Category: ပရိုၚ်

ယေန်ထဝ်မန်၊ ဂိတုဂျာန္နဝါရဳ ၂၅ သၞာံ ၂၀၂၀

ပ္ဍဲကဵုအခိၚ်ကာလယဲကပ် ကိုဝ်ဝေဒ် (၁၉) ဏံ ဟိုတ်နူကဵုပရေၚ်သြန်လုပ်တိတ် ဟွံညဳသၟဟ်တုဲ ဌာနမဆေၚ်စပ် ဗက်ဒၟံၚ်အကံက်အခေါန်တံဂှ် မိက်ဂွံကဵုယှအ်ဖျေံညိဏောၚ် တၠကမၠောန်ဆေၚ်စသုၚ်တံ ဟီုဂးဒၟံၚ်အိုတ်ရ။
ဆေၚ်စသုၚ်ဂမၠိုၚ်တံဂှ် (၆) ဂိတုမ္ဂး မွဲအလန် ဒးကဵုဒၟၚ် အကံက်အခေါန်တုဲ အခိၚ်ကဵုမာန်မှကဵု ဟီုဂှ်လေဝ် ယဝ်ရၜက်အာနူကဵု တ္ၚဲဒးကဵုအခေါန်ဂှ်ဏောၚ်ဟီုတှေ် ပရေၚ်ကေတ်အရေဝ်လေဝ် နွံဒၟံၚ်ရောၚ် တၠဆေၚ်ဖျာပုၚ် Ever Green နူဍုၚ်ဇြပ်ဗု ဥုတေန်မျဵုအံၚ် ဟီုရ။
“ပိုဲဂှ် ဟိုတ်နူကဵု ဒးကဵုအခေါန်တုဲ တးပါဲမံၚ်ဟွံသေၚ်ပုဟ်၊ အခိၚ်ကာလယဲကပ်ဏံ မိက်ဂွံကဵုကၠိုဟ်ကဵု လ္တူပိုဲညိ၊ အခိၚ်ကြေပ်ဂြတ်မံၚ်ဏံဂှ် စပ်ကဵုကိစ္စအခေါန်တုဲ ဒးဒှ်ဒၟံၚ်ဓဝိၚ် အရိုဟ်ရိုဟ်တ္ၚဲ၊ တိက်လေဝ်ဟွံသၠိၚ်ပုဟ်” သာ်ဝွံ ဥုတေန်မျဵုအံၚ် ဟီုရ။
တုပ်သာ်ဂှ်ကီု ဒၞာဲမဆေၚ်စပ်တံဂှ် ပတိုန်လိက်လၟေၚ်ဒုၚ်ဂုဏ်တုဲ ပရေၚ်ဗက်အကံက်အခေါန်ဂှ် ၜိုတ်မာန်ကဵုမာန် သွက်ဂွံယှအ်ဖျေံကဵုညိဂှ်လေဝ် နူကဵုဍုၚ်မတ်မလီု ဆေၚ်ပိုယ် စၞစအခိုက်ကၞာမန် မာံရဲမာန်ဂှ် ဟီုရ။
“သၞာံအာတေံဂှ် ပ္ဍဲကဵုပရဲဖျာပိုဲ (၃) က္ဍိုပ်ကၠံဂှ်တှေ် ပိုဲဒးပၠောပ်ကဵုဍေံတအ်၊ သၞာံဏံဂှ်တှေ် ဍေံကေတ် ၜိုတ် (၆) က္ဍိုပ်ကၠံဏောၚ် ဍေံဟီုလဝ်ဟဂှ်၊ အခိၚ်ကာလ ဂွံသွံဒၟံၚ်ကဵုထိုၚ် (ပါဆယ်) ညိညိဏံရတှေ် ဒးကဵု (၆) က္ဍိုပ်ကၠံ ဏောၚ်ဟီုတှေ် ဍေံဒှ်အခက်အခုဲညိဏောၚ်” သာ်ဝွံ မာံရဲမာန်ဂှ် ဟီုရ။
ဟိုတ်နူယဲကပ်ဏံတုဲ ပ္ဍဲကဵုကာလကၟာတ်လဝ်ဆေၚ်ဖျာတံဂှ် ပါဲနူကဵု အကံက်အခေါန် လိုၚ်ဇြေန်ကမၠောန်တုဲ အခေါန်သြန်လုပ်၊ အခေါန်ပြဲ၊ အခေါန်တဆိပ်တံလေဝ် ဒးကဵုဒၟံၚ်ကီုဏောၚ် တၠဆေၚ်ဖျာစသုၚ်တံ ဟီုမံၚ်အိုတ်ရ။
“လၟုဟ်ဂှ် စပ်ကဵုပရေၚ်အခေါန်တုဲတှေ် အစဳအဇန် ဂွံယှအ်ဖျေံဂှ် ဍေံဟွံမွဲဏီပုဟ်၊ ဆဂး အခေါန်လ္ၚဵုဂှ်တှေ် ယှအ်လဝ်ဂှ်နွံမံၚ်ကီု၊ တုဲပၠန် ပရေၚ်ယှအ်အခေါန်ဏံဟီုဂှ်တှေ် ပိုဲတအ် ယှအ်ဖျေံကေတ်ကေတ်လေဝ်ဟွံဂွံ၊ ဒးပတိုန်ထ္ၜး အဆံၚ်ကၟိန်ဍုၚ်တုဲ ရဲလ္တူတေံ ညးကဵုအခေါၚ်မှ ပိုဲတအ် ဆက်ကၠောန်အာဂွံ” သာ်ဝွံ နူကဵုဌာနဗဂဵုလဟဵုဍုၚ် တွဵုရးဍုၚ်မန် သ္ကိုပ်စၞောန်ပ္ညုၚ် ဥုတေန်ကိုဝ်ဝ် ဂးရ။
နူကဵုစဆဵုစၟယဲကိုဝ်ဝေဒ်(၁၉) အခိၚ်ဂိတုမာတ် လပါ်အိုတ်တုဲကၠုၚ်တေံဂှ် စဒးကၟာတ်ကၠုၚ်ဖျာစသုၚ်တံတုဲ ဖျာစသုၚ်တံဂှ် သွံကဵုထိုၚ် (ပါဆယ်) ဟေၚ် ညးကဵုအခေါၚ်ရ။ လောန်ကၠုၚ်ဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာ စၟတ်တ္ၚဲ (၂၂) ဂှ် စဂွံအခေါၚ်ကလေၚ်ပံက်ကီုလေဝ် ဆေၚ်စသုၚ်ဍောတ်တ်လ္ၚဵုတံဂှ် ကလေၚ်ယာက္ဍိုပ်ဟွံမာန် နွံမံၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဏောၚ် ဂွံတီကေတ်ရ။

ဌာန်ပရိုၚ်မန်၊ ဂိတုဂျာန္နဝါရဳ ၂၆၊ ၂၀၂၁

သၞာံ (၂၀၂၁)၊ ဂိတုဂျာန္နဝါရဳ စၟတ်တ္ၚဲ (၂၃) အခိၚ်ဗ္တံဂှ် ရပ်ဂွံဂဥုဲၜူမာဲ နူသၟတ်အာယုက်ဟွံပေၚ်ၜါတၠ (သၟဝ်၁၈သၞာံ) ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗု ကွာန်ဝၚ်ရာဲဂှ် နွံဒၟံၚ်ရောၚ် ဂွံတီကေဝ်လဝ် နူရုၚ်ဗၠာဲသၟိၚ် လ္တူဍုၚ်ဇြပ်ဗုရ။

“အခိၚ်ပိုယ်တအ် ဂေတ်မံၚ်ကၚ် ဗက်ဂၠဲါမံၚ် ပရိုၚ်ဂဥုဲၜူမာဲဂှ် စၟဳစၟတ်ရံၚ် ကွဳလို်န်ဓာတ်သၟတ်ၜါတၠတုဲ ရပ်ဂွံဂဥုဲၜူမာဲ (၄၈) မရ။ အတိုၚ်သၞောဝ်ဂှ် ပိုယ်တအ် ပံက်လဝ်ဂဗုတ်ရ” သာ်ဝွံ ဒုဂအုပ်ဗၠာဲသၟိၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗု ဂျဝ်နာၚ် ဟီုရ။

အခိၚ်ဗၠာဲသၟိၚ်ဂမၠိုၚ်တအ် ဂေတ်ဒၟံၚ်ကၚ် ပ္ဍဲပွဳပွူဒဒန်ဝၚ်ရာဲဂှ်ဝွံ နူဇရေၚ်သၟတ်အာယုက် (၁၇) သၞာံကဵု (၁၆) သၞာံ ဒၟံၚ်အရာပ်ဟံသာဝတဳ ဍုၚ်ဇြပ်ဗုဂှ် ရပ်ဂွံဂဥုဲၜူမာဲ (၄၈) မရောၚ် ဂွံတီကေတ်ရ။

ဂအုပ်ဘာတန်သၠုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗု ဒေံါဇူမွဲတၠဂှ် “ပရေၚ်ရပ်စပ်ဂဥုဲၜူမာဲဏံဂှ် ဒှ်ပရေၚ်စဵုဒၞာပိုယ်မၞိဟ်တအ် နူဘဲအန္တရာယ်ဂဥုဲၜူမာဲရ၊ ကမၠောန်ဒးဒးမွဲရ၊ ကောန်ဍုၚ်ကွာန်တအ်လေဝ် ဒးပံၚ်ကၠောန်အာမွဲစွံထေက်ရ၊ နူကဵုအန္တရာယ်ဂဥုဲၜူမာဲဏံဂှ် ဗၠာဲသၟိၚ်ကဵု ကောန်ဍုၚ်ကွာန်တအ် တံၚ်တဲညးသ္ကအ်တုဲ ပံၚ်ကၠောန်အာတှေ် ခိုဟ်ဏောၚ်” သာ်ဝွံ ညးဟီုရ။

လ္တူသၟတ်တြုံဍောတ်ၜါတၠဏံဂှ် ဗၠာဲသၟိၚ်လ္တူဍုၚ်ဇြပ်ဗုတအ် ပံက်လဝ်ဂဗုတ် နကဵုၝောံပိုဒ် ၁၉(က)/၂၂ ဂဥုဲပြံၚ်သၠာဲစိုတ် မယ(ပ)၈/၂၀၂၁ နွံဒၟံၚ်ရောၚ် ဂွံတီကေတ်ရ။

တုပ်တဴသာ်ဝွံကီု ပ္ဍဲသၞာံ (၂၀၂၁)၊ ဂိတုဂျာန္နဝါရဳ စၟတ်တ္ၚဲ (၂၃) အခိၚ်တ္ၚဲသဝ်ဂှ် ရပ်ဂွံဂဥုဲၜူမာဲ (၉၆) မ၊ ဇရေၚ်မၞိဟ်တြုံမွဲတၠ ဒၟံၚ်အရာပ်(ထိန်ကုန်း)၊ ပ္ဍဲအရာပ်ၝောံဍုၚ် (၄) ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်ဂှ်ကီု၊ ဂိတုဂျာန္နဝါရဳ စၟတ်တ္ၚဲ (၁၉) အခိၚ်ၜိုတ်လဒေါဝ်တ္ၚဲဂှ်ဝွံ နူကဵုဇရေၚ်သၟတ်တြုံမွဲတၠ ဒဳကၠုၚ်ကွဳလိုန်ဓာတ် ပ္ဍဲလ္တူဂၠံၚ်ကွဳစက် ၜါသွာၚ်-ကြေဝ်ဏာ ပွိုၚ်ဍုၚ်ကျာ်မြဟ် ပ္ဍဲကဵုပါၚ်ကွာန်ခဒုၚ်ဟစေပ်ဂှ် ရပ်ဂွံဂဥုဲၜူမာဲ မလိက် WY ဂှ် (၂၇၅) မကဵု ICE (၀.၄) ဂရာန် နွံဒၟံၚ်ရောၚ် ဓမံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲပရိုၚ်တုဲရ။

ဌာန်ပရိုၚ်မန်၊ ဂိတုဂျာန္နဝါရဳ ၂၄၊ ၂၀၂၁

ပ္ဍဲသၞာံ (၂၀၂၁)၊ ဂိတုဂျာန္နဝါရဳ စၟတ်တ္ၚဲ (၂၃) အခိၚ်တ္ၚဲသဝ်ဂှ်ဝွံ ပ္ဍဲကဵုဇရေၚ်မၞိဟ်တြုံမွဲတၠ အဃောကွာ်ကၠုၚ် အပ္ဍဲကၠအ်ထ္ၜိုတ်အလဵုအသဳ၊ အရာပ်(ထိန်ကုန်း)၊ ၝောံဍုၚ် (၄) ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်ဂှ် ရပ်ဂွံဂဥုဲၜူမာဲ နွံဒၟံၚ်ရောၚ် သ္ကိုပ်ဗၠာဲသၟိၚ်ၝောံဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ် အံၚ်မျိုဝ်ထောန် ဟီုရ။
“နကဵုပိုယ်တအ်ဏောၚ်တှေ် ပရိုၚ်ဂဥုဲၜူမာဲတအ်ဂှ် ဗက်ဒုၚ်မံၚ်သၟူ ဗက်ဂၠိုက်ဂၠဲါမံၚ်ရ၊ ဂဗုတ်ဏံဂှ် ဒပ်ပိုယ်ဂွံပရိုၚ်တုဲ အခိၚ်ဂေတ်မံၚ်ကၚ်ဂှ် ရပ်ဂွံရ၊ ရပ်ဂွံ ၉၆ မ၊ ပိုယ်တအ် ဆက်ရပ်စပ်အာပၠန်ဏောၚ်” သာ်ဝွံ ညးဆက်ဟီုလဝ်ရ။
အဃောဂကောံဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ်တအ် ဂေတ်ကၚ် အရာပ် (ထိန်ကုန်း) ဂှ် ဂျဝ်ဇြေန်ဒူ အာယုက် (၃၂) သၞာံ ကွာ်ကၠုၚ်နူကၠအ်ထ္ၜိုတ်တုဲ အခိၚ်စၟဳစၟတ်ရံၚ်ဂှ် ရပ်ဂွံဂဥုဲၜူမာဲ နကဵုမလိက် WY ပါ အရံၚ်သာ်ပ္ကဴ (၉၆) မရောၚ် ဂွံတီကေတ်လဝ်ရ။
“ပရေၚ်ရပ်စပ်ဂှ် ဂၠိုၚ်တိုန်(ကၠေတ်တိုန်)ရ၊ မိပ်စိုတ်၊ ရပ်ဂွံဂၠိုၚ်ၚ်ခ္ဍၚ် ခိုဟ်ခ္ဍၚ်ရ၊ ဟိုတ်နူကဵု ဂဥုဲၜူမာဲတုဲ အနာဂတ်သၟတ်တအ်လေဝ် ဂၠံၚ်ဍာန်ကၠေံကၠုၚ်မံၚ်ယျ၊ အဓိက ဒၚ်ဇၞော်ဇၞော်တအ် ညံၚ်ဂွံရပ်စပ် ဓမံက်ပ္တိတ်ဂၠိုၚ်ၚ်မာန်ညိဂှ် မိက်ဂွံဟီုရ” သာ်ဝွံ ကိုဝ်လောန်မံၚ် ကောန်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်ဂှ် ဟီုရ။
ဆေၚ်စပ်ကဵုပရူဒဒှ်ဏံတုဲ ဂျဝ်ဇြေန်ဒူဂှ် ဒးဒုၚ်ပံက်လဝ်ဂဗုတ် ပ္ဍဲရုၚ်ဗၠာဲသၟိၚ်လ္တူဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ် နကဵုဂဗုတ် မယ(ပ) ၆/၂၀၂၁ ဂဥုဲပြံၚ်သၠာဲစိုတ် နကဵုၝောံပိုဒ် ၁၉(က) ဂှ်ရောၚ် ဂွံတီကေတ်လဝ်ရ။

