သၟဟ်သၟန် – နာဲဝေန်ယှိုဲဂှ် မွဲလှေ်လေဝ် ဟွံကေၚ်စုတ်မာဲ ပ္ဍဲပေဲါရုဲမာဲဏီရ။ နူကဵုဆဵုညာတ်စရၚ်မာဲသဇိုၚ်ဂှ် ဂွံစုတ်မာဲကီု
ဂွံရုဲစှ်ပ္တိုန် ညးစၞးအလံၚ်အမာတ်ကောန်ဂကူမန် နူဒေသညးတံကီုဂှ် ချဳဓရာၚ်ကၠုၚ်ရ။
ကွာန်ညးတံဂှ် နွံမံၚ်ဒၟံၚ် အကြာၜဳဇမိကဵုၜဳဝၚ်ရူ ပွိုၚ်ဍုၚ်လှာဒကှ် တွဵုရးဍုၚ်ကရေၚ်ရ။ ကွာန်ဂှ် လုပ်ပ္ဍဲပွိုၚ်တိုက်လၟိဟ် (၂) တုဲ ပ္ဍဲပွိုၚ်တိုက်ဂှ် ဘာတန်သၠုၚ်၊ ရုၚ်ဂဥုဲပွိုၚ်တိုက်တံ နွံမံၚ်ကီု ဂၠံၚ်ဍာန်ကၠောံဆက် အာကၠုၚ်လောဲမံၚ်ကီုရ။
“အခိၚ်လၟုဟ် ဍေံပြံၚ်လှာဲကၠုၚ်သၞောတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳတှေ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပိုဲ မၞိဟ်ပိုဲမိက်ဂွံစုတ်ဂှ်တှေ် ပိုဲမိက်ဂွံရုဲကီု၊ ဂွံပ သောၚ်ဏာ ပြသၞာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂကူပိုဲ တၚ်နွံပၟိက်ဂကူပိုဲဂှ် နွံမံၚ်တၟာဟလိုၚ်ဂှ် မုလေဝ်ဟွံဂွံဟဍိုက်ဗပေၚ်ဏီ ပုဟ်။ ပိုဲဂှ် မိက်ဂွံရုဲစှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပိုဲဏောၚ်” သာ်ဝွံ နာဲဝေန်ယှိုဲ ရဲကွာန်ကအ်ဒုန်မြေၚ်ဂှ် ဟီုရ။
အခိၚ်လလောၚ်တြးစရၚ်မာဲ အတိုၚ်သၞောဝ်ဥပဒေ ပ္ဍဲကဵုဂိတုသေပ်တေန်ဗာ (၁၄) ဂှ် စရၚ်ညးတၠဆန္ဒမာဲ ကွာန်ညး တံ ဟွံပါကၠုၚ်ဂှ် ညးတေံ အခေါၚ်ကဵုမာဲဆောံလေၚ်အာရ။ ဗီုညးတေံကီု ကောန်ဂကူမန်တံ တန်တဴဒၟံၚ် ဒေသဗၟံက် ဒဵု အကြာၜဳဇမိကဵုၜဳဝၚ်ရူ ပွိုၚ်ဍုၚ်လှာဒကှ်ဂှ် လၟိဟ်ကွာန် (၃၄) ကွာန် လၟိဟ်သ္ၚိ (၅၀၀၀) ပြၚ်ကဵု လၟိဟ်မၞိဟ်ဗၞတ် (၂၀၀၀၀) ပြၚ်တံ အခေါၚ်ကဵုမာဲဟွံမွဲကီုရောၚ်။
အခိၚ်ညးတာလျိုၚ်ကဝ်မယှေန်တံ အာဗာန်စရၚ်မာဲသ္ဇိုၚ်ဂှ် ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ကေုာံ ဂကောံ KNU တံ ကေၚ်တာဒၞာလဝ်နွံမံၚ်ရ။ ကွာန်လ္ၚဵုတံဂှ် နကဵုသၞောဝ်ဥပဒေ ရုဲစှ်လဝ်သကိုပ်အုပ်ဓုပ်ကွာန် ဟွံမွဲကီု ဂွံရုဲစှ်ကဝ်မယှေန်ပါ် ကဆံၚ်ကွာန်ဟွံမာန်ကီု သ္ပဟိုတ်ကဵုပရေၚ်ဂီုကၠီုတုဲ ကၠောန်သ္ပကဵုပေဲါရုဲမာဲ ဟွံဂွံရောၚ် ကဝ်မယှေန် ဟီုဂးလဝ်ရ။
