လညာတ်သ္ရဳဂၠိပ်၊ ယက္ခဂုမ္ဘဏ်

ညးမဒှ်ကၠုင်လဝ် ညးတိုင်ခဳ ပ္ဍဲဂကောံပၞာန်အဆက်က် သ္ကိုပ်ဗိုလ်ပၞာန်တြေံ ဥုမျေအ်ဇြိုဲဂှ် ပါဲဒလေတ်ကၠေံ နူပရေင်ဓဝ်ဍာံတုဲ ပ္ဍဲဂိတုအဝ်ဂုက်(၇)ဂှ် စုတိချိုတ်အာတုဲရ။ နကဵုယၟုလီုလီု ပရေင်ပကီုပရာပ်ကီု၊ ပရေင်ဓဇန်ကြမ်ကြကီု၊ ပရေင်စလာဘ်ဗ္ဇဴကီု၊ ပရေင်သ္ပမာန်ပ္ဍဵုပ္ဍိုက်ကီု ၜိုန်ရက္လိလောန်ကၠုင်လဝ် လအ်ကဵုစှ်ောသၞာံကီုလေဝ် မုလေဝ်ဟွံဒးဒုင်ကေတ်ဒုဟ်ဒဏ်မွဲသာ်ရ။

ပရေင်စုတိဥုမျေအ်ဇြိုဲဂှ် ဒှ်ပရေင်ရုပ်ကၠေံနိဂီု ဘဝပရေံပရေံသၟးဟွံက ဒှ်အာအခိုက်ကၞာပရေံပရေံ သွက်ကၟိန်ဍုင်ဗၟာရ။ မုရောမ္ဂး သ္ကိုပ်ဗိုလ်ပၞာန် မကျိုင်လဝ်ကယျိုင်ပၞာန်တံ ၜိုန်ရကၠောန်ဗၠေတ် နူသၞောဝ်ဥပဒေကီုလေဝ် ဟွံဒးဒုင်ကေတ်ဒုဟ်ဒဏ် အတိုင်သၞောဝ်ဥပဒေ စဵုကဵုအခိင်အိုတ်လမျီုရ။

တၠအဝဵုပၞာန်တံကီု၊ သ္ကိုပ်ဗိုလ်ပၞာန်တံကီု လ္တူဒုဟ်ရာဇာဝတ် ညးတံမက္လိလောန်လဝ်တံဂှ် ပွမ္ဒးဒုင်စၟဳစၟတ်ကီု၊ ပွမ္ဒးဒုင်ပတိုန်ခုင်ရုင်ကီု၊ ပွမ္ဒးစဳရေင်ဂဗုတ်ကီု ဟွံကေင်နွံကၠုင်မွဲဝါဏီရ။ အပ္ဍဲဂှ် ဥုမျေအ်ဇြိုဲလေဝ် ပါလုပ်မွဲတၠကီုရ။

ဥုမျေအ်ဇြိုဲဂှ် ဒှ်မၞိဟ်ပတှ်ေ တၠအဝဵုတြေံ ဥုတာန်ယှိုဲတုဲ ရပ်စပ်၊ တက်သရိုဟ်၊ ကေတ်ဒုဟ် ကုညးချဳဓရာင် ပေါဲထ္ၜးဆန္ဒ ပရေင်ဒဳမဵုကရေဇြဳတံရ။ ပ္ဍဲကဵုပရေင်ပၠန်ဂတးသင် (ရွှေဝါရောင် တော်လှန်ရေး)ဂှ် ဒှ်မၞိဟ်အဓိက ပရေင်ပကီုပရာပ် ပေါဲထ္ၜးဆန္ဒသင်၊ ဖျေံထံင်ကုသင်တံမွဲတၠရ။ ပ္ဍဲခေတ်အလဵုအသဳ အေန်အေလ်ဒဳဂှ် ဒှ်ကၠုင်ဒုတိယသမ္မတ မတိုန်ကၠုင် နူသွာင်ပၞာန်တုဲ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၁ ၊ ပ္ဍဲအရာကိစ္စပၞာန်သီအဝဵုဂှ် ဒှ်ကၠုင်ညးမကဵုအရီုအဗင် ကုမေန်အံင်လှာင် သွက်ပၞာန်သီအဝဵု ဂွံအံင်ဇၞးရ။

ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ ဥုမျေအ်ဇြိုဲဒှ်ကၠုင် ယာယဳသမ္မတရ။ ဟိုတ်နူပၞာန်သီအဝဵုတုဲ ကောန်ၚာ်ကီု၊ မၞိဟ်ဇၞော်ဇၞော်ကီု ညးဍုင်ကွာန်တံ လုပ်လၟိဟ်ကဵုလ္ၚီ ဒးအိုတ်ကၠုင်လမျီုရ။ ညးဍုင်ကွာန် လုပ်လၟိဟ်ကဵုဠက် ဒးဒုင်ရပ် ပြိုက်သ္ၚိစာတ်တုဲ ညးဍုင်ကွာန် အလုံမွဲကၟိန်ဍုင် က္လေင်စိုပ်အာ သၟဝ်အုပ်ဓုပ်ပၞာန်ပၠန်ရ။

ဥုမျေအ်ဇြိုဲ ၜိုန်ရက္လိလောန်လဝ် ဒုဟ်ရာဇာဝတ် ဂၠိုင်ဒၟံင်ဂလိုင်ဂှ်ကီုလေဝ် သွက်သ္ဂောံဆာပ်ပရေဒုဟ် လ္တူညးတေံကၠောန်လဝ်တံဂှ် ရုင်သၞောဝ်ဓဝ်လဵု၊ ရုင်အချုက်လဵုလေဝ် ဥုမျေအ်ဇြိုဲ ဟွံဒးတိုန်စိုပ်ရ။ အခိင်လက္ကရဴအိုတ် ပ္ဍဲဘဝဥုမျေအ်ဇြိုဲဂှ် ဂွံဒုင်မင်မွဲလွဳပရာ ပ္ဍဲကဵုရုင်ဂဥုဲဒပ်ပၞာန် နေပျဳဒဝ် ဗ္ဒမ်ဗွဲတၟေင်တုဲ ဘဝညးတေံအုပ်အာနိဂီုရ။ ဥုမျေအ်ဇြိုဲဂှ် ဟိုတ်နူဒှ်ညးတိုင်ခဳ ပ္ဍဲဒပ်ပၞာန်အဆက်က်မွဲတၠတုဲ ဂွံဒုင်ပတိုန်စရာဲ နဒဒှ်ၛာပန အဆံင်ကၟိန်ဍုင် နူမေန်အံင်လှာင်ရ။

နဒဒှ်သဘင်ၛာပန အဆံင်ကၟိန်ဍုင်သာ်ဏံဂှ် ပ္ဍဲကဵုသၞာံ ၁၉၄၇ တေံ သ္ကိုပ်ဗိုလ်အံင်သာန် ကေုာံ ဝန်ဇၞော်အလဵုအသဳ ဒးဒုင်ပန်ဂစိုတ် မွဲကရောံကဵုသ္ကိုပ်ဗိုလ်အံင်သာန်ဂှ် မွဲဝါ၊ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၀၇ တေံ ဒပ်ပၞာန်မထ္ၜုတ်ပတိုန်လဝ် သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော် ဥုသဵုဝေန်ဂှ် မွဲဝါ ကေင်ကၠောန်သ္ပကၠုင်တုဲ လၟုဟ် ဥုမျေအ်ဇြိုဲဏံ မွဲဝါပၠန်မ္ဂး ဒှ်ပိဝါရ။ သွက်ဥုမျေအ်ဇြိုဲ သီုစၟတ်ကဵုဗၞတ်ဗ္ၜတ် အခိင်ကာလ စၟတ်သမ္တီ တ္ၚဲအောန်စိုတ်အဆံင်ကၟိန်ဍုင်ဏီရ။

စပ်ကဵုပရေင်ပၠန်ဂတးသင် (ရွှေဝါရောင် တော်လှန်ရေး) ဂှ် သင်တံ အာတ်မိက်လဝ် ညံင်သ္ဂောံကေတ်ကဵုအရေဝ် ညးမက္လိလောန်လဝ်ဒုဟ် အမှုရာဇာဝတ် ဂစိုတ်လဝ်သင် ဥုမျေအ်ဇြိုဲ ကေုာံ ညးပါလုပ်အဓိကတံဂှ်ရ။ စပ်ကဵုကိစ္စဂှ်တုဲ “ပ္ဍဲအဲဒုဟ်နွံဏောင် စှ်ေစိုတ်မ္ဂး သွက်သ္ဂောံဒုင်စၟဳစၟတ် ပ္ဍဲရုင်သၞောဝ်ဓဝ်ဂှ် အခိင်ဟွံရုဲ စၟဳစၟတ်မာန်” တုဲပၠန် “နကဵုတာလျိုင် ရေင်တၠုင်လဝ်ဏောင်ဒှ်တုဲ ဗၠေတ်ဏောင် သၞောဝ်ဓဝ်ဖျေံမ္ဂး ကဵုဇုက်လေဝ် ဒုင်အာဏောင်” ဥုမျေအ်ဇြိုဲဟီုရ။

