ပ္ဍဲအမှု သၞာဲဒဴပၞာန်မွဲတၠ သၠေဟ်ဒမၠတုဲ ပန်ဂစိုတ်လဝ် ကောန်ကွာန်ပါၚ်မၚ်ဂၠန် ၂ တၠ ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်သမၠုၚ်ကျာ တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် နကဵုကမ္မေယှန် အခေါၚ်အရာမၞိဟ် အခေါၚ်လုပ်ဆေၚ်ဆက်ဟွံမွဲ သာ်ဝွံ ပ္ဍဲတ္ၚဲဒးဒုၚ်ပန်ဂစိုတ် ပေၚ် ၆ ဂိတု ကၠောန်သ္ပဏာ ပေါဲသောၚ်က္လးလိက်ပရိုၚ်ဂှ် ဒံက်တာညာဏ်ဇြဝ် နူကမ္မေယှန်အခေါၚ်အရာမၞိဟ် ဍုၚ်ဗၟာ လဴက္လးကဵုရ။
ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဏံ ဟိုတ်နူဟိုတ်နာနာ မပ္တံကဵု ဘဲပၞာန်၊ ဘဲဒးဒုၚ်သီ တိဗ္ၚကၠံသွဝ်၊ ဘဲဒးဒုၚ်ဝးပလီုအခေါၚ်အရာမၞိဟ် တံတုဲ ညးဒးလသာထောံသ္ၚိဌာန် အာဲဒဳပဳ (IDP) ဗၞတ် ၃၅၀၀၀ ပြၚ် လုပ်ဗ္ဒမံၚ် ပ္ဍဲဒေသတိဍာ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတံ သွက်ဂွံက္လေၚ်စဴ ဌာန်ဒေသဇကုဂှ် အကာဲအရာဟွံကဵုဏီ သာ်ဝွံ ညးချဳဒရာၚ်ပရေၚ်အခေါၚ်အရာမၞိဟ် မပ္တိတ်လဝ်လိက် ဒုၚ်စဳရေၚ် ‘ဘဝ ညးမွဲဟွံတီ’ (လူမသိသူမသိဘဝများ) တံ ဂးရ။
ပ္ဍဲအရာကၠောန်စရၚ် သွက်ဂွံပ္တိတ်ကဵုစရၚ်သ္ၚိကၟိန်ရဲဆုဲပြံၚ် အတိုၚ်ကိုန်အစဳဇန် ၁၀၀ တ္ၚဲအလဵုအသဳဂှ် မၞိဟ်နွံပၟိက် မိက်ဂွံဖျေံသဇိုၚ်တန်တဴဍာံဍာံ ပ္ဍဲတွဵုရးမန်ဂှ် လၟိဟ်သ္ၚိကၟိန် နွံ၂၄၀ သ္ၚိကၟိန် သာ်ဝွံဂွံတီကေတ် နူဌာနက္ဍိုက်ပ် ကောပ်ကာဲဆန္ၜန် စရၚ်မၞိဟ် လုပ်တိတ် ကေုာံ ဆန္ၜန်စရၚ်ဒြဟတ်ကောန်ဍုၚ် (လဝက) တွဵုရးဍုၚ်မန်ရ။
ကမ္ပဏဳ JUNE CEMENT INDUSTRY လုပ်သိုၚ် ရုၚ်စက်တိဗုတ်တၟိ ပ္ဍဲဒေသဒဵုသာဲ ပွိုၚ်ဍုၚ်ကျာ်မြဟ် တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် ဒုၚ်တဲဟွံမာန် ဒ္စဵုဒ္စးပေၚ်ၚ်ရ၊ တုဲပၠန် တိဗ္ၚရာန်ကေတ်လေဝ် နူကောန်ဒေသတံဂှ်လေဝ် နူကဵုကမ္ပဏဳ ညံၚ်ဂွံက္လေၚ် ပအပ်ကဵုတၠတိတံပၠန် ရဴသာ်ဝွံ ကောန်ဒေသ (၁၈၇၃) တၠတံ ထ္ပက်စၟတ်တဲတုဲ ပ္ဍဲဂျူလာၚ် ၁၁ ဂှ် ပလံၚ်ဗ္စိုပ်လဝ်လိက် ကုသမ္မတကၟိန်ဍုၚ်ရောၚ် ဂွံတီကေတ်ရ။
