အသေအဟာန် ဗှ်ဗၞုဟ်သ္ပဂါရဝ နာဲနလ္လာ ဥက္ကဌတြေံဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ စုတိ ပေၚ် ၂၇ သၞာံဂှ် ပ္ဍဲအဝ်ဂါတ် (၈) ဖါနူဂယး ၜိုတ် (၈) နာဍဳ ကၠောန်သ္ပပ္ဍဲအရှာံဘာလကျာ်မန် ကုန်သေံ ဍုၚ်ကျာ်ပိတုဲ သီုဟီုတွံ ဖါပ်သၚ် ကဵုဒါန်စရိုဟ်ဍာ် ပါ်ပရအ်ပိုန်ကုသိုလ်ရ။
ပ္ဍဲအသေအဟာန်ဂှ်ဝွံ ကောန်ဇာတ်ဥက္ကဌဇၞော် မွဲဟာန်မသကောဒေံဂမၠိုၚ် သီုကဵုကောန်ဒေသကျာ်ပိ၊ ရဲဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ၊ရဲဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ကေုာံ ဂကောံသၟတ်ဂမၠိုၚ် သီုဖအိုတ် မၞိဟ်ၜိုတ် ၃၀၀ တိုန်စိုပ်တုဲ ကျာ်ဇၞော်အ္စာဟံသာရာဇာ ဘာမန်ကုန်သေံ မြော်ဂလာန်သြဝါဒ ပံက်အသေအဟာန်ရ၊ ကရောံဂှ် ဒံက်တာဗညာအံၚ်မဵု ကေၚ်ကာဗဟဵု ဗော်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳအလုံရးမန်လေဝ် ဟီုတွံဏာ ဝၚ်အတ္တုပ္ပတ္တိ နာဲနလ္လာ ဗွဲခမၞောန်ကီု ဂွံဆဵုကေတ်ရ။
ပ္ဍဲပရေၚ်က္လိုက်ကမဵု ၁၉၈၈ ဂှ် ဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုတုဲ လၞိန်ကၠုၚ်ပေါဲက္လိုက်ကမဵုဂှ် ကွးဘာဂမၠိုၚ် ပါဲဒဴစိုပ်ကၠုၚ်ကျာ်ပိတုဲ ဒက်ပ္တန်ဒပ်ပၞာန်ကွးဘာဂှ်လေဝ် ဥက္ကဌဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ နာဲနလ္လာ ရီုဗၚ်ထ္ၜလ္ဘာ်ကၠုၚ်လဝ်ကီု ဂးရ။
“ပ္ဍဲကဵုပၟိၚ်ဂလာန် ဥက္ကဌနာဲနလ္လာ ဟီုတွံကၠုၚ် ထေက်သမ္တီခိုဟ်မွဲဂှ် ကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တှေ် ဒးဂံၚ်ကၠောန်ပ္ဍဲဝိုၚ်၊ ဒးဂံၚ်ပဠေဝ်ပ္ဍဲဝိုၚ်၊ ဒးဂံၚ်ချိုတ်ပ္ဍဲဝိုၚ် သာ်ဏံနွံကၠုၚ်တုဲ ဒှ်ဂလာန် ထေက်ကဵုသၟတ်တ္ၚဲဏံတံ ဒးဒ္ဂေတ်ဗက် သ္ပအစာံမွဲရ”သာ်ဝွံ ဒံက်တာဗညာအံၚ်မဵု ဂးရ။
ပ္ဍဲကဏ္ဍပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပရေၚ်ကောန်ဂကူဂှ် သၟတ်ဗွဲဂၠိုၚ် လုပ်ယိုက်ဂၠေၚ် လုပ်ချဳဒရာၚ်ကၠုၚ်ဂှ်ရ အစောဲဗော်၊ အစောဲဂကောံဂှ် လ္ပစွံဂတ စွံအဓိကကဵုပရေၚ်ဓဝ်ညဳသာတုဲ ညံၚ်ဂွံကၠောန်အာ၊ ထေက်ကဵုသ္ဒးကတ်လ္ၚတ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တုဲ အခါကၠောန်ပရေၚ်ကောန်ဂကူမ္ဂး နွံကဵုဓဝ်ညဳသာမာန်ဟေၚ် ရေၚ်တၠုၚ်ဏာဗ္စိုပ်ကဵု တိုၚ်ကဴရန်တၟံမာန်ဏောၚ်ဂှ်လေဝ် ညးကေၚ်ဟီုကၠုၚ်လဝ်တုဲ ဣဏံလေဝ် ထေက်ကဵုဒးကေတ်အစာံကီုဏောၚ် ဗညာအံၚ်မဵု ဆက်ဟီုရ။
