ခတ္တာနန်– သ္ဘၚ်ကၞာစှေ်တန်ဗ္တောန်သ္ဇိုၚ် တိၚ်တက်တူရိယာ အခိုက်ကၞာမန် ကျာံ ကေုာံ ဗာတ်ကဠာဂှ်ဝွံ ကၠောန်သ္ပ တုဲဒှ်အာ ပ္ဍဲဘာသာသနာ (၂၅၀၀)၊ ပ္ဍဲစၟတ်တ္ၚဲ (၃၁)၊ ဂိတုမေလောန်ကၠုၚ်ဂှ်ရောၚ် ညးက္ဍိုက်က္ဍိုပ် တန် ဗ္တောန် တၠပညာအနုသုခုမမန် အ္စာနာဲထဝ်ပေၚ် ဟီုရ။
အ္စာနာဲထဝ်ပေၚ်ဝွံ “အခိၚ်လၟုဟ်တှေ် တူရိယာကျာံဂှ် ပ္ဍဲဂဳတကောန်ဂကူမန်တံဂှ် နကဵုတူရိယာအဓိကမွဲ တိၚ်တက်မံၚ်ရ။ တူရိယာဏံဂှ် ဒှ်လက္ချန်သၚ်္ကေတ ကောန်ဂကူမန် မွဲဂကူရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ သွက်ဂွံၜံၚ်ပ္တိတ် ဒတောဝ်တၞောဝ်တၟိတံ ဂွံတိၚ်တက်တူရိယာဏံမာန်ဂှ် ရန်တၟံတုဲ တန်ဗ္တောန်ဏံဂှ် ဒှ်မရနက်ကဵု (၂) ဝါရ” သာ်ဝွံ ညးဟီုရ။
တူရိယာကျာံဝွံ တိၚ်တက် ပ္ဍဲဒွက်မန်ခေတ်တြေံဂမၠိုၚ်တုဲ ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ကာန်ဗဝ်ဒဳယျာ၊ သေံ၊ လာအိုဝ်၊ ဗဳယေပ်နာမ်တံဂှ် တိၚ်တက်တူရိယာကျာံ ဗီုပြၚ်အရုတ်ၜဳရ။ တူရိယာဗီုပြၚ်ကျာံဂှ် ပ္ဍဲဂကူမန်တံဟေၚ် သုၚ်စောဲမံၚ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရောၚ် ညးဟီုရ။
ပ္ဍဲတန်ဗ္တောန်ဂှ်ဝွံ ညးတိုန်တန်ဗ္တောန် (၁၂) တၠတံဂှ် စွံအဓိကကဵု တူရိယာကျာံတုဲ ဗ္တောန်ကဵုလဝ်ရ။ ပၞောဝ် ကဵုညးတိၚ်တက်မာန် (၈) တၠဂှ် ညးကေက်သ္ကာ (၁) တၠဟေၚ် နွံရ။
အခိၚ်လၟုဟ်ဝွံ ညးတၠပညာ တိၚ်တက်တူရိယာကျာံမန်မာန်ဂှ် မၞုံသှေ်ဒၟံၚ် ညိည(ဗွဲမအောန်)ဟေၚ်တုဲ ဗ္တောန်ကဵုနဲကဲ ဂၠံၚ်ဍာန်ဒးမ္ဂး ပ္ဍဲကဵုက္ဆံၚ်သ္ဇိုၚ်ဂှ် အပ္ဍဲပွိုၚ် (၃) သတ္တဟ လေပ်မာန်ရောၚ် အ္စာနာဲထဝ်ပေၚ် ဆက်ဟီုရ။
တၚ်တၟေၚ်တူရိယာကျာံဝွံ လၟေၚ်ရမျာၚ်ဂမၠိုၚ်တံဂှ် တိတ်နူထၟာဲရမျာၚ် Tuning Box တုဲ ကော်ခဴနကဵု ဝေါဟာဂဳတမ္ဂး သၞောတ်လၟေၚ်ရမျာၚ် (၁၂) Chromatic Scale မဒှ်ရ။ တူရိယာတၞဟ်ဟ် ဟွံတုပ်ကဵု ဂကူဍေံဂှ်လေဝ် တိၚ်တက်တောဲဖက် မာန်မံၚ်ရောၚ် ဂွံတီကေတ်ရ။
“နကဵုအဲတှေ် ဂွံကတ်လ္ၚတ် သွက်ဂွံတိၚ်တက် တူရိယာကျာံမာန်ဂှ် တၚ်ဝါတ်ဂါတ် နွံကီုရ။ အဓိက Scale ဂွံဍာံ၊ ခ္ဍေဝ်ခ္ဍာပ် ဂွံဒးဂှ် ဒးလ္ၚတ်ကေတ် ဂၠိုၚ်ၚ်ကဵုအလန်ရ။ အဲဂှ် စုက်လုက်ကဵု တူရိယာအောန်တုဲ ဂွံကတ် လ္ၚတ်ဂှ် တၚ်ဝါတ်ဂါတ်တံ နွံကၠုၚ်ရ” သာ်ဝွံ ညးကတ်လ္ၚတ်မံၚ် ပရေၚ်တိၚ်တက် တူရိယာကျာံ မာံအဲမန် ဟီုရ။
အလုံမွဲဒမြိပ် အခိၚ်ကတ်ဗ္တောန်ဂှ်ဝွံ ကတ်လ္ၚတ်ဗ္တောန်မံၚ် ခန်လ္ၚတ်ဂမၠိုၚ် လၟေၚ်ၚ်တ္ၚဲတုဲ အပ္ဍဲပရေၚ် ကတ် လ္ၚတ် ပွိုၚ် (၃) သၞာံဂှ် ဒွက်ဇၞော် ၜိုတ် (၅) ပိုဒ် ကေုာံ ဒွက်ဍုက်က္တောဝ်ဂမၠိုၚ်တံဂှ်ဟေၚ် တိၚ်တက်မာန်တုဲ သ္ဂောံစိုပ်က္ဆံၚ်တၠပညာဂှ် ဒးဆက်ကတ်လ္ၚတ်အာပၠန်ရောၚ်ဂှ် ညးဆက်ဟီုရ။
တူရိယာကျာံဝွံ တောဲဆက်လဝ်ကဵု ဇုက် (၃) တၞုၚ်တုဲ ဒးတိၚ်တက် နကဵုတဲရ။ ဗီုရုပ်ဇကုကျာံတံဂှ် ပုတ် ဂၠံက်လဝ်ကဵု ဆုနာဍူ (ပိတောက်သား သို႕မဟုတ် ယမနေသား) မဒှ်ရ။