နာဲသဟ ကော် (မောၚ်ကို)
သွက်ဂွံဒုၚ်တဲ ပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၁၀) ဏံဂှ် ပိုဲတအ် ရန်တၟံလဝ်ဟွံမွဲပုဟ်။ ပေဲါရုဲမာဲဏအ်ဂှ် ဒှ်သွက်အလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာတံ ပလေဝ်ပလေတ်လဝ်အစဳအဇန်သၞောတ်ဝ် သွက်အဝဵုဍေံတံ ဂွံဂၠိၚ်ဟေၚ်ရ။ တုဲပၠန် ပ္ဍဲကဵုသၞောတ်ဝ်ဥပဒေ (၂၀၀၈) ဏံဂှ် သွက်ဂွံသ္ပစၞးကဵုသၞောတ်ဝ် ဂကောံကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ လေဝ်ဟွံသေၚ်တုဲ ဂၠံၚ်တရဴအဝဵုဍေံတံ ဂွံတန်တဴအာမာန်တုဲ ကၠောန်ဏာပေဲါရုဲမာဲဏံရောၚ် အဲညာတ်ကေတ်ရ။
နကဵုကောန်ဍုၚ်အရၚ်မွဲတှေ် အခေါၚ်စုတ်မာဲ ဒးနွံရ။ ဆဂး နကဵုအဲတှေ် ဟွံမိက်စုတ်ပုဟ် ယဝ်ခါရ စုတ်ဏာမ္ဂး ကောန်ဂကောံဒစဵုဒစးဒၟံၚ်ကဵုဗၟာတံ ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် ဂွံဇၞးအာ ပေဲါရုဲမာဲဏအ်ဂှ် ဒှ်ဟွံမာန်ရ။ မုဟိုတ်ရောဟီုတှေ် ရး၊ တွဵုရး (၁၅) ရးဂှ် နကဵုအလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာတံ ဖန်ဇန် ပလေဝ်ပလေတ်လဝ် တုဲဒၟံၚ်အိုတ်ရောၚ် ဂွံတီကေတ်ရ။
ဂွံမိၚ်ကေတ် နူကဵုဂကောံ Media တံဟီုဂှ်တှေ် ပေဲါရုဲမာဲဏံတုဲမ္ဂး နကဵုမၞိဟ်ဇၞော်သေံတံ ပလံၚ်ဖျဴဏာ ရဲဒဒိုက်နွံဒၟၚ် ပ္ဍဲပယျဵုတိဍာ်သေံတံ ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်ဗၟာဏောၚ်။ ဆဂး လက္ကရဴဏအ် မၞိဟ်ဇၞော်သေံတံ ဒှ်ဓဝိၚ် ဖေက်အလဵုအသဳဗၟာတံ သ္ပဏာညးဒှ်ဒဒိုက်တံဆဆဵုတုဲ ကလေၚ်ရံၚ်အာအကာဲအရာဍုၚ်ဗၟာတုဲမှ ပလံၚ်ဖျဴရောၚ်ဂှ် ညးတေံ ကလေၚ်ဟီုဏာကဵု ဂကောံမဳဒဳယာတံ ပၠန်ရ။
ရံၚ်ကေတ် ပေဲါရုဲမာဲအလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာတံ ကၠောန်ဒၟံၚ်လၟုဟ်ဏံဂှ်တှေ် ဒီမဝ်ကရေဇြဳ ဒဒှ်ဍာံကဵု ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ စေဝ်ပၞောန်နွံနွံတံ ဟီုဒၟံၚ်ကီုလေဝ် နကဵုအဲတှေ် ဓဝ်ပတှေ် ညိမှလေဝ် ဟွံမွဲပုဟ်။
အဲဂှ်တှေ် နူကဵုဂကောံရပ်လွဟ် ဒဳမဝ်ကရေက်တေတ် (ABDF) ဂှ် ပွိုၚ် (၂၀) သၞာံပေၚ်ၚ် ချဳဒရာၚ် ဒစဵုဒစးကၠုၚ်ကဵုအလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာရ။ စစိုပ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲကဵုခါမ်ဒှ်ဒဒိုက်ဏံဂှ်တှေ် သၞာံ (11.10.2006) ဂှ်တုဲ လၟုဟ်ဏံ ဂွံအာပွိုၚ် (၄) သၞာံကီုရ။ ၜိုန်ရ နွံဒၟံၚ်ဏံ ဒှ်ဒၟံၚ်အခက်အခုဲကီုလေဝ် ဂွံဒှ်အခက်အခုဲ ဗီုမွဲအခိၚ်တေံ နွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲဂြိပ် ဗက်ဟွံမာန်ပုဟ်ရ။ ဟိုတ်နူနွံဒၟံၚ်တိဍာ်ဍုၚ်သေံတုဲ ဒးဗက်ဒၟံၚ် အတိုၚ်သၞောတ်ဝ်ဍုၚ်သေံရ၊