ဌာန်ပရိုၚ်မန်၊ ဂျာန္နဝါရဳ ၂၃၊ ၂၀၂၁

သၞာံ (၂၀၂၁)၊ ဂိတုဂျာန္နဝါရဳ စၟတ်တ္ၚဲ (၂၃) အခိၚ်ဗဂါပ်ဂယးဂှ်ဝွံ အဃောစၟဳစၟတ် ကွဳစက်ၜါမ ပ္ဍဲဍုၚ်မတ်မလီု လ္ပါ်ဂၠံၚ်ဇိုၚ်ၜဳဂှ် ရပ်ဂွံဂဥုဲၜူမာဲ နကဵုမလိက် WY ပါ (၆) ကိုဋ်မပြၚ် နွံဒၟံၚ်ရောၚ် ဂွံတီကေတ်လဝ် နူကဵုရုၚ်ဗၠာဲသၟိၚ် လ္တူဍုၚ်မတ်မလီုရ။
“ရပ်ဂှ်တှေ် ဒပ်(ဂကောံ)တွဵုရးတအ် ရပ်လဝ်ရ၊ ရပ်ဂွံ မၞိဟ်ပန်တၠကဵု ကွဳစက်ၜါဖ္ဍိုက်၊ လၟိဟ်ဂဥုဲၜူမာဲ (၆) ကိုဋ်မပြၚ်ရ။ ရပ်စပ်အာ အတိုၚ်သၞောဝ်ရောၚ်” သာ်ဝွံ သ္ကိုပ်ဗၠာဲသၟိၚ် ၝောံဍုၚ်မတ်မလီု ညောအ်လှာၚ် ဟီုရ။
အံၚ်ထောန်ဝေန် (က) တာကဝ် အာယုက် (၄၀) သၞာံ ဒၟံၚ်ဍုၚ်(တောၚ်ကြီး) ဒဳကၠုၚ်လဝ် နကဵုဂကူကွဳစက် Hilux Surf ဂှ်ကဵု အာမၚ် အာယုက် (၂၈) သၞာံ ဒၟံၚ်ဍုၚ်(တောၚ်ကြီး) ဗက်ကၠုၚ်မွဲကရောံတုဲ အံၚ်ဝေန် အာယုက် (၂၁) သၞာံ ဒၟံၚ်ဍုၚ်လာယှိုဝ် ဒဳကၠုၚ်လဝ်ကွဳစက် နကဵုဂကူ TOYOTA HILUX VIGO ဂှ် မိသဵုသဵုခိုၚ် ဇာတိဍုၚ်ရေဝ်ဂှ်လေဝ် ဍိုက်ဗက်ကၠုၚ်လဝ် မွဲကရောံကီုတုဲ ဂကောံဒပ်ဗတိုက်သရိုဟ် ဂဥုဲၜူမာဲ တွဵုရးကဵု ဂကောံဒပ်ဂဥုဲၜူမာဲ စၟတ်(၃၈) တအ် အခိၚ်စၟဳစၟတ်ဂၠိုက်ဂၠဲါဂှ်မ္ဂး ရပ်ဂွံဂဥုဲၜူမာဲ လၟိဟ် (၆၀၄၅၀၀) မ ပ္ဍဲကဵုအရာပ် (စစ်ကဲကုန်း)၊ ဂၠံၚ်ဇိုၚ်ၜဳ၊ ကြပ်ဒၞဲါသွံရာန်ဒၟံၚ် ကွဳစက်ဂှ်ရောၚ် ဂွံတီကေတ်လဝ်ရ။
ကောန်ဍုၚ်မတ်မလီု နာဲမျေအ်သဵုဂှ် “ဟိုတ်နူကဵု ဗၠာဲသၟိၚ်တအ် ရပ်ဂွံဗွဲမဂတာပ်အခိၚ်ဂှ်ရ သွက်တွဵုရးတှေ် ခိုဟ်ကွေံကွေံရ၊ မိပ်လေဝ် မိပ်စိုတ်၊ ယဝ်ခါရ ဗွဲမဂတာပ်အခိၚ်ဂှ် တာဒၞါဟွံမာန်ပုဟ်တှေ် အလုံတွဵုရးမွဲဂှ် ပြးတိတ်အာဏောၚ်ဟီုတှေ် ဒးဒှ်ဓဝိၚ်ကွေံကွေံရ၊ ဆဂး ပ္ဍဲကဵုရပ်ဂွံလဝ်ဂှ် နူကဵုကောန်ဍုၚ်ရေဝ် ပါမွဲတၠဏောၚ်တှေ် သွက်တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် ဒှ်ဓဝိၚ်ကီုရ” သာ်ဝွံ ဂးရ။
စပ်ကဵုပရူဒဒှ်ဏံတုဲ လ္တူမၞိဟ်ပန်တၠဂှ် ပံက်လဝ်ဂဗုတ် ပ္ဍဲရုၚ်ဗၠာဲသၟိၚ် လ္တူဍုၚ်မတ်မလီု နကဵုဂဗုတ် မယ(ပ)/၃/၂၀၂၁ ဂဥုဲပြံၚ်သၠာဲစိုတ် နကဵုၝောံပိုဒ် ၁၉(က)/၂၀(က)၂၁ နွံဒၟံၚ်ရောၚ် ဂွံတီကေတ်လဝ်ရ။
ဂဗုတ်သာ်ဏံဂှ်ဝွံ လောန်ကၠုၚ်သၞာံ (၂၀၂၀) ဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာ စၟတ်တ္ၚဲ (၂၈) ပ္ဍဲဂတမုက်ဆေၚ်ကၠေၚ်အပါဆာန် ကွာန်မှိၚ်ကနိၚ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်ဂှ် ရပ်ဂွံဂဥုဲၜူမာဲ မွဲကိုဋ်မပြၚ် နူမၞိဟ်ထပှ်တၠ သီုကွဳစက်ၜါဖ္ဍိုက်ကဵု လွဟ်ပိဇကိုအ် ကေုာံ ပ္ဍဲဂိတုဂျာန္နဝါရဳ စၟတ်တ္ၚဲ (၁) လ္တူဍုၚ်မတ်မလီုဂှ်လေဝ် ရပ်ဂွံဂဥုဲၜူမာဲ ၜိုတ်မွဲကိုဋ်မ နူမၞိဟ်ပန်တၠ သီုကဵုကွဳစက်ၜါဖ္ဍိုက် နွံဒၟံၚ်ရောၚ် ဓမံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲပရိုၚ်တုဲတုဲရ။

ဌာန်ပရိုၚ်မန်၊ ဂိတုဂျာန္နဝါရဳ ၂၁၊ ၂၀၂၁

ပ္ဍဲကဵုသၟတ်တြုံၜါတၠ ဒဳကၠုၚ်ကွဳလိုန်ဓာတ် လ္တူဂၠံက်ကွဳစက် ဂလာဂေါန်ဒေၚ် – အၜေတ် (ခလယ်တံခွန်တိုၚ် – အဘစ်ကားလမ်း) မဆက်စၠောံလဝ် ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ် ကေုာံ ပွိုၚ်ဍုၚ်လှာဒကှ်၊ ပ္ဍဲဂိတုဂျာန္နဝါရဳ (၂၁)၊ သၞာံ (၂၀၂၁)၊ အခိၚ်သဝ်တ္ၚဲဂှ် ရပ်ဂွံဂဥုဲၜူမာဲဂမၠိုၚ်ရောၚ် ဂွံတီကေတ် နူကဵုရုၚ်ဗၠာဲသၟိၚ် တိဍာ်ကၟာဝက်ရ။
“အခိၚ်စၟဳစၟတ်ကွဳလိုန်ဓာတ်ဂှ်တှေ် နူကဵုသၟတ်တြုံဍောတ်ဍောတ်ၜါတၠဂှ် ရပ်ဂွံဂဥုဲၜူမာဲ (၂၁၅) မရ၊ ဍေံတအ်ဂှ် ကောန်ဍုၚ်ဇြပ်ဗုရ၊ နကဵုပိုယ်တအ်တှေ် ပရိုၚ်ဂဥုဲၜူမာဲၜိုတ်ဂွံမာန်ဂှ် ဗက်ထံၚ်ပရိုၚ်တုဲ ဗက်ရပ်အာဏောၚ်” သာ်ဝွံ သ္ကိုပ်ရုၚ်ဗၠာဲသၟိၚ်ကၟာဝက် ဂျဝ်မျေအ်နာၚ် ဟီုရ။
ပ္ဍဲကဵုအာလူ အာယုက် (၁၈) သၞာံ၊ အလေန် အာယုက် (၂၂) သၞာံ ဒၟံၚ်အရာပ်ဖံၚ်စိၚ်၊ ဍုၚ်ဇြပ်ဗုဂှ်ဝွံ အခိၚ်ဗၠာဲသၟိၚ်တအ် စၟဳစၟတ်ရံၚ်ဂှ် ဂၠဲါဆဵုစုတ် ဂဥုဲၜူမာဲ နကဵုမလိက် WY ပါ (၂၁၅) မတုဲ ဗၠာဲသၟိၚ်တအ် ရပ်စပ်ထိၚ်ဒဝ်လဝ်ရောၚ် ဂွံတီကေတ်ရ။
ဗွဲတၟေၚ်မ္ဂး ဂၠံၚ်ကွဳစက် ဂလာတဂေါန်ဒေၚ် – အၜေတ် မဆက်စၠောံလဝ် တွဵုရးဍုၚ်မန်ကဵု တွဵုရးကရေၚ်ဂှ်ဝွံ ဒှ်ဂၠံၚ်အဓိက ဆက်စၠောံဖ္ဍိုက်ဒၟံၚ် ဂဥုဲၜူမာဲဂမၠိုၚ်တုဲ တၞးဘိၚ်ကီု ဂဥုဲၜူမာဲ WY တအ်ကီု ရပ်ဂွံမံၚ် မွဲနှေံမွဲနှေံရ။
ညးအုပ်ဓုပ် အရာပ်ဖံၚ်စိၚ် နာဲအာဲမန်ဂှ် “ဂဥုဲၜူမာဲဂှ် သုၚ်စောဲဏောၚ် သွံရာန်ဏောၚ်တှေ် ဒးဒုၚ်ရပ်ဏောၚ်ဟီုဂှ် ဇၟာပ်မိမတအ်၊ ဇၟာပ်မၞိဟ်သုၚ်စောဲတအ် တီမံၚ်ဖအိုတ်ရ၊ နကဵုမိမတအ်လေဝ် ကောန်ဇကုတအ်ဂှ် ဒးထိၚ်ထေက်ရ၊ ပ္ဍဲကဵုအရာပ်ပိုယ်ဂှ်တှေ် ဇၟာပ်ဟီုတွံဂှ် ဟီုစုတ်မံၚ် ပရူဂဥုဲၜူမာဲတွဵုရ၊ ယဝ်ရ ဒးဒုၚ်ရပ်ကဵု ဂဗုတ်ဂဥုဲၜူမာဲဏောၚ်တှေ် လ္ပကၠုၚ်အာတ်အရီုဗၚ်ညိ၊ ဟွံဗက်ကဵုပုဟ်၊ ညံၚ်ဂွံထိၚ်ဒဝ် ကောန်ဇာတ်ဇကုဇကုဂှ် ဟီုမံၚ်တွဵုရ” သာ်ဝွံ ညးဟီုရ။
အာလူကဵု အလေန် ညးမဒုၚ်ရပ်စပ်လဝ် (၂) တၠဂှ် နူကဵုရုၚ်ဗၠာဲသၟိၚ် တိဍာ်ကၟာဝက်တံ ပံက်လဝ်ဂဗုတ် နကဵုၝောံပိုဒ် ၁၉ (က)/၂၁ ဂဥုဲၜူမာဲပြံၚ်လှာဲစိုတ် မယ(ပ)၅/၂၀၂၁ ဂှ်ရောၚ် ဂွံတီကေတ်လဝ်ရ။
တုပ်သာ်ဂှ်ကီု ပ္ဍဲကဵုကွာန်ကၠအ်သတ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်ဂှ်လေဝ် ရပ်ဂွံတၞးဘိၚ် (၆) ရိုက်ဇၞော်ပဳနာန်ကီု၊ နူဇရေၚ်သၟတ်ဍောတ်ဍောတ် (၃) တၠဂှ် ဂဥုဲၜူမာဲ (၃၇၀၀) မကီု ပ္ဍဲကဵုဂိတုဏံ ရပ်စပ်ဂွံလဝ် နွံဒၟံၚ်ရ။

ဌာန်ပရိုၚ်မန် (ဂိတုဂျာန္နဝါရဳ ၂၀၊ ၂၀၂၁)