ဥက္ကဌနာဲနလ္လာဝွံ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ခရေတ် ၁၉၁၇ ဂှ်က္တဵုဒှ်မၞိဟ် ပ္ဍဲကွာန်နှေဟ်ပဒဝ် ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ် တွဵုရးမန်တုဲ ယၟုညးအရၚ်ဂှ် “ဆိက်နိုအ်”ရ။ အခါညးဂွံအယုက် ၂၂ ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ညးဇၞော်ကွာန်၊ အခါအယုက် ၃၁ ဂှ် ညးဒှ်ကၠုၚ် ကေၚ်ကာဗဟဵု ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန်၊ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၅၈ အခါနာဲအံၚ်ထောန် ဥက္ကဌဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် လုပ် လှာဲလွဟ်ကဵုပရေၚ်ၜိုဟ်လလံ ကုအလဵုအသဳဥူနုဂှ်လေဝ် ညးပါလုပ်အာကီု သာ်ဝွံ ဓမံက်လဝ် ပ္ဍဲအတ္တုပ္ပတ္တိညးဂှ်ကီုရ။
ကြဴနူဂှ် ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၆၃ ပေါဲသဳကၠဳပရေၚ်ၜိုဟ်လလံဍုၚ်လီုအာတုဲဂှ် ကရောံက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်ယၟုပြာကတ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် နာဲနလ္လာလေဝ် ဒးလုပ်သ္ၚိစာတ် ၁၀ သၞာံဂှ်ကီုရ။ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၇၄ ဂှ် စိုပ်ကၠုၚ်ပ္ဍဲဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဥက္ကဌနာဲယှိုဲကျေန်တုဲ အခါဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဒှ်အာၜါလွး (၁၉၈၀-၈၇) ဂှ် ညးဒှ်ကၠုၚ်ဥက္ကဌဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ လ္ပာ်ဒေသကျာ်ပိရ။ ကြဴနူဂှ် ဗော်ၜါက္လေၚ်ကောံတုဲ ပ္ဍဲသ္ဘၚ်သဳကၠဳဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ အလန်ပထမ သၞာံ ၁၉၈၉ ဂှ် ညးဂွံဒုၚ်ရုဲ နဒဒှ်ဒုဥက္ကဌဗော်ပၠန် သာ်ဝွံဓမံက်လဝ် ပ္ဍဲအတ္တုပ္ပတ္တိ ညးဂှ်ကီုရ။
ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၈၉၊ဂိတုအဝ်ဂါတ် ၈ အခါရ မုက်ဒပ်ဒဳမဝ်ကရေတ်တေတ် ကွးဘာဂမၠိုၚ် အလုံဍုၚ်ဗၟာ (ABSDF) နွံသဇိုၚ်ဒေသကျာ်ပိ ကၠောန်အသေအဟာန် တ္ၚဲ ၈ ပန်မ ပေၚ်မွဲသၞာံဂှ် ဥက္ကဌနာဲနလ္လာ အဃောမြော်မံၚ် ဂလာန်သဘာပတိဂှ် ဆီဖျုန်ဂြိုဟ် (ကောန်ကၟံ) ဒိုအ် စုတိပြဟ်လလုဲအာ ပ္ဍဲလ္တူစၚ်ရ။
အခိၚ်ဥက္ကဌနာဲနလ္လာစုတိဂှ် ဂွံအယုက် ရ၂ တုဲ ကောန်ဇါတ်ကေုာံ မသကောဒေံတံ ညံၚ်မကၠောန်မံၚ် အသေအဟာန်ဗှ်ဗၞုဟ်ဏံကီု ပ္ဍဲဌာန်ဇာတိ ကွာန်နှေဟ်ပဒဝ်တေံဂှ်လေဝ် ကၠောန်စွံလဝ် ပဋိရုပ် (ရုပ်တု) ညးတုဲ ကၠောန်မံၚ်အသေအဟာန်သ္ပဂါရဝ ဗှ်ဗၞုဟ် ရိုဟ်ဒဒှ်သၞာံကီုရ။