ဥက္ကဋ္ဌကဝ်မယှေန်ပေဲါရုဲမာဲတွဵုရးဍုၚ်ကရေၚ် ဥူကျဝ်ဝေန်မိုၚ်ဂှ် “ပ္ဍဲကဵုဒၞာဲတံဏံဂှ် ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် တံ ဓလီုလဝ်တုဲ ပံက်ရုၚ်မာဲဟွံမာန်၊ ညးစၞးရုၚ်မာဲတံကီု ပိုဲဗလးဏာကဵုဟွံမာန်ပုဟ်။ ဗာန်စရၚ်မာဲလေဝ် ဟွံဂွံပုဟ်” သာ်ဝွံ ညးဟီုရ။
ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ၊ ဂကောံ KNU တံ ဖျေံမံၚ်သ္ဇိုၚ်ဒေသဂှ်ကီုရလေဝ် ထပက်လဝ် စၟတ်တဲဒေံါပန်ပှော် ကဆံၚ်တွဵုရး ကဆံၚ်ကၟိန်ဍုၚ်တံတုဲ ၜိုဟ်သြိုဟ်မံၚ်ရောၚ်။ နူအခိၚ်လောန်ကၠုၚ် ၜိုတ် (၂၀) သၞာံပြၚ်တေံ ပေဲါဗတိုက်ဟွံမွဲ ရမျာၚ်လွဟ်သ္ၚိတ်ဇြကၠုၚ်လဝ်ရ။
ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိလေဝ် ကိစ္စပေဲါရုဲမာဲဂှ် အတိုၚ်ဆန္ဒညးဍုၚ်ကွာန်ဂှ် အာတ်မိက်ပတိုန်ထ်ၜးလဝ်ကဵုကဝ်မယှေန်ပွိုၚ်ဍုၚ် နွံမံၚ်ကီုရ။ နကဵုစၟတ်တဲ ညးဒေသမၞိဟ်ကဵုမာဲမာန် (၃၀၂၂) တၠဂှ် သွက်အခေါၚ်စုတ်မာဲမာန် အာတ်မိက်လဝ် ပ္ဍဲကဵု ကဝ်မယှေန် ပွိုၚ်ဍုၚ်လှာဒကှ် ပ္ဍဲဂိတုသေပ်တေန်ဗာ (၁၈) ဂှ် နူကဵုကဝ်မယှေန်ဂှ် ဟွံဒုၚ်တဲဏီရောၚ် ညးဒေသတံ ဟီုရ။
နူကဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ညးလျိုၚ်ဗွိုၚ် အပ္ဍဲဍုၚ် နာဲဝေန်လှဂှ် “ဗဒုဟ်ကဵုဗော်ပိုဲ ဂီုကၠီုဟွံမွဲဂှ် ဟွံဂွံပုဟ်။ ညံၚ်ဂွံပံက်ကဵု ရုၚ်မာဲ ပ္ဍဲဒေသဂှ် ပိုဲလေဝ်အာတ်လဝ်ကဵုကီုရ” သာ်ဝွံ ဟီုရ။ ပ္ဍဲကဵုပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၁၅) ဏံ ညံၚ်ဟွံဂွံပရေၚ်ရုသံၚ်ဂှ် နကဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတံ ကေတ်တာလျိုၚ်မာန်မံၚ်ရောၚ်ဂှ် ညးဟီုလဴလဝ်ရ။
