Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

ဥုမေန်ကိုနာၚ် ဒဒုၚ်ရပ်ထောံ ပ္ဍဲမြဝတဳဟီုဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံ

ပ္ဍဲဂိတု သေမ်တေမ်ဗာ စၟတ်တ္ရဲ ၁၇ ဂှ် ဒဒှ်ရ ဂံၚ်ဇဳပၞာန်တအ် ရပ်စပ်ဂွံအာ ကွးဘာ ၈၈ တြေံ ဥုမေန်ကိုနာၚ်ဂှ် ပ္ဍဲဍုၚ်မြဝတဳဂးတုဲ ပရိုၚ်ပတောံမွဲပိုဒ်ဂှ် မံက်ပြးတိတ်ကၠုၚ်မံၚ် အကြာညးသုၚ်စောဲ မုက်လိက် Facebook တအ်ပၠန်ရ။ ပရိုၚ်ဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ် ဗွဲကိုပ်ကၠာ မိက်ဂွံကဵုဏာသမ်တီကီုရ။

ဗီုပြၚ်ချူပတိုန်လဝ်ဂှ်တှေ် “ အခိၚ်ၜိုတ် ၇း၅၀ မိနေတ်ဏံ ရပ်ဂွံကိုမေန်ကိုနာၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်မြဝတဳယျ” သာ်ဝွံ နူကဵုအကံက် “ဇော် မၚ်း လွၚ်” ဂှ်မွဲကဆံၚ် ပတိုန်လဝ်ပရိုၚ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်မာန်ရ။ ပရိုၚ်ဂှ် တိုန်အာတုဲ မၞိဟ်ကလေၚ်ပါ်ပရအ်လဝ်ပရိုၚ်ဂှ် လၟိဟ်(၁၀၀)တၠပြၚ် ဒှ်ကၠုၚ်ရ။

ပရိုၚ်ဂှ် နူကဵုဂကောံစၟဳစၟတ်ပရိုၚ် ဒး၊ ဟွံဒး၊ ဒးချပ်ပိုဲတအ် ကလေၚ်စၟဳစၟတ်ရံၚ်တုဲ ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ် ပိုဲစၟတ်သ္တီလဝ်ရ။ မုဟိုတ်ရောဟီုတှေ်ဒဒှ်ရ ပရိုၚ်ရပ်ဂွံ ကိုမေန်ကိုနာၚ်ပ္ဍဲဍုၚ်မြဝတဳ ဟီုဂှ် ရဲဂကောံကဵုဒြဟတ်လ္ပ်ာဂံၚ်ဇဳပၞာန်တအ် တြးမံၚ်ပရိုၚ်ဗၠေတ်တ်မွဲဟေၚ်ဂှ် ဥုမေန်ကိုနာၚ် လဴထ္ၜးလဝ်ကဵုဌာနပရိုၚ် “Khit Thit Media” နွံမံၚ်ဂှ် ပိုဲဂွံဆဵုကေတ်မာန်ရ။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ပရိုၚ်ဏံဂှ် ပရိုၚ်ဒဒှ်ဍာံမွဲဟွံသေၚ်တုဲ ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ဗၠေတ်တ်မွဲဏောၚ် ပိုဲဂွံစၟတ်သ္တီလဝ်ကီုရ။

ဥုမေန်ကိုနာၚ်ဝွံ ဒှ်ညးကွးဘာ ၈၈ တြေံမွဲတၠတုဲ ဂံၚ်ဇဳပၞာန်တအ် ဖျေံလဝ်မိၚ်ကဵုရပ်ညးနွံမံၚ်ဂှ်လေဝ် ဂွံတီကေတ်ရ။ စပ်ကဵုပရောပရောညးတုဲ ရဲတြးသြဝါဒတအ် ကၠောန်ဗဒှ်မံၚ် ပရိုၚ်ပတောံမွဲဆေၚ်ခဏဂှ် ပိုဲဂွံဆဵုကေတ်မာန်ရ။ ပရိုၚ်ဒဒှ်ရ ရပ်ဂွံညးဟီုဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်တြးသြဝါဒ၊ ပရိုၚ်အလီမွဲဟေၚ်ရ။

ရံၚ်ကဵုတၚ်နၚ်ပရိုၚ်ဗွဲလ္တူဏံတုဲ ပုရိသာတ်ညးမဗှ်မံၚ်လိက်ပရိုၚ်တအ်လေဝ် ဆဵုတမ်ရိုဟ်ပရိုၚ်မွဲမွဲမ္ဂး လ္ပပတှေ်စှေ်စိုတ်ပြဟ်ဏီညိ။ တုဲပၠန်ဗက်အကျောဝ်ရံၚ် နူဌာနပရိုၚ်တအ်ကၠာတုဲ ညးတအ်ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်နွံမံၚ်ရဟာ ဟွံသေၚ်တှေ်ပရိုၚ်ဇကုဆဵုလဝ်တအ်ဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်တြးဝါဒမွဲဟာဂှ် ပါ်ပါဲရံၚ်အးအးကၠာတုဲ တီစဳကၠးတုဲမှ ပတေဟ်စှေ်စိုတ်ညိဂှ်လေဝ် မိက်ဂွံဗတိုက်ဖ္အောဝ်ဏာကဵဵုကီုရ။ိ

Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

ရဲနွံမံၚ်ဍုၚ်မ္ရးတအ်ဂှ် သုၚ်စောဲ KBZ pay ဟွံဂွံဟီုဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံ

မၞိဟ်နွံမံၚ်ပ္ဍဲဍုၚ်သ္အာၚ်ဂမၠိုၚ်တအ် သုၚ်စောဲ Kpay ဟွံဂွံရဂှ် နူကဵဵုဌာနရၚ်တၠုၚ်သြန် KBZ pay တအ် လလောၚ်တြးထောံယျဂးတုဲ ပရိုၚ်ပတောံမွဲပိုဒ်ဂှ် မံက်ပြးတိတ်ကၠုၚ် အကြာညးသုၚ်စောဲ social media တအ်  ဗွဲမသ္ကာတ်မြဟ်ရ။ ပရိုၚ်ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ဏံဂှ်တှေ် ညံၚ်မၞိဟ်တအ် ဂွံထေၚ်မှာရာအာလ္တူပရိုၚ်တအ်မာန်ဂှ် ပတောံပတန်လဝ် ပရိုၚ်ပတောံမွဲပိုဒ်ဟေၚ်ရ။

ပရိုၚ်ပြးတိတ်ကၠုၚ်မံၚ်တအ်ဂှ်တှေ် မၞိဟ်စိုပ်မံၚ်ဍုၚ်မ္ရးတအ်ဂှ် သုၚ်စောဲအာ KBZ pay ဟွံဂွံတုဲ အခိၚ်ညးတအ် ကလေၚ်စိုပ်ကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲတအ်မှ ကလေၚ်သုၚ်စောဲဂွံဏောၚ်ဂှ်လေဝ် ချူပတောံပတန် ထမံက်ထ္ၜးလဝ်သာ်ဏံကီုရ။

ဗီုပြၚ်ချူပတိုန်လဝ်ဂှ်တှေ် “ ရဲလိုက်အာဍုၚ်မ္ရးညးဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ် သုၚ်စောဲအာ KBZ pay ဂှ် ဟွံဂွံရတုဲ ကလေၚ်စဴစိုပ်ဍုၚ်ဇကုမှ ကလေၚ်သုၚ်စောဲ login ဂွံဂှ် နူကဵုဌာနရၚ်တၠုၚ်သြန် KBZ pay တအ် လလောၚ်တြးပတိတ်လဝ်ယျ” ဂးတုဲ ပရိုၚ်ပတောံမွဲပိုဒ်ဂှ် နူကဵုအကံက် “ရဲရၚ့်” ဂှ်မွဲကဆံၚ် ဂိတုသေမ်တေမ်ဗာ စၟတ်တ္ရဲ ၁၅ ဂှ် ပတိုန်လဝ်ပရိုၚ်ဂှ်ရ။ ပရိုၚ်ဂှ် ပြးတိတ်အာတုဲ မၞိဟ်ကလေၚ်ပါ်ပရအ်လဝ် လၟိဟ်(၁၀၀)ပြၚ် ဒှ်ကၠုၚ်ရ။

