ရန်ကဵု သၟာကမၠောန်ဆုဲပြံၚ် ကၠုၚ်လုပ်ကၠောန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲတွဵုရးမန်ဏအ်တုဲ ဖန်ဇန်လဝ် သွက်ဂွံကၠောန်ကဵု စရၚ်သ္ၚိကၟိန်အိန်ထံၚ်ဂှ် က္လေၚ်သ္ၚဳဂၠိပ် ဗ္စာရဏာကဵုမွဲဝါညိ ဂကောံမန်ဂလိုၚ် ပ္တိုန်လိက် အာတ်မိက်လဝ် ကုသ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော်တွဵုရးဍုၚ်မန်ရ ဂွံတီကေတ်။
ကိစ္စဏအ်ဝွံ ဟိုတ်နူ ဍေံဘပလ ဖန်ဗဒှ်ကဵုဓဝ်ဗဟေက် ကုကောန်တွဵုရးမန်တအ်ဂှ်ရ ညံၚ်ဂွံ က္လေၚ်သ္ၚဳဂၠိပ် ဗ္စာရဏာကဵု အစဳဇန်ဏအ်ဂှ် ပူဂဵု နူဂကောံဂမၠိုၚ်တအ် ထ္ပက်စၟတ်တဲ အာတ်မိက်ဏာရ သာ်ဝွံ ဂးလဝ်ပ္ဍဲလိက်ဂှ်ရ။
နာဲတဝ်ပၞးအံၚ် ဥက္ကဌ ဂကောံသၟတ်မန် ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်ဂှ် “ကိစ္စဏအ် ဒှ်အန္တရာဲ သွက်ဂကူမာန်ဏောၚ်။ ဒှ်ပွအုပ်ဓလီု လ္တူကောန်ဍုၚ်အရၚ် နကဵုဝါဒမဟာဂကူဏောၚ်။ ကိစ္စဏအ် နူအလဵုအသဳ ဒိုအ်ကဵုညိ အာတ်မိက်ဏာ” သာ်ဝွံ ဟီုလဴကဵု ဌာန်ပရိုၚ်ဗၠးၜး ကောန်ဂကူမန်ရ။
သၟာၚ်နူဂှ်ပၠန် နကဵုအလဵုအသဳရးမန် ဒုၚ်ဆဵု ဒုၚ်သဳကၠဳကဵု ဂကောံညးတအ်ညိဂှ်လေဝ် အာတ်မိက်လဝ်ကီုတုဲ ကိစ္စအစဳဇန် ကၠောန်ပ္တိတ်ကဵု စရၚ်သ္ၚိကၟိန်အိန်ထံၚ်ဏအ် ကၠးကၠးခ္ဍးခ္ဍး ဟွံလးထ္ၜးကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်မ္ဂး ဆက်ဖန်ဇန်အာ ပေါဲထ္ၜးဆန္ဒ နကဵုဒြဟတ်ဇၞော်ဇၞော်ဏောၚ်ဂှ်လေဝ် ညးဆက်ဟီုရ။
မၞိဟ်က္ဍိုပ် ဂကောံမန် ၁၆ ဂကောံကဵု ပူဂဵုတၞဟ်ဟ်တအ် ထ္ပက်စၟတ်တဲတုဲ နကဵုတၚ်အာတ်မိက် (၇) တၚ် ပလံၚ်ဗ္စိုပ်လဝ်ကဵု ဂအုပ်ဝန်ဇၞော်ရးမန်တုဲ ကရောံဂှ် နကဵုတၞးဆာဲ ပလံၚ်ဗ္စိုပ်လဝ်ကဵု ကုသမ္မတကၟိန်ဍုၚ်၊ ကုဒဝ်အံၚ်သာန်သုကျဳ၊ ဝန်ဇၞော် ပရေၚ်ကေၚ်ကာ ကောန်ဍုၚ်အရၚ် အဆံၚ်ကၟိန်ဍုၚ်၊ ကုကၠတ်ထဝ် အဆံၚ်ၚ် သီုကဵု ဌာနဝန်ဇၞော် ကေၚ်ကာအပ္ဍဲဍုၚ်ကီု ဂွံဆဵုကေတ်ရ။
လၟိဟ်မၞိဟ် ပြံၚ်လုပ်ကၠုၚ် အပ္ဍဲတွဵုရးမန် ဂၠိုၚ်ဂၠေၚ်တိုန်ဗီုဏအ်ဂှ် ဍေံအုပ်ဓလီုအာ လ္တူလၟိဟ်ကောန်ရးမန် မူလဘူတဏောၚ် ဒှ်တုဲ ကြဳဇှ်သိက္ခာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကောန်ဍုၚ်အရၚ် အပ္ဍဲတွဵုရးမန်ဏအ်ဂှ်လေဝ် လှီုဇြအာဏောၚ်။ အိုတ်ကၞောတ် ဍေံပ္တဝ်အာကဵု ပဋိပက္ခကောန်ဂကူ ဍေံဖန်ဗဒှ်ကဵု အဓိကိုရ် ပရေၚ်ဂကူမာန်မံၚ် ဟိုတ်ဂှ်ရ စၟဳစၟတ် ခ္ဍိုဟ်ဂြိုက် ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်တုဲဟေၚ် ဖန်ဇန်တှေ်ခိုဟ်ဏောၚ် သာ်ဝွံ ချူလဝ်ပ္ဍဲလိက်ဂှ်ရ။