ပ္ဍဲသၞာံ (၂၀၂၁) ဂိတုဂျာန္နဝါရဳ စၟတ်တ္ၚဲ (၁၉)၊ အခိၚ်လဒေါဝ်တ္ၚဲဂှ်ဝွံ ဇရေၚ်သၟတ်တြုံ ဒဳကၠုၚ်ကွဳလိုန် ဓာတ်မွဲတၠ လ္တူဂၠံၚ်ကွဳစက် ၜါသွာၚ်-ကြေဝ်ဏာ ပွိုၚ်ဍုၚ်ကျာ်မြဟ် ပ္ဍဲကဵုပါၚ်ကွာန်ခဒုၚ်ဂစေပ်ဂှ် ရပ်ဂွံဂဥုဲၜူမာဲ မလိက် WY (၂၇၅) မကဵု ICE (၀.၄) ဂရာန် နွံဒၟံၚ်ရောၚ် ဂွံတီကေတ်လဝ် နူရုၚ်ဗၠာဲသၟိၚ် ၝောံဍုၚ်ကျာ်မြဟ်ရ။
သ္ကိုပ်ဗၠာဲသၟိၚ် ၝောံဍုၚ်ကျာ်မြဟ် ဂျဝ်ဝေန်နာၚ်ဂှ် “ရပ်ဂှ်တှေ် နူကဵုဒပ်ခရိုၚ်တအ် ဂွံလဝ်ပရိုၚ်တုဲ ရပ်ဟဂှ်ရ၊ အဲလေဝ် စိုပ်ကၠုၚ်ရုၚ်ဏံဂှ် ဟွံလအ်ဏီပုဟ်၊ နကဵုအဲတှေ် ဆေၚ်စပ်ကဵု ပရိုၚ်ဂဥုဲၜူမာဲတအ်ဂှ် ဗက်ပကောံ တုဲ ဂ္စါန်ရပ်အာဏောၚ်၊ ဂဥုဲၜူမာဲဏံဂှ် အလုံမွဲဂကူ ကၠေံကၠက်အာမာန်ဏောၚ်၊ လ္ပါ်လဵုရံၚ်ရံၚ် သွက်မၞိဟ်မွဲ မှလေဝ် ဂုဏ်ဖဵုဟွံမွဲပုဟ်၊ ပရိုၚ်ၜိုတ်ဂွံဂှ် ဓမံက်ထ္ၜးတုဲ ရပ်အာဏောၚ်” သာ်ဝွံ ဟီုဂးလဝ်ရ။
ပ္ဍဲကဵုနေထက်လေန် အာယုက် (၂၂) သၞာံ၊ ဒၟံၚ်ကွာန် (ဝါးပျံကုန်း)၊ အရာပ် (ဖပေါၚ်းကွက်သစ်)၊ အဃောဒဳကၠုၚ်ကွဳလိုန်ဓာတ်ဂှ် ဗၠာဲသၟိၚ်တံ စၟဳစၟတ်ရပ်ဂွံဂဥုဲၜူမာဲဂှ်ရ ပံက်လဝ်ဂဗုတ် ပ္ဍဲဗ္ဒိုပ်ဗၠာဲသၟိၚ် ၝောံဍုၚ်ကျာ်မြဟ် နကဵုၝောံပိုဒ် ၁၉(က) ဆေၚ်စပ်ကဵု ဂဥုဲၜူမာဲပြံၚ်လှာဲစိုတ် ကေုာံ မယ(ပ)၂/၂၀၂၁ ဂှ်ရောၚ် ဂွံတီကေတ်လဝ်ရ။
“ရပ်စပ်မံၚ်ဂဥုဲၜူမာဲဗီုတအ်ဏံဂှ် ဗီုလဵုဂွံဟီုတှေ် ခိုဟ်ကွေံရ၊ ဆဂး ညံၚ်ဂွံဆက်ရပ်ကဵုဂၠိုၚ်ၚ်ပၠန်၊ ဂဥုဲၜူမာဲဏံဂှ် ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်ကျာ်မြဟ်ပိုယ်ဏံ ရာန်ကေတ်လောဲမံၚ်ဂှ်ရ ဗီုတအ်ဏံဂှ် ဒးဖေက်ကွေံကွေံ၊ နွံဂၠိုၚ်နူဏံဏီဏောၚ်၊ ဂၠံၚ်ဍာန်ဍေံကၠုၚ်ဂှ် ကုတ်ထ္ပိုတ်ကဵုညိ မိက်ဂွံအာတ်မိက်ဏာရ” သာ်ဝွံ မၞိဟ်ဟွံမိက်ဓမံက်ယၟု ညးဒေသဍုၚ်ကျာ်မြဟ်မွဲတၠ ဟီုလဝ်ရ။

သၟာန်သွဟ် ဥက္ကဌဂကောံဂဳတမန် “အမ္ဘဏ်”