ပရိုၚ်ဂှ် နူကဵုဂကောံစၟဳစၟတ်ပရိုၚ် ဒး၊ ဟွံဒး၊ ဒးချပ်ပိုဲတအ် ကလေၚ်စၟဳစၟတ်ရံၚ်တုဲ ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ် ပိုဲစၟတ်သ္တီလဝ်ရ။ မုဟိုတ်ရောဟီုတှေ်စပ်ကဵုပရောပရာ ဒဒှ်ရ သုၚ်စောဲအာ KBZ pay ဟွံဂွံရပုဟ်ဂှ် နူကဵုဌာနမဳဒဳယာမွဲလဵဵု​လေဝ် ဟွံဂွံထံက်ထမံက်ထ္ၜးလဝ်ဏီရ။ တုဲပၠန် ရဲစိုပ်မံၚ်ဍုၚ်သ္အာၚ်တအ် သုၚ်စောဲဂွံမံၚ်ဖိုဟ်ဂှ်လေဝ် ​နူဌာနရေၚ်တၠုၚ်သြန် Kplay တအ်ဂှ်မွဲကဆံၚ် ညးတအ် ကလေၚ်သောၚ်ကလးလဝ်နွံရ။ ပရိုၚ် ဒဒှ်ရ ရဲစိုပ်မံၚ်ဍုၚ်သ္အာၚ်တအ် သုၚ်စောဲ Kpay ဟွံဟီုဂှ် ပရိုၚ်ဒဒှ်ဍာံမွဲဟွံသေၚ်ဂှ် ဂွံတီကေတ်ရ။ ဟုတ်ဂှ်ရ ပရိုၚ်ဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပဗၠေတ်တ် ပရိုၚ်ကောလဟာလမွဲဂှ် ပိုဲဂွံစၟတ်သ္တီလဝ်ရ။

ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲတအ်ဝွံ စပ်ကိစ္စပရေၚ်ရၚ်တၠုၚ်သြန် လ္တူလပှ်ကျာတအ်တုဲ ရဲကၠောန်ဗဒှ်ပရိုၚ်ပတောံတအ် ဗီုပြၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ် နဲကဲဗွဲမဂၠိုၚ် ဖန်ဇန်ပတောံပတန်မံၚ်ဂှ် ပိုဲဂွံဆဵဵုကေတ်မံၚ် မွဲဆေၚ်ခဏကီုရ။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ဆဵုတမ်ရိုဟ်ပရိုၚ်မွဲမွဲမ္ဂး လ္ပပတှေ်စှေ်စိုတ်ပြဟ်ဏီညိ။ တုဲပၠန် ယဝ်ခါရ ဒှ်မံၚ်သံသယလ္တူပရိုၚ်ဂှ်မ္ဂး ဗက်အာပကိတ်ပညဳရံၚ်ကဵုဌာနမဳဒဳယာတအ်ဂှ်ကီု ဟွံသေၚ်တှေ်ဂၠိုက်ဂၠာဲစၟဳစၟတ်ရံၚ်ချိုတ်တ်ဗၠိုတ်တ်ကၠာတုဲ တီစဳကၠးတုဲမှ ပတေဟ်စှေ်စိုတ်ပါ်ပရအ်ညိဂှ် မိက်ဂွံဗတိုက်ဖ္အောဝ်ဏာကဵုကီုရ။

Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

သွံထောံကၟက်ဂြိုဟ်ဇကုမွဲကရေက်တုဲ ရာန် Iphone ဂးတုဲ ပရိုၚ်ဗီုပတောံမံက်ကၠုၚ်

သွက်ဂွံရာန် Iphone တိတ်တၟိမာန်ဂှ် သွံထောံကပေါတ်ခန္ဓ ကၟက်ဂြိုဟ်ပ္ဍဲဇကုဂှ်ဂးတုဲ ဗီုပတောံမွဲဗီုဂှ် မံက်ပြးတိတ်ကၠုၚ်မံၚ် အကြာညးသုၚ်စောဲ social media တအ် ဗွဲမဂတာပ်အခိၚ်ကီုရ။ ပ္ဍဲကဵုဂှ်တှေ်ဗီုရုပ်မၞိဟ်ပိ(၃)တၠဂှ် ရပ်လဝ် Iphone တိတ်တၟိမွဲမွဲမဂှ်တုဲ သီုကဵုထ္ၜးလဝ်ဒဒှ်ရ ဗီုပြၚ်ကရေက်လဝ်ဗုၚ်ညးတအ်ဂှ်လေဝ် ဂွံဆဵုကေတ်မာန်ရ။

ဗီုနူတမ်ဏံဂှ်တှေ်ပြးတိတ်ကၠုၚ် နူကၟိန်ဍုၚ်လော(လာအို)တေံတုဲ မၞိဟ်ပ္ဍဲဗီုပိဂှ် ရန်တၟံကဵုသွက်ဟရိုၚ်တုဲ ပတိုန်လဝ်ဗီုဂှ် ဂွံတီကေတ်ရ။ ဆဂှ်သၟဟွံက သီုကဵုချူတောဲပတိုန်လဝ် လိက်ပရိုၚ်ဂှ်လေဝ် ပိုဲတအ် ဂွံညာတ်ကေတ်ရ။

ဗီုပြၚ်ချူတြးပတိတ်မံၚ်ပရိုၚ်ဂှ်တှေ် “ သွက်ဂွံရာန် Iphone တိတ်တၟိမာန်ဂှ် ကရေက်သွံထောံ ကပေါတ်ခန္ဓကၟက်ဂြိုဟ်ညးတအ်ယျ။ ပ္ဍဲကဵဵုညးပိဂှ်တှေ်တဲမွဲလ္ပာ်ဂှ်ရပ်လဝ်ဖုန် တဲမွဲလ္ပာ်ဂှ်ပၠန်ထ္ၜးလဝ် ဒၞာဲညးတအ် ကရေက်လဝ်ကၟက်ဂြိုလ်ညးတအ်” ဂးတုဲ နူကဵုအကံက် “Ko Khin Mg Kyi” ဂှ်မွဲကဆံၚ် ပ္ဍဲဂိတု သေမ်တေမ်ဗာ စၟတ်တ္ရဲ ၁၂ ဂှ် ပတိုန်လဝ်ပရိုၚ်ရ။

ပရိုၚ်ဂှ် နူကဵုဂကောံစၟဳစၟတ်ပရိုၚ် ဒး၊ ဟွံဒး၊ ဒးချပ်ပိုဲတအ် ကလေၚ်စၟဳစၟတ်ရံၚ်တုဲ ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ဗီုပတောံမွဲဂှ် ပိုဲစၟတ်သ္တီလဝ်ရ။ မုဟိုတ်ဂွံစၟတ်သ္တီလဝ်ပရိုၚ်ဗီုပတောံမွဲဂှ်တှေ်ဗီုပတိုန်လဝ်ဏံဂှ် ပ္ဍဲဂိတုသေမ်တေမ်ဗာ စၟတ်တ္ရဲ ၈ ဂှ် နူကဵုရုၚ် “Nith Beauty Center” ကၟိန်ဍုၚ်လော(လာအို)တေံ မၞိဟ်ပိတၠဏံဂှ် ဒဒှ်ရ ရန်ကဵုသွက်ဂွံဒှ်အာဟရိုၚ်တုဲ ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ဂှ် မၞိဟ်တအ်ထေၚ်ဗၠေတ်တုဲ ဗီုပြၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ် ချူပတိုန်ထ္ၜးလဝ်မံၚ်ဂှ် ဂွံတီကေတ်ရ။ တုဲပၠန် စပ်ကဵုဗီုရုပ်မၞိဟ်ပိဏံဂှ်တုဲ လ္ပာ်ကၟိန်ဍုၚ်သေံတေံလေဝ် မြဟ်တိတ်ကၠုၚ်ဗက်ဟွံဂတာပ်ဂှ် “ဒဒှ်ရ သွံစကပေါတ်ကညောတ်ခန္ဓမၞိဟ်တအ်ဂှ် ဟွံလုပ်အဝေါၚ်ကဵုသၞောဝ်ပုဟ်” ဂှ် နူကဵုဂကောံပရေၚ်ထတ်ယုက်ခမှၚ်ဍာဲ ကၟိန်ဍုၚ်သေံတအ် ဟီုပတိုန်ဒုဟ်ပရဂဟီ(ဝေဖန်)လဝ်ကဵုဗီုဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။

