နာဲအံၚ်ဇၞး (ရုတ်တံၚ်)
မြဝွံ မဒှ်အဓိကတမ်ရိုဟ် သွက်ဂကူမန်တံ သ္ဂောံကၠောန်ကမၠောန် ဂူယာ ဝါဗ္ၚ သွက်ဂွံဂယိုၚ်လမျီုရ။ မြမွဲ ဟွံမွဲမ္ဂး ကမၠောန်ဂယိုၚ်လမျီု သွာၚ်ဂူယာဝါဗ္ၚဂှ် ကၠောန်ဟွံဂွံရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ၜုန်မြမုဲတံဂှ် ဒှ်အပေါတ်ကြိယာ သွက်မန်တံ ဂွံဂျိုၚ်လမျီုရ။ ပ္ဍဲသၞာံ (၁၁၁၉) တေံ မန်တံကျအာပၞာန်ဗၟာ အံၚ်ဇဲယျတုဲ ဒးဒုၚ်ဍဵုဍိုက် ၜုၚ်တက်ဗာ်ဂစိုတ် ဗွဲမဓဇန်ဓဇောတ်တုဲ မန်ဒဴလုပ်ဍုၚ်သေံဟွံမာန်တံဂှ် ဂြိပ်ပါဲဒဴဒၟံၚ် ပ္ဍဲဂြိုပ်ပ္ဍဲဝါတုဲ ဗွဲကြဴ ဗၟာကော်ကဵုကလေၚ်စဴလုပ် ဍုၚ်ဗ္ဂော-လ္ဂုၚ်တုဲ ကောံစဴကၠုၚ်အိုတ်ရ။ မန်စဴကောံဒၟံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်တံဂှ် ပၞာန်ဗၟာအံၚ်ဇဲယျတံ ပ္တိတ်ပၟိၚ် မန်စှ်သ္ၚိ ဂွံရပ်မြမွဲရ။ မူဟိုတ် ပၞာန်ဗၟာတံ မဂွံဖျေံပၟိၚ်ကဵုမန်တံ သာ်ဝွံရော? သွက်ဍေံတံ မဂွံၚိတ်ကမၠက်မန် နဲၜတ်တ်ရ။
မန်တံဟွံမွဲကဵုဍုၚ်၊ ဟွံမွဲကဵုသၟိၚ်တၠဇကု မွဲလ္စုတ်ဓဝ်ဂှ် အခေါၚ်အရာမန် ဗၞတ်မြမွဲကီုလေဝ် အခေါၚ်ပိုၚ်ပြဳဟွံမွဲရ။ မန်စှ်သ္ၚိ အခေါၚ်ဂွံပိုၚ်ပြဳမြမွဲဟေၚ်ရ။ ချပ်ဂွံအာ ဝၚ်အတိက် ဂကူမန်တံမ္ဂး မန်သှေ်ဒၟံၚ် အခိၚ်လၟုဟ် စိုတ်ဂိ-စိုတ်ဂွ ဟွံမံက်တိုန်ဏီဖိုဟ်ဟာ၊ မိက်ဂွံဗ္ဒဗ္ဒာဲဒၟံၚ် ဂကူဗၟာတံဏီဟာ၊ မန်စှ်သ္ၚိ ဂွံလဝ်မြမွဲရမ္ဂး တ္ၚဲယး ညးဂး ညးကေတ်ကၠာ၊ အဲဂး အဲကေတ်ကၠာ ဟိုတ်နူမြတုဲ ဓဝ်ညဳသာမန်တံ လီုကၠုၚ်ရ။ ပၠံၚ်မြ သွက်သ္ဂောံကၠောန်ကမၠောန်ဇကုကၠာတုဲ ဇကုကဵုဇကု ပြသၞာပရေၚ်မၞိဟ် ဟွံပြေပြံၚ်ညးသ္ကံ ပၞာန်ဗၟာတံတီတုဲ ဍေံထပ်ပ္တိတ်ပၟိၚ် မွဲဗီုပၠန်ရ။ သ္ၚိမန် မိက်ဂွံပိုၚ်မြမွဲကီုမ္ဂး ကောန်ဝုတ်ဇကု သ္ပအိန်ထံၚ်ကဵုပၞာန်ဗၟာတံညိ။ ဂကူကၠာဲဏောၚ်ဂှ် ချပ်ဟွံဒးရ။ သွက်ဂွံကၠောန်ဝါဗ္ၚ လမျီုဂွံဂျိုၚ်တဴတုဲ သ္ၚိကောန်ဝုတ်နွံတံဂှ် ပအပ်သ္ပအိန်ထံၚ်ကဵုပၞာန်ဗၟာတုဲ မဂွံအခေါၚ် ပိုၚ်ပြဳမြမွဲရ။