နာဲတၠလွဳ ပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ်ရ။

သၟာန် ။ ။ လၟုဟ်ဏံ ဟိုတ်နူယဲကိုဝ်ဝေဒ် (၁၉) တုဲ ဇၟာပ်ညးအဲ ခက်ခုဲမံၚ်ရ။ အခက်ခုဲ ပ္ဍဲဂကောံဂဳတမန်ဏံ အကာဲအရာဗီုလဵုနွံဂှ်လေဝ် လဴစကဵုညိ?
သွဟ် ။ ။ အကာဲအရာလၟုဟ်ဏံ ပ္ဍဲကဵုဗွိုၚ်ဂဳတေတှ် အခက်ခုဲနွံမံၚ် ဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ရ။ ဂဳတဟီုဂှ် ပေတှ်ကေတ် တိတ်ဝိုၚ်ဒေယှ်ဒွက်ဏောၚ်၊ လၟုဟ်ဏံ ဝိုၚ်ဂှ်လေဝ် တိတ်ဟွံဂွံတှေ် ပၞောဝ်ယီုဇၞော်ကၠက်မံၚ် ဍေံဒှ်ဗီုဂှ်၊ နကဵုပူဂဵု လေဝ် ဖျေံလဝ်ဗီု သွံကပေါတ်ဖျာနွံကီုလေဝ် အခက်ခုဲဍေံ ဒှ်ကၠုၚ်ပၠန်၊ အကြာအခက်ခုဲဂှ် ၜိုတ်ချဳဓရာၚ်ဂွံ ဒးကဵုပညာ ဆေၚ်ကဵုဒွက်ယဲကပ်ကီု၊ ဆေၚ်ကဵုဒွက်ဂကောံကီု၊ ခြာဟွံလအ် ကဝးဒွက် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ သွက်ဂွံတိတ်အကြာဏံ လေဝ်နွံ၊ စပ်ကဵုအခိုက်ဒွက် တ္ၚဲသၟတ်မန်ကီု၊ တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ကီု အကြာဏံ ဘိုၚ်ချဳဓရာၚ်မံၚ် ညိညကီုရ။
သၟာန် ။ ။ စပ်ကဵုကဝးဒွက် အခိုက်ဒွက် ဗီုလဵုနွံဂှ်လေဝ် လဴကဵုညိ?
သွဟ် ။ ။ ယွံ – ကၠောန်ကဝး ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ် နကဵုပိုဲ ဘိုၚ်ရေၚ်တၠုၚ်မံၚ်ရ။ ဒွက်ပၠန်လေဝ် ဆေၚ်စပ်ကဵု ဒွက်ဂကူသၟးရ။ အ္စာဟံသာချူလဝ် ဘိုၚ်ကဵုညးတံသက်သက်ရ။ နကဵုပိုဲဂှ် ကၠာတေံ ကေၚ်ချပ်လဝ် ဒွက်ကဝးဂကောံ ကၠောန်လဝ်တုဲမံၚ်ရ၊ ဒှ်အာ အခက်ခုဲကဵုယဲဏံတုဲ သှေ်မံၚ် တိၚ်တိုက်ညိ၊ ဒေယှ်ညိ လဇုဲလဇအာရ။ နကဵုကဝးဂကောံပိုဲတှေ် ဒွက်ဆေၚ်စပ်ကဵု ပရေၚ်ဆာန်ကၟိန်မၞိဟ်တံရ။ ယၟုက္ဍိုပ်ကဝး ‘ဆာန်ကၟိန်ဂၠးကဝ်’ အဃောကၠာတေံလေဝ် ကေၚ်သ္ပအေန်တာဗျူတုဲမံၚ်ရ၊ ဆဂး ကဝးဏံ ဍေံဟွံဒှ်တိတ်တုဲ လဇုဲလဇအာ ဟိုတ်နူယဲကပ်ဏံရ။ မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် နူကဵုဌာနပညာတံ ညးတံကဵုလဝ်တာလျိုၚ် ဘိုၚ်ကၠောန်နွံ၊ အေဇှ်လေဝ် သွက်ဂွံဒတုဲ နွံမံၚ်ဏီရ။
သၟာန် ။ ။ ပတိတ်ကဝး ပ္ဍဲဂကောံဂဳတမန်ဏံဂှ် သၞာံလဵု၊ ဂိတုလဵု ဒှ်ပတိတ်မာန်ဂှ်လေဝ် လဴစကဵုညိ?
သွဟ် ။ ။ လဴဟွံဒး၊ ချိၚ်ဟွံဒး၊ ယဝ်ရ အခက်ခုဲထုဲမံၚ်ကဵု သြန်ဘဏ္ဍာလေဝ် နွံညိညကီု၊ အကာဲအရာဂွံအာကၠုၚ် လေဝ် ဍေံအခက်ခုဲညိကီုတုဲ ရံၚ်ကဵုအကာဲအရာယဲဏံ ခိုဟ်တိုန်ဏောၚ်တှေ် မိက်ဂွံပတိတ်မံၚ်ပြဟ်ဟ်ဂှ်တှေ် ဂ္စာန် ဏောၚ်ရ။
သၟာန် ။ ။ ဟိုတ်နူအကာဲအရာယဲကပ်ဏံတုဲ ပ္ဍဲကဵုဂကောံဂဳတမန် ဗီုလဵုတတ်ထပါ်အာနွံဂှ်လေဝ် လဴကဵုညိ?
သွဟ် ။ ။ ပိုဲဂှ် ချပ်လဝ် ဂ္စာန်ဂၠာဲပၞော်ယီုမွဲ၊ နဲကဲဂၠံၚ်တိတ်မွဲဂှ်တှေ် ပိုဲဂှ် နူတနေံတဏိတေံ ကၠောန်လဝ် ပ္ဍဲအန်လာၚ် (Show) မွဲ၊ ဗှ်သနာပုရိသာတ်တံကီု၊ ပုရိသာတ်တံလေဝ် ဂွံဟတီညးသ္ကံဗိုန်အာ၊ ရဲဒေယှ်ဒွက်တံ ဂွံဍောၚ်ပြေအာ မွဲအခန်ကီု၊ ရဲတိၚ်တိုက် သၟာဂဳတတံလေဝ် ညံၚ်ဟွံဂွံသ္ၚိတ်အာ ပ္ဍဲအရာဂဳတဏံ ဍေံဂွံတၟိအာ ဂွံၚုဟ်က္တဵူကၠုၚ်ပၠန်ဂှ် ဂ္စာန်ကၠောန်ထောံ (Show) အန်လာၚ်ရ။ နူကဵုအန်လာၚ် (Show) ဏံဂှ် ပိုဲချပ်လဝ်ဂှ်တှေ် ဂတနူဏံ ယဝ်ရ ပုရိသာတ်တံ ဒးစိုတ် ပေၚ်စိုတ်ဏောၚ်တှေ် အစဳဇန်ပိုဲလေဝ် ၜိုတ်လဵုညးတံကဵုမာန်၊ နဲကဲကဵုကေတ်ညးသ္ကံ စၟတ်တဲ ရာန်ကေတ် နကဵုအန်လာၚ် (Member) တံဏံတုဲ ဗီုလဵုဂွံဗပေၚ်ဇြဟတ် ဂွံကဵုအထံက်အပၚ် ပိုဲလေဝ် ဂွံစဳရေၚ်အာပၠန်ဂှ် ဂ္စာန်ဂၠာဲမံၚ်နဲမွဲကီုရ။ သှေ်နူဂှ်တှေ် နကဵုသၟာဂဳတပ္ဍဲပိုဲ သၟာတိၚ်တိုက်ပ္ဍဲပိုဲတံတှေ် ဂ္စာန်တိၚ်မံၚ်ဒွက် နာနာ ကၠောန်ကဝးကီု၊ ရဲကၠောန်ဒွက်စၟတ်သမ္တီကီု၊ ဍေံတံဂှ် ပတဝ်မံၚ်ကဵု လ္ပာ်တိၚ်တိုက်တေံ ဂွံချဳဓရာၚ်အာ၊ လ္ၚဵု ပၠန်ဂှ် ကေမၠာန်ပူဂဵုညးနွံဏောၚ်တှေ် ကၠောန်မံၚ်၊ ယဲတံဏံလေဝ် ဂၠိၚ် သ္ၚောဲမံၚ်ဏီတှေ် ဗီုညးကဵုညး ဂ္စာန်မံၚ်ဖအိုတ်ရ။
သၟာန် ။ ။ ဟိုတ်နူအကာဲအရာယဲကပ်တုဲ ပရေၚ်အခက်ခုဲဂလိုၚ်လဵု ဇီုကပိုက်ကီုရော?
သွဟ် ။ ။ ယဝ်ရတိုၚ်ဏံ ဂၠိုၚ် သ္ၚောဲမံၚ်ဏီတှေ် ပရေၚ်ပြံၚ်သၠာဲ ဒှ်ကၠုၚ်နာနာသာ်မာန်၊ လ္ၚဵုဂှ် ဒးဂၠာဲကဵုပၞော်ကေမၠာန်၊ ဒးအာ ဒးကၠောန်စဟာ၊ ဒှ်ကၠုၚ်စုၚ်မာန်ဏောၚ်ရ။ ရာဒနာမံၚ်ဖိုဟ်လေဝ် အခက်ခုဲလ္တူဏံ ညံၚ်ဟွံဂွံဒှ်ဒဒိုက်ရ။ ဆမွဲလ္ပာ်ဂှ် ယှုအ်စိုတ်ဟွံဂွံ နဲကဲကၠောန်ဂွံ ကေမၠာန်ဇကုဏံလေဝ် ညံၚ်ဂွံဂျိုၚ်တဴအာဍာ်ဇမၠိၚ် ဂ္စာန်ကော်ပကောံညး သ္ကံတုဲ ပတိတ်ဇြဟတ်တုဲ ကလေၚ်ဂၠာဲမံၚ်နဲကဲ မွဲမွဲဗီုရ။
သၟာန် ။ ။ ပြဟ်ဟ်ဏံ နကဵုဂကောံဂဳတ မုချဳဓရာၚ်မံၚ်ကီုရော?
သွဟ် ။ ။ ပြဟ်ဟ်လၟုဟ်ဏံ ပိုဲဂ္စာန်ကၠောန် ဆေၚ်ကဵုအန်လာၚ် (Show) ဂှ်ရ၊ ကေမၠာန်ဒၞာဲလ္ၚဵုဂှ်တှေ် ညးတံအာတ်ကၠုၚ်အရီုဗၚ် ကၠောန်အခိုက်ဒွက်တံ၊ မုတံ၊ နကဵုပူဂဵုတှေ် ကၠောန်မံၚ်၊ နကဵုဂကောံပၠန်တှေ် ကဝးဂကောံဂှ် ကၠောန်မံၚ်၊ သှေ်မံၚ်ဂှ်လေဝ် ဆက်တိၚ်တိုက်မံၚ်၊ တုဲပၠန် အန်လာၚ် (Show) ဏံ ဂွံဒှ်ခိုဟ်ဟ်မွဲမာန် ချပ်မံၚ် ဗီုလဵုဂွံသ္ပဂှ်လေဝ် ဇန်မံၚ်ညးသ္ကံဖိုဟ်၊ စပ်ကဵုရဲတၠကွတ်၊ ဆေၚ်ကဵု (IT) ပၠန်လေဝ် ညးတံကဵုကၠုၚ်ကသပ် ကဵုရဲပိုဲတံလေဝ် နွံမံၚ်ရ။ မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် နကဵုဂကောံပိုဲတှေ် ပံက်လဝ်ကေမၠာန် ဂွံဒှ်အနာဂတ်ဂတတေံ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် သၟာဂဳတတံမာန် ဟီုဟဂှ်တုဲတှေ် ဆေၚ်စပ်ကဵု ဗွိုက်လတက်ကယျိုၚ်ကယျဝ် နကဵုဂကောံကီု၊ ပူဂဵုကီု ညံၚ်ဂွံပါလုပ်လဝ်ပ္ဍဲဏံ၊ ရန်တၟံသွက်ဍာ်ဇမၠိၚ် ကၠောန်မံၚ်ဖိုဟ်လေဝ်နွံ၊ ဟိုတ်နူအကာဲအရာယဲတုဲတှေ် ဍေံဒေံါညိၚ်မံၚ် တၚ်ဇြဟတ်ဍေံ ယအ်မံၚ်လေဝ် နွံရ။
သၟာန် ။ ။ အကြာဏံ ရဲတံ ပ္တိတ်ကၠုၚ် (Live Show) ဂှ်တှေ် တၚ်ရန်တၟံဂတဂတဏံ ဗီုလဵုဆက်ကၠောန်အာပၠန်ဂှ်လေဝ် လဴကဵုညိ?
သွဟ် ။ ။ အဲဂှ်တှေ် ချပ်ကၠုၚ်ဗီုဏံ ယဝ်ရ ကေမၠာန်တံဏံ ပုရိသာတ်ကောန်ဂကူပိုဲ ညးတံလေဝ် စှေ်စိုတ်၊ ဒုၚ်တဲမာန်ဏောၚ်တှေ် နဲကဲဂွံထံက်အရီုညးသ္ကံ ပၠုပ်ကေတ် (Member) တုဲ ညံၚ်ဂွံဒှ်ကၠုၚ်မာန်၊ ကေမၠာန်ဏံ ဍေံဒှ် ကၠုၚ်၊ မွဲလ္ပာ်ဂှ် နကဵုတၠပိုန်ဒြပ်တံလေဝ် ညံၚ်ဂွံဘိုၚ်အထံက်အပၚ်ကဵုပိုဲတုဲတှေ် ပရေၚ်ကေမၠာန်ညးတံလေဝ် မၞိဟ်ဂလိုၚ်ဂွံဆဵု၊ မၞိဟ်ဂလိုၚ်ဂွံတီဂှ်လေဝ် ပိုဲလလောၚ်ကဵုဏောၚ်၊ အရီုဗၚ်ပိုဲဟီုဟီု ဂုဏ်ဖဵုအရၚ်ညး ညံၚ်ဂွံဒှ်ဂှ်လေဝ် ၜိုတ်ဇြဟတ်နွံ ပိုဲဂ္စာန်ကဵုရ။ ရန်တၟံကၠောန်အန်လာၚ် (Live Show) ဏံဂှ် သွက်သၟာဂဳတပိုဲလေဝ် သ္ဂောံဂွံအာ ဒၞာဲမွဲဒၞာဲကီု အကြာကြေပ်ဂြတ်မံၚ်ဏံ၊ ပုရိသာတ်ပိုဲလေဝ် ဂွံပြေလၟောၚ် အခိၚ်ဇူတုဲတှေ် ညံၚ်ဂွံကဵုဇြဟတ် သၟာဂဳတဂကူပိုဲကီု၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပိုဲဂှ် ၜိုတ်ကောပ်ကာဲမာန် ဗ္ဂေတ်သၟာဒေယှ်ဒွက် မွဲအလန် မၞိဟ်မူစိတၠ အေဗီုဂှ်ရ။ မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် ပိုဲကၠောန် (Free Show) ယဝ်ရ ဍေံဒးဗီုဏောၚ်၊ အတိုၚ်ဗီုဏံ ပုရိသာတ်တံ ကဵုဇြဟတ်ဂၠိုၚ်ဏောၚ်တှေ် နဲကဲ ကဵုစုတ်ကေတ်လှုဲညးသ္ကံ၊ ၜိုတ်သ္ပမာန်တုဲတှေ် ပဵုတုဲအဆံၚ်ဍေံစိုတ်မာန်ဟာ ချပ်လဝ်ဗီုဂှ်နွံရ။
သၟာန် ။ ။ သၟတ်ဝုတ်ဗၠာဲတံ ယဝ်ရဝါသနာနွံကၠုၚ်ကဵု ဂဳတမ္ဂး မုဒးဍိုက်ပေၚ်ကဵု စရာဲဍာ်ဒကေဝ်နွံဂှ်လေဝ် လဴကဵုညိ?
သွဟ် ။ ။ အဲဆဵုဂဗ အခက်ခုဲ လဆောဝ်တှေ် ရဲသၟာဂဳတပိုဲဏံဂှ် ရဲဝါသနာကေတ်သၟးတုဲ ပရေၚ်ရုန်ဂ္စာန်ဟွံမွဲတှေ် ဠေဇၞာ်တိုန် ပညာဇကု ဟွံဍိုက်ပေၚ်ဂှ် နကဵုပိုဲ ဒှ်ဓဝိၚ်ရ။ ပိုဲမိက်ဂွံဟီုကဵုသၟတ်တံတှေ် ရဲစိုတ်လုပ်စကဵု ပရေၚ်ဂဳတဏံ၊ ရဲဝါသနာဇၞော်တံဂှ်တှေ် မိက်ဂွံကဵုကသပ် နဲကဲဍေံစှေ်စှေ် သဘဴဓရ်ဍေံ ညံၚ်ဂွံကၠိုဟ် တုဲတှေ် ဂ္စာန်ကေတ် စဵုကဵုစိုပ်ကဆံၚ် ဇြိုဟ်ဟ်နက်က်မာန်၊ လ္ၚတ်ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်၊ ညံၚ်ဂွံလေပ်ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်၊ လေပ်လဝ်စိုပ်တရဴမှ ဠဒးကၠောန်ကေမၠာန်တှေ် ဂွံဒှ်ညးဂမၠိုၚ်ဒုၚ်တဲ စရာဲဍာ်ဒကေဝ်ဇကု၊ ယဝ်ရ ဇကုဟွံချိုတ်ပၠိုတ်လဝ်ပုဟ်တှေ် စနူပိုဲလေဝ် ဒဵုကဵုချိုတ်ပၠိုတ်ဟွံသေၚ်၊ မိက်ဂွံကဵုခိုဟ်နူပိုဲ၊ ဠဂှ်မှ ဂဳတပိုဲဏံ ဍေံသၠုၚ်၊ ပုရိသာတ်ပိုဲ ဒုၚ်ကၠုၚ်တဲဏောၚ်၊ ယဝ်ရ သၟတ်တံ လုပ်ဗွိုၚ်ဂဳတဏောၚ်တှေ် ဂ္စာန်သၞောတ်စှေ်စှေ် သဘဴဓရ်ဍေံနွံနွံတှေ် ပဵုတုဲ ဂဳတပိုဲဏံ တံၚ်ဂြဲကၠုၚ် ပုရိသာတ်တံမာန်ကၠုၚ်ဏောၚ်၊ ရဲကလၚ်ဒွက် ဂကူလဵုဟွံဟီု ဒုၚ်တဲကၠုၚ် ဂဳတဂကူပိုဲမာန် မိက်ဂွံကဵုသတိ စပ်ကဵုအနုသုခုမဏံ ဇြိုဟ်ဟ်နက်က်ရ။
သၟာန် ။ ။ တၚ်လက္ကရဴအိုတ် မုမိက်ဂွံဗပေၚ်နွံဂှ်လေဝ် လဴစကဵုညိ?
သွဟ် ။ ။ နကဵုပုရိသာတ်တံ အကြာကြေပ်ဂြတ်ဏံ ညံၚ်ဂွံဒှ်ပရေၚ်ကျာယီု၊ ပထောၚ်ယီု၊ သွက်သၟာဂဳတပိုဲ ဂွံဂျိုၚ် တန်တဴအာမာန်၊ ကာလပိုဲကၠောန်ဏောၚ်တှေ် ဘိုၚ်ကဵုကသပ်တုဲတှေ် ဘိုၚ်ကဵုဇြဟတ်ညိ၊ ဠဂှ်မှ သွာၚ်ဂဳတတံ လေဝ် သၠုၚ်ပရေၚ်ဂကူပိုဲ မွဲအခန်လေဝ် ဒှ်ကၠုၚ်မာန်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဂကူပိုဲတံ အခိၚ်တ္ၚဲဏံ အတိုၚ်တီမံၚ်ဖအိုတ် ကြေပ်ဂြတ်မံၚ် ပရေၚ်ဂကူဇကုရဂှ် ဟိုတ်နူယဲကပ်တုဲ ဇြဟတ်ဍိုန်စှေ်တုဲ ပဵုဍေံဍိုန်လျေစှ်ကၠုၚ်၊ ဂွံဒှ်ဇြဟတ်ဏောၚ်တှေ် ဘိုၚ်အရီုဗၚ် ထ္ၜလဘာ်ညးသ္ကံညိ၊ ဘိုၚ်ချပ်တုဲတှေ် အခန်ညးကဵုညး ညံၚ်ဂွံကဵုဇြဟတ်ကဵု အနုသုခုမကောန်ဂကူပိုဲဏံမာန် ပုရိသာတ်တံ သ္ပကဵုအရီု၊ သ္ပကဵုသတိတုဲ ညံၚ်ဂွံကဵုဇြဟတ်မာန်လၟိုန်၊ နကဵုသွာၚ် ရဲတၠပိုန်ဒြပ်တံပၠန်လေဝ် ချပ်ညာတ်ကေတ် ဒဒိုက်သၞာရဲသၟာဂဳတဏံ ဂွံအာဂွံဏောၚ်တှေ် ဒၞာဲထေက်ကဵုအရီုဗၚ် မာန် ရီုဗၚ်ကဵုညိ၊ ဗွဲမဆာန်ကၟိန်ပုရိသာတ်တံတုဲ အာတ်မိက်ဏာ နကဵုဇြဟတ်မေတ္တာရ။

