နာဲအံၚ်ဇၞး (ရုတ်တံၚ်)

သၞာံ ၂၀၂၁ ဏံ ဒှ်သၞာံ မြာ်ကဵုမြာ်ဇဵု ၜိုပ်တံ ဒးမၚ်ဗဵုရောၚ် ၜိုန်ဂလာန်မေန်ဇေန်တံ ဟီုလဝ်ကီုလေဝ် ဗီုဂှ် ဍေံဟွံဒှ်ကၠုၚ်၊ မန်တံပါလုပ် ဇၟာပ်ဗၟာတံ ဒက်ဂကောံရ၊ ဇြဳဒဳအာမ် လေဝ် မန်တံပါလုပ်၊ ပဳဒဳအာပ် လေဝ် မန်တံပါလုပ်၊ ပါလုပ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဇၟာပ်ဂကောံရ၊ သ္ပဟိုတ်နူပြသၞာဍုၚ် က္တဵုဒှ်ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၁ ဏံဂှ်တုဲ ဇြဟတ်ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ ဒှ်အာ (၄) က္ဍိုပ်၊ (၄) ဇြဟတ်ဣရ။
ဇြဟတ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ
ဇြဟတ်ဗော်ညဳသၟဟ်မန်
ဇြဟတ်ဂကောံ ပရေၚ်ကေၚ်ကာမန်
ဇြဟတ်ကမ္မတဳပံၚ်ကောံ ရေၚ်တၠုၚ်ကေၚ်ကာဍုၚ်မန်
(ဇြဟတ်ဆက်စပ်ကဵုအလဵုအသဳ ညဳသၟဟ်ဂကူ)
သာ်ဝွံ နာဲဝဏ္ဏ ချူဓမံက်လဝ် ပ္ဍဲလိက်ပရိုၚ်သၞံၚ်တိုၚ် လၟိဟ်(၁၇) ဂှ် ဂွံဗှ်လဝ်နွံရ။
အခိၚ်ဂစာန်ဒၟံၚ် ကေတ်ဍုၚ်ဗၠးၜးတေံလေဝ် တၠပညာမန်တံ ပတှေ်အရေဝ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗၟာတံတုဲ ပ္ဍဲဂကောံ (ဖဆပလ) ဗၟာဂှ် တၠပညာမန်တံ ဖၟိုတ်လဝ်ဇြဟတ်တမ်ရိုဟ်ကာယ ဟွံအောန်ရ။ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂကူဗၟာဍာံမ္ဂး ကေတ်လဝ်နဲဗျူဟာအံၚ်ဇြေယျ ဂစိုတ်ကမၠက်၊ ၚိတ်ကမၠက် ကောန်ဂကူ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဖၟိုတ်ရ၊ အံၚ်ဇြေယျ ဗ္တိုက်ဂွံဍုၚ်မန်တုဲ ညံၚ်ဂွံဒှ်ဍုၚ်ဍေံ မဗိုန်ခိုၚ်မွဲဂှ် ဍေံဖျေံလဝ်ဗျူဟာ နွံချိုတ်ပၠိုတ်ရ၊ အတိုၚ်ဗျူဟာဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗၟာတံ ဒ္ဂေတ်ဗက်ကၠုၚ် ဒဵုကဵုခေတ်လၟုဟ်ရ၊ ဂကူမန်တံဂှ် မၞုံကဵုစိုတ်ဓါတ်ဆာန်ဂကူ ဗိုန်ဇၟံမံၚ်တုဲ ဂကူမန်တံ သှေ်မံၚ်ဏီမ္ဂး ဗၟာတံ ဖန်လ္တူမန် ဟွံလောဲသွာ ဍေံတံညာတ်သာ်ဏံတုဲ ဍေံကၟာတ်လိက်ပတ်၊ ကၟာတ်အရေဝ်မန်၊ ဍေံဂရတ် ကဵုဗ္တောန်လိက်ဗၟာ၊ ဂကူဗၟာ ညံၚ်ဂွံဖနှဴပၠောပ် ပ္ဍဲအကြာဂကူမန်ဂှ် ဗျူဟာဏံ စိုပ်ကၠုၚ် တိဍာ် မန်- ကရေၚ်တံ ဣရ။
