နာဲမာန် – ကြဴနူဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကဵု ဂကောံရေၚ်တၠုၚ်ပရေၚ်ၜိုဟ်လလံဆဵုဂဗအလန်ဒုတိယ ပ္ဍဲဍုၚ်မတ်မလီုဂှ်တုဲ ဇြဟတ်ဓရိုဟ် သွာၚ်နာနာ ကဵုကၠုၚ်လညာတ် သွက်ဂွံလုပ်ဒေံါပန်ပှော်မွဲအလန်ပၠန်ဂှ် နကဵု ဂကောံပံၚ်ကောံပရေၚ်ဂကူမန် ဗွိုၚ်အပ္ဍဲဍုၚ်တံ သ္ပပေဲါသ္ၚဳဂၠိပ်လ္တူအကာဲအရာတ္ၚဲဏံတုဲ မၚ်ရံၚ်အခိၚ်ညိတုဲမှ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ
နာဲစိတ္တတၠမန် – တ္ၚဲဏံပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲဂှ် နူကဵုကယျိုၚ်ပၞာန်ဂှ် လှာဲၜးထောံတုဲစိုပ်ကၠုၚ်ကဆံၚ်မၞိဟ်အုပ်ဓုပ် (ဝါ) နဒဒှ်ဂကူပၞာန်ဗၟာ ရာံတိတ်တံ ကလေၚ်အုပ်ဓုပ်ကောပ်ကာဲဍုၚ်ကွာန်ပၠန်ဂှ်လေဝ် ဒးပသတိဇၞော်ဇၞော်မွဲရ။
နာဲမာန် – “(ဒိန် – ဒိန် – ဒိန်)”ဣဏံဂှ် ဒှ်ရမျှာၚ်ဂကောံဗေန်ခရာတံ ကဵု ကရောၚ်ပၞာန်ရပ်အလာံတံ အဃောဇက်တိုန်ဒၟံၚ် အသေအဟာန်တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် မရနုက်ကဵု(၆၅)ဝါ ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗုရ။ တုပ်ကဵုသာ်ဏံကီု ဂကောံပတိုန်စရာဲ ဇက်တိုန်နကဵုဗေန်ခရာ ကဵု ကရောၚ်ပၞာန်ရပ်အလာံတံဂှ် ဒၞာဲစၚ်ဗဟဵု
မန်ဒဵုဂူ – မၞိဟ်သုၚ်စေဲါဂဥုဲဝိဝိၚ် မပ္တံကဵုဘိၚ်ဘၚ်တံဂှ် လညာတ်ညာဏ်ဟုတ်ယအ်စှေ်အာတီတီရ။ ပရေၚ်ထတ်ယုက်လေဝ် အသိၚ်ဍိုန်စှေ်အာကီုရ။ သၟတ်မန်ပိုဲပ္ဍဲခေတ်ဏံ သုၚ်စေဲါကၠုၚ်ဂဥုဲဝိဝိၚ်တုဲ လ္ၚဵုတံထောံကမၠောန်ကၟိတ်၊ လ္ၚဵုတံထောံသ္ၚိဌာန်၊ ပြးနူကောန်ဇာတ်၊ အိန်ထံၚ်လီုလာ် ဒဒိုက်နာနာသာ် ကတဵုဒှ်တိုန် ပ္ဍဲညးမသုၚ်စေဲါဂဥုဲဝိဝိၚ်တံဂှ် သ္ဂောံဆဵုကေတ်ရ။
ကဵုဂွံဍိုက်ပေၚ်ကဵုမ္ၚဵုသီုညးဖအိုတ်ညိ ကောန်ဂကူမန်ပိုဲတအ်။ တၠဂုဏ်ဂှ် ဟိုတ်နူဒစဵုဒစးသၞောဝ်အုပ်ဓုပ်ဍုၚ် (၂၀၀၈) ပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၁၀)တုဲ ဒးကၠုၚ်ထံၚ်ရ။ စိုပ်ထံၚ်တုဲမှ ဂွံတီကေတ် ဒဒှ်ရကောန်ဂကူမန်ပိုဲ အပ္ဍဲဍုၚ်ပိုဲကီု၊ ဒၟံၚ်ဍုၚ်သၟာၚ်ကီု၊ ဂကောံနာနာကီု နကဵုပူဂဵုကီု ခမဳသၚ်ကီု ဂကောံသၟတ်တအ်ကီု ကဵုကၠုၚ်ရီုဗၚ်ထံက်ပၚ်ဂှ် လ္တူတၠဂုဏ်ဂှ် မိပ်စိုတ်တၚ်ဂုဏ်ဗွဲမလောန်ရ။