 ၜိုန်ဂှ်လေဝ် ရုင်သၞောဝ်ဓဝ်လဵုလေဝ် ဂွံကော်စၟဳစၟတ် ညးမက္လိလောန်လဝ်ဒုဟ်တံ ဟွံမွဲကၠုင်မွဲလှ်ေဏီရ။ ခေတ်အဆက်က် သ္ကိုပ်ဗိုလ်ပၞာန်တံ က္လိလောန်ကၠုင်လဝ်ဒုဟ် နကဵုအမှုရာဇာဝတ် ရိုဟ်လၟိဟ်ဂၞန်ဟွံမာန် စိုပ်အခိင်ကေတ်ဇၞူ ဇူအာၜိုဟ်ဟ်သြိုဟ်ဟ်တုဲ စိုပ်အခိင်စုတိဂှ် စုတိအာ ၜိုဟ်ဟ်သြိုဟ်ဟ်အိုတ်ရ။ ပြာကတ်အိုတ်ဂှ် ဗိုလ်နေဝေန်ရ။

နူကဵုသၞာံ ၁၉၆၂ စဵုကဵု ၁၉၈၈ လုကဴပွိုင် ၂၆ သၞာံ အုပ်ဓုပ်ကၠုင်ကၟိန်ဍုင်ဗၟာတုဲ နူကဵုဍုင်သိုက်လောဲမွဲဂှ် စိုပ်အာအဆံင်ဍုင်ဝါတ်အိုတ်မွဲရ။ တၠအဝဵုဗိုလ်နေဝေန်ဂှ် သီုကဵုဟွံဒးဒုင် ဒုဟ်ဒဏ်မွဲသာ် ပ္ဍဲကဵုက္လိဂွံအာယုက် ၉၃ တုဲ သၞာံ ၂၀၀၂ ဂှ် စုတိချိုတ်အာ ပ္ဍဲသ္ၚိဇိုင်ကၟာအေန်ယျာ ဍုင်လ္ဂုင်ရ။ ဗိုလ်နေဝေန်ဂှ် ဒှ်ညးစဆက်လဝ်မိတ် ပရေင်သီအဝဵုရ။ လက်ထက်ညးတေံ ဗတိုက်ပလီုထောံ တိုက်သမဂ္ဂကွးဘာတက္ကသဵုလ္ဂုင်ကီု၊ (ဦးသန့်အရေးအခင်း)ကီု၊ (မှိုင်းရာပြည့်အရေးအခင်း)ကီု၊ (အလုပ်သမားအရေးအခင်း)ကီု ဂစိုတ်ကၠုင်ကွးဘာ၊ ညးဍုင်ကွာန်တံ ဟွံအောန်လးလးရ။

ဆဂှ်သၟးဟွံက ပ္ဍဲကဵုသၞာံ ၁၉၈၈ ကွးဘာ ညးဍုင်ကွာန်တံ အာတ်မိက်ဒဳမဵုကရေဇြဳဂှ် ဒပ်ပၞာန်ဗိုလ်နေဝေန်တံ ဂစိုတ်ထောံမၞိဟ် ၃၀၀၀ တၠပြင်င်နွံရ။ အဝဵုနူဗိုလ်နေဝေန်ဂှ် သ္ပပတံနူသၞာံ ၁၉၉၂ စဵုကဵုစိုပ်သၞာံ ၂၀၁၁ ပွိုင် ၁၉ သၞာံ ဆက်ပအပ်ဏာကဵုတၠအဝဵု ဗိုလ်တာန်ယှိုဲပၠန်ရ။ ဗိုလ်တာန်ယှိုဲလေဝ် ဒပ်ပၞာန်ညးတေံ တက်သရိုဟ်လဝ် ပၠန်ဂတးသင်(ရွှေဝါရောင်တော်လှန်ရေး) သၞာံ ၂၀၀၇ ဂှ် ၜိုန်ရက္လိလောန်လဝ်ဒုဟ် ဗွဲမဂၠိုင်ကီုလေဝ် စဵုကဵုလၟုဟ် ဟွံဒးဒုင်ဒုဟ်ဒဏ်မွဲသာ် ကေတ်ထောံဇၞူ ဇူဒၟံင်ၜိုဟ်ဟ်သြိုဟ်ဟ်ဖိုဟ်ရ။

