ဒဵုဗျူ
ဂိတုမေ ၁၁ တ္ၚဲစန်၊ ၂၀၂၀

ခေတ်တ္ၚဲဏံ အခိၚ်ကပ်တ္ၚဲဏံ ပိုဲတအ် ဂွံတီကေတ် ဝေါဟာရၜါမ လံက်ဒံၚ်ကဵု ရဳအိုဝ်ပေန် (lock down and reopen) ဗွဲဘာ သာအေၚ်ဂလိက်ရ။ ဆဂး ညးဂှ် ကၟာတ်ဂွံ၊ ညးဂှ် ကလေၚ်ပံက်ဂွံဂှ် ဒးဟီုဂးညးသကအ် စပ်ကဵုသၞောတ်ဝ် အုပ်ဓုပ်ဍုၚ် တၟာဂ လိုၚ်ရ။ အဝဵုကောန်ကသအ် ကၟာတ်ဂွံ ကလေၚ်ပံက်ဂွံဝွံ သွက်ဍုၚ်ဖိဒ္ဒရာတအ် ပၟိက်ဇၞော်လောန်ရ။ သၞောတ်ဖိဒ္ဒရာဟွံ သေၚ်မဂး ခက်ခုဲဟၟဲရ။
ဍုၚ်ဗၟာဂှ် ၜိုန်ရဒှ်ဍုၚ်ဖိဒ္ဒရာကီုလေဝ် ဟိုတ်နူဒ္ဂေတ်မံၚ် ဗီုပြၚ်မွဲကၟိန်ဍုၚ်ဂှ်တုဲ အလဵုအသဳတွဵုရးတအ် ၊ အလဵုအသဳရးဇၞော် (တိုၚ်းဒေသကြီး)တအ်ဂှ် ညးတအ် ဟွံဂံၚ်ဒစဵုဒစးကဵု အံၚ်ဆာန်စုကျဳရ။ အဝဵုညးတအ်ဟွံမွဲရောၚ် ပြာကတ်ရ။ ပညဳလေဝ် ဟွံဒးပညဳလညာတ်ညးသကအ်ကီုရ။
အဝဵုလံက်ဒံၚ်ကဵု ရဳအိုဝ်ပေန် ယဝ်ရပ္ဍဲတွဵုရးတအ် ရးဇၞော်တအ် နွံဗၞတ်ထေက်ကြိုက်မဂး ၜိုန်ရဟီုသၞောတ်ဖိဒ္ဒရာဂွံကီုလေဝ် ညိရောဟၟဲမဂး ဖိဒ္ဒရာလေဝ် ညိဟၟဲဟီုဂွံရ။ ကၟိန်ဍုၚ်အမေရိကာန်ဂှ် ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵုတိဍာ် ၊ ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဂှ် ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵု ကောန်ဂ ကူတအ်ကဝက်ကဵု ဂကူဗၟာတအ်ကဝက် ဟီုမာန်ရ။ ပ္ဍဲရးဇၞော်ထပှ်တအ်ဂှ်လေဝ် ညးတအ်ဟွံဂံၚ်ဒစဵုဒစးကဵု အလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ် ကီုရ။
ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်အမေရိကာန်ဂှ် ညးအုပ်ဓုပ်တွဵုရးတအ်ဂှ် ၜိုန်ရဒှ်မံၚ်နူဗော်ရိပါဗ္ဗလဳကေန်ကီုလေဝ် ညးတအ်ဟွံကလၚ်အမိၚ်သမ္မတ ဖအိုတ်ရ။ ရံၚ်ကဵုအကာဲအရာတွဵုရးညးတအ်တုဲ ညးတအ်ကၠောန်လေဝ်နွံ၊ ပညဳပညပ်ကဵု အလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ်တုဲ ဒးကၠောန် လေဝ်နွံရ။ ဆဂး ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာဂှ် ပါလဳမာန်တွဵုရးတအ် ရးဇၞော်တအ် ညးမွဲကီု ဟွံဂံၚ်ဒစဵုဒစးကဵု အမိၚ်အံၚ်ဆာန်စုကျဳ၊ ညးမွဲကီု ဟွံဂံၚ်ကၠောန် ဗီုညးတအ်နွံပၟိက်ရ။
သၞောတ်ဖိဒ္ဒရာပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာဂှ် ဟွံတဝ်အာကဵု ဗီုပြၚ်ပါ်ပရအ်အဝဵု အကြာပါလဳမာန်တွဵုရးကဵု ပါလဳမာန်ကၟိန်ဍုၚ်ရ။ ပ္ဍဲကေၚ်ကာပေဲါ ပၞာန်ရခေၚ်ဂှ် သက်သဳဇၞော်အိုတ်မွဲရ။ အလဵုအသဳတွဵုရးတအ် အခေါၚ်ဖန်ဖက်ဟၟဲမဂး အောန်လောန်မဂး သၞောတ်ဖိဒ္ဒရာဂှ် ပၞော်ယီုအောန်လောန်ဂှ်တုဲ ကၞောတ်တဲ ဍေံဒှ်အာဗီုပြၚ် ပါ်ထကးကရေက်တိတ်အာမာန်ရ။