အဃောနွံပ္ဍဲထံၚ်တေံဂှ် ဂွံမိၚ်ကေတ် ကောန်ဂကူပိုဲဟွံဝိုတ်စ ဟွံထောံတၠဂုဏ်ပုဟ်ဂှ် ဂွံတီကေတ်တုဲ မိပ်စိုတ်ဝိုတ်ကၠေံဟွံမာန်ပုဟ်။ ပဳတိဏံဂှ် ရှ်သာနွံ (စခိုဟ်)ကွေံကွေံရ။ သွက်တၠဂုဏ်ဂှ် စအာပဳတိဏံ မွဲအာယုက်ရ။ အခိၚ်တၠဂုဏ် နွံပ္ဍဲထံၚ်တေံဂှ်တှေ် တၠဂုဏ် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်လဝ် နကဵုစိုတ်ဓါတ်မွဲဂှ် လ္တူကောန်ဂကူ လ္တူဂကောံ လ္တူသ္ကအ်ရဲ မၚ်မွဲအာသစ္စမာန်မံၚ်လၟိုန်ရ။
ဂလာန်စိုတ်ဓါတ်တၠဂုဏ် ဂွံမံၚ်ပ္ဍဲထံၚ်မာန် လ္တူအလဵုအသဳတအ် ဖျေံလဝ်ထံၚ်ဂှ် ဆအယာံမာတ်ကာယတၠဂုဏ်ဟေၚ်ရ ဍေံဖျေံထံၚ်ဂွံ။ စိုတ်ဓါတ်တၠဂုဏ်ဂှ် ဆလအ်မှ ဍေံဖျေံထံၚ်ဟွံဂွံပုဟ်။ အခိၚ်တၠဂုဏ်နွံပ္ဍဲထံၚ်ဂှ် စပ်ကဵုပရေၚ်ကောန်ဂကူ ကၠောန်ဂွံမံၚ်ဏောၚ်ဂှ် မိက်ဂွံလဴထ္ၜးကဵုညိ။
ပ္ဍဲထံၚ်ဖာသီတေံဂှ် နူဂယး ၆ နာဍဳ မွဲအခိၚ် သဝ်တ္ၚဲ ၆ နာဍဳ မွဲအခိၚ် မွဲတ္ၚဲ (၂) အခိၚ်ဂှ် တၠဂုဏ်ဒယှေ်ဒၟံၚ် ရှေ်သှေ်ဒၟံၚ် ဒွက်ကောန်ဂကူလၟိုန်ရ။ ဒယှေ်ကညာၚ်ဒၟံၚ်မွဲကအ်ရ။ ၜိုန်ရနွံဒၟံၚ်ညးမွဲကီုလေဝ် စိုတ်ဓါတ်နွံမံၚ်ဏောၚ်တှေ် စၟတ်သမ္တီတ္ၚဲကောန်ဂကူပိုဲ ကၠောန်ဂွံရ တိသုန္ဓရဳဂှ် သ္ပသဘၚ်ကၞာရ။ ၜိုန်ရသဘၚ်ကၞာဟွံမွဲ အလာံဟွံမွဲကီုလေဝ် ရှေ်သှေ်တ္ၚဲကောန်ဂကူဂွံမံၚ်ဏောၚ်ဂှ် မိက်ဂွံလဴကီုရ။
အခိၚ်တၠဂုဏ် ဒးထံၚ် ပ္ဍဲအၚ်စိၚ်ကီု ဖါသီကီုဂှ် ဂွံဆဵုဂဗကဵု သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တအ် တၟာဟလိုၚ်ရ၊ အခိၚ်ဂှ် စပ်ကဵုမူဍုၚ်ဗၟာဏံတုဲ ဂွံမိၚ်ကေတ်ရမျှာၚ်တုပ်ဂှ်တှေ် ကောန်ဍုၚ်အရေၚ်တအ် မၚ်စၟဳမံၚ် ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ်ကီုရ။ သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဗၟာတအ်ဂှ်တှေ် ဍေံတအ်ဟွံဒးစိုတ်ပုဟ်။
ပ္ဍဲကဵုဂိတု ဂျာန္နဝါရဳ ၁၃-၂၀၁၂ ဂွံဆဵုကေတ်မုက်မတ် မိမအ္စာတအ်ဂှ်ကီု၊ ပ္ဍဲတ္ၚဲဏံဂွံဆဵုကေတ် မုက်မတ်ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ ပ္ဍဲကောံဓရီုဇၞော်ဏံတုဲ တၠဂုဏ်မိပ်စိုတ်ဗွဲမလောန်ရ။ နူကဵုဂကောံ MAU ဏံ ဘိက်တၠဂုဏ် ကဵုကၠုၚ်စိုပ်ဂှ်လေဝ် မိပ်စိုတ်ဗွဲမလောန်ရ။ နူကဵုညးစၞးတအ် ပ္တိုန်ထ္ၜး သ္ပစၟတ်သမ္တီကဵု တၠဂုဏ်ဂှ်လေဝ် မိပ်စိုတ်တၚ်ဂုဏ်ဗွဲမလောန်ရ။ ဟိုတ်နူကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တုဲ တၠဂုဏ်ဒးကၠုၚ်ထံၚ်။ စိုပ်မ္ၚးထံၚ်လေဝ် ဆက်တုဲကၠောန်အာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဏောၚ်ဂှ် မိက်ဂွံကဵုဏာဂလာန်ဂတိပါၚ်ရ။ ပရေၚ်ပၠန်ဂတးပိုဲဂှ် ဟွံတုဲဏီပုဟ်၊ ဟွံစိုပ်တိုၚ်ပ္ကဴပိုဲဏီပုဟ် ကံကုသဵုဂကူမန် မန်ဂွံဖန်ကေတ်မာန် ညးညးအဲအဲ ကသေံကၟဝ် ဆဝ်မ္ၚုဟ်ညးသ္ကအ်တုဲ ကၠောန်အာညိဂှ် ဆဝ်မ္ၚုဟ်ဏာ အုပ်ကၠေံနိဂီုရအဴ။
တိမန် – အကာဲအရာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်ဗၟာတ္ၚဲဏံဂှ် ဗီုကၠောန်ဝါတ်ကီု၊ ဗီုလဵုဆက်သရုပ်နိဂီုရောဂှ်လေဝ် ဂွံခါတ် အကာဲဝါတ်ဂါတ်မံၚ်ညိရောၚ်။ အဓိကဗွဲတၟေၚ် ညးမလုပ်ချဳဒရာၚ်မံၚ်နဇိုၚ်နတဲတံဂှ် သာတုဲတီဂၠိုၚ်ရောၚ်။ အကြာကြာဟွံပြေပြံၚ် တံၚ်ခယျကဵုကေတ်မံၚ်ညးသ္ကအ်ဂှ် ညးဟွံဂံၚ်ပတှေ်အဲ အဲဟွံဂံၚ်ပတှေ်ညး နွံဒၟံၚ် အပ္ဍဲအကာဲအရာဏံဏီဖိုဟ်ရ။
နာဲမာန် – ပဋိပက္ခကောန်ဂကူတအ်ဂှ် ယဝ်ဟွံသောၚ်ကဵုမ္ဂး ပၟတ်ပၞာန် သွက်ဂွံကၠောံထၞာန်အာ အလုံကၟိန်ဍုၚ် ဒှ်မာန်မံၚ်ရောၚ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗော် အေန်အေဝ်လ်ဒဳ ဒဝ်အံၚ်သာန်သုကျဳ ဟီုဓမံက်ကၠုၚ်ပ္ဍဲကဵုတ္ၚဲညးက္တဵုဒှ်မၞိဟ် ပေၚ် (၆၆) သၞာံ တ္ၚဲဂျောန် (၁၉) ဂှ် အစာသၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကောန်ဂကူ ဗွိုၚ်အပ္ဍဲဍုၚ်ဂမၠိုၚ် ဒုၚ်တဲထံက်ဂလာန်ပေၚ်ၚ်ရ။