အခိင်တက်ပလီု သရိုဟ်လဝ် ပၠန်ဂတးသင်(ရွှေဝါရောင်တော်လှန်ရေး)ဂှ် သ္အာင်အာနူကဵုဥုမျေအ်ဇြိုဲတုဲ ဥုဃေန်ယဳ ညးမဒှ်ဒၟံင် (ကြံ့ဖွတ်ပါတီ ဥက္ကဋ္ဌ)လၟုဟ်လေဝ် ပါဒၟံင်ကီုရ။ သၞာံ ၂၀၀၃ ပ္ဍဲပရေင် (ဒီပဲယင်း)ဂှ် ညးမဒှ်သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော်ပၞာန် ဒုတိယသ္ကိုပ်ဗိုလ်ဇၞော် သဵုဝေန်လေဝ် သၞာံ ၂၀၀၇ က္လိဂွံအာယုက် ၅၉ ဂှ် ကတဵုဒှ်ယဲတုဲ ဟွံဒးဒုင်ဒုဟ်ဒဏ်မွဲသာ် ချိုတ်အာပၠန်ရ။ ပ္ဍဲကဵုပရေင် (ဒီပဲယင်း)ဂှ် ကောန်ဗော်အေန်အေလ်ဒဳတံ ဟွံအောန်နူ(၇၀)တၠ မ္ဒးဒုင်ဂစိုတ်လဝ်ရ။

ညးမၞုံတာလျိုင်ဂစိုတ်လဝ်မၞိဟ် ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၈၈ ဂှ် သ္ကိုပ်ဗိုလ်(ကျော်ဘ)လေဝ် သၞာံ ၂၀၂၄ ၊ က္လိဂွံအာယုက် ၉၀ ဂှ် ဟွံဒးဒုင်ဒုဟ်ဒဏ်မွဲသာ် ချိုတ်အာပၠန်ရ။ အာဲကၟာဲနူဗိုလ်နေဝေန် ယုတ်တ်မာမာ မကၠောန်ကၠုင်လဝ်တံဂှ် ညးမဆက်ကေတ်လျိုင် ဗိုလ်သာန်ယု၊ ဗိုလ်ဂျဝ်ဓေန်၊ ဗိုလ်သဝ်မုင်၊ ဗိုဝ်တာန်ယှိုဲ၊ ဗိုလ်ဃေန်ညောံ၊ ဗိုလ်တိင်ဇြိင်၊ သ္ကိုပ်ပၞာန်လၟုဟ် မေန်အံင်လှာင် ကေုာံ ဒု-သ္ကိုပ်ပၞာန်လၟုဟ် သဵုဝေန်၊ သ္ကိုပ်ဒပ်ကျာ ထောန်အုင်၊ (ကြံ့ဖွတ်ပါတီ ဥက္ကဋ္ဌ) လၟုဟ် ဃေန်ယဳတံဒှ်တံ ရိုဟ်လၟိဟ်ဂၞန်ဟွံမာန်ရ။

သရုပ်ကၠေံမ္ဂး သ္ကိုပ်ဗိုလ်ပၞာန် မက္လိလောန်လဝ်ဒုဟ် ရာဇာဝတ်တံဂှ် သီုကဵုဟွံဒးဒုင်ဒုဟ်ဒဏ်မွဲသာ် ညးချိုတ်ဂှ် ချိုတ်ၜက်အာ ညးသှ်ေမံင်ဏီတံဂှ် ညံင်ဟွံဂွံဒးဒုင်ဒုဟ်ဒဏ်ဂှ် ဆက်ထိင်ဒဝ်လဝ် အခိုက်ကၞာညးတံဖိုဟ်ရ။ သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန် လုကဴဟွံအိုတ်ကၠက်ကၟိုင်အာ သီုရိုဟ်ကၞက်ဏီမ္ဂး အခိုက်ကၞာ မတွံဂး “ဒုဟ်ရာဇာဝတ်နွံဂၠိုင် ဂလိုင်လဵုကီုလေဝ် ဟွံဒးဒုင်ဒုဟ်ဒဏ် စဵုကဵုဘဝပၠိုတ်”ဏံ အိုတ်အာဟွံမာန်ဏီရောင်။