မာံရဲထဝ်

တၞံစဵုဒၞာကျာမ္ဂးဂှ် ဂကူတၞံဟွံရုဲ ၜိုန်တဵုဂွံကီုလေဝ် တၞံဒှ်ဖဵု သွက်တၞံဇကုမတဵုလဝ်ပ္ဍဲကၠအ် ကေုာံ ပ္ဍဲဝါဂှ်ဒှ်ကီုမှ မ္ဒးရုဲစှ်ဂွံတဵုအာ ဒဒှ်ဂကူတၞံစဵုဒၞာကျာဂှ်ထေက်ရ။ ဒဒှ်ဂကူတၞံစဵုဒၞာကျာရောၚ် ယဝ်ဒးရုဲစှ်တဵုအာမ္ဂး ဒးဒှ်ဂကူတၞံ ဆုဂမၠိုၚ် (သစ်ပၚ်များ) ကေုာံ ဒးဒှ်ဂကူတၞံရာပ်စာတ်ဂမၠိုၚ် (ခြုံပုတ်သဏ္ဍာန်ပၚ်များ) ရဴဝွံ စပ်ကဵုၜါဂကူဏံ ဒးတဵုအာရ။ ဂကူတၞံလဵုတဵုတဵု ယဝ်တဵုအာ ဒဒှ်တၞံစဵုဒၞာကျာဂမၠိုၚ်မ္ဂး ဒးတဵုလဝ်ကဵုသၞောတ်ကရောၚ် (အတန်းလိုက်စိုက်စနစ်) ရ။ တၞံတဵုလဝ်ပ္ဍဲကၠအ်၊ ပ္ဍဲဝါဂမၠိုၚ်ဂှ် ဒးတဵုလဝ်ကဵု သၞောတ်ကရောၚ်တၞံရေၚ်ရေၚ်တုဲ စကာလဝ်တၞံစဵု ဒၞာကျာဂမၠိုၚ်ဂှ်လေဝ် ဒးတဵုအာသၞောတ်ကရောၚ်တၞံရေၚ်ရေၚ်ကီုရ။ ရံၚ်အာတၞံစဵုဒၞာကျာ တဵုလဝ်နကဵုကရောၚ်ဂှ်မ္ဂး တုပ်တဴညံၚ်ရဴစဵုလဝ်ကၟာၚ်ဒပ် (ခြံစည်းရိုး) မွဲကီုရ။ ဟိုတ်မ္ဒးတဵုတၞံစဵုဒၞာကျာဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲကၠအ်၊ ပ္ဍဲဝါဂှ် သွက်ဂွံစဵု ဒၞာကၠေံကျာ ကေုာံ သွက်ဂွံဒုၚ်ဘဲဒဏ် ဥတုရာသဳသ္ကာတ်မြဟ်မာန်ကီုဒှ်ရောၚ်။
တဵုတၞံစဵုဒၞာကဵုကျာဂမၠိုၚ်ဂှ် စွံလဝ်တၚ်ရန်တၟအ်နာနာသာ်နွံရ။ အဓိကဂှ် သွက်ဂွံစဵုဒၞာကဵုကျာဟေၚ်ဟွံသေၚ် သီုဂွံစဵုဒၞာအာကဵုဂတှေ်ရှ်တိ ညံၚ်ဟွံဒးဇွောဝ်စှေ်အာကရောမ်ဍာ်၊ ညံၚ်ဂတှေ်ရှ်တိဟွံဒးလီုလာ်အာဂှ် စွံအဓိကကီုရ။ ရံၚ်အာလ္ပါ်ဒေသပရၚ်ၜဳဇၞော် မွဲဒမြိပ်ပရၚ်ၜဳ (ပၚ်လယ်ကမ်းရိုးတန်းဒေသ) တေံလေဝ် တၞံကရးဍာ် (ဒဳရေတောပၚ်များ) ကၠုတ်တိုန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲပရၚ်ၜဳနွံတဴလၟိဟ်ဗွဲမဂၠိုၚ်တုဲ တၞံဂမၠိုၚ်ဝွံ ဒှ်ဂကူတၞံစဵုဒၞာကဵုဘဲကျာ၊ ဘဲဍာ် သွက်ဒေသပရၚ်ၜဳဂှ်ရ။ တၞံနာနာသာ် ကၠုတ်တိုန်ဒၟံၚ် လ္တူတိပရၚ်ၜဳ၊ လ္တူတိဂတာၜဳဂမၠိုၚ်ဂှ် သွက်ဂွံစဵုဒၞာကဵု သဘာဝပွပွူတၞံကၠုတ်တိုန်ဒၟံၚ်ကီု၊ သတ်ဍာ်ဂွံဂျိုၚ်တဴဒၟံၚ် စဵုကဵုလအိတ်အယုက်တေံမာန်ကီု၊ ပရၚ်ၜဳညံၚ်ဟွံလာ်ပိုတ်အာကီု၊ သၞောတ်ဂေဟ ညံၚ်ဟွံဒးလီုလာ်အာကီု၊ စဵုဒၞာကဵုမာန်၊ ထိၚ်ဒဝ်ကဵုမာန်ုကီုရ။
ဂွံတဵုအာ ဒဒှ်ဂကူတၞံစဵုဒၞာကျာဂမၠိုၚ်ဂှ် ဒှ်တၞံဒုန်နနာသာ်၊ ဗီုသဏ္ဍာန်ဂကူတၞံဒုန်ဂမၠိုၚ်၊ ဂကူတၞံပြဳ (ထၚ်းရူးပၚ်)၊ ဂကူတၞံယူကလေပ်၊ ဂကူတၞံအဝ်ရေယှာ၊ ဂကူတၞံမာန်ဂျာန်ယှာ၊ တၞံပ္ကဴနာနာသာ် ကေုာံ တၞံသတ်ဆုဂမၠိုၚ်ဂှ် တဵု အာထေက်ရ။ အခါတဵုတၞံစဵုဒၞာကျာမ္ဂး ဂကူတၞံစဵုဒၞာကျာဂှ် ဒးကိတ်ညဳ (ဒးဒှ်ဖဵု) ကဵု ဂကူတၞံဇကုမတဵု (တၞံသတ်ဆု၊ တၞံပ္ကဴ၊ တၞံသတ်ဒ္ကောၚ် မပ္တံတၞံဂမၠိုၚ်) ဂှ်ကီုရ။ ပ္ဍဲတိတဵုတၞံမွဲကၞ (စိုက်ခၚ်းမြေတခၚ်းအတွက်) ဂှ် တဵုစုတ်ကဵုတၞံစဵုဒၞာကျာမွဲကရောၚ်၊ ၜါကရောၚ် ကေုာံ ပိကရောၚ် တဵုကဵုထေက်ရ။ ဇကုတဵုလဝ်တၞံဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲကၠအ်၊ ပ္ဍဲဝါဂှ် နူဒဒှ်တၞံစဵုဒၞာကျာ ညံၚ်ဂွံစဵုဒၞာကဵုကျာမာန်ဂှ် ဒးသ္ပအဓိကရ။ တၞံစဵုဒၞာကျာတဵုလဝ်ဂှ် ညံၚ်ဟွံသ္ၚောဲခြာအာ နူတၞံတဵုလဝ် (မပ္တံတၞံသတ်ဆု၊ တၞံသတ်ဒ္ကောၚ်ဂမၠိုၚ် (သီးနှံပၚ်များ) တၞံပ္ကဴဂမၠိုၚ်) ဂှ် ဗၞတ်အခြာ (၁၀ပေ)၊ (၂၀ပေ) ဂှ် ဒှ်ဟွံထေက်ရ။ ဗၞတ်ဗ္ၜတ်ဏံဂှ် ဒှ်ကိုန်ဂစိုတ်ဟွံသေၚ်တုဲ တန်တဴလ္တူလၟိဟ်တၞံအောန်/ဂၠိုၚ် ဒှ်ကီုရ။ သၠုၚ်တၞံစဵုဒၞာကျာဂှ် တဵုလဝ်တုဲ တၞံဂှ်နွံသၠုၚ် (၃၀) ပေမ္ဂး စဵုဒၞာကဵုဘဲကျာဒှ်ဖဵု (effective) လၟိဟ်တၞံတဵုလဝ် (၃၀) ဨကမာန်ကီုရ။
ဒးစွံသတိဇၞော်မွဲဂှ် အခါတဵုတၞံစဵုဒၞာကျာဂှ်မ္ဂး ညံၚ်ဟွံဒှ်အာ ဂကူတၞံဒုၚ်လဝ်တဲ (Host) စၟစၟန် ကေုာံ ယဲဂှ် ဒှ်ပၟိက်ဇၞော်ရ။ စကာအာ ဒဒှ်တၞံစဵုဒၞာကျာ ဂပ်ဝ်ထေက်ကြိုက်ဂှ် ဥပမာ ညံၚ်ရဴဂကူတၞံကၟက်ဆု (ဘောစကိုၚ်းပၚ်) ကေုာံ ဂကူတၞံချေဲရဳတိဗ္လး (မြေပြန်႕ချယ်ရီ) ဂမၠိုၚ်ဂှ် ဒှ်ဂကူတၞံစဵုဒၞာကျာတုဲ သီုဒှ်ဂကူတၞံ (ကၠောန်ဝါဲသၠဆုခၞေက် =သစ်ရွက်စိမ်းမြေသြဇာ)မာန်ကီုရ၊၊
စပ်ကဵုဂကူတၞံ ဒဒှ်တၞံစဵုဒၞာကျာဂမၠိုၚ်မာန်ဂှ်မ္ဂး ………
(၁) တၞံဂမၠိုၚ် မဒှ်ဂကူတၞံဍုက်ဍေက်ဒၟံၚ်တွဵု (တၞးဒှ်ဒၟံၚ်သာ်ၚေက်တွဵု) ဂကူတၞံပြဳ (ထၚ်ရူးပၚ်များ) တၞံဒုန်ဂမၠိုၚ် ကေုာံ ဂကူတၞံပြဳတၟအ် (ကျောက်ထၚ်းရူးပၚ်)၊ တၞံဆု ကေုာံ တၞံသတ်ဆုဂမၠိုၚ်။
(၂) ဂကူတၞံလေပ်တၞးပြဟ် မွဲသၞာံမွဲဝါ၊ တၞံမၚ်ဂြာဲ (မိုးမခပၚ်) (ပျားရည်ကျိုၚ်းပၚ်=honey locust)။
(၃) တၞံမဒှ်ဗီုပြၚ် တၞံရာပ်စာပ် (ခြံုပုတ်သဏ္ဍာန်အပၚ်များ) တၞံ(ချယ်ရီမက်မန်း)၊ တၞံပ္ကဴ(နှၚ်းဆီ) တၞံဗိုလ် ကတော် မျက်ခုံးပၚ် (ခြံစည်းရိုးပၚ်မျိုး) ကေုာံ ဂကူတၞံသၞာဲ (အုန်းနှဲပၚ်မျိုး=ခြံစည်းရိုးပၚ်မျိုး) ဂှ် တဵုမာန်ကီုရ။
ဖဵုဂွံတဵုလဝ် တၞံစဵုဒၞာကျာဂမၠိုၚ်ဂှ် ……..