အလဵုအသဳဗဟဵုတအ် အဝဵုဒးအောန်နူကဵုတွဵုရးတအ်ရ။ ဆဂး ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာဂှ် အဝဵုအလဵုအသဳဗဟဵုဂှ် ဇၞော်လောန်ဂှ်တုဲ ဍေံဒးစဵုဒ စးမံၚ်ကဵု ဗီုပြၚ်ဖိဒ္ဒရာ မခိုဟ်ဆာဲမွဲရ။ ရဲကၠောန်ကမၠောန် အလဵုအသဳတွဵုရးတအ်ဂှ်လေဝ် နကဵုအမိၚ်အလဵုအသဳဗဟဵုကၟိန်ဍုၚ် ဒးပြံၚ်အာပြံၚ်ကၠုၚ်ကီုရ။ အုပ်ဓုပ်မံၚ် ဗီုပြၚ်ဖိဒ္ဒရာဟာ ဗီုပြၚ်မွဲကၟိန်ဍုၚ်ဟာဂှ် ပိုဲတအ် ဒးကၠးလဝ်ဂှ်တုဲ ယဝ်ရဗၠေၚ်တိတ်အာ နူပၞောန်ဖိဒ္ဒရာမဂး အခေါၚ်ဒစဵုဒစး ဒးနွံရ။ ယဝ်ဟၟဲမဂး ဖိဒ္ဒရာဂှ် နွံပ္ဍဲပါၚ် ပ္ဍဲစက္ခူဟေၚ်ရ။
အလဵုအသဳတွဵုရးတအ် ဒစဵုဒစးကဵု အလဵုအသဳဗဟဵုဖိဒ္ဒရာတုဲ ဒးဒုၚ်ပလှ်ပတိတ်ထောံမဂး ဣဝွံဂှ် ကော်ခဴစ ဖိဒ္ဒရာဟွံသေၚ်ရ။ သွက်ကံကုသဵု အလဵုအသဳတွဵုရးတအ်ဂှ် ပါလဳမာန်တွဵုရးတအ် ဒးဖန်က်ရ။ ထ္ၜးဟိုတ်စလာဘ်သကာတုဲ အလဵုအသဳ တွဵုရးတအ် ရးဇၞော်တအ် ဒးဒုၚ်ဖျေံထောံအဆံၚ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ဂၠိုၚ်ဂှ်တုဲ အကာဲအရာဝွံ ဒှ်ဟွံဂွံရ။
ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်ပိုဲဂှ် သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်တအ် ဟွံပေၚ်စိုတ်ကဵု အလဵုအသဳဗဟဵုဗၟာ စပ်ကဵုမၞိဟ်လုပ်ကၠုၚ်ဖျေံသဇိုၚ် ပ္ဍဲတွဵုရး ပိုဲတအ်ရ။ ဂကူဗၟာတအ် ကၠုၚ်ဖျေံသဇိုၚ် ပ္ဍဲတိဍာ်ဍုၚ်မန်ပိုဲဂှ် လောဲမံၚ်ညံၚ်စဗြာတ် ဟွံဒးသံက်ခၞော်ဂှ် သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်ပိုဲ တအ် ကေုာံ ညးဍုၚ်ကွာန်မန်ပိုဲတအ် ဟွံပေၚ်စိုတ်လးလးရ။ ဂတဏံ ပြဒ္ဒညာဏံ ဍောတ်နူကဵုပြဒ္ဒညာရခေၚ်တအ်လၟုဟ် ရောၚ် အဲဟွံညာတ်လဝ်ရ။
ဗီုအလဵုအသဳဗဟဵု ကၟိန်ဍုၚ်ဂကူဗၟာတအ် ဒးစိုတ် ဖျေံမံၚ်ပဝ်လဇြဳကဵု တွဵုရးကောန်ဂကူတအ်ဂှ် ဗွဲပၞာန်မဂး ပိုဲဂွံဆဵုကေတ်မံၚ် ပဋိပက္ခ ပ္ဍဲရခေၚ်ဂှ်တုဲ ဗွဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မဂး ပိုဲဂွံဆဵုညာတ်ကေတ်မံၚ် ပ္ဍဲတိဍာ်ဍုၚ်မန်ပိုဲ နကဵုဗီုပြၚ်သွက်ဂွံၚိတ်ကေတ်ထောံ ကောန်ဂကူလၟိဟ်အောန်တအ်ဂှ်တုဲ မုက်ပၞာန်ၜါသာ် ညးတအ် ဗၟံက်မံၚ်ရုပ်ရဴဝွံဂှ် ဒှ်ဂၠံၚ်တရဴ မဒစဵုဒစးကဵု လညာတ်မဒက်ပတန် ကၟိန်ဍုၚ်ဖိဒ္ဒရာပေၚ်ၚ်ရ။
ပ္ဍဲရးရခေၚ်တအ်ဂှ် စပ်ကဵုပေဲါပၞာန်တွဵုရးညးတအ်တုဲ အလဵုအသဳတွဵုရး ပါလဳမာန်တွဵုရးတအ် အခေါၚ်အဝဵုညိရောဟၟဲရ။ စပ်ကဵုကံကုသဵု ဒပ်ပၞာန်ကောန်ဂကူရခေၚ်ဂှ်မဂး ပါလဳမာန်တွဵုရးရခေၚ် မွဲပါၚ်ဟွံဂံၚ်ပံက်ပါၚ်တုဲ ၜိပ်လဝ်ပေၚ်ၚ်ကီု သီုၚိတ်လဝ်ဍာ်ဂမ္တဴရ။ ပါလဳမာန်တွဵုရးရခေၚ်ဂှ် မွဲသာ်ကၠောန်သ္ပ ဟွံဂွံမဂး ပါလဳမာန်ဂှ် မူအဓိပဲါနွံဏီရော။ အမာတ်ရခေၚ်တအ် ဇၞးလဝ်မာဲဂၠိုၚ်ဂှ်လေဝ် မူအဓိပဲါဟၟဲရ။
