နန်တၠနာဲ
ပ္ဍဲလောကဏံ ညးမကလိဂွံအဝဵု သ္ဂောံဒှ်သၟိၚ်တၠတုဲ ဂွံပကၚ်ရၚ်အာ ညးလောက ကောန်ဍုၚ် ကောန်ကွာန်တအ်မာန်ဂှ် ရံၚ်ကဵုဓရ်ကျာ်တြဲမ္ဂး ဒှ်ဒၟံၚ်ညးတၠပိုန်ကုသိုလ်မွဲကီုရ။ မၞိဟ်သာမညတအ်ရတှေ် ကလိဂွံဒှ်ညးပိုၚ်ပြဳ အဝဵုစၟိန်ပြမာန် ကၟိန်ဍုၚ်မာန် ဟွံသေၚ်ရ။
အဝဵုဟီုမ္ဂးဂှ် ဒှ်ဇြဟတ်ဇၞော် ဣဒ္ဓိဗလဍိုပ်ဍဴတုဲ ကုညးကလိဂွံအဝဵုတအ်လေဝ် ညးဂမၠိုၚ်တအ် သ္ပရှေ်သှေ်အဲပရဲရ။ ဆ္ဂး ညးပိုန်ကုသိုလ်ဇၞော်ဂှ် စဵုကဵုလအိတ်လမျီု ဂွံပိုၚ်ပြဳတုဲ ညးပိုန်ကုသိုလ်အောန်တအ်ဂှ် ဟွံဂွံဒုၚ်စသိုၚ် စဵုကဵုလအိတ်လမျီုရ။
တုပ်ညံၚ်ဇၟောဝ်ဍာ်မတိုန်ကၠုၚ်ကီု ဒုၚ်စသိုၚ်အဝဵုတုဲ သီုကဵုဟွံလအ် ပရေၚ်ကမ်ကဵုဖိုလ် ဟွံဗိုန်က္ညောန်တုဲ အာစိုပ်ဘဝလီုလာ်၊ လ္ၚဵုဒးအုပ်အာနိဂီု ဝၚ်ပရေံပရေံကီုဂှ် ဂွံဆဵုဗှ်လဝ်ဝၚ် ညးတၠအဝဵုတအ်ကီုရ။ အဝဵုဂှ် သုၚ်စောဲလေပ်တှေ် ဒှ်ဂုဏ်ဖိုလ် သွက်မဟာဇန်တအ်ရ၊ ယဝ်သုၚ်စောဲဗၠေတ် စွံဒၞါဲဟွံဒးမ္ဂး အန္တရာယ် သွက်ဇန်တအ်ကီု သွက်ဇကုကီု သ္ဒးဆဵုဂဗဍာံဍာံရ။
အခိၚ်ဇကုကလိဂွံ ဒှ်သၟိၚ်တၠ စဳရေၚ်ဖန်လဝ် သွက်ညးဍုၚ်ကွာန်ခိုဟ် စေတနာခိုဟ်ပြဲ မၚ်မွဲရံၚ်စံၚ်လဝ် ညံၚ်ကောန်ဇာတ်အရၚ်မ္ဂး ဝၚ်ကျေဝ်ဝ်မွဲပိုဒ် သှ်ၜေက်အာမာန်ရ။ ယဝ်ကၠောန်ပ္တုဲလဝ် ပွပရေံပရေံ လ္တူညးတအ်မ္ဂး ဝၚ်ပရေံမွဲဂှ် သှ်ၜေက်အာရ။
လ္တူဂၠးတိဏံ သ္ပဟိုတ်ကဵုအဝဵုတုဲ ညးမွဲကေုာံညးမွဲ ကေတ်မာန် ကေတ်ဇၞးရေၚ်သ္ကံအိုတ်ရ။ ညးကျဂှ် ညံၚ်သ္ဂောံကလေၚ်မာန်၊ ညးမာန်တအ်ဂှ်လေဝ် ညံၚ်ဟွံဂွံကလေၚ်ကျ၊ ဗီုညးကဵုညး ပ္တိတ်အစောန်ရေၚ်သ္ကံ အိုတ်တုဲ ဖန်ဗဒှ်ပေါဲဗ္တိုက် ပေါဲထ္ၜးဆန္ဒ, ပန်ပှော်, သေက်ဇဵု, ခဵုခါတ် , ဗ္ဒေက်ဖျဝ်, လက်ချဴ ရေၚ်သ္ကံဂှ် ဒှ်ဓမ္မတာလောကဏံရ။
ယဝ်ကလေၚ်ရံၚ်ဝၚ် ကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲဏအ်မ္ဂး နူတမ်တေံ အတိုၚ်အ္ၚပ်စိုတ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဒက်ပ္တန်ကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံ မဍာံဇေတ်မွဲရောၚ်။ လဂွံကဵုဂလာန် နာဲအံၚ်ဆာန် ဟီုလဝ်သြဝါဒညး အခိၚ်ကေတ်သၠးပွးမွဲစွံတေံတှေ် “ညံၚ်ဂကူဗၟာတအ် ဟွံဒးစိုတ်ကဵု ဒှ်ဍိက်အၚ်္ဂလိက်ဂှ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ် တအ်လေဝ် ဟွံမွဲပၟိက်ကဵု ဒှ်ဍိက်ဂကူဗၟာတအ်ကီုရ” နကဵုဓရ်ပတှေ်နွံနွံ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် ပတှေ်ဖျေံကၠုၚ်စိုတ်တုဲ ဂွံကၠုၚ်တၚ်တုပ်စိုတ် လိက်ကသုက်ပေန်လုၚ်ရ။
ၜိုန်ဂှ်လေဝ် နာဲအံၚ်ဆာန် ဒးဒုၚ်ပန်ဂစိုတ်တုဲ အတိုၚ်ကတ္တိကဝတ် လိက်ကသုက်ပေန်လုၚ်ဂှ်လေဝ် ဟဳဗက်အာဇၟောဝ်ဍာ် ကရောံနာဲအံၚ်ဆာန်ဖအိုတ်ရ။ (၁၉၄၈) ကာလကလိဂွံသၠးပွးဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဍုၚ် ညးကြအ်အဝဵုတအ် ဖန်ဇန်ဟွံလေပ်၊ ရပ်ကေတ်အဝဵု မဟာဝါဒဳဂကူတုဲ ပၞာန်ပ္ဍဲဍုၚ် က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်ရ။ ဗွဲကြဴဏံ တၠအဝဵုပၞာန် မံက်ဂတဝ်တိုန် ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲဏအ်ရ။
အတိုၚ်တၚ်တုပ်စိုတ် လိက်ကသုက် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂှ် တၠအဝဵု မပ္တံနေဝေန်၊ သဝ်မိုၚ်၊ တာန်ယှိုဲတအ် တက်သရိုဟ် ပလီုပလာ်ထောံအိုတ်တုဲ ဒက်ပ္တန်ကၠုၚ် သၞောတ်မွဲကၟိန်ဍုၚ်ရ၊ ဟွံဒှ်ကၠုၚ် ကၟိန်ဍုၚ်ပံၚ်ကောံဇေတ်တ်ရ။
ဟိုတ်နူအဝဵုအာဏာတုဲ ပၞာန်ပ္ဍဲဍုၚ် က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်၊ ဟိုတ်နူအဝဵုအာဏာတုဲ ပေါဲသီအဝဵု က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်၊ ယဝ်ဒးထ္ၜးမ္ဂး (၁၉၆၂) တေံ နေဝေန် သီအဝဵု၊ (၁၉၉၀) သဝ်မိုၚ် သီအဝဵုတုဲ တာန်ယှိုဲ ဆက်သီအဝဵု စဵုကဵုစိုပ် (၂၀၁၀) တုဲ ညးတအ် ချူကၠုၚ်သၞောဝ်ပ္တန်ဍုၚ် (၂၀၀၈) နကဵုဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ပၞာန်လုပ်ကေတ်ဒၞါဲ ပ္ဍဲကၠတ်ထဝ် (၂၅%) တၟံကၠံရ။
