ဝဏ္ဏမာန်၊ ဂျာန္နဝါရဳ ၂၃၊ ၂၀၂၂

ယဲကၠောံထၞာန် Covid-19 ဂှ် စတံနူ သၞာံ (၂၀၂၀) မံက်ဂှ် ကၠောံထၞာန်စိုပ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာတုဲ သၞာံ (၂၀၂၁) ဂှ် ကတဵုဒှ်ပရေၚ်ကၠောံထၞာန် ဗွဲမသ္ကာတ်မြဟ်တုဲ သၞာံ (၂၀၂၁) ကၞောတ်သၞာံဂှ် အောန်ကြဳစှေ်အာရ။
ယဲကပ်ကၠောံထၞာန်အောန်ကြဳစှေ်ဗက်ဂှ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာထိၚ်ကၠေံအဝဵုဍုၚ်တုဲ ပဋိပက္ခပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် အကြာဇြဟတ် ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳကဵု ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ဒှ်ပရေၚ်စဵုဒစးညးသ္ကံဇၞော်ကဵုဇြဟတ်တုဲ ဗွဲကြဴဏံ နူကဵုပေဲါဒစဵုဒစးထ္ၜးဆန္ဒကဵုတဲ ဂှ် ပြံၚ်စိုပ်ကၠုၚ် ပေဲါဒစဵုဒစး လုပ်ကၠုၚ်ပေဲါဗတိုက်ကဵုလွဟ် ကတဵုဒှ်ကၠုၚ်ရ။
ပေဲါဗတိုက်ရပ်လွဟ် အကြာဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံကဵု ရဲဒစဵုဒစးဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံဂှ် ဒေသတွဵုရးချေၚ်၊ ဒေသရးသေတ်ကိုၚ်၊ ဒေသတွဵုရးကရေၚ်ဍာဲ (ကယာ)၊ ဒေသတွဵုရးကရေၚ်လ္ၚဵုကဵု ရးဒေသတွဵုရးလ္ၚဵု ကတဵုဒှ်ပေဲါပၞာန်တုဲ ရမျာၚ်လွဟ်ဗြု ဒၟံၚ်အရိုဟ်တ္ၚဲကီု၊ ကောန်ညးဍုၚ်ကွာန်တံလေဝ် ဒးဒုၚ်ဘဲပေဲါပၞာန်တုဲ ဒးဂြိပ်ဒဴနူသ္ၚိဌာန် ဗၞတ်လက်ကိုဋ်ဒှ်ကၠုၚ်ရ။
ဗီုကဵုကြပ်ကဵုဒေသရးမန်မ္ဂး တုဲကၠုၚ်ဒဳဇြေမ်ဗာ (၂၀၂၁) ကဵု ဂျာန္နဝါရဳ (၂၀၂၂) ဂှ်မ္ဂး ဟိုတ်နူပေဲါပၞာန် အကြာဒပ်ပၞာန် ဗၟာကဵု ဒပ်ပၞာန်ကရေၚ်တံ ကတဵုဒှ်ပေဲါဗတိုက် ပ္ဍဲဒေသ “လေကေံကဝ်” (လေေးက့ကော်) သီုပၞာန်တိုက်၊ သီုပၞာန်ကျာတုဲ ညးဒေသကောန်ဍုၚ်ကွာန်တံ ဒးဒုၚ်ဘဲပေဲါပၞာန် ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်အိုတ်ရ။ ကောန်ညးဍုၚ်ကွာန်ဂမၠိုၚ် ဒးပဲါဒဴဘဲပၞာန်တုဲ ဂြိပ်စိုပ်အာ တိဍာ်ဍုၚ်သေံလေဝ်နွံ၊ ပဲါဓလေတ်ဒၟံၚ် အကြာဂြိုပ်တိဍာ်ပယျဵုလေဝ်နွံရ။