ပ္ဍဲဂိတုမေ ၁၁ ဝွံဂှ် ဒုဥက္ကဌဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရခေၚ် နာဲဝေတံၚ် နူပွိုၚ်ဍုၚ်တံၚ်ကုက်လေဝ် ဒးဒုၚ်ရပ်စောဲအမှု နကဵုၝောံ ပိုဒ် ပလီု်ပလာ် ပကီုပရာပ် (အကြမ်းဖက်ဥပဒေ) ၅၀(က) ဂှ်တုဲ ကောန်ဂကူရခေၚ်ၜါတၠတၞဟ်တအ်လေဝ် ဒးဒုၚ်ရပ်အာ အကြာ ဝွံကီုရ။ ပ္ဍဲသတ္တာဟလောန်ကၠုၚ်တေံ သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် နူဗော်အေန်အေဝ်ဒဳတအ် ဒးဒုၚ်ရပ်ဏာ ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်တံၚ်ကုက်ဂှ် နွံဂှ်တုဲ ကိစ္စဏံ ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရခေၚ်တအ် ဟွံဆက်စပ်ရောၚ်ဂှ် ဟီုလလောၚ်လဝ်ရ။
ပရိုၚ်သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရခေၚ်တအ် ဒးဒုၚ်ရပ်ဝွံ ဒှ်ဗဟေက်စိုတ်ကဵု သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် ဇၞော်ကဵုဇြ ဟတ်ရောၚ် ညာတ်ကေတ်ရ။ ဓဝ်ပတှေ်ညးတအ် လတူအလဵုအသဳအေန်အေဝ်ဒဳဂှ်လေဝ် ပၠိုတ်အိုတ်အာမာန်ကီုရောၚ်။ ကောန်ဂကူရခေၚ်တအ် ဗၞတ်ၜိုတ်ၜါကၠံတၠ ဒးဒုၚ်ရပ်စုတ်ဒုဟ် နကဵုအမှုဆက်ဆောံသပုန် ဂကောံပလီုပလာ်ဂှ်တုဲ ၜိုတ်စှ်သုန်တၠဂှ် ဒးဒုၚ်ပျဲပျာံလောန်တုဲ ချိုတ်အာရ။
ပ္ဍဲတွဵုရးမန်ပိုဲဂှ် ကောန်ကမၠောန်ဂကူဗၟာတအ် ဗဒှ်ပတိုန်ကွာန်ဗၟာကီု ကၠုၚ်ကၠောန်စကီုတအ်ဂှ် မွဲလစုတ်ဓဝ် ကလိဂွံအခေါၚ် စုတ်မာဲဂှ်တုဲ သွက်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် မဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵု ဂကူဗၟာတအ်ဂှ် ၜိုန်ရသာအိုတ်အစောန်ကီုလေဝ် သွက်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ် ကွာန်မန်ပိုဲတအ်ကီု ဂကောံမၞိဟ်မန်ပိုဲ လၟိဟ်မအောန်ကီုတအ်ဂှ် ယီုဂြက်မံၚ်အိုတ်ရ။
ပါလဳမာန်တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် ဟိုတ်နူညးစၞးဂကူဗၟာတအ်ဂၠိုၚ်ဂှ်တုဲ ညးတအ် ဟွံဒးသ္ပကေၚ်ကာကဵုမန်တအ်ရ။ ဗီုညးတအ် ဒးစိုတ် ဖန်က်ဂွံမံၚ်ရ။ စိုပ်မွဲတ္ၚဲ ဗော်မန်တအ် ဇၞးမာဲဂၠိုၚ်လဝ်ကဵုဒှ်ကၠာရ စာန်စးအမိၚ်အလဵုအသဳဗဟဵု ဟွံမာန်တုဲလေဝ် ဒးဒုၚ်အာ တဲကဵုဂကူဗၟာ မကၠုၚ်ဖျေံသဇိုၚ် ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်တအ်ဂှ်ပၠန်ရ။
ဂတဏံမန်တအ်ဇၞးမာဲဂှ် ခိုဟ်နူကဵုရခေၚ်တအ်ဇၞးမာဲဏီ ဒှ်မာန်ဟာဂှ် ၜိုန်ရပရဟ်ဟီုဝါတ်ကီုလေဝ် ဆဂး ရခေၚ်တအ်ဇၞးမာဲတုဲ တိဍာ်ရခေၚ်တအ် အာစိုပ်မံၚ်ဒဒိုက်ဇၞော်အိုတ်ဂှ် ပိုဲတအ် ဟွံဒုၚ်တဲ ဟွံဂွံရ။ ဆဂး ကမၠောန်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တအ်ဂှ် ညးတအ် ညံၚ်ဂွံဇၞးမာဲဂှ် ဒးဍိုက်ကၠောန်လၟိုန်ဂှ် ဒှ်သဘာဝမွဲရ။