ဗီုပြးတိတ်ကၠုၚ်မံၚ်လၟုဟ်ဏံဂှ် ညံၚ်မၞိဟ်တအ်ဂွံထေၚ်မှာရာအာမာန်ဂှ် ချူပတောံပတန်လဝ်ဂှ်ရ ဗီုတောဲပတိုန်လဝ်ကဵုပရိုၚ်ဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်ဗီုပတောံမွဲဏောၚ် ပိုဲစှေ်စိုတ်ရ။ ရံၚ်ကဵုတၚ်နၚ်ပရိုၚ်ဗွဲလ္တူဏံတုဲ ပုရိသာတ်ညးမဗှ်မံၚ်လိက်ပရိုၚ်တအ်လေဝ် ဆဵုတမ်ရိုဟ်ပရိုၚ်မွဲမွဲကဵုဒှ်၊ ဆဵဵုဗီုတောဲပတိုန်လဝ်ကဵဵုပရိုၚ်တအ်ဂှ်ကီုကဵုဒှ် လ္ပပတှေ်စှေ်စိုတ်ပြဟ်ဏီညိ။ တုဲပၠန် ယဝ်ခါရ ဒှ်မံၚ်သံသယ လ္တူတမ်ရိုဟ်ဗီု ဇကုဆဵုလဝ်တအ်ဂှ်မ္ဂး အာဗက်ဂၠိုက်ဂၠာဲရံၚ် နကဵဵုနဲကဲစၟဳစၟတ်ဗီုပ္ဍဲ google တအ်ဂှ်ကၠာညိ။ ဗီုဇကုဆဵုလဝ်တအ်ဂှ် ကၠုၚ်နူလဵဵု၊ အခိၚ်လဵုပတိုန်လဝ် စၟတ်တ္ရဲပတိုန်လဝ်တအ်ဂှ်အခိၚ်လဵုရောဂှ် ဗက်ဂၠာဲစၟဳစၟတ်ရံၚ်ချိုတ်တ်ဗၠိုတ်တ်ကၠာတုဲ တီကၠးတုဲမှ ပတေဟ်စှေ်စိုတ်ညိဂှ်လေဝ် မိက်ဂွံဗတိုက်ဖ္အောဝ်ဏာကီုရ။

Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

ဒပ်ပၞာန်AAတအ် ဟတိုဟ်မခတိုဟ် ပ္ဍဲဍုၚ်တြေံ နန်မြောၚ်းမြဟီုဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံ

နူကဵုဒပ်ပၞာန် AA တအ် ဒဒှ်ရ ဂကောံဒပ်ပၞာန်ညးတအ် အာဗတိုဟ်လဝ်မခတိုဟ် ပ္ဍဲဍုၚ်တြေံ ကုန်နန်မြဟ်မြ(မြောၚ်းမြ)ဂှ်ဂးတုဲ ပရိုၚ်ပတောံမွဲပိုဒ်ဂှ် မံက်ပြးတိတ်ကၠုၚ်မံၚ် အကြာညးသုၚ်စောဲ မုက်လိက် Facebookတအ်ရ။

Postတြးပတိတ်မံၚ်လၟုဟ်ဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်postတြးသြဝါဒမွဲတုဲ ဒဒှ်ရ ဒပ်ပၞာန် AA တအ် အာဗတိုဟ်လဝ် မခတိုဟ်တအ်ဂှ်ကီု နဲကဲဗွဲမဂၠိုၚ် ချူပတိုန်လဝ် ပရောပရာညးတအ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်မာန်ရ။ အတိုၚ်တၚ်နၚ်ချူပတိုန်လဝ် ပ္ဍဲပရိုၚ်ပတောံတအ်ဂှ် ပိုဲတအ်ကံက်ကေတ်တုဲ ပတိုန်ထ္ၜးဏာကဵု အတိုၚ်ဗွဲသၟဝ်ဏံကီုရ။

ဗီုပြၚ်ချူပတိုန်လဝ်ဂှ်တှေ် “ ဒပ်ပၞာန် AA တအ်ဝွံ ပ္ဍဲကဵဵုအခိၚ်နူဂယး ၉ နာဍဳကဵု ၂၅ မိနေတ်ဂှ် ကၠုၚ်ဗတိုဟ်လဝ်မခတိုဟ် ပ္ဍဲဍုၚ်တြေံ နန်မြဟ်မြ(မြောၚ်းမြ)ဂှ်ယျ။ ညးတအ် ကၠုၚ်ကဵုဒြဟတ်ပၞာန်ဂၠိုၚ်ၚ်တုဲ ညးတအ် သွက်ဂွံစံၚ်အာနွံမံၚ်ဏီ” သာ်ဝွံ နူကဵုအကံက် “ကို နေ ဝၚ်” ဂှ်မွဲကဆံၚ် ဗီုပြၚ်နာနာသာ် ချူတြးမံၚ်သြဝါဒဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။

ပရိုၚ်ဂှ် နူကဵုဂကောံစၟဳစၟတ်ပရိုၚ် ဒး၊ ဟွံဒး၊ ဒးချပ် ပိုဲတအ် ကလေၚ်စၟဳစၟတ်ရံၚ်တုဲ ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်တြးသြဝါဒ ပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ် ပိုဲစၟတ်သ္တီလဝ်ရ။ မုဟိုတ်ဂွံစၟတ်သ္တီလဝ်ပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ်တှေ် ပ္ဍဲဂိတုသေမ်တေမ်ဗာ စၟတ်တ္ရဲ ၆ ဂှ် လ္ပာ်ကုန်ဍုၚ်တြေံ နန်မြဟ်မြ(မြောၚ်းမြ)ဂှ် မခတိုဟ်ကေၚ်ခတိုဟ်လဝ်နွံမံၚ်ကီုလေဝ် အခိၚ်မခတိုဟ် ဟတိုဟ်လဝ်ဂှ် ညးမွဲမွဲလဵုလေဝ် ဟွံဒးလဝ်ဘဲမခတိုဟ်ဂှ်ပုဟ်ဂှ် နူကဵုညးတာလျိုၚ် ဌာနဂၠိုက်ဂၠာဲသုတေသနတြေံတအ် လဴထ္ၜးလဝ်ကဵုဌာနပရိုၚ် “Yongan Media Group”ဂှ် နွံမံၚ်ဂှ်ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ တုဲပၠန် စပ်ကဵုပရောပရာဏံဂှ်တုဲ နူကဵုဂကောံလဵုမွဲ အာဗတိုဟ်လဝ်ရောဂှ် ဟွံဂွံထမံက်ထ္ၜးလဝ်ဏီရ။ ပရိုၚ်ဒဒှ်ရ နူကဵုဒပ်ပၞာန် AA တအ် အာဗတိုဟ်လဝ်မခတိုဟ် ပ္ဍဲဍုၚ်တြေံ နန်မြောၚ်မြဟီုဂှ် တမ်နၚ်ပရိုၚ်လေဝ်ဟွံဍာံပြတုဲ ပရိုၚ်ဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်တြးသြဝါဒ၊ ပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ် ပိုဲဂွံစၟတ်သ္တီလဝ်ရ။  

