ရာမညအီဆာဲ (၂၀၊ ၅၊ ၂၀၂၀)

ဇၟာပ်မၞိဟ်နွံပၟိက်တဴ ပွမအံၚ်ဇၞးဖအိုတ်ရ။ ဒှ်ညးသၟတ်တအ်ခ္ဍၚ် နွံပၟိက်ဂၠိုၚ်ဂၠေၚ်ခ္ဍၚ်၊ ညးမချူလိက်လေဝ်ပါ ဇၟာပ်ညးသၟတ်တအ် ဗီုပြၚ်ညးကုညး ဂိုတ်ဂစာန်တဴဒၟံၚ် ပရေၚ်အံၚ်ဇၞးဖအိုတ်ရ။ ညးဝါသနာပါလုပ် သွာၚ်ဂဳတမ္ဂး ပ္တိတ်ကဝးဒွက်တုဲ နွံပၟိက်မိက်ဂွံအံၚ်ဇၞး ဒယှ်တှ်ဂှ်ကီု၊ ညးဝါသနာချူတဴဒၟံၚ်လိက်ဂှ်လေဝ် လိက်ဇကုချူလဝ် မိက်ဂွံညာတ် ဓမံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲဂျာနေဝ် နဒဒှ်မလိက်ပ္ဍဵုစက်ဗီုလိက် (ပုံနှိပ်စာလုံး) မာန် ဂိုတ်ဂစာန် ကၠောန် ၜိုတ်တဴရ။ ဇၟာပ်ညးသၟတ်တအ် အတိုၚ်ဝါသနာဇကု ညံၚ်ဂွံကလိဂွံ ပေဲါအံၚ်ဇၞးမာန် ဂိုတ်ဂစာန်ကၠောန်သ္ပတဴအိုတ်ရ။ သ္ဂောံစိုပ်တိုၚ်ပ္ကဴအံၚ်ဇၞး အဃောဂိုတ်ဂစာန်ဒၟံၚ်ဏံ အခက်ခုဲနာနာ မ္ဒးဇီုဗဗတ်ကၠုၚ်နွံရ။ ၜိုန်ရ ဆဵုဇီုဗဗတ်ဒး တၚ်ဝါတ်ဂါတ် အခက်အခုဲဂၠိုၚ်သာ်ကီုလေဝ် ကမျယှအ်ထောံဇဲဟွံဂွံ၊ ယဝ်ရယှအ်ထောံဇဲမဂး ပိုဲမ္ဒးကျဗြမ်အာ ဗွဲစၟတ်မာန်ရောၚ်။ မိက်ဂွံသ္ဂးဂှ် လ္တူဇီုဗဗတ် ဆဵုဂဗကၠုၚ် တၚ်ဝါတ်ဂါတ် အခက်အခုဲဂှ် ဟွံဖေက်ဂၟံက်မွဲသာ် မ္ဒးပတဝ်ဏာမုက် ဂံၚ်ၚ်သ္ကာသ္ကာဟေၚ်။
ပ္ဍဲပွဳဗွိုၚ်ပိုဲ ညးအံၚ်ဇၞးဒယှ်တှ်ဒၟံၚ် ပိုဲကေၚ်ဆဵုဒၟံၚ်ရ ဟွံသေၚ်ဟာ။ ညးတအ်သီုဖအိုတ် ကလိဂွံကၠုၚ် အရာအံၚ်ဇၞးဏံ လောဲလောဲသွာသွာ ဟွံသေၚ်လးလး။ ပ္ဍဲညးတအ် ပရေၚ်သၠးဖဵုလေဝ် နွံဂၠိုၚ်သာ်။ အခိၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ် ကေုာံ သြန်လှုဲလှာ်ဒှ်တမ် ညးဒုၚ်စေက်ပ္တိတ်တမ်ရိုဟ်တုဲမှ ကလိဂွံကၠုၚ် ပရေၚ်အံၚ်ဇၞးရ။ လက်ကရဴ ပရေၚ်အံၚ်ဇၞးညး တအ်ဂှ် တရဴကန္တာဂမၠိုၚ်၊ အခက်အခုဲတၚ်ဝါတ်ဂါတ်ဗွဲမဂၠိုၚ် စိုတ်ဓါတ်စှေ် ဖဍိုန်ထောံစိုတ်ဂှ်လေဝ် ကေၚ်နွံကၠုၚ်၊ ပရေၚ်ကျဗြမ်လေဝ် ကေၚ်နွံကၠုၚ်လဝ်ရ။
သ္ဂောံၜှ်ပလှ်ကေတ် တိုၚ်ပ္ကဴအံၚ်ဇၞးဂှ် ဗီုလဵုညးတအ် တတ်ထပါ်ကၠုၚ်ရော။ ထေက်ကဵုဒးဗ္စာချပ်ရ။ အဲညးမချူလိက်ဏံ ဗ္စာချပ်လဝ်ဗွဲသၟဝ်တေံဂှ် ပါ်ပရအ်ဏာရ။