ဝဏ္ဏမာန်၊ ဂိတုဂျာန္နဝါရဳ ၈၊ ၂၀၂၁

ပေဲါရုဲမာဲတုဲ ပွိုၚ် (၃) ဂိတုမ္ဂး သ္ဒးဒက်ပတန် အလဵုအသဳရ။ လၟုဟ်မ္ဂး ဗော်ဇၞးမာဲ (NLD) တံ အဃောပလေဝ်ပလေတ် ဖန်ဇန်ဒၟံၚ် သွက်ဂွံဒက်ပတန် အလဵုအသဳတၟိမွဲဝါပၠန်ရ။ မွဲကရောံ မွဲစွံကဵု ဒက်ပတန် အလဵုသဳတၟိဂှ် ပရေၚ်ရုဲစှ်အုပ်ဓုပ်ကွာန်တၟိလေဝ် အလဵုအသဳတၟိဂှ် သ္ဒးဖန်ဇန်ပြုပြေၚ်ပတိုန် ပရေၚ်ရုဲစှ် သကိုပ်အုပ်ဓုပ်အရာပ် (ဝါ) ကွာန်တၟိတံကီုရ။
လၟုဟ်မ္ဂး နူကဵုဌာနဍိုက်ဍိုပ် ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်နာနာ (အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးဦးစီးဌာန) တံ ပြုပြေၚ်ဖန်ဇန်ဒၟံၚ် သွက်ဂွံဒက်ပတိုန် ဂကောံကောပ်ကာဲ (ကြီးကြပ်ရေးအဖွဲ႕) သွက်ဂွံကလေၚ်ရုဲစှ် သကိုပ်အုပ်ဓုပ်အရာပ် (ဝါ) ကွာန် တံနွံရ။
ဒက်ပတန် ဂကောံကောပ်ကာဲ (ကြီးကြပ်ရေးအဖွဲ႕) တုဲ အကြာဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳဂှ်မ္ဂး ဂကောံစှ်သ္ၚိ၊ ဂကောံကၠံသ္ၚိ (ဆယ်အိမ်စုအစုအဖွဲ႕၊ ရာအိမ်မႉးအစုအဖွဲ႕) တံ သွက်ဂွံပံက်ပတိုန်နွံတုဲ ဂကောံပရေၚ်အုပ်ဓုပ်တံ သ္ဒးပြုပြေၚ် ပရေၚ်ကဵုမာဲ ရုဲစှ် သကိုပ်အုပ်ဓုပ်ကွာန်တံရ။
ညးစၞးပ္ဍဲကဵုဂကောံစှ်သ္ၚိ၊ ညးစၞးဂကောံကၠံသ္ၚိတံဂှ် ဂွံဒုၚ်ရုဲစှ်တုဲမ္ဂး ညးတာလျိုၚ် (ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်) တံ စၟဳစၟတ်တၚ်နၚ် ဍာ်ဒကေဝ်နာနာသာ်တုဲ ကလေၚ်ပတိုန်ထ္ၜးကဵု အဆံၚ်ဆံၚ် (အဆံၚ်လတူ) ရ။ တုဲမ္ဂး အကြာဂိတုမာတ် (တတိယသတ္တာဟ) တေံမ္ဂး နူကဵုဌာနပရေၚ်အုပ်ဓုပ်တံ သ္ၚဳဂၠိပ်စၟဳစၟတ်တုဲမ္ဂး သ္ပကဵုဒတန် နဒဒှ်သကိုပ်အုပ်ဓုပ် အရာပ် (ဝါ) သကိုပ်အုပ်ဓုပ်ကွာန်ရ။
ပရေၚ်ရုဲစှ် သကိုပ်အုပ်ဓုပ်အဆံၚ်ဆံၚ်ဂှ် ကိုပ်ကၠာ သ္ဒးရုဲစှ် ညးစၞးဂကောံစှ်သ္ၚိ (ဆယ်အိမ်စု) ဂမၠိုၚ်ရ။ နူကဵုညးစၞး ဂကောံစှ်သ္ၚိ (ဆယ်အိမ်စုအဖွဲ႕) ဂမၠိုၚ်ဂှ် ကလေၚ်ရုဲစှ် ညးစၞးဂကောံကၠံသ္ၚိ (ရာအိမ်မႉး) ဂမၠိုၚ်ရ။ ညးစၞးဂကောံကၠံသ္ၚိ (ရာအိမ်မႉး) တံဂှ် ဒှ်ညးစၞးအလံၚ်သကိုပ်အုပ်ဓုပ်ကွာန်ရ။
ပ္ဍဲကဵုညးစၞးအလံၚ် သကိုပ်အုပ်ဓုပ်ကွာန် (ဝါ) ညးစၞးဂကောံကၠံသ္ၚိ (ရာအိမ်မႉး) ဂမၠိုၚ်တံဂှ် ကောန်ညးအရာပ်(ဝါ) ညးကွာန်တံ မွဲသ္ၚိမၞိဟ်မွဲ ရုဲစှ်ကဵုမာဲ သကိုပ်အုပ်ဓုပ်ကွာန် (၁) တၠရ။ ညးဂွံမာဲဂၠိုၚ်အိုတ်ဂှ် နူဌာနပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ပွိုၚ် ဍုၚ် (မြို႕နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမႉး) တံ စၟဳစၟတ်တုဲ သ္ပကဵုဒတန် သကိုပ်အုပ်ဓုပ်ကွာန်ရ။
စရာဲဍာ်ဒကေဝ် ပရေၚ်ရုဲစှ် အုပ်ဓုပ်ကွာန် (သကိုပ်အုပ်ဓုပ်ကွာန်)
၁။ မိမၜါ သ္ဒးဒှ်ကောန်ဍုၚ်တုဲ လွဳၜံၚ်လဝ်ရောၚ်။ (နိုၚ်ၚံသားမိဘနှစ်ပါးမှ မွေးဖွားသောနိုၚ်ၚံသားဖြစ်ခြၚ်း)။
၂။ အာယုက်ပေၚ် (၂၅) တုဲ သ္ဒးဒှ်ရောၚ်။ (အသက် ၂၅နှစ် ပြည့်ပြီးသူဖြစ်ခြၚ်း။)
၃။ ပ္ဍဲကဵုအရာပ် (ဝါ) ကွာန်ဂှ် မွဲဒမြိပ်ဓဝ် ဇကုဒးဒၟံၚ်လဝ် ပေၚ် (၅) သၞာံတုဲ၊ စဵုကဵုအခိၚ်ကေတ်တာလျိုၚ်ဏံ ဆေၚ် စပ်ကဵု အရာပ် (ဝါ) ဂကောံကွာန်ဂှ် ဒးဒၟံၚ်လဝ် ဗွဲမဍာံပြရောၚ်။
တၚ်ဆောတ်ယောၚ်- ဒှ်ညးဒေသ ဒေံါဇူလဝ်နူသၞာဲဒဴမ္ဂး ဒးဒၟံၚ်လဝ် ပ္ဍဲအရာပ် (ဝါ) ဂကောံကွာန် မွဲဒမြိပ်ဓဝ် (မွဲအဆက်ဓဝ်) ပေၚ်ပွိၚ် (၂) သၞာံမ္ဂး အခေါၚ်အရာနွံရ။
(သက်ဆိုၚ်ရာရပ်ကွက် သို႕မဟုတ် ကျေးရွာအုပ်စုအတွၚ်း တဆက်တည်းအနည်းဆုံး (၅) နှစ် နေထိုၚ်လျှက် ရှိသူဖြစ်ပြီး၊ လက်ရှိတာဝန်ထမ်းဆောၚ်ချိန်တွၚ် သက်ဆိုၚ်ရာရပ်ကွက် သို႕မဟုတ် ရပ်ကွက်ကျေးရွာအုပ်စုတွၚ် အမှန်တကယ်နေထိုၚ်မည့်သူဖြစ်ခြၚ်း။)
ခြွၚ်းချက်- ဒေသခံအၚြိမ်းစားဝန်ထမ်းဖြစ်ပါက သက်ဆိုၚ်ရာ ရပ်ကွက် သို႕ မဟုတ် ကျေးရွာအုပ်စုအတွၚ်း တဆက်တည်း (၂) နှစ်နေထိုၚ်သူကို စဉ်းစားနိုၚ်သည်)။
(၄) ပရေၚ်ရှေ်သှေ်ရဴဂဴ သ္ဒးနွံတုဲ သမာဓိ သိက္ခာ ပ္ဍဲကွာန် သ္ဒးနွံရောၚ်။ (ရွာက ကြည်ညိုလေစားပြီး သိက္ခာ သမာဓိ ရှိသူဖြစ်ခြၚ်း)။
(၅) အတိုၚ်ကဵုတာလျိုၚ်ဂှ် ယိုက်ဂၠေၚ်သ္ဒးမာန်ရောၚ်။ (ပေအပ်သည့်တာဝန်ကို ထမ်းဆောၚ်နိုၚ်စွမ်းရှိသူဖြစ်ခြၚ်း)။
(၆) ဂုန်ဖဵုလတူဍုၚ် လတူကွာန်ကီု မၞုံစေတနာကေဝ်ဇြုၚ်တုဲ မ္ဒးနွံကဵု ဆန္ဒယိုက်ဂၠေၚ်တာလျိုၚ်ရောၚ်။ (နိုၚ်ၚံတော်နှၚ့် ရပ်ရွာဒေသ၏အကျိုးကို စေတနာထက်သန်စွာဖြၚ့် တာဝန်ထမ်းဆောၚ်ရန်ဆန္ဒရှိသူဖြစ်ခြၚ်း)။
(၇) လတူဂကောံသ္ၚိကၟိန်ဂမၠိုၚ်လေဝ် ဒ္ဂေတ်စရိုတ်သ္ဒးခိုဟ်တုဲ မ္ဒးဒှ်မၞိဟ်ယျေလ္ဂူတပ်တးရောၚ်။ (အတူနေမိသား စုဝၚ်များသည်လည်း အကျၚ့်စာရိတ္တကောၚ်းမွန်ပြီး ရိုသာဖြောၚ့်မတ်သူများဖြစ်ခြၚ်း)။
(၈) အခိၚ်ယိုက်ဂၠေၚ်ကေတ်လဝ်တာလျိုၚ်ဂှ် ဒှ်သၞာဲဒဴ ဟွံဂွံရောၚ်။ (တာဝန်ထမ်ဆောၚ်ဆဲ နိုၚ်ၚံ့ဝန်ထမ်း မဟုတ် ခြၚ်း)။
(၉) ဒှ်ညးဂကောံရပ်လွဟ်ဟွံသေၚ်ရောၚ်၊ ဆက်စပ်ကဵု ဂကောံပကီုပရာပ် ဟွံဂွံရောၚ်။ (လက်နက်ကိုၚ်အဖွဲ႕အ စည်းမဟုတ်ခြၚ်း၊ မတရားအသၚ်းအဖွဲ႕များ၌ပါဝၚ်သူ ဆက်သွယ်သူမဟုတ်ခြၚ်း)။
သာ်ဝွံ ချူဓမံက်လဝ် ပ္ဍဲကဵုဥပဒေပရေၚ်အုပ်ဓုပ် အရာပ် (ဝါ) ဂကောံကွာန် (ရပ်ကွက် သို႕မဟုတ် ကျေးရွာအုပ်စု အုပ်ချုပ်ရေး ဥပဒေ- တတိယအကြိမ် ပြၚ်ဆၚ်သည့်ဥပဒေ ) ပလေဝ်လဝ် အလန်တတိယ (သၞာံ ၂၀၁၆ ဂိတု ဒဳဇြေမ်ဗာ ၂) ဂှ်ရ။
ပရေၚ်ရုဲစှ်သကိုပ်အုပ်ဓုပ် အရာပ် (ဝါ) ကွာန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် စတံနူဂိတုဂျာန္နဝါရဳ ပထမသတ္တာဟဏံ နူကဵုသကိုပ်အုပ် ဓုပ်ပွိုၚ်ဍုၚ်တံ ကောပ်ကာဲဖန်ဇန်အာတုဲ စဵုကဵုစိုပ်အခိၚ်ဂိတုမာတ်တေံဂှ် ချဳဓရာၚ်ဒက်ပတန် ဂကောံကောပ်ကာဲ (ကြီးကြပ်ရေးအဖွဲ႕) ဂှ်ကီု၊ နူဂှ်မွဲအဆံၚ် ရုဲစှ်ညးစၞးဂကောံစှ်သ္ၚိ (ဆယ်အိမ်စု)၊ ညးစၞးဂကောံကၠံသ္ၚိ (ရာအိမ်စု) ဂွံဒုၚ်ရုဲစှ် ညးစၞးဂကောံကၠံသ္ၚိ (ရာအိမ်စု) တံတုဲမ္ဂး ဂွံဒှ်အလံၚ်သကိုပ်အုပ်ဓုပ်ကွာန် (အုပ်ချုပ်ရေးမႉးလောၚ်း) ရ။ နူဂှ် အလံၚ်သကိုပ်အုပ်ဓုပ်ကွာန်ဂမၠိုၚ်တံ ဒးကဵုမာဲ ရုဲစှ် သကိုပ်အုပ်ဓုပ်ကွာန် (၁) တၠရ။ ညးဂွံဒုၚ်ရုဲစှ် သကိုပ်အုပ် ဓုပ်ကွာန်ဂှ် နူကဵုဌာနပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ပွိုၚ်ဍုၚ်တံ သ္ၚဳဂၠိပ်စၟဳစၟတ်တုဲ ညးတံ သ္ပကဵုဒတန်မ္ဂး ဂွံဒှ်သကိုပ်အုပ်ဓုပ်ကွာန်ရ။
ပရေၚ်ရုဲစှ် သကိုပ်အုပ်ဓုပ် အရာပ် (ဝါ) ကွာန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဂွံအခေါၚ်ရုဲစှ် ညးစၞးညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဂွံပြု ပြေၚ်ဖန်ဖက် ကဏ္ဍနာနာ သွက်အရာပ် (ဝါ) ကွာန်ဇကုရ။
သကိုပ်အုပ်ဓုပ်ကွာန်တံဂှ် ဒှ်စၞးကောန်ညးဍုၚ်ကွာန်တံတုဲ ပရေၚ်ဒတုဲဖဵုဇၞော်မောဝ် ကဏ္ဍနာနာသာ်ကီု၊ ပရေၚ်ဖေါအ်ဗြေဝ်ကွာန်ဒေသတံကီုဂှ် ညးအာဍိုပ်ဇကု (အုပ်ဓုပ်ကွာန်) ခိုဟ်မ္ဂး ကွာန်ဇကု ဇၞော်မောဝ်တောတက်ရ၊ ပ္ဍဲအရာဖန်ဇန် ပရေၚ်လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ် ဒတုဲဂုန်ဖဵု သွက်ဒေသဇကုလေဝ် ဇၞော်မောဝ်တောတက်ရ။

အံၚ်သူ (သုဝဏ္ဏဘူမိ)