လညာတ်အဲလက္ကရဴအိုတ်ဏံဂှ်တှေ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံသီုဖအိုတ် ပ္ဍဲကဵုပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၁၀) ဏံ လ္ပသ္ပစၟတ်သမ္တီတုဲ အတိုၚ်ဂကောံဖအိုတ် ညံၚ်ဂွံညဳသာ လ္ပအာစုတ်မာဲညိဂှ် မိက်ဂွံဟီု ဆၜိုတ်ဏံရ။
နာဲလွဳ
ယွံ အဲနာဲလွဳရ။ စပ်ကဵုပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၁၀) ဏံဂှ် ညိမှဟွံစှေ်စိုတ်ပုဟ်၊ ဟိုတ်နူဒှ်ဒၟံၚ် သၞောဝ်ဥပဒေ (၂၀၀၈) တုဲ ဍေံရန်လဝ် သွက်ဍေံတံပေၚ်ၚ်ရ။ သ္ၚဳဂၠိပ်ရံၚ်ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်မ္ဂး အဝဵုဍေံတံ ခုၚ်ဍေံတံ ဂွံတန်တဴအာဍာ်ဇမၠိၚ်မာန်ဂှ် ဍေံတံဖန်က်လဝ်တုဲတုဲမံၚ်ရ။ ယဝ်ရ ပေဲါရုဲမာဲဏံ ဇေတ်တ်တှေ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်တံ ဟလဵုဂွံကြာန်အာကြာန်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်ရော။ တုဲပၠန် ညးဍုၚ်ကွာန်ဗွဲမဂၠိုၚ်တံ လေဝ် စိုတ်ဒးချဳဒရာၚ်မိပ်သၠောၚ်သွဝ်ဒၟံၚ်ဏောၚ်ရ။ ဣဏံဂှ် ဍေံတံရကၠောန် ဍေံတံရမိပ်ဒၟံၚ်တုဲ လညာတ်အဲတှေ် ပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၁၀) ဏံဂှ် ဍေံတံဂွံအဝဵုပၠန်ဏောၚ်။
ဂွံမိၚ်ကေတ်မွဲပၠန်ဂှ်တှေ် ပေဲါရုဲမာဲဏံတုဲ ရဲဒဒိုက်နွံဒၟံၚ် ပ္ဍဲကဵု (Camp) ဍုၚ်နာနာတံဂှ် ဍေံတံကဵုပလံၚ်ဖျဴ ပ္ဍဲဍုၚ်ဍေံတံပၠန်ဂှ် မိၚ်ဒၟံၚ်ကီုရ။ ဣဏံဂှ် ဟလဵုပလေဝ် ပိုဲဒုၚ်တဲဟွံမာန်ပုဟ် မွဲနဲမွဲဗီု ပေဲါဒးလုပ်ပေဲါဗ တိုက်တွဵုရ။ ရံၚ်ကေတ်အကာဲအရာပ္ဍဲဍုၚ်ပိုဲတေံဂှ် သၟာကၠောန်ဒၟံၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံဗွဲမဂၠိုၚ် ဒးဒၟံၚ်ထံၚ်ဂှ် ဍေံတံဟွံဗလးရတှေ် ယဝ်ခါရ ပိုဲတံကလေၚ်စဴပၠန်မ္ဂး တုပ်တဴညံၚ်ရဴ ဖျေံထံၚ်ကဵုပိုဲ ပေၚ်ၚ်ရ။ ရဲနွံဒၟံၚ် ပ္ဍဲကဵု (Camp) ဗွဲမဂၠိုၚ်ဏံဂှ် မၞိဟ်လ္ၚဵုလ္ၚဵုတံ ဒစဵုဒစးဒၟံၚ်ကဵုဍေံတံလေဝ်နွံ၊
မၞိဟ်လ္ၚဵုမိက်ဂွံအာဍုၚ်မ္ၚးသက်က်လေဝ်နွံတုဲ ဟလဵုပလေဝ် ဒှ်အာဟွံမာန်ပုဟ်ဂှ် အဲခယျကေတ်ရ။
ရဲၜက်ဒၟံၚ်တရဴကီု၊ ရဲကၠောန်စဒၟံၚ်ဍုၚ်မ္ၚးကီု၊ နကဵုအဲကီု ပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၁၀) ဏံ ဟွံဂွံစုတ်ဏာမာဲဂှ် ညိမှလေဝ် ဟွံအောန်စိုတ်ပုဟ်။ ဂွံဒုၚ်စသိုၚ်ဂှ်လ္ပဟီုဏီ ဟိုတ်နူပေဲါရုဲမာဲ ဟွံလ္ဂူတပ်တးတုဲ သီုကဵုဂိဒၟံၚ်စိုတ်ရ။ ယဝ်ရ ဂွံအခေါၚ်စုတ်မာဲလေဝ် နကဵုအဲတှေ် ဟွံစုတ်ပုဟ်။ ရံၚ်ကေတ်ပေဲါရုဲမာဲ သၞာံ (၁၉၉၀) တေံဂှ် ဂကောံ (NLD) တံ ဇၞးအာမာဲကီုလေဝ် နကဵုအလဵုအသဳပၞာန်ဍေံတံ ဟွံပြာပ်ပအပ်ကဵု အဝဵုပုဟ်ဂှ် တီကေတ်ကၠးကၠးဒၟံၚ်ရ။ ၜိုန်ရ ဍေံတံလးလောၚ်တရးဒၟံၚ်လိက်ကီု၊ ထ္ၜးဒၟံၚ်ရုပ်ရဴ ပ္ဍဲကဵု (TV) ကီု၊ ဂကောံဍေံတံ စန်ဒက်ဒၟံၚ်ညးဍုၚ်ကွာန်တံကီုဂှ် အတိုၚ်ဗီုဍေံတံကၠောန်ဂှ် ဒှ်မာန်ဟာ။ မအရေဝ်ဍေံတံ ဟီုပ္တိတ်ဒၟံၚ် ပေဲါရုဲမာဲ ဒီမဝ်ကရေဇြဳ (၂၀၁၀) ဏံဂှ် (စစ်မှန်သော ဒီမိုကရေစီ) ဏောၚ်။ ဣဏံဂှ် နကဵုလညာတ်အဲတှေ် ဟလဵုပလေဝ် ဒှ်ဇေတ်တ်ဟွံသေၚ်ပုဟ် ဗီုပြယာအလဵုအသဳ ပၞာန်ဗၟာတံဏံဂှ် ဟီုဏာဂှ်မွဲဗီု ကၠောန်ဏာဂှ်မွဲဗီုရောၚ်ဂှ် အဲမိက်ဂွံဟီုဏာကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်ကောန်ဂကူ မန်ပိုဲကီု၊ သီုကဵုညးဍုၚ်ကွာန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဖအိုတ်ရဂှ် အုပ်ကၠေံနိဂီု ဆၜိုတ်ဏံရ။
နာဲဓနဝိ
အဲညာတ်ကေတ်ဂှ်တှေ် နကဵုပေဲါရုဲမာဲ နဝ်ဝေမ်ပါ ရ ဏံဂှ်တှေ် ရံၚ်ကေတ်အကာဲအရာတှေ် နကဵုအဝဵုပၞာန်ဗၟာတံတှေ် ရုဲမာဲနကဵု ဓဝ်အခေါၚ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ဒှ်ဟွံမာန်ပုဟ် ရံၚ်ကေတ်အကာဲ အရာဏံတှေ် ဍေံရုဲမာဲနကဵုအဝဵုပၞာန်ဍေံဟေၚ်ရ။ ဟွံဂွံစုတ်မာဲဂှ် နကဵုအလဵုအဲဂှ်တှေ် ရံၚ်ကေတ်အကာဲ အရာတ္ၚဲဏံဂှ် စုတ်မာဲလေဝ် ဟွံတၟေၚ်ပုဟ် ၝဍေံစၞောန်ထ္ၜးကဵုမှ ဂွံစုတ်ဏောၚ်တှေ် နကဵုပၟိက်စိုတ်ဇကု ဂှ် ဟွံဂွံစုတ်မံၚ်ရတှေ် သွက်အဲဂှ်တှေ် ဟွံဒးဒုၚ်စသိုၚ်ပုဟ်။ ယဝ်ခါရ ဂွံအခေါၚ်စုတ်မာဲဏောၚ်တှေ် စုတ်ကဵု ဗော်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳမန်ဇကုရ။ နကဵုဍေံတအ် ရုဲမာဲတ္ၚဲဏံဂှ်တှေ် ရဲဍုၚ်သၟာၚ်ဟီုမံၚ်ဂှ် ပေဲါရုဲမာဲဏံဂှ် ဒှ်ပေဲါရုဲမာဲ နကဵုဗဗွဲဓဝ်ဟွံသေၚ် နကဵုအဝဵုပၞာန်ဍေံတအ်ဏောၚ်၊ ဍေံတအ် သီုကဵုဆဝ်ပ္ၚုဟ်လဝ် ဟွံကဵ်ုအခေါၚ်ကဵု သၟာကေတ်ပရိုၚ်တံ လုပ်ပ္ဍဲပေဲါရုဲမာဲဂှ်ပုဟ်၊ မၞိဟ်ဍေံကဵုအခေါၚ်မှ ဂွံလုပ်ဂွံ၊ ရဲဍုၚ်မ္ၚးဟီုဂှ်တှေ် ပေဲါရုဲမာဲဏံဂှ် ဗီုဍေံတံစၟတ်လဝ်ဂှ် ဖေက်ဒှ်ကၠုၚ်ဟွံမာန်၊
နကဵုရဲဍုၚ်မ္ၚးတံဏောၚ်ကၠုၚ်ကဵုကသပ်ဂၞန်တှေ် ဍေံတအ်ဟီု ပိုဲဟွံမွဲပၟိက်ပုဟ် ပေဲါရုဲမာဲဂှ် နကဵုပိုဲလေဝ် ကၠောန်လေပ်ဒၟံၚ်ရ သာ်ဏံ ဍေံတံဟီုလဝ်ရ၊ ဟိုတ်ဂှ် အကာဲအရာပေဲါရုဲမာဲဏံဂှ် ဒှ်ဓဝ်ဍာံဟွံသေၚ်ပုဟ်။ လညာတ်အဲဟီုတှေ် စပ်ကဵု ညးပလံၚ်ဖျဴညးဒဒိုက်တံဂှ် သောၚ်ပေဲါရုဲမာဲဏံ ၜိုဟ်လလံအာ အလဵုအသဳတၟိတိုန်တံ ခိုဟ်ဏောၚ်တှေ် အလဵုအသဳသေံဟီု ပလံၚ်ဖျဴကဵုဏောၚ်၊ ဆဂးတှေ် လၟုဟ်ဂှ် အလဵုအသဳသေံတံ တးပဲါထောံ အရေဝ်ဂှ်၊ နကဵုညးတံ ပညဳပညပ်ထောံ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ညးတံတုဲ ညးဟွံပလံၚ်ဖျဴရပုဟ်၊ တုဲပၠန် ရဲထ္ၜးဆန္ဒတံကီု ရဲကၠောန်ဍုၚ်ကွာန်တံကီု၊ သဳလကီု ၊ လကျာ်ကီုဂှ် ဒဵုလၟုဟ် ညးမွဲလေဝ် ဟွံဂွံဗလးဏီဖိုအ်၊ အကာဲအရာ ဂွံပၠံၚ်ဖျဴညးသၟာဒဒိုက် နွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲပယျဵု ၉ ဗဒိုပ်ဏံဂဟ်တှေ် ဒှ်ဟွံမာန်ပုဟ်၊ အစိုပ်ကၠုၚ်ပ္ဍဲခါမ်ဏံဂှ် ဂွံ ၃ သၞာံကီုရ။ နကဵု အခက်အခုဲဂှ်တှေ် နွံမံၚ်ညိညကီု မပ္တံ ကမၠောန်ဟွံဂွံကၠောန်၊ လှုဲဟွံမွဲ စၞစဂှ်တှေ် မွဲဂိတုကၠေၚ် မွဲဠေတ်၊ သ္ၚဲမွဲစေဝ်၊ ချး တုဲတှေ် ကကဠာ မၞိဟ်မွဲရတှေ် ထပှ်မရ၊ ပ္ဍဲခါမ်ဏံ လၟိဟ်မၞိဟ်နွံဒၟံၚ် ၜိုတ် ၅၀၀၀ တၠ ကီုရ။ နွံဒၟံၚ်ဂကူ မန်၊ ဗၟာ၊ ကရေၚ်၊ ကချေၚ်၊ သေံဇၞော်တံ နွံမံၚ်ကီုရ။ ဟိုတ်နူပြဒညာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဗော်ပၠန်ဂတးဗော်ဍောတ်တုဲ စိုပ်ကၠုၚ်ပ္ဍဲဗဒိုပ်ဏံရ။ လက္ကရဴအိုတ်မိက်ဂွံကဵုကသပ်ကဵု ကောန်ဂကူမန်ပိုဲကီု ညးဍုၚ်ကွာန်တံလေဝ်ကီု စုတ်မာဲကဵုဒှ်ဟွံစုတ်ကဵုဒှ် ဍေံဟွံတၟေၚ်မံၚ်ရ၊ မုဟိုတ်ရောဟီုတှေ် ပေဲါရုဲမာဲဏံဂှ် နကဵုအလဵုအသဳဍုၚ်သၟာၚ်တံလေဝ် စၟတ်သမ္တီလဝ် ဟွံသေၚ်မံၚ်ရ။
နာဲတၠ
ပေဲါရုဲမာဲဏံဂှ် ဒှ်ပေဲါရုဲမာဲဓဝ်ဍာံဟွံသေၚ်ပုဟ် ဍေံတံလီဠာန်ဒၟံၚ်ညးဍုၚ်ကွာန်တုဲ ဍေံတံသ္ပဒတန်လဝ်ကဵု သၞောဝ်ဥပဒေ ၂၀၀၈ တေံတုဲ ကၠောန်မံၚ်ပေဲါရုဲမာဲဏံရ။ ပေဲါရုဲမာဲဏံဂှ် ဟလဵုပလေဝ် ဒှ်ပေဲါရုဲမာဲဓဝ် ဍာံဟွံသေၚ်ရ ဍေံကော်စပေဲါရုဲမာဲ “အတုရောၚ်” ရ၊ အခိၚ်တေံလေဝ် ပေဲါရုဲမာဲဏံဂှ် အဲကေၚ်ဆဵုဂဗလဝ် နွံမံၚ်ကီုရ၊ ပ္ဍဲကဵုလက်ထက် ဗိုလ်ဇၞော်နေဝေန် တေံဂှ် မမာဲလမ္စံက်ဂှ်လေဝ် ဒှ်အာမမာဲဗုအိုတ်ရ။ ပေဲါရုဲမာဲလၟုဟ်ဏံလေဝ် အတိုၚ်ဗီုတြေံတေံပၠန်ရ၊
ဟိုတ်နူကဵုပေဲါရုဲမာဲဓဝ်ဍာံဟွံသေၚ်တုဲ အလဵုအသဳဍုၚ်သၟာၚ်တံဂှ် မပ္တံ ဍုၚ် (Britain, America, EU) ဍေံတးပဲါဒၟံၚ်ဖအိုတ်ရလေဝ် ဆဂး ဂကောံဍုၚ်အာဇြဳယာန်ဂှ်ရလေဝ် ရံၚ်ကေတ်မုက်မတ်တုဲ ညာတ်ဒၟံၚ် တးပဲါဂှ်ဂၠိုၚ်မံၚ်ရ။
ပေဲါရုဲမာဲဍုၚ်ဗၟာဂှ် ကာလတော်ရံၚ်အာကဵု် ဗီုဍုၚ်အမေရိကာန်တံဂှ်တှေ် တၞဟ်ခြာမံၚ်တၟာဂလိုၚ်ရ၊ ဍေံလုပ်ပြိုၚ် (ဒီမိုကရက်သစ် လူပလူပြၚ်) ဣဏံဂှ် ဟလဵုပလေဝ် ဟွံစှေ်သၞောတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳပုဟ် (ဒီမိုကရက်သစ်အဖွဲ႕) ဥူတုဝေတံ ဟီုမံၚ်ရတှေ် ပေဲါရုဲမာဲဏံ ဒှ်ဒၟံၚ်ပေဲါရုဲမာဲ ဗဗွဲဓရ်ဟွံသေၚ်၊ တုဲတှေ် ဍေံသ္ပမံၚ်ညံၚ်ဗော်ကျဖောအ်ဍေံ ဂွံဇၞးမာဲ ဟလဵုပလေဝ် ပေဲါရုဲမာဲဏံဂှ် သၞောတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳဟွံစှေ် ဍေံကၠောန်မံၚ်သွက်ဍေံသၟး သွက်ဂကောံသၟးတုဲ ဗော်ကျဖောအ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံဒှ်အာ အလဵုအသဳပၞာန်ဍေံပၠန်ရ။ သွက်ညးဍုၚ်ကွာန် ဂုဏ်ဖဵုဟီုဂှ်တှေ် အာအတိုၚ်တြေံဂှ်ပၠန် ယဝ်ရဍေံဂွံအာအဝဵုတှေ် ဍေံရန်လဝ် သွက်ဂွံဍဵုဍိုက်ဂကူတၞဟ်ပၠန်ရ။ လၟုဟ်ဂှ်တှေ် လၟိဟ်အမာတ်နွံဒၟံၚ် ၁၀၇၁ တံဂှ် အလဵုအလဵု သွက်ဍေံတံ မၞိဟ်ဟွံဒးဒုၚ်ရုဲမာဲမွဲသာ်ဂှ် ပၞာန်ဍေံတံဂှ် တိုန်အာယျ ၜိုတ်၂၅% အလဵုလဵုပၞာန်ဍေံတံဂှ် တိုန်အာယျ ၜိုတ် ၂၀၀ ကၠံတၠ ပဲါနူဂှ်ပၠန်ဍေံဗလးလဝ် ဗော်ကျဖောအ်ဍေံတံဂှ်တုဲ ဗော်တၞဟ်ဟ်တံ ဂၠိုၚ်အိုတ်ဇၞးစ မွဲၜါတၠရ။ ရံၚ်အာကဵု ဗော်အလုံရးမန်ပိုဲဂှ်တှေ် ဂၠိုၚ်အိုတ်ဇၞးစ ၜိုတ် ၜါပိမာဲရ။ ရခေၚ်လေဝ်ဟဂှ်ရ၊ စိုပ်အာကၠတ်ထဝ်တေံတှေ် ဍေံပရေၚ်အမာတ်ဏောၚ်လေဝ် ကာလဂှ်တှေ် ဗီုဍေံဟီုရ၊ ဗော်ဍောတ်တ်တံဂှ် ဗီုလဵုဂွံကလေၚ်ဟီုကဵုဍေံရော လၟိဟ်အမာတ်ဇကုဂှ် မွဲၜါရတှေ်၊ ဟညော်ကအ်ဍေံရဂွံ ဍေံလေဝ် သ္ပဒတန်အာကဵု သၞောဝ် ၂၀၀၈ တေံပၠန်၊ မုဟီုဟီု ဍေံလေဝ်ဟွံကလၚ်ဟွံကေတ်စမံၚ်အရေဝ် ဇကုရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဟလဵုပလေဝ် ပေဲါရုဲမာဲဓဝ်ဍာံဟွံသေၚ်ပုဟ်၊ အဲဂှ်နကဵုစိုတ်စုတ်မာဲဂှ် ဟၟဲမံၚ်ရ၊ ဟီုတှေ်စုတ်စဍေံဟွံထေက်၊ ယဝ်ရဒှ်ဒၟံၚ်ပေဲါရုဲမာဲဓဝ်ဍာံဏောၚ်တှေ် အခေါၚ်စုတ်နွံမံၚ်ရတှေ် စုတ်ရ၊ ယဝ်ရဗီုဏံရတှေ် စုတ်ဟွံစှေ်ပုဟ်၊ အဲကၠိုဟ်ကေတ်ဂှ် တှေ်ပေဲါရုဲမာဲ “အတုရောၚ်း” ဏောၚ်ဂှ် သောၚ်သောၚ်ရ။ ဍေံတံလေဝ် ၜိုတ်ထ္ၜးဏာကဵု ဂၠးကဝ်တံ နေဏံပိုဲလေဝ် ဒှ်ဒၟံၚ်အလဵုအသဳလုပ်သၞောဝ်ကီုဏောၚ်၊ ညးတၞဟ် မွဲလေဝ် ဟွံဂွံဍေံမွဲရဂွံ အဲဖျေံလဝ်စိုတ်တုဲဒၟံၚ်ရ။ မုဂွံခယျကေတ်ရော ရံၚ်ဗဵုကေတ် မုဍေံကၠောန်မံၚ်ဂှ် သောၚ်ၚ်ရ။ ဒၞာဲဍေံဒးကၠောန်ဟွံသေၚ် မာဲဒစးဒုၚ် (ကြိုတၚ်မဲ)ဂှ် ကေတ်လဝ်တုဲတုဲနွံမံၚ်ဏောၚ်၊ သၞောတ်ဇေတ်တ်ဂှ်တှေ် ရဲတိုန်မံၚ်ရုၚ်ဂဥုဲတံ၊ ရဲဒးမံၚ်ထံၚ်တံ၊ မၞိဟ်ဗျုဗျုတံမှ ဒးကေတ် မာဲဒစးဒုၚ် (ကြိုတၚ်မဲ) ထေက် ဣဏံဂှ် ဟဂှ်လေဝ်ဟွံသေၚ်၊ ဍေံကေတ်မံၚ်မာဲဒစးဒုၚ် ဖအိုတ်ရ၊ အလဵုအသဳဍေံ (ဝန်ထမ်း) တံဂှ်တှေ် ပေဲါရုဲမာဲ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၉၀ ကောန်ပၞာန်တံဂှ် ဒးစုတ်လောတ်တ်ဏောၚ်။ ယဝ်ရဍေံတံကေတ်မံၚ် မာဲဒစးဒုၚ်ဗီုဏံတှေ် အကြာရုၚ်ကမၠောန်လေဝ်ဟွံသှေ် ဍေံတံဗက်ကေတ်မံၚ်ဂှ် အပ္ဍဲဍုၚ်မွဲမွဲဍုၚ်ဟီုတှေ် သၟာကမၠောန်နွံဗွဲဗဂၠိုၚ်ကီုရ၊ နကဵုအလဵုဇကုအဲဂှ်တှေ် ဟွံစုတ်ပုဟ် ဆဂးဍေံစုတ်လဝ်ကဵု မာဲဒစးဒုၚ်ဟာဟွံတီ။