ကိစ္စအမှုဗိုလ်ဇၞော် နူကဵုဒပ်ပၞာန်ဗၟာမွဲတၠ မှာရာဂးတုဲ ပန်ဒးအာကောန်ကွာန်၂ တၠ ပ္ဍဲကွာန်ပါၚ်မၚ်ဂၠန်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်သၠုၚ်ကျာ တွဵုရးဍုၚ်မန် အပ္ဍဲဂိတုမာတ်တုဲကၠုၚ်တေံဂှ် ဒဵုလၟုဟ် နူကဝ်မယှေန်အခေါၚ်အရာမၞိဟ် ကၟိန်ဍုၚ် လလောၚ်ပ္တိတ်ပရိုၚ်ဟွံမာန်မွဲသာ်ဏီရောၚ် ဂွံတီကေတ်ရ။
ဂကောံဒမၠ အလောန်ကဵုအသိုၚ် ကောကဵုဒေံၜါ က္ဍိုက်ပ် ချဳဒရာၚ်မံၚ် ပ္ဍဲဒေသရေဝ်သမၠုၚ်ကျာ တွဵုရးမန်ဂှ် ခြာဟွံလအ် လုပ်ဖျေံလွဟ်ဏောၚ်ဒှ်တုဲ လၟုဟ်စဳဇန်မံၚ်ဖိုဟ် ရဲဒေသတအ်ဟီုရ။
ဂိတုဂျောန် ၂၆ ဂှ် ဒှ်တ္ၚဲဗ္တိုက်ပလီု ဂဥုဲၜူမာဲ အလုံဂၠးကဝ်ဏောၚ်တုဲ စိုပ်တ္ၚဲဂှ်မ္ဂး ဇာနှိက်သၟတ်မန် (ရေဝ်) ကီု၊ခမဳသၚ်ဇၞော်ဇၞော်ကေုာံ သၚ်သၟတ်မန်ကီု က္ဍိုက်ပ်တုဲ ကၠောန်အာ ပေါဲဒ္စဵုဒ္စး ဂဥုဲၜူမာဲ ပ္ဍဲဍုၚ်ရေဝ်ဏောၚ် ဂွံတီကေတ် နူကမ္မတဳဖန်ဇန်ပေါဲဒ္စဵုးဒ္စး ဂှ်ရ။
ဂကောံမှာဇန်ကေုာံ ရဲသၟာဗ္ၚ နွံပ္ဍဲဒေသမန်တအ် ကၠောန်ကၠုၚ်လဝ် ပေါဲသဳကၠဳလှာဲဂတးလညာတ် တုဲကၠုၚ်တေံ လ္တူ သွဟ် သ္ဂုတ်သွာတ် တိတ်ကၠုၚ်နွံပေါဲသဳကၠဳတအ်ဂှ် ပကောံကၠေံ နဒဒှ်လိက်ဒုၚ်စဳရေၚ် ဖအောဝ်ဆဝ်မ္ၚုဟ် ဆေၚ်ကဵုအခေါၚ်အရာ တိဗ္ၚတုဲ နူဌာန်ဒ္တန်ဒက်ပ္တန်အခေါၚ်အရာမၞိဟ်ပ္ဍဲဍုၚ်မန် တက်တရးပ္တိတ်လဝ် ပ္ဍဲဂိတုဂျောန် တတိယသတ္တဏအ်တုဲရ။
လ္ပာ်ပွိုၚ်ဍုၚ်ပံၚ် တွဵုရးမန်တေံ သတ္တဟတုဲကၠုၚ်ဏအ် ဗြဲဇၞော်ရိုပ်တုဲ တိ ကဵု ဗ္တဳ နူကဵုမာၚ်တၟံ Long Life Aggregate Mining Co.Ltd တေံ ဟိုတ်နူဇွောဝ်စှေ်ကၠုၚ် ကရောံဍာ်ကြုၚ်ဂှ်ရ ကြုၚ်ကွာန် (ဥတ္တံတား) တိ ဗ္တဳဆိုအ်ကၟာတ်အာတုဲ သ္ၚိကေုာံ တိဗ္ၚတအ် ဍာ်ကလိုပ်အာရ။
ပ္ဍဲဂိတုဂျောန် (၁၁) ပယာံ တ္ၚဲစေၚ် ၜိုတ်ပိနာဍဳကဝက် (၃း၃၀) ပ္ဍဲကၠအ်ထ္ၜိုတ်မွဲ သမၠုၚ်ကျာကွာန်အၜဝ် (ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ် တွဵုရးဍုၚ်မန်) ဂှ် ၚာ်ဗြဴ အဝဲ (၉) သၞာံ ကွးဘာတန်မူလ ဒးဒုၚ်ပရံကာမကဵု နာဲမေန်ဥူ (က) အဗု အယုက် (၂၄) သၞာံ ဒၟံၚ်မွဲကွာန်ရ ဂွံတီကေတ်။