ပထမကိုပ်ကၠာဂှ် နွံပၟိက်ကဵုပေဲါအံၚ်ဇၞးမ္ဂး သ္ဒးနွံကဵုဇဲ ဝိရိယဏောၚ်၊ မိက်ဂွံသ္ဂးဂှ် သ္ကာတ်တ်မြဟ်ဟ် ဒးဂိုတ်ဂစာန်၊ ညးတၞဟ်ဂံါမွဲလ္ဂာံမ္ဂး ဇကုညံၚ်ဂွံဍၜါလ္ဂာံမာန် မ္ဒးဂိုတ်ဂစာန်ဏောၚ်၊ တိုၚ်ပ္ကဴအံၚ်ဇၞးဟီုဂှ် မဒှ်တဆိပ်ကြာ ကုညးရုန် ဂစာန်ပ္တိတ်ဇြဟတ် ဗွဲမသ္ကာတ်တ်မြဟ်ဟ်တအ်ဟေၚ်။ ဟွံဂိုတ်ဂစာန် ဗွဲမသ္ကာတ်မြဟ်မွဲသာ် မၞိဟ်ဂွံအံၚ်ဇၞးဒယှ်တှ် ကၠုၚ်ဂှ် ညးမွဲဟွံကေၚ်ဆဵုပုဟ်၊ ရံၚ်ကေတ်သၟာပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် သိုက်လောဲဒၟံၚ် မၞုံလ္တူဂၠးကဝ်ဏံစမ်၊ သေဌဳတအ်ဂှ် ဂိုတ်ဂစာန်ကၠုၚ် ဗွဲမသ္ကာတ်မြဟ်ဖအိုတ်ဂှ် ဂွံဗှ်ကေတ်လိက် အတ္ထုပ္ပတ္တိညးတအ်နွံရ။ ညးတအ် ဂွံအံၚ်ဇၞးသိုက်လောဲမာန် ဒးဂိုတ်ဂစာန်ကၠုၚ် ဂၠိုၚ်နူညးတၞဟ် (၂) ဆဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ ဒၟာနူဏံဂှ်ရ ဂၠိုၚ်နူညးတၞဟ် (၂) ဆ ညးတအ်ဍောၚ်ၜိုတ်အိုတ်ဇိုၚ်၊ ဒးဒုၚ်ဘဲဍောၚ်ၜိုတ်ဂှ် ဂွံလ္ၚတ်ကေတ်ရ။
တၚ်ဒုတိယဂှ် သ္ဂောံကလိဂွံ တိုၚ်ပ္ကဴအံၚ်ဇၞးမာန်ဂှ် ဗွဲမဂံၚ်သ္ကာ မ္ဒးတတ်ထပါ်အာ တၚ်ဝါတ်ဂါတ် အခက်အခုဲတအ်ဂှ် ရောၚ်။ ဇၟာပ်ညးအံၚ်ဇၞး ဒယှ်တှ်ဒၟံၚ်ဖအိုတ်ဂှ် ကွာ်ကၠုၚ်ဂၠံၚ်လးလဝ်ပ္ကဴတုဲ ဓလဝ်ကၠုၚ် က္ဍိုၚ်ထဝ်ဟွံသေၚ်ပုဟ်။ လ္တူဂၠံၚ်ဇလ အကြာလဗိုတ်ကျာ မသ္ကာတ်မြဟ်ဂှ် တတ်ထပါ်တုဲ အံၚ်ဇၞးဒယှ်တှ်ကၠုၚ်ရ။ တုဲပၠန် အခိၚ်ဂၠိုက်ဂၠာဲဒၟံၚ် ပွမအံၚ်ဇၞးဂှ် အခါရ ဒးဇီုဗဗတ်ကဵု ပရေၚ်ကျဗြမ်မ္ဂး ညံၚ်ဂွံကလေၚ်ဒၠိုက်ကတဵုမာန် ပၟိက်ဇၞော်တဴရ။
“မၞးလောတ်ဒေါမ်စှေ်အာဂှ် အဲဟွံဂွိၚ်ဂွာဲပုဟ်၊ မၞးကလေၚ်ကတဵုဟတူဟွံမာန်ဂှ်ဟေၚ် အဲဒးဂွိၚ်ရ” ရဴဝွံ သမ္မတကၟိန် ဍုၚ်အမေရိကာန် (တြေံ) အေဗရာဟေန်ဠေန်ကောန် ကေၚ်ဟီုကၠုၚ်လဝ်နွံရ။ ဍာံပြမံၚ် အဟိန်ဂိုတ်ဂစာန် အကွက်ပေဲါအံၚ်ဇၞးဂှ် ဇီုဗဗတ်ဒးကဵု ပွမကျဗြမ်တုဲ လောတ်ဒေါၚ်စှေ်အာမာန်ရ။ ဆဂး