တုဲပၠန် နူကဵု ဌာန (လူဝၚ်မှုကြီးကြပ်ရေးနှၚ့် ပြည်သူ႕အၚ်အားဦးစီးဌာန) ယဝ်ကၠောန်ပ္တိတ်ကဵု စရၚ်သ္ၚိကၟိန်အိန်ထံၚ်မ္ဂး မၞိဟ်မွဲမွဲ စရၚ်သ္ၚိကၟိန်အိန်ထံၚ် ညံၚ်ဂွိုအ်ဒှ်အာၜါပိဂှ် ဒးစွံကဵုသတိကီုဏောၚ်၊ အကြာ ရဲကလောန်ပြံၚ်လုပ်ကၠုၚ်ဏအ် ညံၚ်ဟဂွံဒှ် အမှုအရာဂှ်လေဝ် ပရေၚ်တာဒၞါ ဗ္တိုက်သၟး ဂဥုဲၜူမာဲဂှ် သ္ပဇြိုဟ်နက်တုဲ ဒးကၠောန်ကဵုကီုဏောၚ် သာ်ဝွံ ညးဇၞော်ကွာန်မွဲတလ နူပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ် ဟီုရ။
ဥူအံၚ်နာၚ်မဵု သ္ကိုပ်အုပ်ဓုပ် ဂအုံကွာန်အစေန် ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်ဂှ် “ စရၚ်ရဲလုပ်ကၠုၚ်ကၠောန်ကလောန် ပ္ဍဲဒေသဏအ်ဂှ် ပိုဲဗက်ကေတ်လဝ် စရၚ်ဇၟာပ်ဒၞါဲရ။ ကၠောန်ကဵု စရၚ်သ္ၚိကၟိန်အံၚ်ထံၚ်ဏောၚ် နူ (လဝက) ဟီုလဝ်။ လၟုဟ် လဝက စှေ်ပ္ဍဲဒေသတအ်ဂှ်တုဲ ကၠောန်ကဵုမံၚ်ဣရ။ ဆ္ဂး ဟွံစိုပ်ကွာန်ဏအ်ဏီ” ဟီုလဴကဵု ဌာန်ပရိုၚ်ဗၠးၜးမန်ရ။
ရဲဂၠာဲကၠောန်ကလောန်တအ်ဏအ် စိုပ်ကၠုၚ်အပ္ဍဲဒေသတုဲ ဍေံဟွံၜိုဟ်သိုဟ်ဗီုတုဲတုဲကၠုၚ်တေံ၊ ကမၠတ်ကီု၊ မၞိဟ်ပၠံၚ်ၜးဒြပ်ကီု၊ အမှုဂစိုတ်မၞိဟ်ကီု၊ကလောန် သွံရာန်ဂဥုဲၜူမာဲကီု၊ အမှုပလီုကောန်ဗြဴကီု၊ အမှုဘပလကီု ဂၠိုၚ်ဂၠၚ်တိုန်မံၚ်ရဂှ်လေဝ် ညးဟီုထ္ၜးကီုရ။
ပ္ဍဲအစဳဇန် ကၠောန်ကဵုစရၚ်သ္ၚိကၟိန်အိန်ထံၚ် မတၞီလုပ်လၟိဟ် ပ္ဍဲကိုန်အစဳဇန် ၁၀၀ တ္ၚဲ အလဵုအသဳ တွဵုရးမန်ဂှ်ဝွံ သွက်ညးလုပ်စိုပ်ကၠုၚ် လ္တူနူ (၆) ဂိတုကဵု (၈) ဂိတုဂှ် ကၠောန်ကဵုစရၚ်သ္ၚိကၟိန် ဗွဲယာယဳကၠာတုဲ သွက်ညးလုပ်စိုပ်ကၠုၚ် လ္တူနူ (၅) သၞာံတအ်ဂှ်မ္ဂး ကၠောန်ကဵုစရၚ်သ္ၚိကၟိန်အိန်ထံၚ် ပေၚ်ၚ်ဏောၚ် ဂွံတီကေတ်ရ။
အတိုၚ်စရၚ်သ္ဂာတ္ၚဲ သၞာံ ၂၀၁၄ ဂှ်မ္ဂး ပ္ဍဲတွဵုရးမန်ဝွံ ပၞောဝ်ကဵု လၟိဟ်မၞိဟ် နွံဒၟံၚ် ၜါစှော်ကိုဋ်ပြၚ် (၂,၀၅၄,၃၉၃) ဂှ် နဗဗွဲသၞောဝ်ကီု ဟွံဗဗွဲသၞောဝ်ကီု တိတ်ကၠောန်စဒၟံၚ်ဍုၚ်မ္ၚးဂှ် နွံ ပန်ကိုဋ်ကဵု ၜါဠက်ပြၚ် (၄၂၆,၅၈၆) ဂးရ။အပ္ဍဲတွဵုရးမန်ဏအ် ရဲလုပ်ကၠုၚ်ကၠောန်ကလောန် ကဵုလဝ်စရၚ်တုဲတအ်ဂှ် နွံ ၃ ကိုဋ်ကဵု ၄ ဠက်ပြၚ် (၃၄၂,၁၈၉) ရဂှ်လေဝ် ဂွံတီလဝ်ကီုရ။