္ကိုပ်ပၞာန် စိုတ်ဓာတ်ယုတ်ကြာန်တံ ဟွံပအပ်ကဵုအဝဵု ကုညးဇၞးမာဲတံရ။

“ပး အဲမိက်သ္ဂောံအာချိုတ်ထောံကွေံ၊ သွဟ်လဝ်ဒးမံင် ဇၟာပ်ပုစ္ဆာဖိုဟ် ပ္ဍဲစရင်အံင် ယၟုဇကုဟွံပါ ဒုင်လဝ်ဒဒိုက်မွဲမွဲသၞာံ ဂစာန်ကတ်လဝ် ဂလိုင်ဏံဒးဒှ်ကီု” ရမျာင်ကောန်နာဲခၟဳဗၠာဲမွဲဇကု ခတိုဟ်တိတ်ကၠုင် နူပ္ဍဲဂၠံသြိုဟ် ပ္ဍဲဗ္ဒမ်ဘာဂုတ် တိုက်ပရိယတ္တိမွဲတိုက်ရ။ ရမျာင်ကောန်သင်ကတ်လိက် ကရေဝ်ကရောတ်ဒၟံင် ဗီုဗီုဏံ မွဲတိုက်ပရိယတ်ဓဝ်ဟွံသေင် တိုက်လိက်မန်ပိုဲတံ ဗွဲမဂၠိုင် ဒးဒုင်စသိုင်ကၠုင် ကေင်မိင်ကၠုင်မံင်ရ။

သွက်သၞာံဗ္တောန်ပညာ ၂၀၂၅-၂၀၂၆ ဂှ် တ္ရဲဏအ် (ဂိတုမေ စၟတ်တ္ရဲ ၂၆) ဘာကောန်ဂကူမန်ဂမၠိုင် စဒုင်တဲပအပ်ဘာအိုတ်ရ၊ ဘာကောန်ဂကူမန်ဂှ် ဒုင်သ္ဇိုင်ကဵုတွဵုရးမန်၊ ကရေင် ကေုာံ ရးတၞင်သဳတုဲ ပံက်ပ္တန်လဝ် ဘာတန်သၠုင်၊ ဘာတန်ဒေါဝ်၊ တန်မူလ ကေုာံ ဘာဖောအ်ဗြေဝ်ကောန်င္ရာ်ဂမၠိုင်နွံရ။

ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးကောန်ဂကူမန် (ဗ္တိုက်သရိုဟ်တၠအဝဵုပၞာန်) MNLA-AD ကေုာံ ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးဍုင်မန် (MLA) တအ် ပံင်တောဲဒက်ပတန်လဝ် “ဒပ်မန်ရာမည” ဂှ်ဝွံ နကဵုဒပ်ပၞာန်တအာင် (TNLA) တအ် ဗီုပြင်မဟာမိတ်မွဲ ပံင်တောဲရေင်တၠုင်အာမွဲစွံရောင် လလောင်ပတိတ်ရ။

ဇြဟတ်ပၠန်ဂတးမန်ဇၞော်ၜါ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ (ဗတိုက်သရိုဟ်တၠအဝဵုပၞာန်) (NMSP-AD) ကဵု ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးဍုၚ်မန် (MLA) ပံၚ်ကောံသ္ပမွဲတုဲ သွာၚ်ပၞာန်ဂှ် နကဵုယၟု “ဒပ်မန်ရာမည” (Ramonnya Mon Army-RMA) မွဲဒပ် မွဲပၟိၚ်ဟေၚ် စွံပ္တန်အာရောၚ် ပသာ် (၁၃) စွေက် (မေ ၂၄) ဂှ် လလောၚ်တြး ပ္တိတ်ကၠုၚ်လိက်ရ။

တ္ၚဲဏံ ဂိတုပသာ် (၁၁) စွေက်၊ ပွိုင်မွဲသတ္တဟဏံသၟး ပ္ဍဲကၟိန်ဍုင်သေံဂှ်ဝွံ ပရေင်ကၠောံထၞာန် ယဲကိုဝ်ဗေတ် နွံကၠုင်မံင်အရိုဟ်တ္ၚဲတုဲ မၞိဟ်ဒးဒုင်ကၠောံထၞာန် နွံကၠုင်လဝ်ဗ္ဒါဲ (၅) လက်တၠရောင် ပရိုင်သေံဂမၠိုင် ချူဓမံက်လဝ်ရ။

ဒေသဍုၚ်မန်ဂှ် ယဲကၠောံထၞာန်ကဝ်ဗေတ် (၁၉) ဟွံဒှ်ဏီလေဝ် ဟိုတ်နူတိဍာ်ဆက်စပ်ပယျဵုသေံတုဲ ဒးစွံသတိထေက်ရောၚ် သဝ်ဝန်ဇၞော်(သမားတော်) နူရုၚ်ဂဥုဲပုဂ္ဂလိက လတူဍုၚ်မတ်မလီုမွဲတၠ ဟီုကဵုသတိကုမၞိဟ်ယဲတအ်ရ။