အလဵုအသဳအေန်အေဝ်ဒဳ အလဵုအသဳဗၟာတအ် ဟွံၜတ်ကဵု ပၞောန်ဖိဒ္ဒရာတုဲ ကၠောန်မံၚ်ဂှ် ၜိုန်ရညးတအ် ထေၚ်ခယျဂး ခိုဟ်မံၚ်အိုတ်အစောန်ကီုလေဝ် ဆဂး အန္တရာဲဇၞော်မံၚ်အိုတ်အစောန်ရောၚ်ဂှ် ဒးတီရ။ ဇကုကွာ်ဂၠံၚ်ဖိဒ္ဒရာဟွံသေၚ်မဂး ဇကုဂှ် ကၠောန်မံၚ်ကမၠောန်ဖိဒ္ဒရာဟွံသေၚ်ရောၚ်။ ရန်တၟံကဵုဂကူဗၟာမွဲဓဝ်ရတုဲ ကၠောန်မံၚ်မဂး သာ်လဵုလေဝ် ဟွံဒှ်ကၟိန်ဍုၚ်ဖိဒ္ဒရာရ။
ကောန်ဂကူတအ် ညာတ်ပရေံကၠုၚ် ပ္ဍဲသၞောတ်ဖိဒ္ဒရာဂၠိုၚ်ခ္ဍၚ် မိက်ဂွံပါ်တိတ်ဂၠိုၚ်ခ္ဍၚ်ဂှ်တုဲ နကဵုအသိၚ်ဂှ် ပေဲါပၞာန်အပ္ဍဲဍုၚ်လေဝ် အသိၚ်ကာတ်ကၠုၚ်မာန်ရ။ ကောန်ဂကူရခေၚ်တအ် ဟိုတ်နူပေဲါပၞာန်ဂှ်တုဲ စိုတ်ဟွံလုပ်စကဵုပေဲါရုဲမာဲဂှ် ဒှ်အဓိပဲါ စိုတ်ဟွံလုပ်စကဵု ဖိဒ္ဒရာဂှ်တုဲ မူမွဲညးတအ် ဂွံပတှေ်ပၠန်ရော။ ညးတအ် ဒးဂစာန်ပါ်တိတ်ဟေၚ်ရ။
အလဵုအသဳဗၟာတအ် ပကောံဖျေံနၚ်မံၚ် ဂကူဗၟာတအ် ကဵုကၠုၚ်ၚိတ်ဂကူမန် ကဵုကၠုၚ်ၚိတ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်ဂှ် ညးမအာ က္ဍိုပ်ဂကူမန်တအ်သီုဖအိုတ် ဟွံပေၚ်စိုတ်ဂှ်တုဲ ကိစ္စဏံ ပါလဳမာန်တွဵုရးဍုၚ်မန်လေဝ် သ္ပလဝ်မ္ၚ္ဇဟ်ပၠန်ဂှ်တုဲ အကာဲအရာဏံ တွဵုရးပိုဲလေဝ် သွက်ဂွံဒှ်ဒုတိယရခေၚ်မာန်ရောၚ်။
ပေဲါပၞာန်ဟီုဂှ် ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵု လညာတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် မဟွံပြေပြံၚ်တုဲ ကတဵုဒှ်ကၠုၚ်အိုတ်ရ။ ယဝ်ရပညဳပညပ်ညးသကအ် ပြေပြံၚ်အာမဂး ပေဲါပၞာန်ဂှ် သ္ၚဳလလမ်အာမာန်ရ။ ဇကုဍိုက်ကဵုဇြဟတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဇြဟတ်ပၞာန်အဝဵုမဂး ပဋိပက္ခဂှ် ဟွံအောန်စှေ်အာရ။ ကၞောတ်တဲ ပက်ဍာ်မဂး ညးဍုက်အဲဍုက်ရ။
ကၟိန်ဍုၚ်အမေရိကာန် ဇြဟတ်ဒပ်ပၞာန်ဇၞော်အိုတ် ပ္ဍဲဂၠးတိဏံရ။ လွဟ်လေဝ် ဂတာပ်ခေတ်အိုတ်ရ။ ကွတ်လေဝ် ဂတာပ်ခေတ် အိုတ်မွဲရ။ ဆဂး လၞိန်ဗပိန်ဗဳယိတ်နာမ်ဟွံမာန်တုဲ ဒးရုပ်သီဖျဴနၚ်ဒပ်လွဟ်ရောၚ် ပိုဲတအ်တီရ။ ဆဂှ်သၟးဟွံသေၚ်ရ။ ပ္ဍဲအ လုံမွဲကၟိန်ဍုၚ်အမေရိကာန် သုသာန်ကောန်ပၞာန် မတိုပ်လဝ်ဇွကောန်ပၞာန်အမေရိကာန် ပ္ဍဲခေတ်ဗိယိတ်နာမ်ဂှ် ပေၚ်ထာတ် မံၚ်ကီုရ။
ပေဲါပၞာန်ဝွံ ညးတအ်ကျအာသၟးဟွံသေၚ် သီုလေၚ်ဒိုက်အာ လမျီုကောန်သဂံၚ်ညးတအ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ်တုဲ တော်ကဵုကောန်ပၞာန် ဗဳယိတ်နာမ် ကေုာံ ကောန်ဂကူကောန်ဍုၚ်ဗဳယိတ်နာမ်ဂမး ၜိုန်ရဟွံဂၠိုၚ်ကီုလေဝ် တော်အာကဵုလၟိဟ်ညးတအ် ဒးပြဟ်လလုဲ ဂှ်မဂး ဟွံအောန်လးလးရ။