နာဲမတ်ဒိပ် – ပေဲါဗတိုက် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူဒုၚ်လဝ်သ္ဇိုၚ်ကဵု ဂကူတုဲ ဒှ်ပေဲါဗတိုက်ဇမၠိၚ်မွဲရ။ ညံၚ်ရဴပေဲါဗတိုက် မွဲဍုၚ်ကဵုမွဲဍုၚ်ဂှ် တီသွဟ်ပြဟ်ဟ် ဟွံမာန်ရ။ ဟိုတ်နူဒှ်ပေဲါဗတိုက်ဇမၠိၚ်တုဲ ညးမကဵုအခိၚ်မာန် ညးမတီဍာန်ဒးဂှ် သဂွံအံၚ်ဇၞးဟေၚ်ရ။ ပေဲါဗတိုက်ဝွံ ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဆဇြဟတ်မၞိဟ် ဇြဟတ်သြန်သၟး ဟွံက သီုအခိၚ်ပူဂဵုညးတံ ပါ်ပရအ်ကဵုမာန်မ္ဂး အံၚ်ဇၞးလောဲသွာရ၊ ဂၠံၚ်ဍာန်ပေဲါဗတိုက် မကွာ်မံၚ်ဂှ် ဒးရးခိုဟ်ဆာဲမ္ဂး အန္တရာယ်ဂှ်လေဝ် အောန် ကမၠောန်ဂှ်လေဝ် စိုပ်ဒတုဲပြဟ်ရောၚ် မိက်ဂွံဟီုရ။
တိုၚ်ထဝ် – မေ၊ ၂၀၁၁
ယွံကောန်ဂကူမန် သၟတ်ခေတ်တၟိတံ ဂလာန်ဝေါဟာရ သ္ပလဝ်သုတေသန ကံက်နုက်နၚ်လဝ် နူဇာတ်မသုန်ကၠံမသုန်စှော် ကေုာံ ဇာတ်သၟိၚ်ဝေသန္တဝ် ဗွဲသၟဝ်တံဝွံ ဒၞာဲသၟိက်ဂွံသ္ပအဓိက သဳကၠဳအာဂှ် ကစံက်လဝ် မလိက်တံဂှ်အိုတ်ရ၊ ၜိုန်ရကစံက်လဝ်မလိက် ဗွဲမဂၠိုၚ်ကီုလေဝ် စပ်ကဵုဝေါဟာရ “ကု၊ ကဵု ၊ ကေုာံ” တံဂှ်ဟေၚ် သ္ပလဝ်အဓိကတုဲ စၞောန်ပညုၚ် ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ရ။ ဝေါဟာရပိမဏံဝွံ ဗွဲမတ္ၜန်တ္ၜောဲ ယှုက်ထုဲ လီၜန် စကာမံၚ် သီုမဟွံကၠးစိုတ်အိုတ်ဂှ်တုဲ၊ တၞဟ်နမိက်ဂွံကဵုကၠးကေတ်စိုတ် ပ္ဍဲအရာစကာ ရပ်စပ် ချူဆာဲဂှ်တုဲ၊ မိက်ဂွံစဳပျးကဵု အတိုၚ်ကျာ်ဇၞော် အာစာတၠအစွောံ မစကာရပ်စပ်လဝ် ပ္ဍဲလိက်ကၞပ်ညးဂမၠိုၚ်အိုတ်ရ။
ၜိုပ်ထဝ် – သက္ကရာဇ်ဍုၚ် ၁၃၇၃ သၞာံ၊ ဂိတုပသာ် (၈)စွေက်ဏအ်ဂှ် ဒှ်တ္ၚဲဍုၚ်မန်ဟံသာဝတဳလီုရ။ ဍုၚ်မန်ပိုဲ လီု၊ တိဍာ်ဒြပ်ရတ်ပိုဲ လေၚ်ဆောံ၊ ဘဝမန်ပိုဲ ဒှ်အာဘဝဍိက်ဂှ် ပေၚ်ကၠုၚ် (၂၅၄) သၞာံရသွံ။ ပရေၚ်ဏအ်ဂှ် ဂကူမန်ဗွဲမဂၠိုၚ် ချပ်ဂွံကီုရောၚ် စှေ်စိုတ်ရ။ ပွိုၚ်အခိၚ်သၞာံ ၜိုတ်ဏအ်ဂှ် တၟော်ကဵုဝၚ်မ္ဂး ဂၠိၚ်သ္ၚောဲကွေံကွေံ ဟွံသေၚ်။ ဆဂး ကလေၚ်ရံၚ်အာ ဘဝဂကူမန်ပိုဲမ္ဂး ဒၞာဲလ္ၚဵု ကၠေံကၠက်ဗၠိုက်တၞီစှေ်အာ ဗွဲမဂၠိုၚ်တုဲ ထေက်ကဵုဒးဒှ်ဓဝိၚ်ရောၚ်။