ရံၚ်ကဵုတၚ်နၚ်ပရိုၚ်ဗွဲလ္တူဏံတုဲ ရဲကၠောန်ဗဒှ်ပရိုၚ်ပတောံတအ်လေဝ် ကေတ်နၚ်လဝ် တၚ်နၚ်ပရိုၚ် နူဌာနပရိုၚ်တအ်မွဲမွဲတုဲ ဗီုပြၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်၊ နဲကဲဗွဲမဂၠိုၚ် ဖန်ဇန်ကၠောန်သ္ပစလေပ်မံၚ်ဂှ်ရ ပိုဲတအ်ဒးစွံသတိ ဗွဲမဇြိုဟ်နက်ထေက်ရ။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ် ပုရိသာတ်ညးမဗှ်မံၚ်လိက်ပရိုၚ်တအ်ကီု၊ ညးမသုၚ်စောဲမံၚ် social media တအ်ကီုဂှ် ဆဵုတမ်ရိုဟ်ပရိုၚ်မွဲမွဲမ္ဂး လ္ပပတေဟ်စှေ်စိုတ်ပြဟ်ဏီတုဲ ဗက်ဂၠာဲစၟဳစၟတ်ရံၚ် ချိုတ်တ်ဗၠိုတ်တ်တုဲ တီစဳကၠးတုဲမှ ပတေဟ်စှေ်စိုတ်ညိဂှ်လေဝ် မိက်ဂွံဗတိုက်ဖ္အောဝ်ဏာကဵုကီုရ။

Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

ရဲဖုၚ်ကၠေံလဝ်တအ် ဖုၚ်ဇကုအလဵဵုနွံဂွံတီမာန်ဂှ် ဒးပလံၚ်ဏာကဵဵုဂၞန်IMEIဇကု ကဵု[email protected]ဂှ်ဂးတုဲ တၚ်နၚ်ပတောံမံက်ကၠုၚ်

ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲတအ်ဝွံ ရဲဖုၚ်ကၠေံအာတအ်ဂှ် ဖုၚ်ဇကုအလဵုနွံမံၚ်ဒၞာဲလဵဵု ဒေသလဵဵုမွဲ ညံၚ်ဂွံတီကေတ်မာန်ဂှ် ရန်ကဵုသွက်ရဲဖုၚ်ကၠေံတအ်ဂှ်တုဲ ဂၞန်ပ္ဍဲဖုၚ် IMEI ဇကုဂှ် ပလံၚ်ဏာကဵု[email protected]ဏံမ္ဂး ဂွံတီကေတ်မာန်တုဲ သွက်ရဲဖုၚ်ကၠေံညးဂမၠိုၚ်တအ် ဒှ်အထံက်အပၚ်ရောၚ်ဂးတုဲ post ပရိုၚ်ပတောံမွဲပိုဒ်ဂှ် မံက်ပြးတိတ်ကၠုၚ်မံၚ် အကြာညးသုၚ်စောဲ social media တအ်ပၠန်ရ။

ပရိုၚ်ဂှ် သီုကဵုဗီုလိက်မွဲတၞး တောဲပတိုန်လဝ်တုဲ ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ပရိုၚ်ပတောံဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။

ဗီုပြၚ်ချူပတိုန်လဝ်ဂှ်တှေ် “အခိၚ်ဇကုဍိုက်ဗက်အာ Bus ကာမ္ဂး ပလတ်ကၠတ်ဏာဖုၚ်ဇကုကီုကဵုဒှ်၊ ဝိုတ်တလိၚ်စအာဖုၚ်ဇကု ပ္ဍဲမွဲမွဲဒၞာဲကဵုဒှ်၊ Save ဂိုတ်စွံလဝ် post ဏံ သွက်ကိစ္စဇကုညိ” သာ်ဝွံ ကဵုလဝ် Credit တုဲ နူကဵု page “Cooking & News”ဂှ်မွဲကဆံၚ် ပတိုန်လဝ်ပရိုၚ်ပတောံဂှ်ရ။ ပရိုၚ်ဂှ် တိုန်အာတုဲ ညးကလေၚ်ပါ်ပရအ်လဝ် လၟိဟ်(၇၈၈)တၠ ဒှ်ကၠုၚ်ရ။

ပရိုၚ်ဂှ် နူကဵုဂကောံစၟဳစၟတ်ပရိုၚ် ဒး၊ ဟွံးဒး၊ ဒးချပ်ပိုဲတအ် ကလေၚ်စၟဳစၟတ်ရံၚ်တုဲ ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ် ပိုဲစၟတ်သ္တီလဝ်ကီုရ။ မုဟိုတ်ဂွံစၟတ်သတီလဝ်ပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ်တှေ်gmail([email protected])ကဵဵုလဝ်ဏံဂှ် ဒှ်မံၚ် gmail ရုၚ်ဗၠာဲသၟိၚ် နူဍုၚ်အိန္ဒိယတေံဂှ်တုဲ ပ္ဍဲသၞာံ၂၀၁၇ ဂှ် ဟိုတ်နူကဵု gmail ညးတအ် ဒဒုၚ်ၜံက်သာဲဗောပ်(hack)ထောံဂှ်ရ ညးတအ်ကဵုကၟတ်ထောံလဝ်ဂှ်လေဝ် ဂွံတီကေတ်ရ။

ပရိုၚ်ပြးတိတ်ကၠုၚ်မံၚ်ဗီုလၟုဟ်ဏံဂှ် နူကဵုဍုၚ်အိန္ဒိယတေံလေဝ် တုဲကၠုၚ်သၞာံ၂၀၁၅ ဂှ်လေဝ် ကေၚ်မံက်ပြးတိတ်ကၠုၚ်လဝ်တုဲရ။ တုဲပၠန် ကိစ္စပရောပရာဏံဂှ်တုဲ ဒဒှ်ရ တၚ်နၚ်ပရိုၚ်ဗၠေတ်တ်မွဲဂှ် ညးတအ်ကလေၚ်သောၚ်ကလးလဝ်နွံရ။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ပရိုၚ်ပြးတိတ်ကၠုၚ်မံၚ်လၟုဟ်ဏံဂှ် တၚ်နၚ်ပရိုၚ်လေဝ်ဟွံဍာံပြ ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်လဝ်ကဵုဍုၚ်သ္အာၚ်တအ်ဂှ်တုဲ ဖန်ဇန်ပတောံပတိုန်မံၚ်ဂှ်ရ ပရိုၚ်ဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံမွဲရောၚ် ပိုဲဂွံစၟတ်သ္တီလဝ်ကီုရ။

ပုရိသာတ် ညးမဗှ်မံၚ်လိက်ပရိုၚ်တအ်လေဝ် ဆဵုတမ်ရိုဟ်ပရိုၚ်မွဲမွဲမ္ဂးလ္ပပတှေ်စှေ်စိုတ်ပြဟ်ဏီတုဲ ဗက်ဂၠာဲစၟဳစၟတ်ရံၚ် နူကဵဵုဌာနပရိုၚ်တအ်ဂှ်ကၠာညိ။ တုဲပၠန် တၚ်နၚ်ပရိုၚ်ဇကုဆဵုလဝ်တအ်ဂှ် ဒှ်မာန်မံၚ်ရဟာ ပရိုၚ်ဖန်ဇန်ကေတ်လဝ်ဟာဂှ် ဗက်ဂၠာဲစၟဳစၟတ်ရံၚ်ချိုတ်တ်ဗၠိုတ်တ်တုဲမှ ပတှေ်စှေ်စိုတ်ပါ်ပရအ်ညိဂှ်လေဝ် မိက်ဂွံဗတိုက်ဖ္အောဝ်ဏာကီုရ။

Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

ဗြဲမတၟံဂူမံၚ်ပ္ဍဲဍုၚ်အီတလီဟီုဂှ် ဒှ်ပရိုၚ်ပတောံ

ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်အုတလု(အီတလီ)တအ် ဒဒှ်ရဗြဲမတၟံဂူဇှေ်မံၚ်ဂးတုဲ ဗဳဒဳယဳုမွဲပိုဒ်ဂှ် မံက်ပြးတိတ်ကၠုၚ်မံၚ် အကြာညးသုၚ်စောဲ social media တအ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုဗဳဒဳယဳုဂှ်တှေ် မတၟံဇဂှ် ပြဟ်ဒတုံဇှေ်မံၚ်လ္တူကာ(ကား)တအ်ဂှ် ဂွံညာတ်ကေတ်ရ။ ဍာံဍာံဂှ်တှေ် ဗဳဒဳယဳုနူတမ်ဍေံဂှ်တှေ် ဒှ်မံၚ်ဗဳဒဳယဳု အဃောဗြဲမပၠဳဂူလဝ် ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ရဝ်မေနဳယာ(ရိုမေးနီးယား)တေံဟေၚ်ရ။