ဍုၚ်ဏံဂွံဗၠးၜးတုဲ ကာလချူလိက်ကသုက်ပေန်လုၚ် သၞာံ ၁၉၄၇ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၁၂) ဂှ် ဍေံချူစုတ်လဝ် မအရေဝ်ဝေါဟာ ၝောံဍုၚ် ကေုာံ ဒေသလ္တူဒဵု သာ်ဝွံတုဲ ဂကူမန်တံ မုအခေါၚ်အရာဟွံမွဲ၊ မုလေဝ် အာတ်အခေါၚ် ပ္တိုန်ထ္ၜးဟွံဂွံ၊ ပါလုပ်ပ္ဍဲၝောံဍုၚ် ဒှ်အာသၟဝ်တဲဗၟာတံရ။ တၠပညာဂကူမန် ပါလုပ်ပ္ဍဲဗော် (ဖဆပလ)တံဂှ် ဒးကၟာတ်ပါၚ် ဒးခ္ၜမ်လဝ်ဍာ်ဂှ် မံက်မံၚ်ပ္ဍဲပ္ၚံက်ဝၚ်မွဲဒၞါဲနွံရ၊ အခိၚ်ဂှ် နာဲအံၚ်သာန် (အောၚ်ဆန်း) နွံမံၚ်ဏီ၊ ဟီုဂးပရောအခေါၚ်မန်မ္ဂး အံၚ်သာန်ကလေၚ်ဟီုကဵုမန်တံ ဂွံဗၠးၜးဍုၚ်တုဲ မန်တံဂွံအခေါၚ်အရာ အဆံၚ်လိက်ပတ် ယေန်သၞာၚ် ဂကူဇကုမ္ဂး ပြေစိုတ်ဂွံကီုရ၊ သာ်ဝွံ နာဲၚိုဲတိၚ် အခိၚ်ညးဒှ်ဒၟံၚ် ဥက္ကဌ ဗော်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳမန်ဂှ် ညးကေၚ်ဟီုလဝ် ပ္ဍဲဂလာန်သြဝါဒ ညးရ။
လစွံစိုတ်အံၚ်ဇြေယျဂှ် ဓဗိုၚ်တၞံဗိုၚ် ကၟိုၚ်ထောံသီုရိုဟ် (ဗာ်ကပိုဟ် ရိုဟ်လ္ပကဵုသှေ်) ဂကူမန်မွဲဂကူ ယဝ်သှေ်မံၚ်ဏီမ္ဂး ကမၠောန်ဗၟာတံကၠောန် မုကမၠောန်မွဲ ဟွံအာစိုပ်ဒတုဲရ၊ ဍဵုလဝ်က္ဍိုပ် လ္ပကဵုယာတိုန်ညိ၊ အဘိဓဝ် လညာတ်လစွံစိုတ် အံၚ်ဇြေယျဏံ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗၟာ ဗော် “ဖဆပလ၊ပထစ” တံ နွံပေၚ်ၚ်ရောၚ်ဂှ် တၠပညာ မဆာန်ဂကူမန် မပ္တံ ကျာ်ဇၞော်ကုသလ ဘာကျာ်သြဳမန်၊ နာဲချေတ်သိုၚ်တံ ညာတ်တုဲ ရုန်တိတ်နူဗော် ဖဆပလ၊ ပ္တန်ဗော်သွးမန် အလုံရာမညမွဲရ၊ ဒးဒုၚ်ကရေပ်ဓရတ်၊ ဒးဒုၚ်ဍဵုဍိုက်ကဵု ဂကောံ ဖဆပလ ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ရ၊ ရန်ကဵုဂကောံမန် ညံၚ်ဟဂွံလီုအာတုဲ ဗော် ဖဆပလ တံ ညံၚ်ဂွံဒုၚ်တဲမာန် ဒးဒုၚ်ကၠုၚ်ကအ်ပါၚ် ဟွံကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်၊ ဒှ်ဂကောံ ဓမံက်ကၠောန်အာ ပရေၚ်ဘာသာ၊ ပရေၚ်သာသနာ၊ ပရေၚ်လိက်ပတ် ယေန်သၞာၚ် သက်က်ရောၚ် ဂးတုဲ သက်သာအာ ဟွံဒးဒုၚ် ကရေပ်ဓရတ်ရ။