တ္ၚဲကောန်ဂကူဟီုဂှ် ဒှ်တ္ၚဲစၟတ်သမ္တီကောန်ဂကူမွဲမွဲတုဲ အိုတ်ကဵုကောန်ဂကူ မတန်တဴဒၟံၚ် ပ္ဍဲလိုက်ဏအ်အိုတ်သီု ကၠောန်ဗဒှ်ဒၟံၚ် တ္ၚဲကောန်ဂကူ ဗီုညးကဵုညးအိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအရာ ‘တ္ၚဲကောန်ဂကူ’ ဂှ် ဂကူမွဲကဵုမွဲ သ္ပစၟတ်သမ္တီ ဟွံတုပ်သၟဟ်ညးသ္ကံအိုတ်ရ။ လ္ၚဵုဂှ် သ္ပဟိုတ်ကဵု က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မွဲမွဲတုဲ ညးတအ်ကော်ခဴစ တ္ၚဲကောန်ဂကူ၊ လ္ၚဵုဂှ် သ္ပဟိုတ်ကဵု တ္ၚဲကလိဂွံဗၠးၜးတုဲ ညးတအ်ကော်ခဴစ တ္ၚဲကောန်ဂကူ၊ လ္ၚဵုဂှ် သ္ပဟိုတ်ကဵု ဒၞာဲတိဍာ်ညးတအ် ဖျေံကၠုၚ် လဝ်သ္ဇိုၚ်ကၠာအိုတ်တုဲ ညးတအ်ကော်ခဴစ တ္ၚဲကောန်ဂကူ၊ လ္ၚဵုဂှ် သ္ပဟိုတ်ကဵု တ္ၚဲပ္တန်ဍုၚ်တုဲ ညးတအ်ကော်ခဴစ တ္ၚဲ ကောန်ဂကူအိုတ်ရ။ ပၞောဝ်တအ်ဂှ် ကောန်ဂကူမန်ပိုဲလေဝ် သ္ပဟိုတ်နူကဵု သၟတ်ကောဒေံညးၜါ သမလကဵု ဝိမလ ပ္တန်လဝ်ဍုၚ်ဟံသာဝတဳ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်သာသနာ (၁၁၁၆) သၞာံ၊ စူဠသက္ကရာဇ် တတိယ ပရိစ္ဆေဒ (၅၀၄) သၞာံ၊ ဂိတုမာ်မွဲစွေက် တ္ၚဲစန်ဂှ်တုဲ အလုံကောန်ဂကူမန်တအ် သ္ပလဝ်စၟတ်သမ္တီ တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်အိုတ်ရ။
တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဂှ် ဒှ်တ္ၚဲပါ်ကဆံၚ် ပါ်ဆီ ပါ်ကွာန် ပါ်ဂကောံ ဂိုဏ်ဂဏဟွံသေၚ်တုဲ ဒှ်တ္ၚဲပံၚ်ဆီ ပံၚ်စိုတ်ဓါတ် ပံၚ်ကသပ်၊ ပံၚ်ကၠောန်ညးသ္ကံ အလုံဂကူမန်မွဲစွံအိုတ်ရ။ သဘၚ်တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဟီုဂှ် ဒှ်သဘၚ်အယာံမာတ် မွဲကွာန်ဓဝ် မွဲဂကောံဓဝ် ပိုၚ်ပြဳဟွံသေၚ်တုဲ ဒှ်သဘၚ်ဆေၚ်ဒၟံၚ်ကဵု အလုံဂကူမန်မွဲ ပိုၚ်ပြဳအိုတ်ရ၊ ဥပမာ – ဘာဏအ် တိုန်စိုပ်တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဂွံ၊ ဆဂး ဘာတေံ တိုန်စိုပ်ဟွံဂွံ၊ အရာပ်ဏံ တိုန်စိုပ်ဂွံ၊ ဆဂး အရာပ်တေံ တိုန်စိုပ်ဟွံဂွံ၊ ကွာန်ဏအ် တိုန်စိုပ်ဂွံ၊ ဆဂး ကွာန်တေံ တိုန်စိုပ်ဟွံဂွံ၊ ဂကောံဏအ် ဗော်ဏအ် ဂိုဏ်ဏံ တိုန်စိုပ်ဂွံ၊ ဆဂး ဂကောံတေံ ဗော်တေံ ဂိုဏ်တေံ တိုန်စိုပ်ဟွံဂွံ သာ်ဝွံ ပါ်လဝ်က္ဆံၚ်ဟွံမွဲရ။ ဟီုမွဲနဲပၠန်မ္ဂး ပ္ဍဲတ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဂှ် ညးဇၞော်၊ သေဌဳ၊ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်တအ်ဟေၚ် တိုန်စိုပ်ဂွံ၊ ဆဂး ညးအပြောံ ညးဒိုက်ဒိန်ကာဲကၞာဲ ခဲါဒုတ်မန်တအ် တိုန်စိုပ်ဟွံထေက် ဗီုဏအ်လေဝ် ပိုၚ်ခြာလဝ် ဟွံမွဲပၠန်ရ။ ဟီုဍာံဍာံမ္ဂး တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဂှ် ယဝ်ဆေၚ်စပ်ဒၟံၚ်ကဵု ဆအယာံအမာတ် မွဲဂကောံ မွဲကွာန်ဓဝ်မ္ဂး တၚ်ယၟု ‘တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်’ ဟွံထေက်တုဲ ဒးတၚ်ယၟု တ္ၚဲဂကောံတအ်ဂှ် အိုတ်ရ။ ကဵုလဝ်ယၟု ‘တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်’ တုဲ ယဝ်ပိုဲပါ်ဒၟံၚ်ဆီ ဂကောံဂိုဏ်ဂဏမ္ဂး ‘အဓိပ္ပါယ်တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်’ ဂှ် သာ်လဵု ဂွံဍိုက်ပေၚ်မာန်ညိဏီရော။
ပ္ဍဲလ္တူစၚ် ‘တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်’ ဂှ် ကဵုသြဝါဒမွဲမွဲကဵုဒှ် ဟီုတွံမွဲမွဲကဵုဒှ် ညံၚ်စိုတ်ဓါတ်ညးဍုၚ်ကွာန်မန်တအ် ဟွံဂွံပါ်ဒကး ဂှ် ပိုဲထေက်ကဵု ဒစွံသတိတုဲ ဟီုတွံအို်တ်ရ။ ဥပမာ – ပ္ဍဲ ‘တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဗဟဵု’ ဂှ် ပိုဲဟီုတွံဒၟံၚ် ပရူကွာန်ပိုဲသၟး ဂကောံပိုဲသၟးခိုဟ် ကွာန်ညးတၞဟ် ဂကောံညးတၞဟ် ၜိုတ်ပိုဲဟွံဒှ်မ္ဂး ဒှ်ဟိုတ်စိုတ်ဓါတ်ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ ဂွံကောံကလောံညးသ္ကံဟွံသေၚ်ဂှ် ညးချူလိက်ညာတ်ရ။ ယဝ်ပိုဲကၠောန်ကမၠောန် သွက်ဂကောံသက်သက်မ္ဂး ၜိုန်ဟွံဒးရန်တၟအ်ကဵု အလုံဂကူမန်ဂွံကီုလေဝ် ယဝ်ပိုဲကၠောန်ကမၠောန် သွက်ဂကူသက်သက်မ္ဂး ဒးရန်တၟအ်ကဵု အလုံဂကူမန်မွဲဂှ် ဒှ်ဓမ္မတာရ။ အပ္ဍဲကမၠောန်ပရေၚ်ဂကူ ဇကုကၠောန်ဒၟံၚ်ဂှ် ယဝ်အတ္တဇကု ဇၞးအာဇကုမ္ဂး လညာတ်ဇကုက္ဍန်အာ ဒှ်မာန်တုဲ ဆာန်ဂကူဂှ် ဂွိၚ်ဖေက်ဆာန်ဒးမၞိဟ်ဇကုသၟး၊ ဂကောံဇကုသၟး ဒှ်စလေပ်ရ။ ဒှ်သာ်ဂှ်မ္ဂး ကမၠောန်ဇကုကၠောန်ဒၟံၚ်ဂှ် သီုဟွံဒှ်သွက်အလုံဂကူမန်မွဲသာ် ဒှ်ကၠုၚ်သွက်မၞိဟ်ဇကုသၟး ဂကောံဇကုသၟးမာန်ဒၟံၚ်ဏောၚ်ဂှ် သတိလ္ပကဵုဗၠးညိ။
ပ္ဍဲသတ်တိရစ္ဆာန်တအ်ဂှ် ဒၞာဲထေက်ကဵုဒးကေတ်စနဲကဲ နွံတၟာဂလိုၚ်၊ ညံၚ်ရဴခၟတ်တအ် စၞစလျိုၚ်ဇြိုၚ်ဇြိုၚ်တအ်ဂှ် အယာံအမာတ်ခၟတ်မွဲဓဝ် ယိုက်ဂၠေၚ်ဏာဟွံမာန်မ္ဂး ဂကောံခၟတ်ဂမၠိုၚ် ကောံဗိုၚ်ညဳညဳသာသာတုဲ ဘိုၚ်ယိုက်ဂၠေၚ် ဏာ စဵုကဵုစိုပ်ကသိုၚ်ဍေံတအ်အိုတ်ရ။ ပဲါနူဂှ် ကာလသတ်တိရစ္ဆာန်ဇၞော်ဇၞော် ဟွံသေၚ်မ္ဂး မၞိဟ်တအ် သ္ပကၠုၚ်သၞတၚ် ကဵုကၠုၚ်အန္တရာယ်ကဵုဍေံတအ်မ္ဂး ဍေံတအ်ဘိုၚ်စဵုဒၞာညးသ္ကအ်အိုတ်ရ၊ စိုတ်ဓါတ်ဍေံတအ် ၜိုတ်လဵုပြဲရောဟီုတှေ် ဍေံတအ်စွံလဝ်စိုတ် သိုက်တုပ် ဒိုက်တုပ်၊ ချိုတ်တုပ် ဂျိုၚ်တုပ်ရ။ ရံၚ်ကဵုခၟတ်တအ်တုဲ ပိုဲထေက်ကဵုကေတ်စနဲကဲ ဍေံတအ်ကီုရ။ တာလျိုၚ်ဂကူဂှ် အယာံအမာတ် ပူဂိုလ်မွဲဓဝ် ဂကောံမွဲဓဝ် ယိုက်ဂၠေၚ်မ္ဂး စိုပ်တရဴမာန်ဟွံသေၚ်တုဲ အလုံဂကူမန်မွဲ ဘိုၚ်ယိုက်ဂၠေၚ် ဘိုၚ်စဵုဒၞာညးသ္ကအ်ဟေၚ် စိုပ်တရဴမာန်ရ။
ကောန်ဂကူအဖရိက ဖျုန်စၞာံလမ္စံက် မနွံဒေသ ဍုၚ်သူဒါန်သၠုၚ်ကျာကဵု ဂကူအာရာပ် ဒေသဍုၚ်သူဒါန် သၟဝ်ကျာ တအ်ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ပေဲါပၞာန် ပွိုၚ် (၅၀) သၞာံတုဲ ပ္ဍဲပွိုၚ်အကြာ သၞာံ (၁၉၈၃ – ၂၀၀၅) ဂှ် လၟိဟ်မၞိဟ်ဒးအိုတ်အာလမျီု ဗၞတ်ၜါပြကောဋိကိုဋ်ဒှ်တုဲ ပ္ဍဲသၞာံ (၂၀၀၅) ဂှ် ကေတ်ကၠုၚ်ဓဝ်ၜိုဟ်လလမ်တုဲ ဍုၚ်သုဒါန်သၠုၚ်ကျာ ကလိဂွံကၠုၚ် ဗၠးၜးရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲသၞာံ (၂၀၁၁)၊ ဂိတုဂျူလာၚ် (၉) တ္ၚဲသ္ၚိသဝ်ဂှ် ကောန်ဍုၚ်သူဒါန်သၠုၚ်ကျာတအ် သ္ပသဘၚ်တ္ၚဲဗၠးၜးသူ ဒါန်သၠုၚ်ကျာရ။ ကာလဂှ် သမ္မတသူဒါန်သၠုၚ်ကျာ သာလ်ဝါကာရ် (Salva Kiir) ညးမဂွံဒုၚ်ရုဲစှ်ပတိုန် နဒဒှ်သမ္မတဍုၚ်ဂှ်ကီု ‘ကောန်ဍုၚ်သူဒါန်သၠုၚ်ကျာတအ်ဂှ် ဒးဂိုတ်ဂစာန် သွက်ဍုၚ်ဇကု ဂွံဇၞော်မောဝ်တုပ်တုပ်ရောၚ်။ ပိုဲဒးညဳသာညးသ္ကအ် နဒဒှ်မၞိဟ်ကောန်ဍုၚ်မွဲရောၚ်’ ထံက်ရံၚ်ကဵု ဂလာန်ညးဟီုလဝ်ဂှ်တုဲ မန်ပိုဲလေဝ် သွက်ဂွံကၠောန်ဗဒှ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ကီု သွက်ဗၠးၜးကောန်ဂကူမန်ကီု ဟွံထေက်ကဵုဂစာန် အယာံမာတ် မွဲဂကောံဓဝ် မွဲကွာန်ဓဝ်တုဲ ထေက်ကဵုဒးရုန်ဂစာန်ကေတ် အလုံဂကူမန်ညဳညဳအိုတ်ရ။
တုဲပၠန် ပ္ဍဲသဘၚ်တ္ၚဲဗၠးၜးဍုၚ်ဂှ် ကလုတ်အမေရိကာန် သုသာန်ရာက်စ် (Susan – Rice) ဂှ်ဟီု ‘အခေါၚ်ဗၠးၜးဏအ်ဂှ် ဒှ်ပရၚ်တဲမၞးတအ် မကလိဂွံမွဲဟွံသေၚ် အခေါၚ်ဗၠးၜးဏအ်ဂှ် ဒှ်ပရေၚ်ရုန်ဂစာန်မၞးတအ် မအံၚ်ဇၞးလဝ်မွဲရ’ ၊ တၚ်ညး မိက်ဂွံသ္ဂးဂှ် အခေါၚ်ဗၠးၜးဂှ် ကလိဂွံကၠုၚ်သၟးသၟးဟွံသေၚ် ဒးဒုၚ်ပူဇဴကၠုၚ် ဆီပဠက် လမျီု၊ ပိုန်ဒြပ်နာနာသာ်တုဲဟေၚ် ဂကူအဖရိက မၞိဟ်လမ္စံက်တအ် ဂွံကလိဂွံကၠုၚ်ဗၠးၜးအိုတ်ရ၊ ထံက်ရံၚ်ကဵုသက်သဳဏအ်တုဲ တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဂှ် ဍေံစဒှ်ကၠုၚ်လောဲလောဲဟွံသေၚ်တုဲ မိမဇုဇဗဴလပိုဲကၠာတေံ ညးတအ် စေက်ကၠုၚ်လဝ်ဆီပဠက်၊ ဘဝ၊ ပိုန်ဒြပ်ညး တအ်တုဲ လၟုဟ် ပိုဲဂွံဒုၚ်စသိုၚ် ဂွံရှေ်သှေ်အလာံ ၜိုဟ်ၜိုဟ်သြိုဟ်သြိုဟ်ရ ဟွံသေၚ်ဟာ။