သဇိုၚ်ကမၠောန်မန် နူတံတေံ သ္ပလဝ်သဇိုၚ်ကဵု တိဗ္ၚဂူယာတုဲ မြမုဲဟွံမွဲမ္ဂး ကမၠောန်တိဗ္ၚဂူယာတံဂှ် ကၠောန်ဟွံအာစိုပ်ဒတုဲရ။ ရန်တၟံသွက်ဂွံကၠောန်ကမၠောန် တိဗ္ၚဂူယာတုဲ ကောန်ဝုတ်ဖျုန်ဂြိုဟ်ဇကု မ္ဒးပၟပ်ဏာကဵု ပၞာန်ဗၟာတံရ။ သ္ပတံနူဂှ်တုဲ ဂကူမန်တံ မ္ဒးကၠာဲ မဒှ်အာဗၟာ ဒဵုလၟုဟ်ဏံရ။ အရေဝ်ကၠာဲမ္ဂး ဂကူဂှ် ဟွံလံမွဲသာ် မ္ဒးကၠေံအာမာန်ရ။ ကၠေံတုဲကၠက်ရ။ အရေဝ်မန် မကၠာဲအာ အရေဝ်ဗၟာဂှ် ဗၟာၚိတ်လေဝ်နွံ၊ မန်ၚိတ်ကမၠက်ထောံ အရေဝ်မန်လေဝ်နွံရ။ ခေတ်ဂတမတ် ဆဵုဒၟံၚ်လၟုဟ်ဏံ မန်ၚိတ်ကမၠေံဂကူမန် နွံဂၠိုၚ်ရ။ မိမမန်- ကောန်,စဴ ဒှ်အာဗၟာဂှ် မန်ၚိတ်မန်ရ။ မန်ဟွံစွံၚုဟ်မးကဵု အရေဝ်မန် လိက်မန်ဂှ် နွံကၠုၚ် နူခေတ်အၚ်္ဂလိက်တေံရ။
ဂွံဗှ်လဝ် လိက်ဝၚ်နာဲထဝ်လဵု မွဲဒကုတ်မွဲဒကဴ ညးတံချူလဝ်- နာဲထဝ်လဵု ဟွံဒုၚ်အသံသၟိၚ်ဗၟာ မစဍုၚ်လ္ဂုၚ်ဂှ်တုဲ သၞာံခရေတ် (၁၈၂၇) ဂှ် ကော်ပကောံကေတ် ကောန်မန် မနွံပွဳပွူ လ္ဂုၚ်,ဗဂေါ၊ ဗၞတ် (၂၀၀၀၀) ၜါဠက်ပြၚ်ၚ်တုဲ ကၠုၚ်ပ္တန်ဍုၚ်မတ်မလီုရ။ ရှေ်သှေ်ဒၟံၚ်ကျာ်ဇၞော်အ္စာဂုဏလၚ်္ကာရ။ နာဲထဝ်လဵု ကေုာံ ကျာ်ဇၞော်အ္စာ ဟွံသ္ပအဓိက ဟွံဇြိုဟ်နက် ဟွံစွံၚုဟ်မး လ္တူအရေဝ်မန် လိက်မန်တုဲ ဗၞတ် (၂၈) သၞာံ မန်မနွံပ္ဍဲဍုၚ်မတ်မလီုတံ ကၠာဲဒှ်အာဗၟာ ဗွဲမဂၠိုၚ်ရ။ မန်မကၠာဲဒှ်အာဗၟာဂှ် နူကဵုခေတ်အၚ်္ဂလိက် ပိုၚ်ပြဳလဝ်ဍုၚ်ဏံရ။ ဗၟာတံၚိတ်တုဲမန်ကၠာဲအာဟွံသေၚ်၊ မန်ဟွံစွံၚုဟ်မးကဵု အရေဝ်မန် လိက်မန်တုဲ မန်ကၠာဲဒှ်အာဗၟာရ။
ဂကူမန်ဍုၚ်ကၠေံ ဨကရာဇ်ကၠက် ဟွံမွဲကဵုအခေါၚ်အဝဵုအာဏာဂှ် ဂိဟွံလေပ် ဂွဟွံလေပ် ဂိုဟ်ဟွံလေပ်ရ။ စိုတ်ဓါတ် ယဝ်ဂိလေပ် ဂွလေပ် ဂိုဟ်လေပ်မ္ဂး ဟွံဒးဒှ်ဒဝိၚ်ကဵုဂကူမန်ကၠက်ရ။ စရၚ်ဂကူမန်တံသှေ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲစရၚ်သ္ဂာတ္ၚဲ ဗၟာတံကံက်လဝ်စရၚ်ဂှ် နွံလၟိဟ် (၇၄၃၀၀၀) တၠရ။ စိုပ်ခရေတ် (၂၀၅၀) သၞာံမ္ဂး ဂကူမန် ဘိုအ်ဂွံကၠက်အာနွံဒၟံၚ်ရောၚ် တၠပညာဂၠးတိတံ တော်ညာတ်လဝ်နွံရ။ ဂလာန်ဏံ သၚ်မန်တံကီု ညးဍုၚ်ကွာန်မန်လ္ၚဵုလ္ၚဵုတံကီု ဟွံဒုၚ်တဲ ဟွံပတှေ်ရ။ သ္ပရံၚ်သုတေသန ပ္ဍဲအရေဝ်မန်မ္ဂး သွက်ဂွံကၠက်ဂှ် မ္ဒးဒှ်ဒဝိၚ်ဇၞော်ဇၞော်ရ။ ပ္ဍဲအရေဝ်မန် အရေဝ်ဗၟာပြံက်နှဴဒၟံၚ် ၜိုတ်(၅၀%)တၟံကၠံရ။ သၚ်တံ တွံဓဝ်လေဝ် အရေဝ်ဗၟာပြံက်နှဴ၊ အ္စာကၞေဟ်ချူလိက်တံလေဝ် အရေဝ်ပြံက်နှဴ၊ ပရေၚ်ပြံက်နှဴဏံ ဟွံစဵုဒၞါ ဟွံပခိုၚ်ပ္တိုန် အရေဝ်မန်မ္ဂး စိုပ်သၞာံ (၂၀၅၀) တေံမ္ဂး ဒှ်ဒဝိၚ်ကဵု မန်ကၠက်ဇၞော်ဇၞော်ရ။
ဗၟာကဵုမန်ဝွံဂှ် နူတံတေံ ဟွံကေၚ်ဒှ်လဝ် မိတ်ပတှေ်ညးသ္ကံရ။ ဂကူဗၟာတံ ဒှ်ဂကူ မတီဂုန် ဂကူမန်တံဟွံသေၚ်ရ။ မ္ဒးထ္ၜးသက်သဳမ္ဂး သၟိၚ်အနဝ်ရထာ ဗ္တိုက်သီဏာ ပိဋကတ်မန် သီုတၠပညာ ခမဳသၚ်မန် နူဍုၚ်သဓီုဂှ် အလုံမွဲဂၠးတိ အ္စာဝၚ်တံ တီကၠးမံၚ်ဖၟိုတ်ကီုလေဝ် အ္စာဝၚ်ဗၟာခေတ်လၟုဟ်ဏံ ဟီုတွံဒၟံၚ်၊ ချူဓမံက်ဒၟံၚ် သာသနာထေရဝါဒ ကၠုၚ်စိုပ်ဍုၚ်ဗကာံဂှ် ဂွံနၚ်နူမန်တံဟွံသေၚ်၊ ဂွံနၚ်နူဂကူပျူတံရောၚ် အ္စာဝၚ်ဗၟာတံ နကဵုစိုတ်ဣဿာ ဂံၚ်ဟီုပ္တိတ်ဒၟံၚ်ဏီဖိုဟ်ရ။ အလုံမွဲဍုၚ်ဗကာံ ရပ်စပ်စကာဒၟံၚ်လိက်မန်၊ လိက်မန်ချူလဝ် ပ္ဍဲတၟံတိုၚ် သီုမနွံပြာကတ်ဒၟံၚ်ဖိုဟ်၊ ဟွံတၚ်ဂုန်ကဵုမန်-ဂံၚ်လီလာန် မဂွံနၚ်နူပျူတံရောၚ်။
တော်ချပ်ဗ္စာရံၚ်ကဵုဝၚ်အတိက် ဗီုဗၟာတံဍဵုဍိုက်ကၠုၚ်မန်- မန်စှ်သ္ၚိ ဂွံရပ်မြမွဲကီု၊ ဗီုမန်တံ ပတှေ်ဗၟာတုဲ မ္ဒးကၠုၚ်အလီ ဂၠိုၚ်ကဵုဝါကီု၊ သ္ပဂုန်ဟွံဒှ်မိတ်တံကီုတုဲ သၟတ်တၠပညာမန် ခေတ်တၟိတံ ထေက်ကဵု မ္ဒးလွဳစိုတ်ဓါတ် (ဂ) ပိမ စိုတ်ဂွ၊ စိုတ်ဂိ၊ စိုတ်ဂိုဟ် ထေက်ရရောၚ်။ အရေဝ်မန် မန်ဟွံဟီုဂှ် ဒးဂွထေက်ရ။ ဒးဒုၚ်ပလီုပလာ်ဒၟံၚ် အခေါၚ်ဗ္တောန်လိက်မန်၊ မန်အထေၚ်ဍောတ်သောဲကဵု ယေန်သၞာၚ်အခိုက်ကၞာမန်တုဲ မ္ဒးကၠေံကၠက်အာတံဂှ် ဒးဂိုဟ်ထေက်ရ။ အလုံဂကူမန် စိုတ်ဂွ,ဂိ,ဂိုဟ် ဂၠိုၚ်ကၠုၚ်မ္ဂး အခေါၚ်ဂကူမန် မန်တံကၠောန်ကေတ်တ်ဂွံရ။
0 Comments