(၁) အသိၚ်ကျာပိုက်ကၠုၚ်ဂှ် ဖအောန်ဖျေံကဵုမာန်တုဲ ပညဳကဵုဂမ္တဴပ္ဍဲတိ ကေုာံ ပ္ဍဲသ္တီုကျာမာန်ဂှ်ကီုရ။
(၂) ဂလိုၚ်ပ္တိုန်ကဵု သၟုဟ်ဍာ်ပ္ဍဲသ္တီုကျာဂှ်မာန်။
(၃) ဟိုတ်နူပ္ညဳကဵု(ထိၚ်ဒဝ်ကဵု) သၟုဟ်ဍာ်ပ္ဍဲတိမာန်တုဲ ထိၚ်ဒဝ်လဝ်ကဵုဓါတ်ဍာ် ပ္ဍဲတိအခိၚ်လအ်လအ်မာန်။
(၄) သွက်ဒေသလတိုပ်စှေ်ဒၟံၚ်ဂှ် ဖအောန်ဖျေံကဵု ဗၞတ်လတိုပ်မာန်။
(၅) ဂကူတၞံစဵုဒၞာကျာဂမၠိုၚ်ဝွံ တန်တဴကဵု သၠုၚ်တၞံစဵုဒၞာကျာ၊ တၞံမွဲကဵုမွဲတၞံ ဗၞတ်သ္ၚောဲ/ကြပ်၊ ဒေသတိဍာ် ကေုာံ တန်တဴကဵု ဂကူတၞံမရုဲစှ်လဝ်ဂမၠိုၚ်ဂှ်ကီုရ။
(၆) ဖအောန်ဖျေံကဵု ဘဲဍာ်ထ္ပက်ဂတှေ်ရှ်တိ မ္ဒးဇွောဝ်တိတ်အာ (မြေဆီလႊာတိုက်စားမှု) ဗၞတ် (၁၀%-စဵုကဵု ၂၀%) မာန်တုဲ မ္ဒးဂလိုၚ်ပ္တိုန်ကဵုဓါတ်ဍာ် ပ္ဍဲတိကီု ကေုာံ ဗလို်က်ဂတှေ်ရှ်တိ (မြေဆီလႊာအမှုံများ) ညံၚ်ဟွံပါအာ ပ္ဍဲကျာဂှ်လေဝ် စဵုဒၞာကဵုမာန်ကီုရ။
(၇) တၞံစဵုဒၞာကျာဂမၠိုၚ်ဝွံ ဖအောန်ဖျေံကဵုဂမ္တဴတ္ၚဲမာန်တုဲ ပ္ညဳကဵုဂမ္တဴဗ္တံမာန်ရ။ သၟာၚ်နူဂှ် ဟိုတ်နူကျာပိုက်ထတ်၊ ဟိုတ်နူလဗိုတ်ကျာထက်တုဲ တၞံသတ်ဆု၊ တၞံသတ်ဒ္ကောၚ် (သီးနှံပၚ်များ) ဂမၠိုၚ် နူဒးဒုၚ်ဘဲကျာဂှ်တုဲ သတ်ဆု၊ သတ်ဒ္ကောၚ်ဂမၠိုၚ် နူစရာဲဍာ်ဒ္ကေဝ် မ္ဒးယုတ်သဝ်စှေ်ဂှ်လေဝ် ဖအောန်ဖျေံကဵု ဗၞတ် (၄၄%) မာန်ကီုရ။ တၞံသၞေဝ်ကေဝ်ဂမၠိုၚ်လေဝ် သာတုဲ ခိုဟ်တိုန်မာန်ကီုရ။
(၈) ၜိုန်ကျာထတ်ကတဵုဒှ်ကီုလေဝ် ဟိုတ်နူတၞံစဵုဒၞာကျာနွံတုဲ ကၞာၚ်ဗိုၚ်၊ တၞး၊ ကဝ်သ္ကုတ်၊ စာ်ထောၚ်အောန် ရ။ ကၠအ်တၞံသတ်ဆုဂှ်မ္ဂး စပ်ကဵုပရေၚ်ပံၚ်ဆက်အသဝ်ပ္ကဴ (ဝတ်မှုန်ကူးခြၚ်း) လေဝ် ဒတုဲကဵုဖဵုမာန်ကီုတုဲ သတ်ဆုဂမၠိုၚ်၊ သတ်တိတ်မာန်၊ လၟိဟ်တိတ်ဂၠိုၚ်ကီုရ။