နကဵုသၞောဝ်ပ္တန်ဍုၚ် ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ (၂၀၀၈) ဂှ်ဟေၚ် သၞာံ (၂၀၁၀) ဂှ် အလဵုအသဳ သမ္မတဥူတိၚ်သိၚ် ဒက်ပ္တန်အလဵုအသဳ ဒဳမဝ်ကရေဇြဳရ။ ညးမဖံက်လဝ် ဂၠံၚ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲ ကၠာအိုတ်ဂှ် ဒှ်အလဵုအသဳ ဥူတိၚ်သိၚ်ဏောၚ်၊ အလဵုအသဳ NLD ဟွံသေၚ်ရ။ ဗော် NLD ဂှ် (၁၉၈၈) ဂိတုသေပ်တေမ်ဗာ (၂၇) ညးတအ် ဒက်ပ္တန်လဝ် နူသွာၚ်ပိက္ဍိုပ် (အောၚ်-တၚ်-စု) ဏောၚ် ဂွံတီကေတ်ရ။
သၞာံ (၂၀၁၀) ဂှ် ဗော် NLD ဒ္စဵုဒ္စး သၞောဝ်ပ္တန်ဍုၚ် (၂၀၀၈) တုဲ ဟွံလုပ်ရုဲမာဲရ။ ကောန်ဍုၚ်အရၚ် တအ်လေဝ် ကလၚ်အရေဝ်မဂဳဂှ်တုဲ ဗော်လ္ၚဵု ဟွံလုပ်ရုဲမာဲ၊ ဗော်လ္ၚဵု ရုဲမာဲ က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်အိုတ်ရ။ လ္ပာ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်လေဝ် လညာတ်ဒကး၊ နူရး စိုပ်ဍုၚ် ဒှ်ကၠုၚ်လဝ် ဂွံဆဵုကေတ်။ ဆ္ဂး ၜိုန်မဂဳဟီု ဟွံဒုၚ်ရုဲမာဲကီုလေဝ် စိုပ်ပေါဲရုဲမာဲအကြာ (၂၀၁၂) ဂှ် မဂဳဒံၚ်သၠာ်လုပ် ဒုၚ်ရုဲမာဲပၠန်ရ။ နူဂှ်မွဲတဆံၚ် စိုပ် (၂၀၁၅) ဗော်မဂဳ လုပ်ပေါဲရုဲမာဲပၠန်တုဲ ဂွံအံၚ်ဇၞးအာ ဒက်ပ္တန် အလဵုအသဳမာန်ကၠုၚ်ရ။ လ္ပာ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် ဟိုတ်နူအသိၚ်ဒကး မဂဳကဵု တိၚ်သိၚ်ဂှ်တုဲ ပေါဲရုဲမာဲ (၂၀၁၅) ဂှ် ဗွဲမဂၠိုၚ် ပါဲနူ ရခေၚ်ကဵုသေံတုဲ ဒးကျဆောံအာ ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ရ။
လ္ပာ်ဗော်မန်ပိုဲ ဟိုတ်နူလညာတ်ဒကး ဗော်ပြးမံၚ်တုဲ ကလိဂွံအမာတ်ပန်တၠဓဝ်ရ။ ဒးဟီုအာ ပရောဗော်မဂဳဂှ်တှေ် မဂဳဂှ် ဂွံအဝဵုတုဲဗက်ဟွံဂတာပ် စိုတ်ဓါတ်ဘဝၚ်သၠုၚ် ဟွံရံၚ်ကၠုၚ် လ္ပာ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်ရ။ ဗီုဆက်ဆောံမိပ်ဂြိုၚ် သိုက်တုပ် ဝါတ်တုပ် အခိၚ်ကၠာကၠာတေံဂှ် ကၠေံအာ ညံၚ်မချာဲဖျေံဍာ် ပ္ဍဲသံၚ်ဗ္တဳကီုရ။