ဖိဒ္ဒရာဟီုဂှ် ပ္ဍဲဇၟာပ်ပ်သွာၚ်ဂှ် ပိုဲတအ် ဒးချပ် ပရေၚ်ပါ်ပရအ်အဝဵုရ။ လညာတ်ဟွံမိက်ပါ်ပရအ်အဝဵုဍာံမဂး ဒှ်လညာတ်ဗၠေၚ် တိတ်အာနူဖိဒ္ဒရာဖအိုတ်ရ။ သမ္မတဒေါနေဝ်ထရာမ်ဂှ် ညးတအ် ဟွံမိက်ပရအ်အဝဵုကဵု တွဵုရးတအ်ကီုရ။ ဆဂး တွဵုရးတအ်ဂှ် ညးတအ်ဟွံဒုၚ်ရ။ ဟိုတ်နူအဝဵုအလဵုအသဳညးတအ်နွံဂှ်တုဲ ဒစဵုဒစးမာန်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲတွဵုရးမန်ပိုဲဂှ် ဟိုတ်နူအဝဵုအိန်သွဵု ပ္ဍဲတွဵုရးဟွံမွဲဂှ်တုဲ ပါလဳမာန်ဍုၚ်မန်ဂှ် ဒှ်မံၚ်ညံၚ်ကောန်ရုပ်ဆုရ။ ဣဝွံဂှ် ကလိဂွံအဓိပဲါ ဖိဒ္ဒရာဗျဟ်ဟ် ဟွံမွဲကဵုရှ်ရ။
ဂကူဗၟာတအ် ရးဇၞော်ထပှ်ဂှ် ညးတအ် ဂွံလဝ်တုဲတုဲရကီုလေဝ် ဟွံပေၚ်စိုတ်ဏီဂှ်တုဲ ပ္ဍဲတွဵုရးကောန်ဂကူတအ်ဂှ် ညးတအ်မိက် ဂွံအုပ်ဂလီုမံၚ်ဂၠိုၚ်ၚ်ဏီမဂး လညာတ်ဏံ သာ်လဵုဂွံဒှ်မံၚ် ဗီုပြၚ်ဖိတ်ဒရာဏီဂှ်ရော။ “ကောန်ဂကူတအ်ဏအ်ဂှ် ဒုၚ်လဝ်ယၟု အာတ်မိက်ဖိဒ္ဒရာဂှ်တုဲ စိုပ်မွဲတ္ၚဲ ညးတအ် ကေတ်ဍုၚ်ဗၠးၜးညးတအ်ရောၚ်” လညာတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပ္ဍဲဂကူဗၟာတအ် သာ်ဝွံ ပိုဲတအ်ဂွံဆဵုညာတ်ကေတ် ပြာပြာကတ်တ်ရ။
ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်ပိုဲအခိၚ်တ္ၚဲဏံဂှ် ပါလဳမာန်ဂှ်လေဝ် ဗၟာရ။ ရုၚ်အုပ်ဓုပ်အလဵုအသဳသီုဖအိုတ်ဂှ်လေဝ် ဗၟာရ။ အရေဝ်ဘာသာ လိက်ဘာသာဂှ်လေဝ် ဗၟာရ။ ဣလဵု မဒှ်လက်သန်ဖိဒ္ဒရာဂှ်ရော။ ပ္ဍဲကာတ်လိက်ကောန်ဍုၚ် (မှတ်ပုံတၚ်) ဂှ်ရလေဝ် လိက်ဗၟာမွဲ ကရေက် လိက်မန်မွဲကရေက် ဟွံမွဲဏီရ။ ဣဂှ်လေဝ် ဂကူဗၟာတအ် ဂွိၚ်မံၚ်ဖေက်ပါ်တိတ်ဖိုဟ်ဂှ် အတ္တဇၞော်လောန်လေဝ်ဟီုဂှ် လညာတ်ဖိဒ္ဒရာဟၟဲသက်က်လေဝ် ဟီုဂွံ၊ အုပ်ဓုပ်အာ နနဲဖိဒ္ဒရာဟွံလေပ်လေဝ် ဟီုဂွံဂှ်တုဲ အတိုၚ်ဏံ ဆက်အာမဂး ဖိဒ္ဒရာဂှ် စိုပ်ဂၠးဂတာမှာသၟိတ်ဟေၚ်ရ။
တွဵုရးထပှ်လေဝ် ဇကုကေတ် ရးဇၞော်ထပှ်လေဝ် ဇကုကေတ်တှေ် အရၚ်သွက်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်ဂှ် မူသှေ်ဏီရော။ မိက်ဂွံကေတ်တှေ်ကေတ်၊ အတ္တမိက်ဂွံဇၞော်တှေ်ဇၞော်၊ မိက်ဂွ္ၚံာပ်ကေတ်္ၚာပ်၊ “ဇၟာပ်ဇြဟတ်နွံ ဇၞးဟွံသေၚ်” ဂှ် သုသာန် ကောန်ပၞာန်အမေရိကာန်ဂှ် ထ္ၜးမံၚ်သက်သဳရ။
“ဇၞးတှေ်ဇၞးရ ဆဂး ပ္ဍဲဝၚ်မၞိဟ်ပရမ်ဂၠးတိဂှ် တၞီလုပ်အာဏောၚ်၊ ဇၟာပ်ဇြဟတ်ဇၞော် ဟွံဇၞးရ။ ဇၟာပ်လွဟ်ခိုဟ်လေဝ် ဟွံဇၞးရ။ လညာတ်ဏံ ဇၟာပ်မၞိဟ် မိက်ဂွံကဵုတီ ကဵုစွံအရီုကီုရ” ဂလာန်ဝွံ ဥူလှမျေတ် (ဦးလှမြၚ်႕) မစိုန်ဒှ်တဴ မၞိဟ်နွံအခေါၚ်ဟီုစၞး ဗော်ပ ရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရခေၚ် ဟီုသွဟ်လဝ်ကဵု ဌာနပရိုၚ်မွဲတုဲ ချူလဝ် ပ္ဍဲစၟတ်တ္ၚဲမေ (၉) ဂှ် ဂွံဗှ်လ္ၚတ်ကေတ်ရ။ ဂလာန်ဝွံ ညးဟီုပ ညုၚ်ဏာကဵု ဗီုအကာဲအရာ ပေဲါပၞာန်ရခေၚ် တ္ၚဲဏံရ။