(၉) အခါတဵုတၞံစဵုဒၞာကျာမ္ဂး ဒှ်ဂကူတၞံပ္တိတ်ဆု (သစ်သားထွက်ပၚ်စည်) ဥပမာတၞံဆုကၠ၊ တၞံဆုပြာန်၊ တၞံနာဍူမ္ဂး ဒှ်ဖဵုဂၠိုၚ်ရ။ ဒှ်တၞံပ္ကဴကဴမ္ဂး ဒှ်ဖဵုသွက်စၟသာဲကီုရ။ သၟာၚ်နူဂှ် သွက်ပရေၚ်ဂီုကၠီုကၠအ်ခိုဟ်မာန်တုဲ တဵုအာတၞံသတ်ဆုဂမၠိုၚ်မ္ဂး ဂွံကၠုၚ်သြန်အပဵု သွက်သ္ၚိကၟိန်မာန်ကီုရ။
(၁၀) ကၠအ်မွဲကဵုကၠအ်မွဲ ဒှ်ဒၟံၚ်မွဲပယျဵု (ကၠအ်ဆက်ဒၟံၚ်) မ္ဂး အကြာကၠအ်ၜါဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်ဒၞာဲစၟစၟန်ကၠောံထၞာန်မာန်ဂှ် လေဝ် ဖအောန်ဖျေံကဵု ဘဲစၟစၟန်၊ ဘဲယဲဂမၠိုၚ်မာန်ကီုရ။ ကၠအ်တဵုလဝ်တၞံသၞောတ်အဝ်ဂေဏေတ်မ္ဂး သာတုဲ ဒးစကာအာ သၞောတ်တဵုတၞံစဵုဒၞာကျာဏံထေက်ရ။
(၁၁) ဟိုတ်နူတဵုလဝ်သၞောတ်တဵုတၞံစဵုဒၞာကျာတုဲ တၞံတဵုလဝ်ပ္ဍဲကၠအ်၊ တၞံတဵုလဝ်ပ္ဍဲဝါ၊ တၞံတဵုလဝ်ပ္ဍဲဂူ၊ ပ္ဍဲယာဂမၠိုၚ် သာတုဲသာယာကျောဝ်ဂေါဝ်မာန်တုဲ ပ္ဍဲသ္တီုကျာလေဝ်အးခိုဟ်ရ။ ကျာခိုဟ်၊ ကျာအးလေဝ် ဂွံ ယီုဖဲဠဲတုဲ သွက်မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် ဂွံအထံက်အပၚ် စပ်ကဵုပရေၚ်ထတ်ယုက်မာန်ကီုရ။
သၞောတ်တဵုတၞံစဵုဒၞာကျာဝွံ ဒှ်သၞောတ်နွံကဵုဖဵုနာနာသာ်ရ။ အခါတဵုတၞံစဵုဒၞာကျာမ္ဂး သၞောတ်စှေ်စှေ် ဒးတဵု ထေက်ရ။ သွက်ဂွံစဵုဒၞာကဵု ကရောၚ်ကျာကၠုၚ် (ဒိုဟ်ကျာပိုက်ကၠုၚ်) ဂှ် ဒှ်အဓိကတုဲ ဒးတၟော်ကေတ်ချိုတ် ချိုတ်ပၠိုတ်ပၠိုတ်တုဲမှ ဒးတဵုအာ တၞံစဵုဒၞာကျာဂှ်ထေက်ရ။ တန်တဴလ္တူတိတုဲ ဒးရုဲစှ်အာ ဂကူတၞံဒှ်ဖဵု သွက်ဂွံစဵုဒၞာကဵုကျာမာန် ကေုာံ သီုဂွံဂုဏ်ဖဵုနူတၞံစဵုဒၞာကျာဂှ် ဂွံကၠုၚ်မာန် မပ္တံသတ်ပၟဝ်ဇဝ်ပ္ကဴဂှ် ဂွံသွံရာန်အာ ဒဒှ်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်မွဲမာန်ဂှ် ဒးစၟဳကေတ်လဝ်ကီုရောၚ်။