“စပ်ကဵုပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် ဗော်ရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်လေဝ် တက်ကျာသဳကၠဳ ဟွံတၟေၚ်နူလက်ထက် ဥူတိၚ်သိၚ်တေံဏီ” ဂလာန်သာ်ဏံ ဥက္ကဌဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ နာဲဟံသာ ကေၚ်ဟီုလဝ်ကဵု အ္စာပရိုၚ်တအ်နွံရ။ ဟိုတ်နူမဂဳအဆံၚ်သၠုၚ် မဂဳဂွံခုၚ် မဂဳဂွံဍုၚ်တုဲ ဓရ်အတ္တ သွက်ဗော်မဂဳမွဲဟေၚ်ရ မဂဳညာတ် မၞိဟ်မဂဳရ။ မဂဳဝွံ ဟိုတ်နူဂွံအဝဵုတုဲ မဂဳစိုတ်ဗၠန်ဂတးအာ၊ ဝိုတ်ထောံ ညးတၠဂုဏ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ်သၟးဟွံက သီုကလေၚ်သ္ပမာန်ဍဵုဍိုက်ကၠုၚ်ကီု၊ သီုတးပါဲထောံ ပၟိက်ဆန္ဒကောန်ဍုၚ်အရၚ်၊ ဗီုကဵုသ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော်တွဵုရးရခေၚ် ဟွံခါန်ကၞက်ကဵု ဗော်ကောန်ဂကူရခေၚ်ကီု၊ ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန် ကိစ္စဒဒန်တ္ကအ်ခၟိုၚ် စုတ်ထောံယၟု (ဗိုလ်ချုပ်အောၚ်ဆန်းတံတား) ကီု၊ ပ္ဍဲတွဵုရးကယျာ လဇံက်စုတ်ရုပ် (ဗိုလ်ချုပ်အောၚ်ဆန်း) ကီု၊ ပွညးတအ်ဗီုဏအ် ကၠောန်သ္ပဓဇန်လဝ် လ္တူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် နွံကၠုၚ်ရ။
ၜိုန်ရညးကၠောန်ုကၠုၚ်လဝ် လ္တူပိုဲနွံကၠုၚ်သာ်ဝွံကီုလေဝ် ဂကူမန်လ္ၚဵုတအ် စိုတ်လုပ်စမံၚ် လ္ပာ်ဗော်မဂဳ နွံဂၠိုၚ်မံၚ်ဏောၚ် ဂွံတီကေတ်ရ။ ပ္ဍဲပေါဲရုဲမာဲ (၂၀၂၀) တုဲကၠုၚ်ဏအ် ဟိုတ်နူဗော်ညးတအ် ကၠောန်ဏာ ပေါရုဲမာဲအလီ၊ မမာဲဟွံဗဗွဲဓရ် လၟိဟ်(၁၀၀) ကိုဋ်မပြၚ်နွံဏောၚ် နူသွာၚ်ပၞာန်တအ် လလောၚ်တြးလဝ်ဂှ် ဂွံဗှ် ဂွံမိၚ်လဝ်ကီုရ။ ၜိုန်ရသွာၚ်ပၞာန်တအ် အာတ်မိက် ညံၚ်ဂွံသောၚ်က္လးကဵု စရၚ်မာဲကီုလေဝ် ဗော်မဂဳ ပလူဏာ ပလူနၚ်၊ ဇၞးလဝ်မာဲတုဲ ဘဝၚ်သၠုၚ် ဟွံသ္ပအသုၚ် ဟွံသ္ပကာကဵု သွာၚ်ပၞာန်ရ၊ ဒၟါနူဂှ်ရ (၁-၂-၂၀၂၁) ဂှ် ပၞာန်သီထောံအဝဵု နူဗော်မဂဳရ။ ညးတာလျိုၚ် မပ္တံ မဂဳ,ဥူဝေန်မျေအ် တအ်ကီု၊ သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော် တွဵုရး ကေုာံ ညးထေက်ကဵုဒးရပ်တအ်ဂှ် ရပ်စုတ်ထောံထံၚ်သၠဲ (အကျယ်ချုပ်) ရ။