ယဝ်ဒးကလေၚ်လပှ် ဝၚ်တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ညိမ္ဂး လက်ထက်သ္ကိုန်ပၞာန်ဗၟာ ဥူနေဝေန် ဗော် (မဆလ) တအ် အုပ်ဓုပ်လဝ်ဍုၚ်ပိုဲဂှ် မန်ပိုဲ ဂွံကၠောန်တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဂှ် ဒးဒုၚ်ဇီုဗဗတ်ကၠုၚ် တၚ်ဝါတ်ဂါတ်နာနာသာ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ် (၁၃၃၉) သၞာံ၊ ဂိတုမာ်မွဲစွေက်၊ ခရေတ် (၁၉၇၈) သၞာံ၊ ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၂၃) ဂှ် ‘ဂကောံသၟတ်ဝုတ်ဗၠာဲရာမည’ တအ် ကၠောန်ဗဒှ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် မရနုက်ကဵု (၃၁) ဝါ ပ္ဍဲဍုၚ်ဇြပ်ဗု၊ ပ္ဍဲသၞာံဂှ် ကၠောန်ဗဒှ်လဝ် သဘၚ်တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် တၟေၚ်တၟဟ်ကွေံကွေံ၊ မပ္တံကဵုဒါန်ဖာပ်ဗ္စ သၚ်ခရှ်ကီု သီုသဘၚ်လှေ် ဒယှေ်ယေန်သၞာၚ်မန်တအ်ဂှ် ပါလုပ်ဒၟံၚ်ကီုတုဲ ဆဵုညာတ်ဒးမ္ဂး ဟွံဂွံထိုၚ်သး မံၚ်ဟွံမာန်အိုတ်ရ။ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် ပ္ဍဲသၞာံဂှ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန် ဗၞတ် (၂၅) တၠတအ် ဒၟာနူကၠောန်ဗဒှ်လဝ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဂှ်တုဲ ဒးဒုၚ်ရပ်ကဵု အလဵုအသဳ (မဆလ) သ္ကိုပ်ပၞာန်ဥုနေဝေန်တအ်အိုတ်ဂှ် ဂွံတီကေတ်ရ။ ပၞောဝ်ကဵုက္ဍိုပ်သ္ကိုပ် မန် (၂၅) တၠဂှ် နာယက နာဲရတ်အံၚ်မန် (ယျေအံၚ်မျေအ်) ဥက္ကဌ မာံၚိုဲတုၚ်၊ မိခေန်လေတအ်လေဝ် ပါလုပ်ကီုရ။ တုဲပၠန် ပ္ဍဲတ္ၚဲကောန်ဂကူမန် မရနုက်ကဵု (၃၉) ဝါဂှ် ရဲကၠောန်ဗဒှ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် ပ္ဍဲကွာန်ကၟာဝက်ဂမၠိုၚ် ဒးဒုၚ်စၟဳစၟတ်ကဵု အလဵုအသဳတအ်အိုတ်ပၠန်ရ။ အဃောဂှ် လ္ပာ်ခမဳသၚ်မန်တအ်လေဝ် နာဲပါလိတ (ဘာဓါတ်ကျာ်)၊ နာဲအိန္ဒက (ဘာလွဳမာန်ထဝ်)၊ နာဲတိဿ (ဘာကျာ်ဇြာတြေံ) တအ် ဒးဒုၚ်စၟဳစၟတ် ဂၠိုၚ်ကဵုဝါသၟးဟွံက နာဲပါလိတဂှ် သီုဒးဒုၚ် စၟဳစၟတ် ပ္ဍဲရုၚ်ဍုၚ်မတ်မလီုဏီဂှ် ကျာ်ဇၞော်အ္စာပါလိတ (ဘာဓါတ်ကျာ်၊ ဍုၚ်ကၟာဝက်) ချူဓမံက်ထ္ၜးလဝ်နွံရ။
တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဟီုဂှ် ဂွံကၠောန်ဗဒှ်စဳစဳ ဇၟာပ်သၞာံဂှ် ဍေံဟွံဒှ်ရ။ ဟိုတ်ဍေံဂှ် ဒၟာနူအကာဲအရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဟွံၜိုဟ်သြိုဟ် ဟီုစဂွံရ။ ပ္ဍဲကာလကၠောန်ဗဒှ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် မရနုက်ကဵု (၂၀) ဝါဂှ် ကၠောန်ဗဒှ် ပ္ဍဲတိုက်စက် ပ္ဍဵုဗီုလိက် ‘သမာဆန္ဒ’ ဍုၚ်မတ်မလီု မဒှ်သ္ၚိနာဲအံၚ်လှၚိုဲ၊ အခိၚ်ရှေ်သှေ်အလာံမန်ဂှ် ဒးရှေ်သှေ်အလာံမန် ကွက်လဝ်ပ္ဍဲဗ္ဒၚ်သ္ၚိတုဲ တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် ပ္ဍဲသၞာံဂှ်မ္ဂး လ္ၚုလ္ၚန်ဒၟံၚ် သက်ဟီုဟွံမွဲဂှ် အလဵုဇကု ကျာ်ဇၞော်ပါလိတ ကေၚ်ဆဵုကၠုၚ်လဝ်ရ။ ပဲါနူဂှ် ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်ဍုၚ် (၁၃၆၂) သၞာံဂှ် ကၠောန်ဗဒှ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် မရနုက်ကဵု (၅၄) ဝါ အလုံဒေသရးမန် စဳကွေံကွေံ၊ ဆဂး ပ္ဍဲဍုၚ်လ္ဂုၚ်ဂှ် ဟွံဂွံအခေါၚ်ကၠောန်ဗဒှ်တုဲ အယာံမာတ်ဖာပ်သၚ် ဗ္စမၞိဟ်တုဲ ဒးရှေ်သှေ်ကၠုၚ်အလာံမန် ပ္ဍဲဗ္ဒပ်ဇြပ်သဘၚ်ဓရ်ဍုၚ်လ္ဂုၚ် ဗွဲမအောန်စိုတ်ပၠန်ရ။ ပ္ဍဲဍုၚ်လ္ဂုၚ်ဂှ် အခေါၚ်ကၠောန်ဗဒှ် အောန် ဒးဒုၚ်ကၟာတ်ကၠုၚ် ဂၠိုၚ်ကဵုသၞာံဂှ် အလဵုဇကုညးချူလိက်ဏအ် ကေၚ်ညာတ်လဝ်နွံကီုရ။ က္လေၚ်ရံၚ်ဝၚ်တ္ၚဲ ကောန်ဂကူမန် အဆက်ဆက်တုဲ ဂွံဆဵုကေတ် ဒဒှ်ရ ဘဝတ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဂှ် တုပ်သၟဟ်ဒၟံၚ် ညံၚ်ရဴဂစေံပဝ်ကီု လဆောဝ်သဝ် လဆောဝ်သၠုၚ်ဂှ် ဝၚ်ထ္ၜးကၠုၚ်လဝ် သက်သဳ ကၠးကၠးဖ္ဍးဖ္ဍးရ။
အခိၚ်တေံ မူဟိုတ် ဒးကၠောန်ဗဒှ်ကၠုၚ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် သ္ၚိတ်သ္ၚိတ်ဇြဇြတုဲ ဒးရှေ်သှေ်ကၠုၚ်အလာံမန် ပ္ဍဲဗ္ဒၚ်သ္ၚိရော၊ မူဟိုတ် ဟွံဂံၚ်ကၠောန် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် ဂံၚ်ဂံၚ်ရော။ မူဟိုတ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မန်တအ် ဒၟာနူကၠောန်ဗဒှ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်တုဲ ဒးဒုၚ်ကြိုၚ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲသ္ၚိစာတ် (ထံၚ်) ရော၊ သွဟ်ဍေံဂှ် ဟိုတ်နူဂကူမန်တအ် ဒးမံၚ်ဒၟံၚ်သၟဝ်တဲ အလဵုအသဳမန်ဟွံသေၚ်၊ ဟိုတ်နူဂကူမန်တအ် ဟွံကလိဂွံ ဗၠးၜးဏီဟေၚ်ရ၊ အခိၚ်အလဵုအသဳမန် ဟွံမံက်ကၠုၚ်ဏီ ကံကုသဵုမန် မန်ဟွံဂွံဖန်ဖက်ဏီမ္ဂး ဘဝဂကူမန်ပိုဲလေဝ် ဂွံကျေဝ်ဂေါဝ်ဒၟံၚ် လဒေါဝ်ညးလိုက်ဏအ်ကွေံကွေံ ဟွံ သေၚ်ရ။ ဘဝဂကူမန်ပိုဲ ဟွံကျေဝ်ဂေါဝ်မ္ဂး ဘဝတ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ပိုဲလေဝ် ဂွံကျေဝ်ဂေါဝ် လဒေါဝ်ညးလိုက်တအ် ပေၚ်ပေၚ်ဂှ် ဒှ်မာန်ညိဟာ၊ ၜိုန်ဒှ်သာ်ဂှ်ကီုလေဝ် တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် ညံၚ်ဟွံဂွံလီုကၠုၚ်ဂှ် ဗီုမိမဇုဇဗဴလပိုဲတအ် ခေတ်ညးတအ် ညးတအ်ယုက်ဂၠေၚ်လဝ် ပြေပြံၚ်ကၠုၚ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲခေတ်ပိုဲဏအ် ညံၚ်တ္ၚဲကောန်ဂကူမန် ဂွံသှ်ၜေက် အာ အဓါန်ဂၠိၚ်သ္ၚောဲမာန်ပၠန်ဂှ် ဒှ်တာလျိုၚ်ပိုဲ သီုညးဖအိုတ်ရ။ တာလျိုၚ်ဝွံ သီုဟွံယိုက်ဂၠေၚ်မွဲသာ် ယဝ်ပိုဲဗွဝ်စုတ် လ္တူပၞးကောန်ဇာတ်စဴစေက်ဂတေံဖအိုတ်မ္ဂး ပိုဲဂှ် ဒှ်ညးဝတ်တာလျိုၚ်ပြေ လ္တူကောန်ဂကူဏောၚ် သာ်ဝွံ ဂံၚ်ဒုၚ်ဝန်တပ်တပ်ညိဟာ၊ ဂုဏ်နူဂှ်ရ ပ္ဍဲခေတ်ပိုဲဝွံ တာလျိုၚ်ပိုဲ ကဵုဂွံပြေပြံၚ်ညိ၊ တုဲ ညးလ္ၚဵု ၜိုန်ရနွံဒၟံၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဌာန်ဒေသတၞဟ်သအာၚ်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲညးကဵုညး မိက်ဂွံကဵုယိုက်ဂၠေၚ် သီုညးဖအိုတ်ကီုရ။
သရုပ်တုဲဒးဟီုမ္ဂး တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဂှ် ဆေၚ်ကဵုမန် မွဲဂကောံဓဝ်ဟွံသေၚ် ဆေၚ်ကဵုမန် မွဲကွာန်ဓဝ်ဟွံသေၚ် ဆေၚ်ကဵုမန်ပ္ဍဲဍုၚ်ပိုဲ မွဲဓဝ်ဟွံသေၚ် ဆေၚ်ဒၟံၚ်ကဵု မန်အလုံလိုက်မွဲအိုတ်ရ။ ဂုဏ်နူကဵုတ္ၚဲကောန်ဂကူမန် ဆေၚ်စပ်ဒၟံၚ်ကဵု မန်အလုံလိုက်မွဲဂှ်ရ ဂကူမန်ဍာံမ္ဂး ပ္ဍဲဍုၚ်ကွာန်ဌာန်ဒေသလဵုစိုပ်စိုပ် ဂြုဂြုဂြီုဂြီု ကောံဓရီု ကၠောန်ဗဒှ်အာ ‘တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်’ ညဳညဳသာသာအိုတ်ညိ။ ပ္ဍဲတ္ၚဲကောန်ဂကူမန်ဂှ် ဟွံမွဲကဵုပါ်ဆီ၊ ပါ်ဂကောံဂိုဏ်ဂဏတုဲ ယဝ်ပိုဲကၠောန်ဗဒှ်အာ တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်မ္ဂး ဍိုက်ပေၚ်ကဵု ‘အဓိပ္ပါယ်တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်’ ဏောၚ် ညးချူလိက်ဏံ စှေ်စိုတ်ရ။