စဵုကဵုတ္ၚဲချူလိက်ပရေၚ် (ဂျာန်နဝါရဳ ၂၀) ဂှ်မ္ဂး ညးဒးဂြိပ်ဒဴဘဲပၞာန် (၃) ကိုဋ်ပြၚ်အာဣရ။ အပ္ဍဲဂှ်မ္ဂး ညးဍုၚ်ကွာန်ဒေသ တွဵုရးချေၚ်၊ တွဵုရးကရေၚ်ဍာဲ ဂၠိုၚ်အိုတ်ရ။
လတူဍုၚ်ဇၞော်ချေၚ်ကီု၊ ဍုၚ်ဇၞော်ကရေၚ်ဍာဲကီု ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ထောံလသာလဝ်သ္ၚိဌာန်တုဲ ဂြိပ်ဒဴထောံအိုတ်ရ။ ဗီုကဵုတွဵုရးဍုၚ်ချေၚ်မ္ဂး ကောန်ဂကူချေၚ်တံ ဒဴထောံလသာထောံဍုၚ်ကွာန် ဂြိပ်စိုပ်အာ ဍုၚ်တတိယ ဍုၚ်သၟာၚ်ဗွဲ မဂၠိုၚ်တုဲ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ကချေၚ်တံ ဆဝ်ဗ္ၚုဟ်ဒၟံၚ် ညံၚ်ဟွံဂွံဒဴစိုပ်အာ ဍုၚ်သၟာၚ်ဂှ်ရ။
ပေဲါပၞာန်ဒေသချေၚ်၊ ဒေသကရေၚ်ဍာဲ၊ ဒေသကရေၚ်တံဂှ် ဟွံကၠောံထၞာန်စိုပ်ဒေသရးမန်ဏီတုဲ ဟီုအရေဝ်အရာပ် မ္ဂး ကောန်ဂကူမန်တံ မံၚ်ဒၟံၚ်ၜိုတ်နူတနေံ (သ္ပညံၚ်ဟွံတီ) ရ။
ဠအခိၚ်ပရေၚ်ယဲကပ်ကၠောံထၞာန်တေံ ကတဵုဒှ်ဂၠိုၚ်ဗွဲမသ္ကာတ်မြဟ်တုဲ အလုံကၟိန်ဍုၚ်မွဲ ရးဇၞော်ကီု၊ တွဵုရးဂမၠိုၚ်ကီု ထိၚ်ဒဝ်ဟွံမာန်၊ စဵုဒၞာဟွံမာန်တုဲ ကၠောံထၞာန်ပြးအာ အလုံဍုၚ်မွဲ သီုကဵုဒေသရးမန်ရ။
ပေဲါပၞာန်ဂှ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကဵုကေတ်ညးသ္ကံဟွံဒးမ္ဂး ပဋိပက္ခပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကြံၚ်ဍုဟ်ကၠုၚ်၊ နူပဋိပက္ခပရေၚ်ဍုၚ် ကွာန်ဂှ် ပြံၚ်ကၠောံစိုပ်ကၠုၚ် ပေဲါပၞာန်ရ။
အခိၚ်ယဲကပ်ကၠောံထၞာန် ကတဵုဒှ်သ္ကာတ်မြဟ်တေံဂှ် ညးတာလျိုၚ်အုပ်ဓုပ်ဍုၚ်တံကီု၊ ဂကောံပရဟိတကဆံၚ်ကွာန် ဒေသအရာပ်တံကီု ပံၚ်ကောံတုဲ စဵုဒၞာမၚ်မွဲ ညံၚ်စၟယဲဟွံဂွံကၠောံထၞာန်ဂှ် ဗတိုက်သရိုဟ်မာန်ကၠုၚ်ရ။
ပေဲါပၞာန်ဂှ် ကောန်ညးဍုၚ်ကွာန်ဂကောံပရဟိတံ ဘိုၚ်ထိၚ်ဒဝ်စဵုဒၞာကဵု ဟွံမာန်ရ။ ပဋိပက္ခပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကြံၚ်ဍုဟ် ကၠုၚ်မ္ဂး ပေဲါပၞာန်ဂှ်ဗက်ကၠုၚ်လက္ကရဴမာန်ရ။
သွက်ဂွံသဳကၠဳ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဍုၚ်တ္ၚဲဏံဂှ် လ္ပာ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ ကော်ဘိက်လၟိၚ်လၟဟ်ဒၟံၚ် ကုဂကောံရပ်လွဟ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်တံနွံရ။