အခိၚ်ကဝ်မယှေန်တံ ကာဒ်ဗာန်စရၚ်မာဲဂှ် ကဵုလဝ်သမ္တီကဵု ဂကောံရပ်လွဟ်တံ ဟွံမွဲတုဲ ပရေၚ်တာဒၞာအခိၚ်လ လောၚ်စရၚ်မာဲဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ကီုရ။ စပ်ကဵုကေၚ်တာဒၞာလဝ်ဂှ် “နူစဂှ် မၞိဟ်နွံမံၚ်သၟဝ်တေံ မုလေဝ်ပရေၚ်စၞောန်ပ္ညုၚ် (ညွန်ကြားချက်) ဟွံမွဲတှေ် ဍေံတံလေဝ် ဟွံကၠိုဟ်ပုဟ်။ နူကဵုကဆံၚ်လ္တူဏံ ဟီုဂးဏာတုဲဂှ် ကလေၚ်အာကၠုၚ်ချဳ ဓရာၚ် ဂွံအာပၠန်ရ” သာ်ဝွံ နူဂကောံ KNU ညးလျိုၚ်ဆက်ဆောံဗဟဵု သဝ်ယှဳယှိုဝ် ဟီုရ။
ကောန်ဂကူကရေၚ် နူပွိုၚ်ဍုၚ်လှာဒကှ် ဥူ(စောခဲနီကဲ)ဂှ် “အခေါၚ်အရာညးဍုၚ်ကွာန်တံ နွံပၟိက်ဂှ် နူကဵုကၠတ်ထဝ်မွဲ ကဆံၚ်၊ နူကဵုညးစၞးကၠတ်ထဝ်မွဲကဆံၚ် ဂွံအာတ်ကေတ်ဂှ် အခေါၚ်အရာ ဆောံလေၚ်အာရ” သာ်ဝွံ ညးဟီုရ။
အခိၚ်လၟုဟ်ဂှ် ဘာတန်သၠုၚ်၊ ရုၚ်ဂဥုဲတံ နွံမံၚ်ကီု သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော်တွဵုရးလေဝ်အာစိုပ် ကၠောန်မံၚ်ပရေၚ်ဖောအ်ဗြေဝ် ဒေသဂှ် နွံမံၚ်ကီုရောၚ်။ အခိၚ်ကာလပေဲါထံက်ဂလာန်သၞောဝ်ဥပဒေ (၂၀၀၈) ဂှ် ပံက်ရုၚ်မာဲ ကေတ်တၚ်ထံက် ဂလာန်နူကဵုညးဍုၚ်ကွာန်တံ နွံကၠုၚ်လဝ်ရောၚ်။
ပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၁၀) တေံဂှ် ကွာန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ နွံမံၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် အခေါၚ်ကဵုမာဲဟွံမွဲတုဲ ညးစၞးအလံၚ်အမာတ် သ္ကုတ်ပွိုၚ်ဍုၚ်လှာဒကှ်ဂှ် အောန်မံၚ်ရ။ ညးလုပ်ပြိုၚ်တံလေဝ် ဒၞာဲလ္ၚဵုဂှ် ဇၞးအာလောဲလောဲ ဒၞာဲလ္ၚဵုဂှ် ဟွံဒးပြိုၚ်မွဲသာ် ဒှ်အာအမာတ်လေဝ် နွံရ။
ပွိုၚ်ဍုၚ်ပါ်ကျာ်ပိကီု ပွိုၚ်ဍုၚ်လှာဒကှ်ဏံကီု ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်တံကီု ဒၞာဲဒေသဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဖျေံမံၚ်သ္ဇိုၚ်တံဂှ် ညးစၞး အလံၚ်အမာတ် နူဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်နာနာတံ စှေ်မံၚ်ပရေၚ်စန်ဒက်မာဲ သၠဲသၠဲလးလးအိုတ်ရောၚ်။