နာဲအံၚ်ဇၞး (ရုတ်တံၚ်)

သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ခါတ်အကာဲကၟိန်ဍုၚ်ဏံ ညာတ်ဒးစိုတ်ဓါတ်ပံၚ်ကောံ သၟတ်၊ သၚ်၊ ညးဍုၚ်ကွာန်ဂကူမန်တံ ညဳသာဒှ်မွဲဆီ၊ မွဲစိုတ်ဓါတ်တုဲ တွဵုရးဍုၚ်မန် အမာတ်မန် ဇၞးမာဲဂၠိုၚ်ရောၚ် ဒစးဒုၚ်တုဲ ဟီုသောၚ်ကလး သ္ပမံၚ်အေန် တာဗျူအိုတ်ရ။ ကာလသွဟ်ပေဲါရုဲမာဲတိတ်ဂှ် ပဲါနူပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်မွဲတုဲ ဗီုသၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံ တော်ချပ်လဝ်ဂှ် သွဟ်ခိုဟ်ဟွံတိတ်ကၠုၚ်ရ။ မုဟိုတ်အမာတ်မန်တံ ဂွံကျမာဲရော။ ညးချူလိက် သၟာန်ရံၚ် သၟတ်ခါတ်အကာဲမာဲ မွဲတၠတုဲ ဂွံတီကေတ်သွဟ်ကျမာဲရ။
သၟတ်တံ လ္ၚတ်ဂွံလဝ် ပ္ဍဲကွာန်မွဲ မၞိဟ်အခေါၚ်စုတ်မာဲနွံ (၃၆၆၁) ရ။ ပ္ဍဲလၟိဟ်ဂမၠိုၚ်ဏံ သၟတ်ပေၚ်အာယုက် (၁၈) တုဲ အခေါၚ်စုတ်မာဲ ပါလုပ် (၉.၅) တၠနွံရ။ သၟတ်တံ ၜိုန်ပရေၚ်ဆဵုဂဗစုတ်မာဲ ဟွံမွဲကီုလေဝ် မၞိဟ်ဇၞော်ဇၞော်တံဂှ် ဆဵုဂဗကၠုၚ် ပရေၚ်စုတ်မာဲ (၂၀၁၀၊ ၂၀၁၅) ဗၞတ်ၜါဝါတုဲကီုလေဝ် လ္တူသၞောဝ်မဆက်စပ်ကဵု ပေဲါရုဲမာဲတံဂှ် ကၠိုဟ် ကၠးလဝ် အောန်ဗွဲမလောန်ရ သာ်ဝွံ သၟတ်ဂှ် ဟီုလဴထ္ၜးရ။
နဲကဲညးတံ ဂွံစုတ်မာဲ၊ လၟေၚ်ကမၠောန် ဒးဒ္ဂေတ်ဗက်စပ်ကဵုမာဲ၊ ပွမ္ဒးဝေၚ်ပဲါ၊ ညံၚ်ဂွံဒှ်မမာဲလုပ်သၞောဝ်တံဂှ် ညးတံ ကၠိုဟ်ကၠးတီလဝ် ဍိုန်လျမံၚ်ကွေံကွေံ ဂွံဆဵုကေတ်ရ။
သၞာံဏံ မၞိဟ်အာယုက်ဇၞော် (၆၀) လ္ပာ်လ္တူ ဒးစုတ်မာဲ ဒ္စးဒုၚ်နွံတုဲ လ္ၚတ်ကေတ်ပရေၚ်စုတ်မာဲ လ္တူညးတံမ္ဂး ဗီုပြၚ်ဂွံ စုတ်မာဲဒ္စးဒုၚ် သွက်ဂွံဒှ်မမာဲ သွက်အမာတ်မန်ဂှ် ၜိုန်စိုတ်ဓါတ်ဆာန်အမာတ်မန်နွံကီုလေဝ် ဟွံကၠးကေတ် ပရေၚ် စုတ်မာဲ၊ ချူယၟုဇကုဟွံဒး ဍဵုတဆိပ်ဟွံလေပ်၊ တဲဇတဝ်ဓဝဝ်နွံတုဲ ဒှ်အာမာမာဲတးပဲါ ဂွံဆဵုကေတ်ဂၠိုၚ်ရ။ ဒးသၟာန်ညးတာလျိုၚ်ရုၚ်မာဲတံနွံဂၠိုၚ်တုဲ ယဝ်သၟာန်ဒး ညးဆာန်ဂကူဇကု ဟွံသေၚ်မ္ဂး ဍေံဟွံဟီုကဵုပါၚ် ဍေံထ္ၜးကဵုတဲ ဒၞာဲဍဵုတဆိပ်တုဲ ဍဵုစုတ်တဆိပ်ဒၞာဲဂှ် ထေၚ်ဂးစၞးအမာတ်မာန်ဇကုဖိုဟ်လေဝ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။
ဆဂှ်သၟးဟွံက သၟတ်အာယုက်ပေၚ် ဂွံအခေါၚ်စုတ်မာဲ အလန်ကၠာအိုတ် ပ္ဍဲကွာန်မန်ဗွဲမဂၠိုၚ် မၞိဟ်လဴသောၚ်ထ္ၜးဟွံ မွဲတုဲ ၜိုန်စိုတ်ဓါတ်ဆာန်ဂကူနွံပ္ဍဲစိုတ်ကီုလေဝ် ပရေၚ်ဒးစုတ်မာဲဂှ် တီလဝ်ကၠးကၠးမးမးဟွံမွဲတုဲ ဟွံအာစုတ်မာဲဂှ် ဒှ်လၟိဟ်သၟတ်လ္ပာ်ဂၠိုၚ်ရ။ ပညာဂွံစုတ်မာဲဂှ် ပ္ဍဲလညာတ်ဍေံတံ ဍိုန်လျအောန်ကြဳမံၚ်ဂှ် ဂွံဆဵုညာတ်ကေတ်ရ။ သၟတ်ကၠိုဟ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်၊ တာလျိုၚ်ဒးဆက်မၚ်မွဲတၞောဝ်ဒ္တောဝ်ဂကူဇကုဂှ် စိုတ်ဟွံပါလုပ်ရ။ ဂွံအမာတ်မန်ဂၠိုၚ်ဂှ် ဒှ်ဂုန်ဖဵု သွက်ဂကူမန်ဂှ် ဍေံတံစိုတ်ဟွံလုပ်စရ။
ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ ဗော်ဂကူဇကုဂှ် ဇကုဟွံစုတ်ကဵုမာဲ၊ မူဟိုတ် ပတှေ်ဗော် NLD တုဲ စုတ်ကဵုမာဲရော၊ သွက်ဍာံ ပ္ဍဲတၚ်သၟာန်ဏံ သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ သဳကၠဳသၠာဲဂတးကဵုလညာတ်မာန်မ္ဂး မာဲဂကူဇကု၊ ဇကုကလေၚ်ဂွံမာန်ရ။ မာဲဂကူဇကု ယဝ်ဇကုဟွံဂွံမ္ဂး ပေဲါရုဲမာဲအနာဂတ် ဒးဒှ်ဓဝိၚ်ကဵု အမာတ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံ နွံရ။
နကဵုက္ဍိုပ်လိက် ဟွံတုပ်ညးသ္ကံလေဝ် မူဟိုတ်ဆာန်မံၚ်ရော RFA သ္ပလဝ်အေန်တာဗျူကဵု ဂကူကရေၚ်၊ ချေၚ်၊ ရခေၚ်တံတုဲ တီကၠုၚ်သွဟ်ဍေံ မူဟိုတ် ဒးစုတ်မာဲကဵုဗော် NLD ရ။ အ္စာၝောံ (ၚွေကြယ်စဉ်) ဂကူကရေၚ် ဒၟံၚ်ဍုၚ်ဖါ သီဟီု ဂကူကရေၚ် စုတ်မာဲကဵု ဗော်ဂကူကရေၚ်မ္ဂး ဂွိၚ်ဖေက်မမာဲပြး၊ အမာတ်ကရေၚ်တံ မာန်ဇၞးမာဲလေဝ် ဖန်ကဵု ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်၊ ပရေၚ်မၞိဟ်တံ မာန်ဟွံသေၚ်တုဲ ယဝ် NLD မာန်မာဲမ္ဂး ရီုဗၚ်ဒဒိုက်မၞိဟ် ဇီုကပိုက်မံၚ်လၟုဟ်ဏံ မာန်ရ။ ကချေၚ်၊ ဒဝ်ခေါန်နူ ဟီုပၠန်ဂှ် တွဵုရးကချေၚ်ဏံ ပေဲါဗ္တိုက်ဂၠိုၚ်မံၚ်၊ မၞိဟ်တံ ဒှ်ဒဒိုက်ကွေံကွေံ ပေဲါဗ္တိုက်ဂွံအိုတ်၊ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ဂွံဒှ်ဂှ် ဗော် NLD မာန်ဇၞးမာဲမှ ပိုဲဂွံကလိဂွံမာန်၊ ကချေၚ်ဇၞးမာဲတုဲ မုဖန်ကဵုဟွံမာန်ရ။
ရးဨရာဝတဳ ပွိုၚ်ဍုၚ် (ၚပုတော) ဂှ် ဂကူရခေၚ် နွံ (၄၀%) တၟံကၠံတုဲ ဗော်ရခေၚ်တံ ပတှေ်ဂကူဇကုတုဲ စၞးအမာတ် ဂကူရခေၚ်တံ လုပ်ရုဲမာဲကီုရ။ မူဟိုတ်ဂကူရခေၚ် နွံပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ် (ၚပုတော) တံ ဟွံစုတ်မာဲကဵု ဂကူဇကုရော၊ သၟာန် နာဲပုချေရ။ နာဲပုချေ ဟီုသှ်ကဵုဂှ် ဗော်ရခေၚ် ကၠုၚ်ပံက်လဝ်ရုၚ်တုဲ မၞိဟ်ဟွံမွဲပ္ဍဲရုၚ်၊ ကၠုၚ်ပစူလဝ်ဂတဵုမုက်မွဲဝါတုဲ ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဟွံဆဵုမုက်မွဲလှေ်၊ ဂွံစှေ်ပရေၚ်စန်ဒက်လေဝ် ဟိုတ်နူယဲကပ် ဂကူရခေၚ်တိတ်နူဍုၚ်ရခေၚ်တုဲ ကၠုၚ်စိုပ်မံၚ် ရးဨရာဝတဳဏံ ဒုၚ်ယၟုဂကူရခေၚ်ရ။ အရေဝ်ကီု၊ စိုတ်ဓါတ်ကီု အစောဲအလာံကဵု ဂကူရခေၚ်ဇကုကီု အောန်မံၚ်ကွေံကွေံရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ အမာတ်ရခေၚ် ဟွံဇၞးမာဲရ။ ဂကူရခေၚ် ဟီုအရေဝ်ဗၟာဂၠိုၚ်တုဲ ဟွံစုတ်မာဲကဵု ရခေၚ် ရ။
ဟီုဗွဲသရောပ်မ္ဂး ဂကူမန်တံလေဝ် ဆာန်မံၚ်ဗော် အေန်အေဝ်ဒဳ လၟိဟ်မၞိဟ်နွံကဵုကိုတ်ရ။ ဂကူမန် ဂွံကလေၚ်ဆာန်ဂကူမန် ဂွံဒှ်ဓဝိၚ် သွက်ဂကူမန်ကၠက်ဂှ် ရဲသၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံ ဒးဖျေံဗျူဟာ သွက်မန် ဂွံကလေၚ်ဆာန်ဂကူမန်တံရ။ ညးစိုတ်လုပ်စကဵု ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဟီုဂှ် ဒှ်ညးမၞုံကဵုပါရမဳ လွဳၜံၚ်လဝ်စိုတ်ဓါတ် ဗောဓိသတ် ဒုၚ်ဂိသွက်ဇကုတုဲ ကၠောန်ဒတုဲဖဵု သွက်ညးဂမၠိုၚ်တံရ။ စိုတ်ဓါတ်ပရဟိတ စိုတ်ဓါတ်မ္ၚဵုဉာ တကာနဥ္စသၚ်္ဂဟနွံပေၚ်တုဲ လုပ်ကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မာန်အိုတ်ရ။ ဒှ်ပူဂဵုဝိသေသ တၟေၚ်နူညးဂမၠိုၚ်ရ။
သပေါတ်ရံၚ် ပကတိရုပ်ဂကူမန်တံ ပ္ဍဲပစ္စုပ္ပန်ဏံမ္ဂး မၞိဟ်အာယုက်ဇၞော်ၜက်လောန် ဆာန်ဂကူဂၠိုၚ်တံဂှ် ဟွံလေပ် လိက်၊ ဗဟုသုတအောန်၊ ဂုန်ဖဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဟွံကၠး၊ ဂွံအမာတ်မန် ဒှ်ဂုန်ဖဵု သွက်ဂကူမန်ဂှ် ဟွံတီ၊ ညးတံ ဂွံမိၚ်လဝ်အရေဝ်မန် ပူကဝေၚ်တံဟီုလဝ် မန်ဂွံအမာတ်လေဝ် ဒက်အလဵုအသဳမန်ဟွံမာန်၊ ၜိုတ်ဏံဓဝ်ရ။ လ္ပာ်သၟတ်မန်တံပၠန်လေဝ် လေပ်လိက်ဂၠိုၚ် ဗဟုသုတနွံ ဆဂး စိုတ်ဓါတ်ဟွံဇြိုဟ်နက် ပ္ဍဲဂကူ၊ ဟိုတ်နူဟွံဂွံကတ် လ္ၚတ်လဝ်ဝၚ်မန်၊ ဝၚ်ပၠန်ဂတးမန်၊ ဟွံလေပ်လဝ်လိက်မန် ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်ရ။
သွက်မာဲမန် အနာဂတ် ဂွံဒှ်သွက်အမာတ်မန်ဂှ် အမာတ်မာန်ဇၞးမာဲတံကီု၊ အမာတ်ဟွံမာန်ဇၞးမာဲဏီဂှ် ဓလိုၚ်ပ္တိုန် ပရေၚ်ဆက်စၠောံကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်မန်ထေက်ရောၚ် ညာတ်ရ။ ဒးထ္ၜးသက်သဳမ္ဂး နူဂကောံသၟတ်မန် ပံၚ်ကဵုကွးဘာ တက္ကသဵုနွံ အကြာကွာန်တံဂှ်တုဲ စှေ်စန်မာဲ အကြာအရာပ် တိုန်မွဲသ္ၚိ၊ စှေ်မွဲသ္ၚိ ဂွံဟီုသောၚ်ထ္ၜး လၟိဟ်မၞိဟ် (၁၆၅၄) တုဲ မၞိဟ်ကၠုၚ်စုတ်မာဲ (၁၅၄၅) တၠဂှ် စုတ်မာဲလေပ်ကၠုၚ်ရ။ ပ္ဍဲမၞိဟ်တံ စှေ်စန်ဒက်လဝ်မာဲ လၟိဟ်မၞိဟ် (၃၆၆၁) တၠ ပဲါထောံမာဲဒ္စးဒုၚ်တုဲ တ္ၚဲစုတ်မာဲဂှ် နွံ (၁၀၆၂) တၠဓဝ်ရ။ သွဟ်ဍေံတိတ်မံၚ် ဂကူမန်သီုဖအိုတ် ဟွံကၠုၚ်စုတ်မာဲရ သာ်ဝွံ သၟတ်စှေ်စန်ဒက်မာဲ လဴထ္ၜးရ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ ရဲသၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တံ ဒ္စးဒုၚ်တုဲ ကဵုပညာကုဂကူမန်တံညိ၊ မံၚ်ကၠောံက္ဍကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်တံညိ၊ ရေၚ်တၠုၚ်ဒ္တုဲဖဵု ညးဍုၚ်ကွာန်တံညိ၊ (၂၀၂၅) ဂတတေံ ဇကုဇကု လုပ်ရုဲစၞးအမာတ်ရောၚ် ယဝ်သဒှ်မ္ဂး နူလၟုဟ် ဒစးဒုၚ်တုဲ သဳကၠဳစန်ဒက်လဝ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံညိ၊ ဇၟာပ်ပ်ကွာန် စွံလဝ်မၞိဟ်ဇကု ဒဒှေ်ဒယှ်အိုတ်ညိ၊ ပံၚ်ဆက်ဆောံ ကဵုသၟတ်တံညိ သာ်ဝွံ နကဵုစိုတ်မေတ္တာ ပ္တိုန်ထ္ၜးဏာရ။