ပ္ဍဲကဵု Post ဂှ်တှေ်သီုလိက် သီုဗဳဒဳယဳုတောဲပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ ဗီုပြၚ်ချူပတိုန်လဝ်ဂှ်တှေ် “ဟွံလအ်ရပုဟ် ဒးဘဲကပ်ညးသ္ကအ်ရဏောၚ်။” တုဲပၠန် သီုကဵုချူလဝ် “တ္ရဲဗုဒ္ဓဝါဂှ် ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်အုတလု(အီတလီ)တေံ ဗြဲမတၟံဂူမံၚ် ဗွဲမဇၞော်ကဵုဒြဟတ်ရောၚ်” ဂးတုဲ နူကဵု page “သတၚ်းဘုရၚ်” ဂှ်မွဲကဆံၚ် ပ္ဍဲဂိတုသေပ်တေမ်ဗာ စၟတ်တ္ရဲ ၃ အခိၚ်ၜိုတ် ၁၁ နာဍဳဗ္တံပြၚ်ပြၚ်ဂှ် ပတိုန်လဝ်ပရိုၚ်ဂှ်ရ။ ပရိုၚ်ဂှ် တိုန်အာတုဲ မၞိဟ်ကလေၚ်ပါ်ပရအ်မံၚ်ညးသ္ကအ် ၜိုတ် (၇၀၀)တၠပြၚ် ဒှ်ကၠုၚ်ရ။

ပရိုၚ်ဂှ် နူကဵဵုဂကောံစၟဳစၟတ်ပရိုၚ် ဒး၊ ဟွံဒး၊ ဒးချပ်ပိုဲတအ် ကလေၚ်စၟဳစၟတ်ရံၚ်တုဲ ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ် ပိုဲစၟတ်သ္တီလဝ်ရ။ မုဟိုတ်ဂွံစၟတ်သ္တီလဝ်ပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ်တှေ်  ပ္ဍဲသၞာံ၂၀၁၉ တေံလေဝ် ဗဳဒဳယဳုဏံ ကေၚ်ပြးတိတ်ကၠုၚ်လဝ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် ပိုဲဂွံတီကေတ်ကီုရ။ ဗဳဒဳယဳုဏံဂှ် တုဲကၠုၚ်သၞာံ ၂၀၁၉ တေံ အဃောဗြဲပၠဳဂူလဝ်ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ရဝ်မေနဳယာ (ရိုမေးနီးယား)တေံဟေၚ်ရ။ တုဲပၠန် စပ်ကဵဵုပရောပရာ ဗြဲမပၠဳဂူလဝ်ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ရဝ်မေနဳယာတူရကု(ရိုမေးနီးယား)တေံဂှ်တုဲ ဌာနပရိုၚ်နူ(တူရဂီ) “TRT News” တအ်ဂှ်မွဲကဆံၚ် ထ္ၜးမံက်ထ္ၜးလဝ်နွံရ။

ပရိုၚ်ဒဒှ်ရ ဗြဲမတၟံဂူဇှေ်မံၚ်ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်(အီတလီ)တအ်ဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံမွဲတုဲ ပရိုၚ်နူတမ်ရိုဟ်ဂှ်တှေ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်နူကၟိန်ဍုၚ်ရဝ်မေနဳယာတအ် အဃောဗြဲမပၠဳဂူလဝ် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၉တေံဟေၚ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပရိုၚ်ဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ် ပိုဲဂွံစၟတ်သ္တီလဝ်ကီုရ။

ရံၚ်ကဵုတၚ်နၚ်ပရိုၚ်ဗွဲလ္တူဏံတုဲ ပုရိသာတ်ညးမဗဵုမံၚ်ပရိုၚ်တအ်လေဝ် ဆဵုတမ်ရိုဟ်ပရိုၚ်ဗဳဒဳယဳုမွဲမွဲမ္ဂး လ္ပပတေဟ်စှေ်စိုတ်ပြဟ်ဏီညိ။ တုဲပၠန် ယဝ်ခါရ ဒှ်မံၚ်သံသယ လ္တူပရိုၚ်ဇကုဆဵုလဝ်တအ်ဂှ်မ္ဂး လ္ပပါ်ပရအ်ကၠာဏီတုဲ ဗက်ဂၠာဲပကိတ်ပညဳရံၚ်ကဵုနူဌာနပရိုၚ်တအ်ဂှ်ကဵုဒှ်၊ စၟဳစၟတ်ရံၚ်ချိုတ်တ်ဗၠိုတ်တ်ကၠာတုဲမှ ပတှေ်စှေ်စိုတ်ညိဂှ် မိက်ဂွံဗတိုက်ဖ္အောဝ်ဏာကဵုကီုရ။

Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

အ္စာၝောံလုပ်လဝ် CDM နူကဵု(တမူး)မွဲတၠဂှ် ဟိုတ်နူကဵုညးဒဒုၚ်အဓမ္မလဝ်တုဲ ညးစီရေၚ်ထောံဇကုညးဟီုဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံ

ပ္ဍဲတိဍာ်ပယျဵုအကြာအိန္ဒယကဵုကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဂှ် အာစာၝောံနူဘာသၟဝ်တဲ NUGနူကဵုဍုၚ်တမူ(တမူးမြို့)မွဲတၠ မၞုံယၟုဒဝ်မိုဝ်မိုဝ်ဨဂှ် ဟိုတ်နူကဵုညးဒဒုၚ်ပလီုပလာ်ထောံဂှ်ရ ဇကုညး ညးဂွကဵုညးတၞဟ်တုဲ ညးစဳရေၚ်ဂစိုတ်ထောံဇကုညးဂးတုဲ ပရိုၚ်ပတောံမွဲပိုဒ်ဂှ် ဗွဲမဒှ်လၞီအောန်စိုတ် မံက်ပြးတိတ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ် အကြာညးသုၚ်စောဲ Social Media တအ်ရ။

Post ပတိုန်လဝ်တအ်ဂှ် ဒဒှ်ရ ကၠာညးဟွံဂွံစဳရေၚ်ထောံဟကုညးဂှ် သီုချူစွံလဝ်ကဵုလိက်မွဲတၞးနွံမံၚ်ဂှ်လေဝ် သီုကဵုဗီုဂှ် တောဲတြးပတိတ်မံၚ်ကဵုပရိုၚ်ပတောံဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်မာန်ရ။ အတိုၚ်ချူပတိုန်လဝ်ဂှ် ပိုဲတအ်ကံက်ကေတ်တၚ်နၚ်ပရိုၚ်ဇဂှ်တုဲ ပတိုန်ထ္ၜးဏာကဵုကီုရ။

ဗီုပြၚ်ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်အတိုၚ် post ဂှ်တှေ် “တုဲကၠုၚ်ဂိတု အဝ်ဂါတ် စၟတ်တ္ရဲ ၂၆ ဂှ် အ္စာၝောံ CDM နူကဵုဘာသၟဝ်တဲ NUG မွဲတၠ အ္စာၝောံ “ဒဝ်မိုဝ်မိုဝ်ဨ”ဂှ် ဟိုတ်နူကဵဵု ညးဒဒုၚ်အဓမ္မထောံတုဲ ဇကုညး ညးဂွကဵဵုညးတၞဟ်တုဲ ညးစဳရေၚ်ဒက်ဂစိုတ်ထောံကံညးကဵုဇုက်တုဲ ဒဒုၚ်ချိုတ်အာကီုရ။ တုဲပၠန် ကၠာညးဟွံဂွံစဳရေၚ်ထောံဟကုညးဂှ် သီုကဵုညးချူစွံလဝ်လိက်မွဲတၞး” ဂးတုဲ နူကဵုအကံက် “Ko Kyaw Naing”ဂှ်မွဲကဆံၚ် ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ပရိုၚ်ဂှ်ရ။ ပရိုၚ်ဂှ် တိုန်အာတုဲ မၞိဟ်မွဲကဵုမွဲ ကလေၚ်ပါ်ပရအ်မံၚ်ညးသ္ကအ်ဂှ်လေဝ် ဂွံဆဵဵုကေတ်မာန်ရ။

ပရိုၚ်ဂှ် နူကဵုဂကောံစၟဳစၟတ်ပရိုၚ် ဒး၊ ဟွံဒး၊ ဒးချပ်ပိုဲတအ် ကလေၚ်စၟဳစၟတ်ရံၚ်တုဲ ပရိုၚ်ပြးတိတ်ကၠုၚ်မံၚ်ဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်တြးသြဝါဒ၊ ပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ် ပိုဲစၟတ်သ္တီလဝ်ရ။ မုဟိုတ်ဂွံစၟတ်သ္တီလဝ်ပရိုၚ်တြးသြဝါဒ၊ ပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ်တှေ် ကလေၚ်ဂၠိုက်ဂၠာဲစၟဳစၟတ်ရံၚ်တုဲ အ္စာၝောံCDM ညးမယိုက်မံၚ်တာလျိုၚ်သၟဝ်တဲ NUGမွဲတၠ ဒဝ်မိုဝ်မိုဝ်ဨဂှ် အခိၚ်ၜိုတ် ၄ နာဍဳဂှ် ညးစဳရေၚ်ဒက်ဂစိုတ်ထောံကံညးကဵုဇုက်ပ္ဍဲသ္ရိညးဂှ် နူကဵုမဳဒဳယာတအ်ချူပတိုန်ထ္ၜးလဝ်နွံရ။ စပ်ကဵုဒဒှ်ရ ညးဒဒုၚ်ပလီုပလာ်အဓမ္မလဝ်ဟီုဂှ် မဳဒဳယာလုပ်ကဵုသၞောဝ်မွဲလဵုလေဝ် ဟွံဂွံပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ဏီရ။

 အ္စာၝောံဒဝ်မိုဝ်မိုဝ်ဨဏံဂှ် ဒဒှ်ရ မုလေဝ်ဒုဟ်ဒန်ညးဟွံမွဲမွဲသာ် ဒှ်မၞိဟ်တပ်တးမွဲ ညးမံၚ်ၜိုဟ်ဟ်သြိုဟ်ဟ်မွဲဏောၚ်ဂှ် ဒၞာဲညးကေတ်လဝ်တာလျိုၚ်ဘာ “Federal Education School Tamu” မွဲတၠဂှ် ညးလဴထ္ၜးလဝ်ကဵုဌာနပရိုၚ် “မြေလတ်”ဂှ် နွံရ။ တုဲတှေ် စပ်ကဵဵုလိက်မွဲတၞးဂှ်ပၠန် နူကဵုမဳဒဳယာလုပ်ကဵုသၞောဝ်တအ် ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်မွဲသာ်ဟွံသေၚ်တုဲ လိက်တၞးဂှ် စပြးတိတ်ကၠုၚ်လဝ် နူကဵုဂကောံညးထံက်ဂလာန်ကဵုပၞာန်တအ်ဂှ်လေဝ် ဂွံတီကေတ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပရိုၚ်တြးသြဝါဒမွဲဂှ် ဂွံတီကေတ်မာန်ရ။

ပရိုၚ်ပြးတိတ်ကၠုၚ်မံၚ်ဏံဂှ် တၚ်နၚ်ပရိုၚ်လေဝ်ဟွံဍိုက်ပေၚ်မွဲသာ် ဗီုဍေံတအ်မိက်ဂွံဒှ်ဂှ် ဖန်ဇန်ပတောံပတိုန်၊ တြးမံၚ်သြဝါဒဂှ်ရ ပရိုၚ်ဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ဗၠေတ်တ်မွဲဂှ် ပိုဲစၟတ်သ္တီလဝ်ရ။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်​ရ ညးမဗှ်မံၚ်လိက်ပရိုၚ်တအ်လေဝ် ဆဵုတမ်ရိုဟ်ပရိုၚ်မွဲမွဲမ္ဂး လ္ပပတှေ်စှေ်စိုတ်ပြဟ်ဏီတုဲ ဗက်စၟဳစၟတ်ရံၚ် နူဌာနပရိုၚ်လုပ်ကဵုသၞောဝ်တုဲ ချိုတ်တ်ဗၠိုတ်တ်ကၠာတုဲမှ ပတှေ်စှေ်စိုတ်ပါ်ပရအ်ညိဂှ်လေဝ် မိက်ဂွံဗတိုက်ဖ္အောဝ်ဏာကီုရ။

Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

သမ္တီလဝ်တရဴဂစေံအနၚ်ဏံ ပွိုၚ်(၂၀)သၞာံဂှ် ဒဒှ်ဍာံဟွံသေၚ်

စုတ်လဝ်ကပေါတ်ဗက်ဒၞာဲဇိုၚ်ကဵုဂြိုဟ်ပတောံ(ဂြိုလ်တု)ဂှ် ပ္ဍဲလကြဴစးဂစေံအနၚ်မွဲဂှ်တုဲ ဒဒှ်ရ ပ္ဍဲပွိုၚ် ၂၀ သၞာံဏံ တရဴဂစေံဂှ်ပဝ်အာလဝ်တအ်ဂှ် နူကဵဵုဂြိုဟ်ပတောံဂှ်မွဲကဆံၚ် သမ္တီပတိတ်ဂွံနၚ်လဝ်ဗီုတိ(မြေပုံ) တရဴဂစေံဂှ် ပဝ်အာကၠုၚ်လဝ်တအ်ဂှ်ဂးတုဲ post ပတောံမွဲပိုဒ်ဂှ် မံက်ပြးတိတ်ကၠုၚ်မံၚ် အကြာညးသုၚ်စောဲ social media တအ်ရ။ ပ္ဍဲကဵဵုပရိုၚ်ဂှ်တှေ် သွက်ညးဗှ်လိက်ပရိုၚ်တအ် ညံၚ်ဂွံထေၚ်ဗၠေတ်အာမာန်ဂှ် တၚ်နၚ်ဗၠေတ်တ်တအ် ပါလုပ်မံၚ်ဂှ် ဂွံတီကေတ်ရ။

အတိုၚ် Post ပြးတိတ်ကၠုၚ်မံၚ်ဂှ်တှေ် ကေတ်လဝ်ဗီုတိ(မြေပုံ)လ္ပာ်ပွဳပွိုၚ် သ္ကုတ်ဗၟံက်ဒေါဝ်ဗၞဳ ဟစပ်တိုက်အာဖရိက (အရှေ့အလယ်ပိုင်းနဲ့ အာဖရိက တိုက်အစပ်ဒေသတစ်ဝိုင်)ဂှ်ကဵုဗီုဂစေံချိုတ်တ်မွဲဂှ်တုဲ တြးမံၚ်ပရိုၚ်ပတောံဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်မာန်ရ။

ဗီုပြၚ်ချူပတိုန်လဝ်ဂှ်တှေ် ” နူကဵုကောန်ဍုၚ်ရုယှာတအ် စုတ်လဝ်ကပေါတ်ဗက်ဒၞာဲဇိုၚ်ကဵုဂြိုဟ်ပတောံ(Tracker)ဂှ် ပ္ဍဲကဵုလကြဴစး ဂစေံအနၚ်ဂှ်တုဲ ပ္ဍဲပွိုၚ်(၂၀)သၞာံဏံ ဗီုပြၚ်ဂစေံဂှ် အာကၠုၚ်လဝ်တအ်ဂှ် ကေတ်သမ္တီပတိတ်လဝ်ကဵုဗီုတိ(မြေပုံ)ဂှ်တုဲ ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ရ။ အခိၚ်လၟုဟ်ဂစေံအနၚ်ဂှ် ချိုတ်အာလ္ပာ်သဝ်ဒဳအာရေဗဳယာ(ဆော်ဒီအာရေဗဳယာ)တေံယျ” သာ်ဝွံ နူကဵုအကံက် “Thar Thar”ဂှ်မွဲကဆံၚ် တုဲကၠုၚ်ဂိတုအဝ်ဂါတ် စၟတ်တ္ရဲ ၁၀ ဂှ် ပတိုန်လဝ်ထ္ၜးလဝ် post ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ ပရိုၚ်ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်လၟုဟ်ဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ် မိက်ဂွံကဵုဏာသမ္တီကီုရ။