သွက်သၞာံ (၂၀၁၅) ဏံဂှ် ကွာန်အကြာၜဳၜါ မပ္တံကဵု ဂကောံပွိုၚ်ကွာန် (ဆိပ်ကလေး၊ ကွမ်ကသောၚ်၊ နတ်ချောၚ်း ကနား) တံဂှ် ပါလုပ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲစရၚ်မာဲသ္ဇိုၚ်ဂှ် သွက်သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဒေသတံ ဒှ်ကၠုၚ်ဇြဟတ်ရ။
နာဲအံၚ်မိၚ်လေဝ် သ္ပစၞးကဵုဗော်ကောန်ဂကူမန်တုဲ သွက်ဂွံလုပ်ပေဲါရုဲမာဲ ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ်ဍုၚ်လှာဒကှ် ဆန္ဒမာဲ (၁) ကၠတ် ထဝ်တွဵုရးဂှ် ပတိုန်လဝ်စရၚ်တုဲ လၟုဟ်ဂှ်စန်ဒက်မံၚ်မာဲကီုရ။ ဟိုတ်နူကဵုကွာန်မန် (၃၄) ကွာန်တံ ဟွံဂွံအခေါၚ် စုတ်မာဲဂှ် ဒှ်အာပရေၚ်ဇီုကပိုက် သွက်ညးရ။
“နူကဵုပိုဲလုပ်ပြိုၚ်ဂှ် ပတှေ်လဝ်ဇြဟတ်ကောန်ဂကူပိုဲရ။ ဍုၚ်ပိုဲဏံ ဍေံဂွံဒှ်အာ ဗွဲမၜိုဟ်လလမ်ကီု အခိၚ်ပိုဲဂှ်လုပ်ပြိုၚ်ဂှ် ညးတံထပိုတ်ထောံ ဗီုဏံတှေ် အခေါၚ်အရာကောန်ဂကူပိုဲ ဍေံလေၚ်ဆောံအာတၟာဟလိုၚ်။ ညးတံဂှ် ဂွိၚ်ဖေက် ညးစၞးအလံၚ်အမာတ်မန်ပိုဲဏံ ဖေက်မာန် (ဇၞး) အာ ညးတံရ” သာ်ဝွံ နာဲအံၚ်မိၚ် ဟီုကဵုသၞံၚ်တိုၚ်ရ။
ယဝ်ရကၠောန်ကဵုပေဲါရုဲမာဲဒေသဂှ်မ္ဂး ညးစၞးနူကဵုဗော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဟေၚ် ကလိဂွံမာဲမာန်တုဲ ဇြဟတ်ဓရိုဟ် (အတိုက်ခံ) အလဵုအသဳဂၠိုၚ်ကၠုၚ်မာန်ရောၚ်။ ဗော်ရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံလေဝ် ကဏ္ဍကၠတ်ထဝ်၊ သွာၚ်အ လဵုအသဳတံ လုပ်စိုပ်ကၠုၚ်မ္ဂး သြဇာအဝဵုအုပ်ဓုပ်ညးတံ ဍိုန်လျအာမာန်တုဲ ပရေၚ်စဵုဒၞာဂုဏ်ဖိုလ်တံလေဝ် ပါလုပ်မံၚ် ကီုရောၚ် သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံ ဟီုဂးပါ်ပဲါမံၚ်ရ။
တုဲကၠုၚ် သၞာံ (၂၀၁၄) ကပှ်တၚ်နၚ်စရၚ်မၞိဟ်အလုံကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် ဂကောံကပှ်တၚ်နၚ်တံ ပ္ညဳပ္ညပ်ကေတ်အဆက်ကဵု ဂကောံရပ်လွဟ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံတုဲ စဵုကဵုတၚ်နၚ်သောဲသောဲဗြောဲဗြောဲ ကပှ်ဂွံနၚ်လဝ်ရောၚ်။ ပ္ဍဲကဵုစရၚ်ဂှ်မ္ဂး ပွိုၚ်ဍုၚ်လှာဒကှ်ဂှ် မၞိဟ်နွံမံၚ် (၁) ကိုတ်ပြၚ်တုဲ မၞိဟ်အာယုက် (၁၈) သၞာံလပါ်လ္တူဂှ် (၆၃၈၀၀) တၠရောၚ်။
ပ္ဍဲကဵုသၞောတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ကၠောန်ဗဒှ်မံၚ်ပေဲါရုဲမာဲဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်ဒေသဂှ် သီုကဵုစရၚ်သ္ၚိကၟိန်၊ တၞးစၟတ်သမ္တီကောန် ဍုၚ်တံကီု ကၠောန်လဝ်နွံမံၚ်တုဲ နကဵုအခေါၚ်အရာကောန်ဍုၚ် ညံၚ်ဂွံကလိဂွံအတိုၚ်သၞောဝ်ဥပဒေဂှ် ညံၚ်ဂွံဒုၚ်စသိုၚ် ပရေၚ်တုပ်သၟဟ်ဂှ် ပၟိက်ဇၞော်မံၚ်ရောၚ်။
သွက်အခေါၚ်အရာညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဟွံဂွံဆောံလေၚ်ဂှ် ဒးကၠောန်သ္ပကဵုညံၚ်ဂွံစုတ်မာန် စရၚ်မာဲကီု ရုၚ်မာဲကီု ဒး ဖ္ဍိုက်ဗပေၚ်ကဵုဂှ် တာလျိုၚ်ကဝ်မယှေန်နွံမံၚ်ရောၚ်။ ယဝ်ရကၠောန်စရၚ်မာဲဂွံမ္ဂး အခေါၚ်စုတ်မာဲညံၚ်သ္ဂောံဂွံဂှ် ကၠောန်ကဵုမာန်မံၚ်ရောၚ်။ ပ္ဍဲကဵုဒၞာဲဂီုကၠီုနွံ၊ ဒၞာဲမကြပ်ကဵုဒေသဂှ် ကၠောန်ကဵုရုၚ်မာဲတှေ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် ကလိဂွံ အခေါၚ်စုတ်မာဲရောၚ် ညးနွံတာလျိုၚ်ကဝ်မယှေန်တွဵုရးဍုၚ်မန် ဟီုဂးလဝ်နွံရ။
ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် ဟိုတ်နူကဵုစရၚ်မၞိဟ်ဟွံမွဲ ကၠောန်စရၚ်မာဲဟွံဂွံတုဲ ပွိုၚ်ကွာန်ဗဝ်နဝ်ခဳမွဲဂကောံ ပါလုပ်(၅) ကွာန် မနွံပွိုၚ်ဍုၚ်ၜဳကလေၚ်ဂှ်ဟေၚ် ကၠောန်သ္ပပေဲါရုဲမာဲဟွံမာန်ရ။ အလုံတွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် မၞိဟ်အခေါၚ်ကဵုမာဲမာန် (၁၄၆၀၀၀၀) ပြၚ်ရောၚ်။
ပ္ဍဲဒေသဂှ် အလုံပွိုၚ်ဍုၚ်လှာဒကှ်ဂှ် ဒၞာဲကၠောန်ပေဲါရုဲမာဲမာန် (၂၆) ဂကောံပွိုၚ်ကွာန်ဓဝ်ရတုဲ ဟိုတ်နူကဵု ပရေၚ်ဂီုကၠီု ကေုာံ သ္ကိုပ်အုပ်ဓုပ်ကွာန် ဟွံမွဲဂှ် ပွိုၚ်ကွာန် (၄၁) ဂကောံကီု အလုံတွဵုရးဍုၚ်ကရေၚ်ဂှ် ပွိုၚ်ကွာန် (၁၀၂) ကွာန်တံ ဟွံကၠောန်ပဲါရုဲမာဲရောၚ် ကဝ်မယှေန်တွဵုရးကရေၚ်တံ ဟီုရ။