တုဲကၠုၚ်ဂျာန္နဝါရဳ (၁၄) ဂှ် ကံၚ်ဇြဳအုပ်ဓုပ်ဍုၚ် (ကံၚ်ဇြဳပၞာန်) တံ ကၠောန်သ္ပပေဲါသောၚ်ကလးပရိုၚ် ပ္ဍဲနေပျဳဒဝ်တုဲ သ္ကိုပ် ပၞာန် ဇြဝ်မေန်ထောန် ဟီုဏာသာ်ဝွံရ “ပ္ဍဲသၞာံ (၂၀၂၂) ဏံ သွက်ဂွံစလဂါမ်ဇိုၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဂှ် စရေၚ်တၠုၚ်အာရောၚ်၊ ပ္ဍဲကဵုလၟေၚ်ဂၠံၚ်တရဴ (၅) တၚ် တၚ်စတုတ္ထဂှ် အတိုၚ်ဓမံက်ထ္ၜးလဝ်ဂှ်ရ ညးမဆေၚ်စပ်တံသီုဖအိုတ် ကော်ဘိက်တုဲ သဳကၠဳအာဏောၚ်၊ ဣဏံဂှ် ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်အလဵုအသဳပိုဲ ဆေၚ်စပ်ကဵုပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်မ္ဂး ဂၠံၚ်တရဴဗီုဒှ်မာန် ပံက် လဝ်ကဵုဂၠံၚ်ဏောၚ်” သ္ဂးရ။
လတူကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ လၟိၚ်လၟဟ်ကော်ဘိက် ကုဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဂှ် အကြာရမျာၚ်လွဟ်၊ ရမျာၚ် ဗမ်တ္ၚဲဏံဂှ် ဟွံပြေပြံၚ်ဏီရောၚ် ဂကောံက္ဍိုက်ပ်သဳကၠဳပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် PPST သကိုပ်ပၞာန်ဇၞော် ဃောန်ဥက္ကာ ဟီုရ။
“ပေဲါသဳကၠဳပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် မူဍေံနွံမံၚ်ရ၊ ဆဂး အခိၚ်အကာဲအရာလဵု ဒးသဳကၠဳဂှ် ဍေံနွံမံၚ်ဏီ၊ ကဵုရမျာၚ်လွဟ် ရမျာၚ်ဗမ် ရမျာၚ်ဂစိုတ်ဂယိုၚ် ကတဵုဒှ်ဒၟံၚ်လၟုဟ်ဏံ ဂွံဒှ်ဟွံလောဲပုဟ်၊ ဂွံဒှ်ဆဵုပရေၚ်သဳကၠဳဂှ် ဒးပြံၚ်သၠာဲရောၚ်၊ ဒးၜိုဟ်သြိုဟ်ညိၚ်ဝတ်ညိဏောၚ်၊ ဗီုကြေပ်ဂြတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လၟုဟ် ဗီုကြေပ်ဂြတ်ပရေၚ်မၞိဟ်လၟုဟ် ဟွံလောဲဏီပုဟ်၊ ဒးဂၠာဲနဲကဲညိဏောၚ်” ညးတေံ ဟီုရ။
ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ် ကုဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဟေၚ် ကော်ဘိက်မိက်ဂွံသဳကၠဳတုဲ ကုဂကောံပၠန်ဂတးပန် ပှော်ဒၟံၚ် ကုအေန်ယူဂျဳ၊ ပဳတဳအာပ်တံဂှ် ဟွံဟီုပညုၚ်မွဲသာ်ရ။