ဒဝ်တေန်တေန်မျေအ်
နကဵုအဲတှေ် ဟွံကၠိုဟ်ကေတ် ပရူပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကွေံကွေံပုဟ် ၊ ဆဂး စပ်ကဵုပေဲါရုဲမာဲ ၂၀၁၀ ဏံဂှ်တှေ် ဍေံတအ်ရကၠောန် ဍေံတံရဂွံအဝဵုဏောၚ်။ မုဟိုတ်ရောဟီုတှေ် အပ္ဋဲကဵုပေဲါရုဲမာဲဏံဂှ် ဒဝ်အံၚ်သာန်သုကျဳလေဝ် အခေါၚ်ပါလုပ်ဟွံွံမွဲပုဟ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ နကဵုလၟိဟ်အောန်ဓဝ် နွံဒၟံၚ်တုဲ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်သှေ်မံၚ်တံဂှ်လေဝ် အခေါၚ်ပါလုပ်ဟွံမွဲပုဟ်၊ ပေဲါရုဲမာဲ ၂၀၁၀ ဏံဂှ်တှေ် ပၟိက်ဆန္ဒသီုညးဖအိုတ်ဂှ် ဍေံတံဟွံကေတ်တုဲ သွက်ဍေံတံရ ဍေံတံရုန်ဂ္စာန်တုဲ ကၠောန်ဒၟံၚ်ပေဲါရုဲမာဲ ဒဳမဝ်ကရေဇြဳဒဒှ်ဍာံဏံဂှ် ဒှ်ဗဗွဲဓဝ်ဍာံဟွံသေၚ်ရောၚ် အဲညာတ်ကေတ် သာ်ဂှ်ရ။
အခိၚ်အဲဍောတ်သွတ်ဒၟံၚ်တေံဂှ် ကေၚ်ကဵုလဝ်မာဲ မွဲၜါအလန် နွံကီုရ၊ သွက်ညးဍုၚ်ကွာန်တံ မုလေဝ် ဂုဏ်ဖဵုဟွံတၟေၚ်ကၠုၚ်ပုဟ်၊ လၟုဟ်လေဝ် အတိုၚ်ဂှ်ရ။ စုတ်ကီု ဟွံစုတ်ကီုဂှ် မုလေဝ်ဟွံဒးဒုၚ်စသိုၚ်ပုဟ်၊ ဟိုတ်နူအလဵုအသဳပၞာန်ပိုဲတံ ဟွံခိုဟ်တုဲ ပိုဲတံအခေါၚ်မံၚ်အပ္ဋဲဍုၚ်ဟၟဲ ပ္ဋဲကဵုစိုတ်အဲတှေ် ပေဲါရုဲမာဲဏံဂှ် ညိမှဟွံဓဝ်ယာပုဟ်၊ ဍေံတံရဇၞးမာဲ အတိုၚ်ပၟိက်ဇကုနွံဂှ် အခေါၚ်ကၠောန်လေဝ် ဟွံမွဲရ။
အဲဂှ် စိုပ်ကၠုၚ်ခလံက်ခနဳဏံ ဂွံၜိုတ် ၄ သၞာံပြၚ်ၚ်ရ။ ဟိုတ်နူသ္ၚောဲခြာဒၟံၚ်ကဵု တိဍာ်ဍုၚ်ကွာန်ဇကုတုဲ ကိစ္စပရိုၚ်နာနာဂှ် အဲဟွံတီရ၊ ၜိုတ်အဲတီဂှ်ရ လဴကဵုမာန်၊ တုဲပၠန် ပေဲါရုဲမာဲဏအ်တုဲမ္ဂး အလဵုအသဳ သေံတံ ပလံၚ်ဖျဴသၟာဒှ်ဒဒိုက်တံ သီိုဖအိုတ်ဏောၚ် ဂွံမိၚ်မံၚ်ကီုရ၊ ဆဂး အဲဟွံဖေက်ပုဟ် နဝ်ဝေမ်ပါ ရ ဏံတှေ် ကၠောန်ပေဲါရုဲမာဲ ပ္ဋဲဍုၚ်ဗၟာတေံ နဝ်ဝေမ်ပါ ၈ ဏံတှေ် အိန်ထံၚ်ပိုဲတအ် ဂွံအခေါၚ်အာဍုၚ်မ္ၚးရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ သွက်အဲဂှ် မုဓဝိၚ်လေဝ် ဟွံမွဲရ၊ ဆဂး ရဲသှေ်မံၚ်တံဂှ် ဇၞော်ကဵုဇြဟတ် ဒှ်ဓဝိၚ်ကီုရ။ ယဝ်ခါရ ညးတာလျိုၚ်အလဵုအသဳသေံတံ ပလံၚ်ဖျဴဍာံဍာံဏောၚ်တှေ် သွက်ကၟိန်သ္ၚိဗွဲမဂၠိုၚ်သှေ်မံၚ်တံဂှ်တှေ် ဒးဆဵုဂဗကဵုအခက်အခုဲဂှ် စွံစိုတ်နကဵု ရဲကေဉ်မံၚ်လဝ်မွဲစွံတှေ် ဒှ်ဓဝိၚ် ကေုာံ စိုတ်ဂတဴကွေံရ။ ပိုဲတံဂှ် ဗၠးၜးတိတ်အာ နူကဵု ပရေၚ်ဒးဒုၚ်စသိုၚ် ဒးဒုၚ်လက်ဍဵုဍိုက်တံဂှ်ကီု ဒးဒုၚ်ဆဵုဂဗကဵု ဘဲအန္တရာယ်တံ ကုအလဵုအသဳတံရ၊ အပ္ဋဲတၚ်ဖတိုက်ဖအောဝ်ကဵု ဒြဟတ်ကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်အပ္ဋဲဍုၚ်တံ ထ္ၜးဆန္ဒဂှ်တှေ် အဲဟွံကဵုရ၊ မုဟိုတ်ရောဟီုတှေ် အလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာတံဂှ် စိုတ်သရိုဟ်ဍေံယုတ်မာမံၚ်တုဲ ဍေံဂစိုတ်ဏောၚ်၊ ဖျေံထံၚ်ဏောၚ်၊ ဍဵုဍိုက်ဏောၚ် နကဵုနဲနာနာသာ် ဒးဒုၚ်ဒၟံၚ်ဏောၚ် ဟိုတ်ဂှ်ရ နကဵုစိုတ်ဆာန်ဍူတုဲ ဟွံမိက်ဂွံဖတိုက်ဖအောဝ်ကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်ပိုဲတံ ဒးကဵုဘဲအန္တရာယ်တံရ။
နာဲထဝ်ဟာန်
ပ္ဍဲကဵုစၟတ်တ္ၚဲ (၇) ဂိတု နိုဝၚ်ဘာ၊ ပေဲါရုဲမာဲ ဍုၚ်ဗၟာဂှ်တှေ် နကဵုညးဍုၚ်ကွာန်တအ် စိုတ်လုပ်စမံၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ရောၚ်၊ ဆဂးဂှ် စိုပ်ကဵု ပေဲါရုဲမာဲဏံတုဲ နကဵုအဲဂှ်တှေ် သွက်ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် မုလေဝ်သွက်ဂွံဒုၚ်စသိုၚ် ဟွံမွဲပုဟ်။ ဟိုတ်နူသွက်ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် အခေါၚ်ဒုၚ်စသိုၚ်ဟွံမွဲတုဲ ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်လေဝ် စိုတ်ဟွံလုပ်စပုဟ်။
နကဵုအဲဂှ်တှေ် ဂွံအခေါၚ်စုတ်မာဲလေဝ် ဟွံစုတ်ပုဟ်၊ မုဟိုတ်ရောဟီုတှေ် နူကဵုဂကောံ KNU ဂှ်တှေ် နူတမ်ဝါဒိတေံ အလဵုအသဳပၞာန်အုပ်ဓုပ်ဍုၚ်ဂှ် ညးတအ်ဟွံဒးစိုတ်မံၚ်ရ။ဗော်ပိုဲမွဲဓဝ် လေဝ်ဟွံသေၚ်ပုဟ်။ ကွာန်မၞုံပ္ဍဲတွဵုရးကောန်ဍုၚ်အရၚ်သီုဖအိုတ် မပတံကဵုတွဵုရး ကချၚ် ၊ကရေၚ်၊ မန်၊သေံဇၞော်တအ် အခေါၚ်စုတ်မာဲဟွံမွဲပုဟ်။ အတိုၚ်သၞောဝ်ဒက်ပတိုန်ကၟိန်ဍုၚ်ဍေံ ဍေံတအ်ကၠောန်ပေဲါရုဲမာဲဂှ်တှေ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်လဵု ဂွံဒုၚ်တဲမာန်ရော။ ဝိုၚ်သောၚ်ကလး ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် လတူခုၚ် ပိက္ဍိုပ်တက်ကျာ ဟွံမွဲပုဟ် လၟုဟ် အလဵုအသဳပၞာန် ကၠောန်သ္ပပေဲါရုဲမာဲဂှ် နနဲလဵုမှလေဝ် ဟွံလုပ်ပ္ဍဲသၞောတ်ဝ်
ဒဳမဝ်ကရေဇြဳဇေတ်ဇေတ်ပုဟ် ။
မူဝါဒ တၠအဝဵုပၞာန် ဓမံက်ထ္ၜးလဝ်ဂှ်မွဲဗီု ကၠောန်သ္ပဂှ်မွဲဗီု ဟွံကိတ်ညဳကဵုဗဗွဲသၞောဝ်ဂှ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်လ္ၚဵုတအ်ဂှ် ဒုၚ်တဲဟွံမာန်ပုဟ် ဂှ်အဲဂွံမိၚ်ကေတ်မံၚ်ရ။