သၞောတ်ဖိဒ္ဒရာဍုၚ်ဗၟာဂှ် ဒးခတာ်မံၚ်ဗယီုဣရဂှ်တုဲ ဣဂှ်လေဝ် ဗလးလဝ်အတိုၚ်ဂှ်ပၠန် ဗီုဒးစိုတ်ကၠောန်မံၚ်ပၠန်မဂး အနာ ဂတ်ဍုၚ်ဗၟာဂှ် ညံၚ်ရဴတွဵုရးရခေၚ်လၟုဟ် မကြပ်ညောန်မံၚ်ကဵု ဍုၚ်နရက် အတိုၚ်သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရခေၚ်ဂှ် မဟီုဂှ်ကီု ဂတဏံ ပေဲါပၞာန်ဇၞော်နူဏံ ကတဵုဒှ်မာန်ဏီ၊ ပဋိပက္ခဇၞော်နူဏံ ဒးဆဵုဂဗမာန်ဏီရ။
ပိုဲမၞိဟ်တအ် ဂျိုၚ်မံၚ်လမျီု နကဵုရန်တၟအ် နကဵုဓဝ်စၟဳရ။ သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တအ် ရဲပၠန်ဂတးတအ်ဂှ်လေဝ် ဂျိုၚ်မံၚ်လမျီုန ကဵုရန်တၟံ နကဵုဓဝ်စၟဳ သၞောတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ်တုဲ ကာလသၞောတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဗီုမစၟဳလဝ်ဂှ် လီုလာ်အာမဂး ညးတအ် ဒးသၠာဲဍာန်သဗာန်ဂှ် ဒှ်သဘာဝမွဲရ။
ဝါဒမဟာဂကူဗၟာဂှ် ဍေံပၠေၚ်ကၠေံဂကူဗၟာမွဲမာန်ဂှ် ညးတအ် ထေက်ကဵုဒးကၠိုဟ်လဝ်ကီုရ။ ကၟိန်ဍုၚ်အမေရိကာန် ကေမ်္ၚာပ် အုပ်ဂလီုကၠုၚ်ဂၠးတိ ၜါကၠံသၞာံပြၚ်ဂှ် တ္ၚဲဏံ အေန်ပါယျာညးတအ် ဒးဒုၚ်ဘပဠမံၚ်ကီုရ ဟွံသေၚ်ဟာ။ အေန်ပါယျာမန်တအ် နကဵုဟိုတ်နာနာသာ် ၜိုန်ရလီုလာ်အာမာန်ကီုလေဝ် စိုတ်ဓါတ်ကောန်ဂကူမန်တအ် သၟိက်ဒက်ပတန်အေန်ပါယျာ မန်အနာ ဂတ်ပၠန်ဂှ် ကၠေံအာဟွံမာန်ဏီရ။ ရန်တၟံဂကူမွဲမွဲ ဓဝ်စၟဳဂကူမွဲမွဲဂှ် စိုပ်မွဲတ္ၚဲ ဗၟံက်ရုပ်ရဴဟွံမာန်ရောၚ် ညးဂှ် ဂံၚ်ဟီုမာန်ရော။
က္ဍိုပ်သကိုပ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်တအ် ဟီုမံၚ်အဝဵုအဝဵုဂှ်တှေ်- “ဂျူတအ် ဍုၚ်ကၠေံအာ ဂၠိုၚ်ကဵုလ္ၚီသၞာံကီုလေဝ် ကၞောတ်တဲ ညးတအ်ကလေၚ်ပတန်ဍုၚ်ဂျူ ဍုၚ်အေဿရေမာန်ဏီ၊ ပိုဲတအ် ဒှ်ဍိက်ဂှ် ပိကၠံသၞာံဟွံပေၚ်ဏီတှေ် ဟလဵုပလေဝ် ဒးက လေၚ်ပတန်ဍုၚ်မန်မာန်အဝဵုရ၊ စိုတ်ဓါတ်လ္ပယှအ်၊ ကၠောန်ပၠန်ဂတး၊ ကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်၊ ကၠောန်ပရေၚ်ဂကူညိ” ။
စိုတ်ပိုဲမၞိဟ်တအ်ဂှ် မိက်ဂွံတိုန်ဂၠးဂိတုနွံမဂး ညာန်ဂှ် ပလံၚ်ဗစိုပ်ဏာမာန်ရ။ စိုတ်ပိုဲမန်တအ် မိက်ဂွံဗၠးၜးနွံမဂး ညာန်ပိုဲတအ် ပလံၚ်ဗစိုပ်ဏာကဵု ဒၞာဲဗၠးၜးမာန်ဟေၚ်ရ။ ဝၚ်စပ်ကဵုပန်ဂစိုတ်ညးသကအ် ဗာ်ထပက်ညးသကအ် နကဵုရန်တၟံပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် လိက်ဝၚ်ဂၠးတိသၟး ဟီုလဝ်ပေၚ်ထာတ်ဟွံသေၚ်၊ လိက်ပိဋကတ်လေဝ် ချူလဝ်ပေၚ်ထာတ်မံၚ်ကီုရ။
ဗၠးၜးဗွဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ဒှ်ပၟိက်ပိုဲမၞိဟ်တအ် ဂကူမွဲမွဲတအ် ဇၞော်အိုတ်မွဲဂှ်တုဲ ကုပူဂဵုစဵုဒၞာ ဒစဵုဒစးတအ်ဂှ် ဒးဆဵုဂဗကဵု အန္တရာဲလၟိုန်ရ။ စိၚ်ပတှေ်ဇြဟတ် လိုန်ဂစိုတ်ကောန်ဂစေံကၞောတ် ဇြဟတ်မဍိုန်လျဂှ် ဒှ်စိၚ်နွံကဵုပညာဟွံသေၚ်၊ ဒှ်စိၚ်သမၠီု ဒှ်စိၚ်ဒးအိုတ်လမျီု နကဵုဍာ်ဍာဍာဂှ် ညးတီအဲတီရ။