“ရပ်လဝ်အဝဵုအာဏာတုဲ ဇၟာပ်ဇၟာပ်သဳကၠဳဟွံဂွံပုဟ်၊ ဒးဒှ်အလဵုအသဳညးဍုၚ်ကွာန်ရုဲစှ်ဏောၚ်၊ ညးဍုၚ်ကွာန်ရုဲစှ် စၠတ် ထဝ်ဒးနွံဏောၚ်၊ ကာလဂှ်မှ ဂၠံၚ်တရဴ အေန်ဇြဳအေ သဳကၠဳဂွံဏောၚ်။ ဗီုဒှ်လၟုဟ်ဂှ် အလဵုအသဳညးဍုၚ်ကွာန်ရုဲစှ်ဂှ် လေဝ်ရပ်လဝ်၊ အကာဲအရာသာ်ဂှ်ဂှ် နကဵုပိုဲ သဳကၠဳပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဟွံဂွံပုဟ်” ဥက္ကဌ ဌာန်ဂအုပ်သၠးပွးကောန်ဂကူ ဗအိုဝ် (PNLO)၊ ညးနွံအခေါၚ်ဟီုဂး PPST ဃောန်မျေအ်ထောန် ဟီုရ။
ရံၚ်ကေတ်အကြာရမျာၚ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံကဵု အကြာရမျာၚ်ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ထပက်လဝ်လိက်က သုက် အေန်ဇြဳအေတံမ္ဂး ပရေၚ်ဂွံဆဵုဂဗသဳကၠဳဂှ် ဒှ်ဟွံမာန်ဏီရ။ ပရေၚ်ပေဲါပၞာန်ဂှ်လေဝ် ဒေသချေၚ်၊ ဒေသကရေၚ် ဍာဲ၊ ဒေသကရေၚ် ဆက်စပ်ကဵုမန်လေဝ် ကတဵုဒှ်ဒၟံၚ်ဖိုဟ်ရ။
ပ္ဍဲကဵုဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဒေံါပန်ပှော်ထပက်လိက်ကသုက် အေန်ဇြဳအေဂှ် ဗော်စန်ဒက်ကောန်ဂကူ ကရေၚ် (KNU)၊ ကံၚ်ဇြဳကလေၚ်ဒက်ပတန်ဍုၚ်သေံ (RCSS)၊ ဒပ်ပၞာန်ဒတုဲဖဵုဒဳမဝ်ကရေဇြဳကရေၚ် (DKBA)၊ စန် ဒက်ကောန်ဂကူကရေၚ်/ဒပ်ပၞာန်ဗၠးၜးကောန်ဂကူကရေၚ်-ကံၚ်ဇြဳပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ် (KNU/KNLA-PC)၊ ဌာန်ဂ အုပ်ဗၠးၜးကောန်ဂကူပအိုဝ် (PNLO)၊ ဒပ်ပၠတရဴဒဳမဝ်ကရေဇြဳဆေၚ်စပ်ကဵုကွးဘာဗၟာ (ABSDF)၊ ဗော်ဗၠးၜးကောန် ဂကူဍုၚ်ရခေၚ် (ALP)၊ ဒပ်ပၠတရဴကောန်ဂကူချေၚ် (CNF)၊ စန်ဒက်ဒဳမဝ်ကရေက်တေတ်လာဟူ (LDU)၊ ဗော်ဍုၚ် မန်တၟိ (NMSP) ဖအိုတ် (၁၀) ဗော်-ဂကောံရ။
ပ္ဍဲကဵုဂကောံထပက်လဝ်လိက်ကသုက် အေန်ဇြဳအေ (၁၀) ဂကောံဂှ် ဂကောံလ္ၚဵုဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်ပေဲါဗတိုက် ကုဒပ်ပၞာန်ဗၟာနွံရ။ ကုဂကောံဗွဲမဂၠိုၚ် ဟွံကတဵုဒှ်ပေဲါပၞာန်လေဝ် ပရေၚ်ပလေဝ်ပလေတ်လဝ် ဇြဟတ်ပၞာန် လ္ပာ်ညး လ္ပာ်အဲနွံရ။
ဗီုကဵုယဲကပ် Covid-19 ပြးကၠောံထၞာန်စိုပ်အာ အလုံကၟိန်ဍုၚ်မွဲ သီုကဵုဒေသရးမန် ဒးဒုၚ်ဘဲယဲကပ် ဗၞတ် (၂) သၞာံဂှ် ဘဲကပ်ပၞာန် လ္ပကဵုကၠောံထၞာန် ပ္ဍဲဒေသရးမန်ညိ။