ကာလဗၟာတံ ဒက်ဂကောံ သ္ဂံၚ်ညးဍုၚ် (ပြည်သူ႔ရဲဘော်)ဂှ်လေဝ် မန်တံပါလုပ်ပၠန်ရ၊ ဒုၚ်ချိုတ် ဒုၚ်ဖၟိုတ်လမျီု ကရောံဂကူဗၟာတံတုဲ အခေါၚ်မန် မုဟွံက္လိဂွံရောၚ်သွံ၊ မန်စိုတ်ကြံၚ်ၚ် ဒုၚ်ဂိသွက်ဂကူတံ ညာတ်ကေတ်သာ်ဂှ်တုဲ ပါ်တိတ်နူဂကောံသ္ဂံၚ်ညးဍုၚ်- ဒးဒုၚ်ကရေပ်ဓရတ် ဂၠိုၚ်လောန်တုဲ ဂၠာဲကေတ်လွဟ်လက်နက် ဒှ်ကၠုၚ်ရဲပၠန်ဂတး ကၠောန်သွက်ဗၠးၜး ဂကူမန် ဍုၚ်မန်ဂှ် ဂကူဗၟာ ဗော် ဖဆပလ တံ ဟီုကၠုၚ်ကဵုရဲပၠန်ဂတး သွက်ဂကူမန်တံ နဒဒှ် သၟာပလီုပလာ်၊ ညးပထုဲပထံၚ် ဍုၚ်ကွာန် ခုတ်လဝ်ယၟု (သောၚ်ကျန်းသူ အဖျက်သမား)၊ ကဵုကၠုၚ်ဒဒိုက် ကုဂကူမန်၊ ဗ္တိုက်သၠေက်ကၠုၚ် ဗော်ပၠန်ဂတးမန် ပပ္တံနူသၞာံ ၁၉၄၈၊ သက္ကရာဇ်မန် ပပ္တံနူ ၁၃၁၀ တေံ ဒဵုကဵုလၟုဟ်ဏီရ၊ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗၟာ ဗွဲမဂၠိုၚ် မန်ကဵုမန် ညံၚ်ဂွိုအ်ဒှ် မွဲဖျုန်မွဲဆီ၊ ပၠန်ဂတးမန် ကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်မန် ညံၚ်ဂွိုအ်ဒှ် မွဲဖျုန် မွဲဆီဂှ် တက်ကၠုၚ်ကၠာ် လံက်ကၠုၚ်ဂြိၚ်၊ မန် ကဵု မန် ညံၚ်ဂွံဇဵု ညံၚ်ဂွံဆီပါ်ဍာ်ဇွောဝ်ဂှ် ဍေံဖျေံကၠုၚ်ဗျူဟာ နဲကဲနွံဂၠိုၚ်သာ် ချူဓမံက်ထ္ၜးလေဝ် ဟွံအိုတ်ရ။
လစွံစိုတ်တၠပညာဗၟာ ဗၞတ်ဗ္ၜတ်လဵုယုတ်ရောဂှ် နာဲအးဘဲ ရာမည ချူလဝ် ပ္ဍဲသၞံၚ်တိုၚ်ဂှ် အတိုၚ် ဗွဲသၟဝ်ဏံရ။
လက်ထက်ဥူတ (ဦးသန်႔) ဒှ်ညးအုပ်ကာနာနာ ကုလသမဂ္ဂဂှ်လေဝ် ဥူတပ္တိုန်ထ္ၜး ပ္ဍဲကောံဓရီု ကုလသမဂ္ဂ “ပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာပိုဲ ဂကူမန် လက္ကရဴအိုတ်မွဲဂှ် ချိုတ်အာဣရ ဂးသာ်ဏံဗက် လွာဲဂှ် နာဲအာနာန် ဗညာရာဇျှောန် (ညးစၞးဍုၚ်သေံ ဆေၚ်ကဵုကုလသမဂ္ဂ) ဒလိုက်က္တဵုတုဲ “အဲဂှ်မန်ရ ပ္ဍဲဍုၚ်သေံပိုဲတေံ သီုအဲမွဲ မန်နွံကဵုလက်ကိုဋ်ဏီတှေ် ပ္ဍဲဍုၚ်မန်ပိုဲတေံ မန်နွံဂလိုၚ်လဵုမာန်ရောဂှ် ညးစၞးဍုၚ်နာနာတံ ဗ္စာကေတ်ညိ” ရဴဝွံ နာဲအာနာန် ဗညာရာဇျှောန် ကလေၚ်ဟီုစဵုဒၞါဏာ လ္တူအစဳဇန်ဗၟာ သၟိက်ကမၠက် ဇိက်သၟးထောံ ဂကူမန် နူလ္တူဂၠးတိဏံရ။ ထံက်ကဵုပိုဒ်လိက်ဝွံတုဲ ဗၟာတံ လေပ်ပညာ ဂၠိုၚ်ခ္ဍၚ် စွံစိုတ်ယုတ်ခ္ဍၚ်ဏောၚ်ဂှ် သွဟ်ဍာံတိတ်ကၠုၚ်မွဲရ။