ဂကူဗၟာတအ် ပတှေ်ဇြဟတ်ပၞာန်တုဲ ကေတ်ဇၞးကဵု ကောန်ဂကူတအ်ဂှ် စိုပ်မွဲတ္ၚဲကောန်ဂကူတအ် ကလေၚ်ညဳသာ ဒှ်အာမွဲလ ညာတ်မဂး ဂကူဗၟာတအ် စဟွံဍာတ် ညံၚ်ရဴဝၚ်စိၚ်ဇၟူပရမ် ဒးချိုတ်ကီု ဒှ်မာန်ဟေၚ်ရ။ ဂကူဗၟာတအ် ကေတ်ဇၞးအေန်ပါယျာ ရ ခေၚ်တအ် မန်တအ် ပျူတအ် သေံဇၞော်တအ်တုဲ ပတန်အေန်ပါယျာညးတအ်မာန်မဂး ညးမဒးဒုၚ်ကျတအ်ဂှ်ရော ဟွံက လေၚ်ကေတ်ခန်လ္ၚတ်ရဟာ။
ဒက်ဝဲမဂး ဝဲဟွံပြေ လိက်တေံ ဟီုလဝ်သာ်ဂှ်နွံရ။ ဝဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ဂၠိၚ်သ္ၚောဲဂၠိုၚ်ရ။ ကောန်ရာဇာဓိရာဇ် မိက်ဂွံပလန် တဲကဵု အပါဣတေံတုဲ ရာဒနာမိက်ဂှ် ကၞောတ်တဲ ညးတေံ ကြပ်စှေ်အာကဵုဍေံဏီရ။ ဟိုတ်နူပါရမဳနွံတုဲ ညးတေံဂျိုၚ်တုဲ ဍေံဒုၚ် ချိုတ်အာရ။ ဆဂး ဍေံပေၚ်စိုတ်တုဲ ဒုၚ်ချိုတ်အာဟွံသေၚ်ရ။
စပ်ကဵုပၠံၚ်ၜးအဝဵုတုဲ ညးဂစိုတ်အဲ အဲဂစိုတ်ညး သီုအကြာကောန်ဇာတ်ကဵု မိမဂှ် ပိုဲတအ် ဗှ်လ္ၚတ်ဗက်ဟွံအိုတ်ရ။ ဍုၚ်မွဲမွဲဂှ် ညးဂွံအုပ်ဓုပ်မွဲလစုတ် အဲဂွံအုပ်ဓုပ်မွဲလစုတ်ရ။ ပ္ဍဲဝၚ်မန်လေဝ် ဝၚ်ပရောပၠံၚ်အဝဵုဝၚ်နန်တုဲ ဂစိုတ်ညးသကအ်ဂှ် ပေၚ်ထာတ်မံၚ်ကီုရ။
မၞိဟ်ကြအ်ကဵုအဝဵုတအ်ဂှ် ဒးချိုတ် ဟိုတ်နူအဝဵုဂှ် ဂၠိုၚ်မံၚ်ကီုရ။ မၞိဟ်ဟွံကြအ်အဝဵုတုဲ ဖန်က်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဒးရးတအ်ဂှ် ဝၚ်ကျေဝ်ကၠုၚ်ဂၠိုၚ်ရ။ ဝၚ်ဂကူဗၟာတအ် အလဵုအသဳဗၟာတအ် အဆက်အဆက် ပရေံကၠုၚ်လဝ်ကဵု ကောန်ဂကူတအ်ဂှ် လၟုဟ်မဂး ညးတအ် ဒးဒုၚ်ကော်ဆဴမံၚ် ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ရ။
ပၠန်ဂတးကောန်ဍုၚ်အရၚ် မဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵု ဂကူတအ် ညံၚ်ရဴလၟိဟ်ဂၠိုၚ်တိုန်ကၠုၚ်မံၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ်ကီု ဇြဟတ်ပၠန်ဂတးတအ်ဂှ်လေဝ် ဇၞော်ဂၠိုၚ်တိုန်မံၚ်ဖောၚ်ၚ်ဂှ်တုဲ လၟုဟ်မဂး ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ် ဇြဟတ်အောန်အိုတ် ဒှ်အာရ။ မွဲၜါသၞာံဓဝ်ဂှ် ပၠန်ဂတးရခေၚ်တအ် ဇၞော်တိုန်အာ ဒဵုကဵုပတှေ်ကေတ် ဟွံမာန်ရ။ ပၠန်ဂတးကရပ်ဇိုၚ်ဍုၚ်ကြုက်တအ်ဂှ် ဇြဟတ်ဇၞော်တိုန် လောန်နူကဵု ဇိုၚ်ပယျဵုသေံဏီရ။
ဇြဟတ်ပၠန်ဂတးကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် ဇၞော်မံၚ်တၟာဏံဂှ် ဗၟာတအ် ဟွံဖေက်မဂး သွက်ဂကူဗၟာဂှ် အန္တရာဲစိုပ်မံၚ်စးဣရ။ လညာတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် သၠုၚ်တိုန်တုဲ ညးတအ် ညဳသၟဟ်အာ ညးသကအ်မဂး ဂကူဗၟာဂှ် အာစိုပ်လ လေၚ်ဟေၚ်ရ။ ရခေၚ်မွဲဓဝ်ရဂှ် ညးတအ်ဟွံဖေက်ဗၟာဂှ်တုဲ ကဵုအန္တရာဲကဵုဗၟာတအ် ဇၞော်ဇၞော်မာန်မဂး ယဝ်ရအလုံပၠန်ဂတး ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် ဒှ်အာမွဲလညာတ်တုဲ ပၠန်ဂတးအာမဂး ဗၟာဂှ် ဟဳဍာ်ရ။
ပဋိပက္ခဍုၚ်ဗၟာဂှ် ဍေံကၞာန်ထုဲအာကဵု ကုလသမဂ္ဂကီု ဂကောံဍုၚ်ဂလာဂမၠိုၚ်ကီု ဍုၚ်အဳယူကဵု အမေရိကာန်ဂမၠိုၚ်ကီု ဂကောံ အေန်ဂျဳအိုဝ်ဂၠးတိဂမၠိုၚ်ကီုဂှ်တုဲ အစဳအဇန် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ဍုၚ်ဗၟာကဵု အလဵုအသဳအေန်ဒဳယျဂှ် ဟိုတ်နူပေဲါပၞာန်ရခေၚ်တုဲ ဒးပ ဆုဲလဝ်အခိၚ် ဒးဒေါံလဝ် ဗၞတ်ဒးရးကီုရ။ အလဵုအသဳကြုက်လေဝ် ဒးဆိၚ်ဆတုဲ ပညဳပညပ်မံၚ် အကြာၜါလပါ်ဂှ်ကီုရ။
အလဵုအသဳဗၟာဂှ် ယၟုလီုလာ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲဂၠးတိဏံ ဗၞတ်မဂၠိုၚ်ဂှ်တုဲ ညးတအ် ဒးဒုၚ်ကရေပ်ဂရတ်ကၠုၚ်မံၚ်၊ ဗွဲတၟေၚ်မဂး စပ်ကဵုတွဵုရး ရခေၚ်ရ။ အမှုဂလာရောဟေန်ဂျာ ဟွံတုဲဒှ်ဏီဂှ် အမှုကဵုရခေၚ်ဏံလေဝ် ကလေၚ်ကတဵုဒှ်ပၠန်ရ။ လစွံစိုတ်ကုလသမဂ္ဂဂှ် ပြံၚ်လှာဲအာကွေံကွေံဟဂှ်ရ။ ကိစ္စတွဵုရးရခေၚ်ဝွံ ဍေံဒှ်အာ ပဋိပက္ခဂၠးတိမွဲဂှ်ုတုဲ ပၟတ်ဝွံ ဂဵုသၠံၚ်တိုန်အာ ဒဵုကဵုရပ်စပ်ပလိုတ်ကၠေံ ဟွံလောဲသွာရ။
ပြဒ္ဒညာတွဵုရးရခေၚ်ဝွံ ဍေံကၠောံထၞာန်အာ အလုံကၟိန်ဍုၚ်မွဲဂှ်တုဲ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် ဒးဒှ်ကၠုၚ်ဂဝိၚ်ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ရ။ ရဲဌာနပရိုၚ်မဳဒဳယျာတအ်လေဝ် ဒဵုကဵုဟွံဂံၚ်ကေတ်အဆက်ကဵု ရခေၚ်တအ်ဂှ်ပၠန်တုဲ ဍုၚ်ဗၟာဂှ် ဒှ်မံၚ်ဗီုပြၚ်တၠအဝဵုပၞာန်ခေတ်ကၠာ ကၠာတေံရ။ ဗီုပြၚ်အလဵုအသဳဗၟာ ဆက်ဆောံကဵု ကောန်ဂကူရခေၚ်တအ်ဂှ် သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရခေၚ်တအ် ညိကီုဟွံပေၚ်စိုတ်ဂှ်တုဲ လညာတ်ညးတအ် ဂွံဆက်ပံၚ်တောဲမံၚ်အာကဵု ဗၟာတအ်ဂှ်လေဝ် ကၠေံအိုတ်အာ စိုပ်ဂၠးဂတာရောၚ်ဂှ် ကလၚ်ကေတ်ဂလာန် သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ရခေၚ်ဂှ်မဂး တီကေတ်ကၠးကၠးရ။
ဆဂး ကိစ္စအလဵုအသဳဗၟာ ရပ်စပ်အမှုကေၚ်ကာရခေၚ်ဝွံဂှ် ၜိုန်ရကောန်ဂကူတအ် ဟွံဟီုပတိတ်မွဲမွဲသာ်ကီုလေဝ် ဟိုတ်နူဒှ် ဘဝတုပ်ဂှ်တုဲ သာ်လဵုဒှ်ဒှ် ညးတအ် ဒတဴလိုၚ်ကရောံရခေၚ်လၟိုန်ရောၚ်ဂှ် ညးညးအဲအဲ တော်ကေတ်ဒးမံၚ်အိုတ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်တုဲ ဇၟာပ်ပ်ကောန်ဂကူမရပ်လွဟ်တအ်ဂှ် ညးတအ်ရာန်ပကောံ ဗပေၚ်မံၚ်လွဟ်ရောၚ်ဂှ် ထေၚ်ကေတ်ပ္ဍဲစိုတ်ရ။ ဣဏံဂှ် သွဟ်အ နာဂတ် သွက်ဍုၚ်ဗၟာဂှ် တိတ်မံၚ်တုဲတုဲရရောၚ်။