ပၞာန်ဂွံသီအဝဵုဂှ် ရံၚ်ကဵုသၞောဝ် (၂၀၀၈) နကဵုၝောံပိုဒ် (၄၁၉) မ္ဂး ပၞာန်ဂှ် ဒှ်ညးမၚ်မွဲ သၞောဝ်ပ္တန်ဍုၚ်ရ၊ ယဝ်ဖံက်သၞောဝ် ပလီုကၠုၚ်သၞောဝ်မ္ဂး ဒှ်တာလျိုၚ်ဒပ်ပၞာန် ဒးမၚ်မွဲအဓိကရောၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဗော်မဂဳ ဖံက်သၞောဝ်နာနာနွံတုဲ ပၞာန်သီအဝဵုဏောၚ် ဂွံတီကေတ်ရ။ ပၞာန်လေဝ် ကွာ်ဗက်အတိုၚ်သၞောဝ် (၂၀၀၈) ဂှ်ရ။ လဂွံကဵု ၝောံပိုဒ် (၄၁၉) ဂှ်မ္ဂး သီအဝဵုတုဲ ညးတအ်တၚ်ပ္တန် ယၟုဂကောံမွဲရ။ ပ္ဍဲဂကောံဂှ် မၞိဟ်ညးတအ် ဒးစိုတ် အစောန်အရာဲနွံဂှ် ခါန်ကၞက်တုဲ မၚ်မွဲအုပ်ဓုပ်ဍုၚ် စဵုကဵုအဓိကိုရ်ၜိုဟ်လလမ် ပွိုၚ်မွဲသၞာံရ။
ယဝ်ရပရေၚ်က္တံၚ်က္တဴထ္ၜးဆန္ဒ ဟွံပြေပြံၚ်ဏီမ္ဂး ညးတအ် ဆက်အယုက် ပွိုၚ်(၆) ဂိတု ဗၞတ် (၂) ဝါမာန်ဏီရောၚ်ဂှ် ဂွံဗှ်လ္ၚတ်လဝ် ပ္ဍဲသၞောဝ်ပ္တန်ဍုၚ် (၂၀၀၈) ဂှ်ကီုရ။ ဟိုတ်နူပၞာန်သီအဝဵုတုဲ ညးဍုၚ်ကွာန်လ္ၚဵု ဗီုညးကဵုညး ဟီုပါ်ပါဲမံၚ်အိုတ်ရ။ လ္ၚဵုဂှ် ပၞာန်ခိုဟ် လ္ၚဵုဂှ် မဂဳခိုဟ်၊ မၞိဟ်ညးကဵုညး နွံတဴအိုတ်ရ။
“ပေါဲရုဲမာဲအလီဏံဂှ် ပၞာန်ရ ကဵုမဂဳလီဏောၚ်ဂး၊ ထ္ၜးဟိုတ်အလီတုဲ ပၞာန်ဂွံသီအဝဵုဂွံ၊ ပေါဲဏံ ပေါဲအလီဏောၚ်၊ ပြယာဲဏောၚ်၊ ယဝ်မဂဳက္ဍုဟ်မံၚ်ပၞာန်တှေ် ကာလဒှ်အမှုဂဗုတ် ဒးတိုန် I C J ဂှ် မုပ မဂဳဂွံအာစၞးပၞာန်ရော? ဂွိၚ်ဖေက်ဒးဖန်ကဵု ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တုဲ မဂဳကဵုပၞာန်သီအဝဵုဏောၚ်” ကျာ်ဇၞော်မွဲတၠ ကဵုလဝ်သြဝါဒ ကုညးချူလိက်ဏအ် နွံရ။
ယဝ်ရံၚ်အာ ခေတ်ပဒေသရာဇ်တေံမ္ဂး ပ္ဍဲရာဇဝၚ်မန်ကီု ပ္ဍဲရာဇဝၚ်ဗၟာကီု ဟိုတ်နူအဝဵုတုဲ ကေါကဵုဒေံ၊ အမူကဵုကၟိန်၊ ကောန်ကဵုအပါ ပၠံၚ်အဝဵုရေၚ်သ္ကံ၊ ဂစိုတ် ကဵုပရိုက် ကဵုဘဲရေၚ်သ္ကံအိုတ်ရ။ အၚပ်ဒးစိုတ် သွက်သတ်ပုထုဇန်မ္ဂး အဝဵုဂှ် ဒှ်စၞခိုဟ်၊ ရှ်ခိုဟ် ရှ်ပြဲဏောၚ် ထေၚ်တဴအိုတ်ရ။ ဆ္ဂး သွက်ပူဂဵုအရဳတအ်တှေ် ညးတအ် က္ဍုဟ်မၠေံဇအိုန်ဇရ အဝဵုပိုန်ဘိုက်တုဲ နူဘဝသၟိၚ်တၠ သၠးထောံကၟိန်ဍုၚ်တုဲ တိတ်ဂြိုပ် ဂၠာဲဓရ်သန္တိသုခအိုတ်ရ။
ရံၚ်အာလ္ပာ်လောကဳဏံပၠန်မ္ဂး ပ္ဍဲလောကဏံ အဝဵုဂှ် ဒးဖေက်အိုတ်ရ။ ဟိုတ်နူအဝဵုတုဲ ညးမဒယှ်မံၚ် လ္တူဂၠးတိဏံ ညံၚ်သတာလေန်၊ ဟေတ်တလာ၊ မဝ်ဇြဳတုၚ်တအ် ယြဴညးမွဲ ယဝ်ဒ္စဵုဒ္စးကၠုၚ်ကဵု အဝဵုအာဏာ ဇကုမ္ဂး ဗွဲစှေ်ကဵုသၞောတ်ဝ် ဖျေံထောံအဆံၚ်ဏောၚ်၊ ဟွံသေၚ်မ္ဂး ပ္တိတ်ထောံနူဂကောံဇကုဏောၚ်၊ သာ်ဂှ်ဟွံသေၚ်မ္ဂး နကဵုနဲဗျူဟာ ပြယာဲခိုဟ်ဟ်မွဲ သုၚ်စောဲတုဲ ဂစိုတ်ကၠေံရ။
သာဓကတုန် ယဝ်ဗှ်ရံၚ်ဝၚ် သတာမ်ဟူသိၚ် ဍုၚ်အဳရာတ်တေံမ္ဂး တီကေတ်မာန်ရ။ အခိၚ်ညးတေံ ဂွံခုၚ်၊ နွံကဵုအဝဵုအာဏာစက်ဂှ် တၞဟ်နသ္ဂောံဗိုန်က္ညောန်ဂးတုဲ သုၚ်စောဲကၠုၚ် ဝေါဟာပိမ မတွံဂး မွဲ – ဖျေံအဆံၚ်၊ ၜါ – ပ္တိတ်ထောံ၊ ပိ – ဂစိုတ်ထောံတုဲ ဝၚ်သှ်ၜေက်မံၚ် စဵုကဵုလၟုဟ်ဏီရ။ ပ္ဍဲကဵု (၂၁) ဗွဝ်ကၠံဏံလေဝ် တုဲကၠုၚ်သၞာံဟွံလအ်ဏီတေံ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကဝ်ရဳယျာသၟဝ်ကျာ ကေန်ဂျုၚ်အာန် ညးတေံဒှ်သၟိၚ် ခြာဟွံလအ် ညးတေံဒှ်ဓဝိၚ် ဂွိၚ်ဖေက်ပၠံၚ်အဝဵုညးတေံတုဲ ညးတေံဂစိုတ်ထောံ တၠသ္ၚိဣစဳညးတေံ ဂျေန်သောၚ်တာတ် ဏီရဟွံသေၚ်ဟာ။ ပွဗီုဗီုတအ်ဏအ် ဂွံက္တဵုဒှ်မံၚ်ဂှ် ဒၟါနူအဝဵုဖအိုတ်ရ။
ကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲဏအ်လေဝ် သ္ပဟိုတ်ကဵုအဝဵုတုဲ စကာကၠုၚ်ဝေါဟာပိမ “ဖျေံ၊ ပ္တိတ်၊ ဂစိုတ်” ကီုရ။ သ္ပတမ်နူ ၁၉၄၈ (ဖဆပလ) ဂွံအဝဵုတေံတုဲကီု၊ (၁၉၆၂) နေဝေန်သီအဝဵုဂှ်ကီု၊ သၟာၚ်နူဂှ် စိုပ်ခေတ် (နဝတ၊ နအဖ၊ တိၚ်သိၚ်၊ ထေန်ကျဝ်၊ ဝေန်မျေအ်) တအ် တၞဟ်နအဝဵုသ္ဂောံတန်တဴ ဗွဲမခိုၚ်ကၠိုက်မာန် သုၚ်စောဲကၠုၚ် ဗီုညးကဵုညးဖအိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲကာလလၟုဟ် အတိုၚ်သၞောဝ် (၂၀၀၈) ပၞာန်သီထောံအဝဵုဂှ်လေဝ် သုၚ်စောဲမံၚ်ဝါဒ သွက်အဝဵုညးတအ် သ္ဂောံတန်ကြန် ဗီုညးကဵုညးဖအိုတ်ရ။
ဟိုတ်နူပၞာန်သီအဝဵုတုဲ ပ္ဍဲဂကူမန် လညာတ်တိတ်ဒှ်ၜါဂကူကီုရ။ ဆ္ဂး ခမဳသၚ် ညးဍုၚ်ကွာန်မန် ဒးစိုတ် တၚ်ဒတဴလိုၚ် ဗော် (MUP) ကေုာံ (NMSP) ဂှ် ဂၠိုၚ်မံၚ်ဏောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ကောန်ပတှေ်အပါ ကွးပတှေ်အ္စာ ဇူသၞိၚ်ဂကူဂှ် ၜိုဟ်သြိုဟ်အိုတ်ရ။