စိုတ်ဓါတ် ညံၚ်ဂွံကလေၚ် ကတဵုဟတူမာန် မၞးဒးလွဳပရာလဝ် ဗွဲမဗိုန်ဇၟအ်ရောၚ်။ ညးမချူလိက်တအ် ချူဇန်လိက်ပရေၚ်တုဲ ပလံၚ်ဗ္စိုပ်ဇရေၚ် ဌာန်ပရိုၚ် မပ္တံကဵုဂျာနေဝ်သၞံၚ်တိုၚ် ကေုာံ မဂ္ဂဇြေန်တၞဟ်ဟ် နွံရ။ တမ်လိက်လ္ၚဵု ဒးဒုၚ်တးပဲါလေဝ်နွံကီု ဂွံဒုၚ်ရုဲစှ်လေဝ် နွံဗွဲမဂၠိုၚ်ရ။ လဆောဝ်ဒးဒုၚ်တးပဲါမ္ဂး စိုတ်ဓါတ်စှေ်၊ စိုတ်လီုစဒှ်လေပ်ရ။ အတိုၚ်မၞုံပ္ဍဲစိုတ် ဒးဒုၚ်စသိုၚ် ဂှ် ဗ္စာချပ်ဒၟံၚ်သၟး ဟွံဆက်ချူ ဟွံဆက်ပလံၚ်မ္ဂး ထပ်တုဲ စိုတ်ဓါတ်စှေ်ခ္ဍၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဇၟာပ်ဒးဒုၚ်တးပဲါဂှ် ဟွံကဵုစိုတ်ဓါတ်စှေ်ရပုဟ်၊ ဆက်ချူဏောၚ်၊ ဆက်ချူပလံၚ်ဒၟံၚ် ဇရေၚ်ဌာနဂျာနေဝ်တအ်ဖိုဟ်ဏောၚ်။ ကမၠောန်ဒး ချူဂှ် ဒှ်တာလျိုၚ်ဇကု ညးမချူလိက်၊ ကမၠောန်ဒးရုဲစှ်ဂှ် ဒှ်ကမၠောန်ညးဒါန်လိက်” ရဴဝွံ ပၠုပ်စိုတ်တုဲ ဆက်ချူ ဆက်ပလံၚ်ဒၟံၚ်ဖိုဟ်။ သ္ဂောံစိုပ်တိုၚ်ပ္ကဴ ရန်တၟံပေဲါအံၚ်ဇၞးဂှ် သ္ဒးဂိုတ်ဂစာန်ဒၟံၚ်လၟိုန်ကာလဟေၚ် ပၟိက်ဇၞော်တဴရ။
တၚ်လၟေၚ်တတိယဂှ် အကွက်ပရေၚ်အံၚ်ဇၞးပိုဲ ပိုဲဆန္ဒဒးသ္ကာတ်မြဟ်ဒၟံၚ်လၟိုန်ဏောၚ်၊ ဟီုမွနဲပၠန်မ္ဂး ပိုဲဗျဵုတဟၚ်ဒၟံၚ် ပေဲါအံၚ်ဇၞးဏောၚ်၊ ဍာံပြမံၚ် စိုတ်ဟီုဂှ် ပၠတရဴအာဒၟံၚ်က္ဍိုပ် ဇၟာပ်အရာရ။ စိုတ်ဟွံဗျဵုတဟၚ်မွဲသာ် သ္ဂောံကလိဂွံ ပရေၚ်အံၚ်ဇၞးမာန်ဂှ် ဟွံလောဲသွာလးလး၊ သ္ဂောံကလိဂွံတိုၚ်ပ္ကဴအံၚ်ဇၞးမာန် မ္ဒးဒ္ဂေတ်ဗက်အဓိပတိ (၄) သာ်ရောၚ် ဗုဒ္ဓကျာ်တြဲ တွံဒၠောံဗ္တောန်လဝ်နွံရ။ ပၞောဝ်ကဵုအဓိပတိ (၄) သာ်ဂှ် ‘မိတ္တာအဓိပတိ’ မတွံဂး ဇြဟတ်စိုတ် မ္ဒးထတ်၊ မ္ဒးသ္ကာတ်မြဟ်ဏောၚ် ပါလုပ်လဝ်မွဲတၚ်ကီုရ။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ကသအ်ဂွံပံက်ပေဲါအံၚ်ဇၞးမွဲသာ်ပၠန်ဂှ် ဇြဟတ်စိုတ် မ္ဒးထတ်၊ ဟီုမွဲနဲပၠန်မ္ဂး သ္ဒးဗျဵုတဟၚ်ဒၟံၚ် တိုၚ်ပ္ကဴရန်တၟံလၟိုန်၊ ပိုဲလ္ၚတ်ကျောဝ်ရံၚ် ညးမအံၚ်ဇၞးဒယှ်တှ်ဒၟံၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် လေဝ် စိုတ်လုပ်စဒၟံၚ် လ္တူကမၠောန်လၟိုန်ကာလတုဲ ဂိုတ်ဂစာန်ကၠောန်ၜိုတ်ဒၟံၚ် လၟိုန်ကာလရ။ လ္တူကမၠောန်ဇကု စိုတ်ထတ်ဒၟံၚ်လၟိုန်ဂှ်ရ ပရေၚ်အံၚ်ဇၞးလေဝ် ဍေံပြာပ်စိုပ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဇကုဗွဲစၟတ်ဟေၚ်။
တၚ်လက်ကရဴအိုတ်ဂှ်တှေ် အကွက်ဂွံကလိဂွံ ပရေၚ်အံၚ်ဇၞးဂှ် မ္ဒးစွံပတန်လဝ် တၚ်ပ္တဝ်က္ဍိုပ်မွဲမွဲတၚ်ရောၚ်။ တၚ်ပ္တဝ် က္ဍိုပ်ဟၟဲ၊ တၚ်တိုၚ်ပ္ကဴရန်တၟံဟၟဲမ္ဂး ဂွံကလိဂွံပရေၚ်အံၚ်ဇၞး ဍေံဒှ်ကၠုၚ်မာန်ဟွံသေၚ်၊ ကမၠောန်မပ္တဝ်လဝ်က္ဍိုပ်ဂှ်ဟေၚ် ဗွဲမပိုတ်သ္ကုတ် ကၠောန်သ္ပအာမ္ဂး မၞးကလိဂွံပေဲါအံၚ်ဇၞး ဗွဲစၟတ်ရောၚ်။ ညံၚ်ရဴဂလာန်အ္စာဇၞော် ဥုသုခ မဟီုဂးလဝ် ‘ ကၠောန်ဍာံစၟတ်၊ ဒှ်ဍာံစၟတ် ဗွဲစၟတ်ဒးဒှ်ဏောၚ်’ သာ်ဝွံဂှ် ပိုဲမ္ဒးစွံပစောဲလဝ် ပ္ဍဲက္ဍဟ်မ္ဂး ကြက်ပိုဲဍၜှ်ဂွံ ပရေၚ်အံၚ်ဇၞးမာန် ရောၚ်။ ဇၟာပ်ညးမကလိဂွံ ပရေၚ်အံၚ်ဇၞးဒယှ်တှ်တအ်ဂှ် စဵုကဵုစိုပ်တိုၚ်ပ္ကဴ ဟွံယှအ်ဇဲ ဟွံဒုၚ်ကမျ ပ္တဝ်က္ဍိုပ်တုဲ ဂိုတ်ဂစာန်ပ္တိတ်ဒၟံၚ်ဇြဟတ်လၟိုန်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။
ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ညးသၟတ်မဂၠာဲဒၟံၚ် ပရေၚ်အံၚ်ဇၞးတအ် (၁) သ္ဒးနွံကဵုဇဲဝိရိယဏောၚ်။ (၂) မ္ဒးဂိုတ်ဂစာန်ဗျဵုတဟၚ်ဒၟံၚ် တိုၚ်ပ္ကဴရန်တၟံဏောၚ်။ (၃) မ္ဒးတတ်ထပါ်အာ တၚ်ဝါတ်ဂါတ် အခက်အခုဲတအ်ဂှ်ရောၚ်။ (၄) အခက်အခုဲ ကေုာံ ပွမကျဗြမ်တအ်ဂှ် မ္ဒးပြံၚ်လှာဲ ဗဒှ်ဏာ ပရေၚ်အံၚ်ဇၞးမာန်ရောၚ်။ (၅) စိုတ်မ္ဒးထတ်ဒၟံၚ်လၟိုန်ရောၚ်။ (၆) သ္ဒးစွံလဝ်တၚ်ပ္တဝ်က္ဍိုပ်ခိုၚ်ကၠိုက်ဟေၚ် ရေၚ်တၠုၚ်ကၠောန်စိုတ်အာရောၚ်။
တၚ်ဆဵုဂဗလဝ် တၚ်ဝါတ်ဂါတ် အခက်အခုဲတအ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံသ္ၚဳဂၠိပ် ဇွိတ်သပေါတ်လေပ်တုဲ ဂံၚ်ၚ်သ္ကာသ္ကာ ဖျေံသ္ဂုတ်သွာတ် တတ်ထပါ်လေပ်ဂှ် ပၟိက်ဇၞော်အိုတ်ရောၚ် မ္ဒးပ္တိုန်ထ္ၜး ပါ်ပရအ်ဏာရအဴ။