ပရိုၚ်ဂှ် နူကဵုဂကောံစၟဳစၟတ်ပရိုၚ် ဒး၊ ဟွံဒး၊ ဒးချပ်ပိုဲတအ် ကလေၚ်ဂၠိုက်ဂၠာဲရံၚ်တုဲ ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ် ပိုဲစၟတ်သ္တီလဝ်ရ။ မုဟိုတ် ဂွံစၟတ်သ္တီလဝ် ပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ်တှေ်ပရောပရာဏံဂှ် နူကဵုဌာနမဳဒဳယာ “AFP”တအ် တုဲကၠုၚ်ဂိတုမေ၊ စၟတ်တ္ရဲ ၂၁ တေံဂှ် ကေၚ်ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်နွံရ။ တုဲပၠန် ပရောပရာ ဒဒှ်ရ စုတ်လဝ်ကပေါတ်ဗက်ဒၞာဲဇိုၚ်ကဵုဂြိုဟ်ပတောံ(Tracker)ဂှ် ပ္ဍဲလကြဴဂစေံအနၚ်မွဲဂှ် ဗၞတ်ပွိုၚ်(၂၀)သၞာံဟီုဂှ် ပရိုၚ်ဒဒှ်ဍာံမွဲဟွံသေၚ်တုဲ ဒှ်မံၚ်ညးတအ်စမ်ၜိုတ်လဝ်ကဵုဂစေံအနၚ်(၂၀)ဂှ် ပဝ်လဝ်ဗၞတ်ပွိုၚ်(၁၀)ဂိတုဟေၚ်ရဂှ် ဂွံတီကေတ်ရ။ ပရိုၚ်ဒဒှ်ရ သမ္တီပတိတ်လဝ်ဗီုတိ(မြေပုံ)ဂစေံအနၚ်မွဲဓရ် ပဝ်လဝ် ပွိုၚ်(၂၀)သၞာံဂှ် ဒဒှ်ဍာံဟွံသေၚ်တုဲ ဒှ်မံၚ်ဗီုတိ(မြေပုံ) စမ်ၜိုတ်လဝ်ဂစေံ(၂၀)ဂှ် ပဝ်လဝ်ပွိုၚ်(၁၀)ဂိတုတေံဟေၚ်ရ။ တုဲပၠန် တုဲကၠုၚ်သၞာံ ၂၀ တေံဂှ် ကပေါတ်ဂွံဗက်ဒၞာဲဇိုၚ် GPS ဂတာပ်ခေတ်ဗီုဗီုဇဏံဂှ် ဟွံဂွံမံက်ကၠုၚ်ဏီဂှ်လေဝ် ညးတၠပညာ ဂၠိုက်ဂၠာဲပရောပရာဂစေံ(ငှက်ပညာရှင်) နူကဵုကောန်ဍုၚ်ရုယှာ မၞုံယၟု “Elena Schneider” မွဲတၠဂှ် ကေၚ်သောၚ်ကလးလဝ်နွံရ။

ပရိုၚ်ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ဏံဂှ် စုတ်ပတောံပတိုန်လဝ် တၚ်နၚ်ဗၠေတ်တ်တအ်ဂှ်တုဲ ညံၚ်မၞိဟ်တအ် စိုတ်ဂွံလုပ်စကဵုလ္တူ Page ဍေံတအ်ကီု ညံၚ်ဂွံထေၚ်မှာရာအာလ္တူပရိုၚ်မွဲမွဲဂှ် ဖန်ဇန်ပတောံပတိုန်မံၚ်ဂှ်ရ ပရိုၚ်ဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ် မိက်ဂွံကဵုဏာသမ္တီကီုရ။

ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ဆဵုတမ်ရိုဟ်ပရိုၚ်မွဲမွဲမ္ဂး လ္ပပတှေ်စှေ်စိုတ်ပြဟ်ကၠာဏီတုဲ ဗက်ဂၠိုက်စၟဳစၟတ်ရံၚ် နူကဵုဌာနပရိုၚ် လုပ်ကဵုသၞောဝ်တအ်ကၠာတုဲ တီစဳးကၠးတုဲမှ စှေ်စိုတ်ပါ်ပရအ်ညိဂှ်လေဝ် မိက်ဂွံဗတိုက်ဖ္အောဝ်ဏာကဵုကီုရ။

Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

အံၚ်သာန်သုဂျဳဗၠးကၠုၚ်နူထံၚ်ဂးတုဲ ပရိုၚ်ပတောံမံက်ကၠုၚ်

ဒဝ်အံၚ်သုဂျဳဗၠးတိတ်ကၠုၚ်ဂးတုဲ နကဵုအကံက်ဘာသာခမာ  “ផ្កាយ” မွဲအကံက်ဂှ်တုဲ ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ပရိုၚ်ပတောံဂှ် အကြာညးသုၚ်စောဲမုက်လိက် “facebook”တအ်ရ။ ပရိုၚ်ဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံမွဲဟေၚ် မိက်ဂွံကဵဵုဏာသတီကီုရ။

ဗီုပြၚ်ချူပတိုန်လဝ်ဂှ်တှေ် “အံၚ်သာန်သုဂျဳဗၠးကၠုၚ်ယျ”ချူလဝ်တုဲ လ္တူဗီုဂှ်ပၠန်ချူလဝ် “သိုဝ်ဝေန်”ထပက်စၟတ်တဲတုဲ ညးဂွံအခေါၚ် ၁၃ တ္ရဲ​ရောၚ်” ဂးတုဲ နူကဵုအကံက်ဘာသာခမာ“ផ្កាយ” ဂှ် ချူပတိုန်လဝ်သာ်ဂှ်ကီုရ။

ပရိုၚ်ဂှ် နူကဵုဂကောံစၟဳစၟတ်ပရိုၚ် ဒး၊ ဟွံဒး၊ ဒးချပ်ပိုဲတအ် ကလေၚ်စၟဳစၟတ်ရံၚ်တုဲ ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ကောလဟာလ၊ ပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ် ပိုဲစၟတ်သတ္တီလဝ်ရ။ မုဟိုတ်ဂွံစၟတ်သ္တီလဝ် ပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ်တှေ်ပရိုၚ်ပတိုန်လဝ်ဏံဂှ် ကဵုလဝ်နကဵုက္ဍိုပ်လိက်သာ်ဏံဂှ် ညံၚ်မၞိဟ်တအ် စိုတ်ဂွံလုပ်စလ္တူပရိုၚ်ဍေံတအ်မာန်ဂှ် ဖန်ဇန်ကၠောန်ကေတ်လဝ်ဟေၚ်ရ။ ပ္ဍဲကဵု video ဂှ်ပၠန်လေဝ် ဒှ်မံၚ်ညးပၠန်ဂတးသၟဝ်တဲ “KNU” မွဲတၠဂှ် သောၚ်ကလးမံၚ် လညာတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မွဲဂှ် ဗဵဵုကေတ်ပ္ဍဲဗဳဒဳယဳုဂှ်မ္ဂး တီကေတ်မာန်ရ။ ပရောပရာ အတိုၚ်ချူပတိုန်လဝ် ဒဒှ်ရ အံၚ်သာန်သုဂျဳ ဗၠးတိတ်ကၠုၚ်နူထံၚ်ယျဟီုဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံမွဲဟေၚ်ရ။ တုဲပၠန် စပ်ကဵုပရောဏံဂှ်တုဲ နူဌာနမဳဒဳယာလုပ်ကဵုသၞောဝ်မွဲလဵဵုလေဝ် ဟွံဂွံပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ဏီရ။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ တၚ်နၚ်ပရိုၚ်လေဝ် ဟွံခိုက်ဂၠိုက် ညံၚ်မၞိဟ်တအ်စိုတ်ဂွံလုပ်စလ္တူ pageဍေံတအ်ဂှ် ဖန်ဇန်ကၠောန်ဗဒှ်မံၚ်ဂှ်ရ ပရိုၚ်ဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ကောလဟာလ ပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ် ပိုဲဂွံစၟတ်သ္တီလဝ်ရ။