ကလိုက်ကၟဵုဍုၚ် ဒှ်မွဲဝါ မန်တံ လညာတ်ထ္ကးပြးညးသ္ကံမွဲဝါဂှ် ဒှ်ဟွံထေက်ရ၊ ဂကူမန် ပါလုပ် ပ္ဍဲဂကောံဗၟာ အဃောပရေၚ်ကလိုက်ကၟဵု ၈၈ တေံ ဒဵုလၟုဟ် ဟွံပံၚ်ကဵုဂကောံမန်တံ နွံရ။ အလဵုအသဳတၟိ မံက်တိုန် ပ္ဍဲအလိုန် ၈၈ ပွိုၚ် (၁၃) သၞာံဂှ် အခေါၚ်အရာမန်တံ မုကလိဂွံ နွံကီုရော၊ မူဟိုတ် အလဵုအသဳဂှ် ဒးလီုအာရော၊ မန်တံ မုညာတ် သွဟ်ဍာံ သာ်လဵုကီုရော၊ အာဇာနဲ ဒးဒုၚ်ချိုတ်လဝ် ပ္ဍဲပရေၚ်ကလိုက်ကၟဵုဂှ် ညးလဵုပ္တိုန်လဝ် ဝၚ်အာဇာနဲနွံကီုရော၊ ပ္ဍဲဂကောံမန် ကၠောန်ကမၠောန်ဍာံပြ ဒုၚ်ဂိသွက်ညးဂလိုၚ်ဍာံမ္ဂး ပ္ဍဲတ္ၚဲပၠန်ဂတးမန်ဂှ် အာဇာနဲမံက်ဂွံ (၁၅) တၠရ။
မန်တံ အာတ်ကၠုၚ် အခေါၚ်အရာ ဂကူမန် နူတံဝါဒိတေံဂှ် အလဵုအသဳပၞာန်ဟွံသေၚ်၊ အလဵုအသဳ ညးဍုၚ်ကွာန် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ် နာဲနုတံရ၊ နာဲနုတံ ပၠအ်အခိၚ် ဇမၠိၚ်အခါ ဍဵုဍိုက်ဂၠာဲသၞ၊ ဂၠာဲဂစိုတ် ပျဲပျာံ စုတ်ထံၚ် ဒဵုကဵုဂကူမန်တံ ဒးရပ်လွဟ် ကၠောန်ပၠန်ဂတးရ၊ အကြာမန်တံ ကၠောန်ဒၟံၚ်ပၠန်ဂတးဂှ် ဗျူဟာဍေံတံဖျေံလဝ် ၚိတ်ကမၠက် ဖၟိုတ်ဂကူမန်ဂှ် ဍေံဟွံကဵုလီုဏီတုဲ လၟုဟ် ဍေံထ္ၜးရုပ်ရဴမာန်ကၠုၚ် သီုပ္ဍဲဒေသတိဍာ် ပၠန်ဂတးမန်တံဣရ၊ ဇၟာပ်ဌာန်ကွာန်မန် ဂကူဗၟာ နူရးဨရာဝတဳ၊ ပခုက္ကူအညာတေံ ပြံၚ်လိုအ်စှေ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲတိဍာ်မန်ဂှ် လၟိဟ်ကဵုလက်ရ၊ သၞာံလံညိ သၟတ်ဝုတ်မန်တံ စှေ်ဒၞါဲကဵု တြုံဗၟာတံတုဲ သွက်ဂကူမန်ဂွံကၠက် အိုတ်အး အာဂှ် ဟွံဒးတော်ဗေဒၚ်ရ၊ သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဆာန်ဂကူတံလေဝ် ၜိုန်ညာတ်ကၠးဒၟံၚ်ကီုလေဝ် ဟိုတ်နူဒှ် အခေါၚ်အရာမၞိဟ်တံတုဲ ဂွံဒၞါတာဂှ် ဂၠာဲသၞောဝ်ဥပဒေ ဟွံမွဲရ၊ ခိုဟ်အိုတ်ဂှ် ဒးဖျေံပရေၚ်စန်ဒက် စိုတ်ဓါတ် ဆာန်ဂကူရနွံ။
သရောပ်မ္ဂး ဂကူမန် ကေတ်လဝ်တာလျိုၚ်ဝန်ဇၞော် နွံ (၃) တၠ ပ္ဍဲကမ္မတဳပံၚ်ကောံရေၚ်တၠုၚ် ကေၚ်ကါဍုၚ်မန် ကရောံအလဵုအသဳ အေန်ယူဂျဳတံ လ္ပကဵုဒးဒယံက် ဗီုတၠပညာမန် မ္ဒးကၠုၚ်ဒယံက် ပ္ဍဲဗော် ဖဆပလ တေံပၠန်ညိ၊ ဖျေံဏာမေတ္တာ ရာဒၞါမိက်မံၚ်ရ၊ ကမၠောန်သွက်ဂကူမန် ဂွံဗၠးၜးနူဘဝဍိက်ပၠက်ဂှ် ကၠောန်ကဵုစိုပ်လၟိုန်ညိ။