ကောန်တၠဒဒိုက်မၞုံပ္ဍဲဗဒိုပ် ဗါန်တေၚ်ယၚ်ဏအ် သီုဖအိုတ်ဂှ်တှေ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ကၠုၚ်နူကဵု ကၟိုန်ဍုၚ်ဗၟာၜိုတ် ၄၀၀၀ တၠပြၚ်မံၚ်ဏောၚ်။ မၞိဟ်နွံအဏအ်သီုဖအိုတ်ဂှ်တှေ် လ္ၚဵုဂှ်အခေါၚ်စုတ်မာဲနွံ။ လ္ၚဵုပၠန်အခေါၚ်စုတ်မာဲဟွံမွဲပုဟ်။ မပတံကဵုဂကောံဒစဵုဒစး အလဵုအသဳပၞာန်တအ်တှေ် အခေါၚ်စုတ်မာဲဟွံမွဲမံၚ်ရရ။ ဟိုတ်ဂှ်တုဲ ပ္ဍဲပေဲါရုဲမာဲဏအ်ဂှ် ညးဂှ်မာန် ညးဂှ်ကျ ညးလဵုလေဝ် ဂွံဂၠာဲသွဟ် ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်မာန်ဂှ် ဟွံမွဲပုဟ်။ သီုမၞိဟ်ဖအိုတ်ဂှ်တှေ် ဗီုညးထေၚ် ဗီုညးညာတ်ဂှ်တှ်ေ ညးဟီုရ။
အ္စာၝောံ ခန်လွာဆာန်
ယဝ်ခါရ ပေါဲရုဲမာဲဒဒှ်ဍာံမ္ဂးတှေ် စုတ်မာဲကဵုဗော်မန်ဇကုလေဝ် မံၚ်ဒၟံၚ်အဏအ်ဂှ်တှေ် မာဲဟီုဂှ်ဟွံကေၚ်ဆဵုမွဲလှေ်ပုဟ်လေဝ် ဂွံမိၚ်ကေတ်သကအ်ရဲတအ်မိၚ်တုဲတှေ် မိက်ဂွံစဴစုတ်ဒၟံၚ်ဖိုဟ်ရလေဝ် စိုတ်အဲဟီုဂှ် ပေါဲရုဲမာဲဏအ်ဂှ်ဒှ်ဟွံမာန်ပုဟ် စိုတ်အဲလၟုဟ်ဂှ်တှေ် အလဵုအသဳပၞာန်ဗၟာတအ် ဍေံတအ်သုၚ်စောဲဒၟံၚ်အဝဵုပၞာန်ဍေံတအ်သၟး ပေါဲရုဲမာဲဏအ်ဒှ်ဟွံမာန်၊ စိုတ်အဲတှေ်ဍေံတအ်ဟွံဗက်စအတိုၚ်ဍေံကဵုသတိပါၚ်ဂှ်ပုဟ် မုဟိုတ်ရောဟီုတှေ် ပ္ဋဲသၞာံတေအ်ဂှ်လေဝ်ဍေံဟီုကၠောန်ပေါဲရုဲမာဲတုဲ ဟွံဒှ်ဟဂှ် အတိုၚ်သၞောဝ်သၞောတ်ဍေံတအ်ဂှ် ဗီုကဵုသွက်ကောန်ၚာ်တအ်ဂွံတိုန်အာဘာတုဲ ဍေံဟီုကဵု အ္စာၝောံဍေံတအ် ဗက်ပထောံသၞောဝ်ဂှ်ဍေံတအ်ဖျေံလဝ်ဖိုဟ်ရ၊ စိုတ်အဲတှေ် လ္တူပေါဲရုဲမာဲဏအ် ဗော်ဒဒှ်ဗီုဂှ်ကီုဏေါၚ် ဂွံမိၚ်ကေတ်ပရိုၚ်စုတ်မာဲဂှ် ဟွံလအ်ရ၊ ယဝ်ခါရ စုတ်ခတာပ်တှေ်စုတ်ဂှ်စုတ်တွဵုရ ယဝ်ခါရ လ္ပာ်မန်ဟီုတှေ် မုဒှ်ဒှ်စုတ်ကဵုမာန်ဏေါၚ် ယဝ်ခါရ ဟွံဂွံစုတ်လေဝ်ဟီုလ္ပာ်ဇကုတှေ် ဒးဒုၚ်ယအ်အာမမာဲမွဲမကီုရ အဲဂွံဆဵုလဝ်နမတ်ဂှ်တှေ် လ္ပာ်နေဝ်ပိုဲတေံဂှ်ဍေံစွံမာဲတုဲ ဍေံကဵုခရက်စုတ်ဂၠံၚ်ဍေံတွဵုရ ယဝ်ရခရက်ကဵုဍေံတံဟွံသေၚ်ဂှ်တှေ် ဍေံဟွံခရက် ဍေံကဵုခရက်ဗီုကဵုဒးဓရတ်ကောန်ကွာန်တအ်ရ၊ နကဵုစိုတ်ပိုဲတှေ် မၞိဟ်ပိုဲနွံပၟိက်ဂှ်ရဲမိက်ဂွံခရက် ဆဂးနကဵုအဝဵုဍေံဂှ်ဟွံကဵုခရက် အခိၚ် ၂၀၀၈ ဂိတုမေ ကောန်ကွာန်ဂှ်ဍေံမံၚ်မွဲသၠာတ် ဥက္ကဌကွာန်ဂှ်ဒးမံၚ်ကြပ်ကလာမာဲ ကောန်ပၞာန်ဍေံဂှ်မံၚ်ဒၟံၚ်မွဲကရေက် ပြည်သူ႔စစ်ဂှ်မံၚ်မွဲကရေက် ဍေံစွံလဝ်တၞးလိက်ဂွံဒၟံၚ်ဂတကလာမာဲဂှ် ယဝ်ခရက်မဂးတှေ် ဍေံမတေၚ်ကဵုခရက် သွက်ဍေံတံ အတိုၚ်ရဲကွာန်ဖိုဟ် မွဲဟေၚ်စုတ်လဝ်မာဲ အဲဂှ်ဂှ်ဥက္ကဌကွာန်ဂှ်ကလေၚ်ဗျိဒေါန်ပၠန် အကာဲအရာလၟုဟ် ဗော်မန်ပိုဲလေဝ် ချဳဒရာၚ်ဒၟံၚ်ကီုတုဲ ၜိုန်ရဍေံကြပ်ပေၚ်မၞိဟ်ဖေက်က်ဟွံကွေံမှ ခရက်ကဵုဍေံ မၞိဟ်ကၠောန်သွက်ဂကူဇေတ်တ်ရတှေ် ဟွံဒုၚ်ပုဟ်၊ ဗီုလၟုဟ်ပတှေ်ဗော်မန်တအ် စန်ဒက်ဒၟံၚ်ဂှ်တှေ် ဗီုဇကုဒးစိုတ်ဂှ် ခရက်ကေတ်ဂွံရ။