ပ္ဍဲခေတ်ကာလလၟုဟ်ဝွံ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲတအ်လေဝ် ဟွံညိၚ်ဝတ်ဏီတုဲ စပ်ကဵုပရိုၚ်ပူဂဵဵု ညးမသ္ဍိုက်မၠိုက်ဂၠိုၚ်(popular)ဗီုဗီုဇဏံဂှ် မၞိဟ်တအ်စိုတ်လုပ်စဂၠိုၚ်မံၚ်ဂှ်ရ pageကၠောန်စသြန်လ္တူလပှ်ကျာတအ် ညံၚ်မၞိဟ်တအ် စိုတ်ဂွံလုပ်စကဵဵု pageဍေံတအ်မာန်ဂှ် တံၚ်ဂြာဲလဝ်စိုတ်ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်တုဲ ချူဖန်ဇန်စလေပ်ရ။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ဆဵုတၚ်နၚ်ပရိုၚ်မွဲမွဲမ္ဂး လ္ပပတေဟ် စှေ်စိုတ်ပြဟ်ဏီတုဲ ဗက်စၟဳစၟတ်ရံၚ် တမ်ရိုဟ်ပရိုၚ်တအ်ဂှ်ကၠာညိ။ ယဝ်ခါရ ဒှ်မံၚ်သံသယလ္တူပရိုၚ်ဂှ်မွဲမွဲမ္ဂး ဗက်အသၟာန်ရံၚ် ညးစဳစာန်လ္တူပရိုၚ်တအ်ကီု ပ္ဍဲchat box မဳဒဳယာ လုပ်ကဵုသၞောဝ်တအ်ကၠာညိဂှ်လေဝ် မိက်ဂွံဗတိုက်ဖ္အောဝ်ဏာကဵုကီုရ။

Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

ဒဒန်လၟေၚ်(၂) ပ္ဍဲဍုၚ်ဖာသီ( ပုသိမ်) ပိုတ်လိုက်စှေ်အာဂးတုဲ ပရိုၚ်ဗီုပတောံမွဲပိုဒ်မံက်ကၠုၚ်

“ပ္ဍဲဂိတုအဝ်ဂါတ် စၟတ်တ္ရဲ ၈ အခိၚ်ၜိုတ် ၁၂း ၁၇ မိနေတ်ဂှ် ဒဒန်လၟေၚ်(၂) ပ္ဍဲဍုၚ် ဖာသီ (ပုသိမ်)ဂှ် ပိုတ်စှေ်တုဲ မၞိဟ်ဒးဘဲတအ်ကဵုမၞိဟ်ချိုတ်ဂၠိုၚ်မံၚ်ဂှ်ရ နွံပၟိက်မံၚ်ကဵုဂကောံညးရီုဗၚ်မၞိဟ်တအ်ဗွဲဓမြက်ယျ” ဂးတုဲ  ပရိုၚ်ပတောံမွဲပိုဒ်ဂှ် မံက်ပြးတိတ်ကၠုၚ်မံၚ် အကြာညးသုၚ်စောဲ မုက်လိက် facebook တအ်ရ။

ဗီုပြၚ်ချူပတိုန်လဝ်ဂှ်တှေ် “Breaking-News !!! ဒဒန်လၟေၚ်(၂) ပ္ဍဲဖာသီ (ပုသိမ်) ဂှ် အခိၚ်အဒေါဝ်တ္ရဲ ၜိုတ် ၁၂း ၁၇ မိနေတ် ဂှ် ပိုတ်ကဝ်စှေ်အာတုဲ မၞိဟ်ဒးဘဲကဵုမၞိဟ်ချိုတ်နွံ။ နွံပၟိက်မံက်ကဵုဂကောံညးရီုဗၚ်မၞိဟ်တအ် ဗွဲမဓမြက်ရောၚ်။ ကဵုလဝ် Creditကဵု Myint Than Htun ”ဂှ်တုဲ နူကဵုအကံက် “Ven Vannita”ဂှ်မွဲကဆံၚ် ပတိုန်လဝ် post ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်မာန်ရ။ Postဂှ်တိုန်အာတုဲ ပွိုၚ်၂နာဍဳဓရ်ဂှ် ညးကလေၚ်ပါ်ပရအ်လဝ် လၟိဟ်ၜိုတ်(၄၀၀)တၠ ဒှ်ကၠုၚ်ရ။

ပရိုၚ်ဂှ်နူကဵုဂကောံစၟဳစၟတ်ပရိုၚ် ဒး၊ ဟွံဒး၊ ဒးချပ်ပိုဲတအ်စၟဳစၟတ်ရံၚ်တုဲ ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ် ပိုဲစၟတ်သ္တီလဝ်ရ။ စပ်ကဵုဗီုဂှ်တုဲ ဂၠိုက်ဂၠာဲစၟဳစၟတ်ရံၚ် ပ္ဍဲ google ဂှ်တှေ် ဒှ်မံၚ်ဗီုအဃောဒဒန်ပိုတ်ကဝ်လဝ် ပ္ဍဲဍုၚ်(ထိုၚ်ဝမ်)သၞာံ၂၀၁၉တေံဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ တုဲပၠန် ဌာနမဳဒဳယာ နူကဵုဍုၚ်(ထိုၚ်ဝမ်)တအ်လေဝ် ဒဒှ်ရပ္ဍဲဍုၚ်(ထိုၚ်ဝမ်)လ္ပာ်ဒိုဟ်ဗၟံက် ဍုၚ် Suao ဂှ် ဒဒန်ပိုတ်ကဝ်စှေ်လဝ်ဂှ် ညးတအ်ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်နွံရ။

မွဲလ္ပာ်ပၠန်ဂှ် ဒဒန်လၟေၚ် ၂ ပ္ဍဲဍုၚ်ဖာသီ (ပုသိမ်) ဏံဂှ် လက်ထက်အလဵုသဳ NLDတအ်ကၠောန်လဝ်တုဲ တုဲဒှ်အာပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၀ဂှ်လေဝ် ဂွံတီကေတ်ရ။ စပ်ကဵုဒဒန်ဏံဒဒှ်ရ ပိုတ်ကဝ်စှေ်အာယျဟီုဂှ် နူကဵုဌာနလုပ်ကဵုသၞောဝ်မွဲလဵုလေဝ် ဟွံဂွံပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ဏီရ။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ပရိုၚ်ဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ် မိက်ဂွံကဵဵုဏာသမ်တီကီုရ။

ပရိုၚ် ကေတ်နၚ်လဝ်ဗီုနူဌာနပရိုၚ်နူဍုၚ်သ္အာၚ်တအ်တုဲ ရဲကၠောန်ဗဒှ်ပရိုၚ်ပတောံတအ် ကၠောန်ဗဒှ်မံၚ် ပရိုၚ်ပတောံဗီုဗီုတအ်ဏံဂှ် ပိုဲဂွံဆဵုကေတ်မံၚ်ဟဂှ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ပုရိသာတ်ညးမဗှ်မံၚ်လိက်ပရိုၚ်တအ်လေဝ် ဆဵုတၚ်နၚ်ပရိုၚ်မွဲမွဲမ္ဂး လ္ပပတှေ်စှေ်စိုတ်ပြဟ်ဏီတုဲ ဂၠိုက်ဂၠာဲစၟဳစၟတ်ရံၚ်ချိုတ်တ်ဗၠိုတ်တုဲမှ ပတှေ်စှေ်စိုတ်ပါ်ပရအ်ညိဂှ်လေဝ် မိက်ဂွံဖတိုက်ဖ္အောဝ်ဏာကီုရ။