Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

ပလံၚ်ဗစိုပ်ကပေါတ် တၠဟွံမွဲတအ် ဂှ် နူကဵုကာ Express တအ် ဒေါံဇူထောံယျဂးတုဲ ပရိုၚ်ပတောံမံက်ကၠုၚ်

ကပေါတ်ကညောတ် သွက်ပလံၚ်ဗစိုပ်အရေၚ်ပူဂဵဵုတအ်ကဵုဒှ်၊ ကပေါတ်နာနာသာ်တအ်ကဵုဒှ် ယဝ်ခါရတၠကပေါတ်ဂှ်ဟွံပါအာမွဲသာ် ကပေါတ်တၠဟွံပါအာ အဖဝ်ကာ(Express)တအ်ဂှ် နူကဵုဌာန်ကာExpress (အောၚ်မဂလာကဵု သၠက်ကာအံၚ်သာန်)တအ် ညးတအ်ဒေါံအာရောၚ်ဂးတုဲ postဂှ် ပြးတိတ်ကၠုၚ်မံၚ် အကြာညးသုၚ်စောဲ social media တအ်ရ။ ပရိုၚ်ဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ် သွက်ဂွံထေၚ်ဗၠေတ်ညးသ္ကအ်ဏောၚ်ဂှ် မိက်ဂွံပတိုန်ထ္ၜးဏာကီုရ။

ပရိုၚ်ဂှ် နူကဵဵုအကံက် “Thet Paing Soe”ဂှ်မွဲကဆံၚ် ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်သာ်ဏံရ။ ဗီုပြၚ်ညးတေံပတိုန်လဝ်ဂှ်တှေ် “စပ္တံနူတ္ရဲဏံတုဲ (နူကဵုဂိတ်ကာ အောၚ်မဂလာကဵု ဌာန်သ္လာတ်ကာအံၚ်သာန်တအ် ကပေါတ်တၠဟွံပါတအ်ဂှ် ညးတအ်ဟွံဒုၚ်အာတဲရပုဟ် ဂွံမိၚ်ကေတ်မံၚ်ရ။ ရဲဌာန်သ္ရောဲတအ်ကီု ညးကၠောန်သွံရာန်မံၚ် လ္တူလပှ်ကျာ(Online Shopping)တအ်ကီု သ္ဂောံဒှ်အာ တၚ်ခက်ခုဲအိုတ်ဏောၚ်။ ဒးပတှေ်ရဲပလံၚ်ဗစိုပ်စ “Delivery Service”တအ်ရဏောၚ်” သာ်ဝွံ ပတိုန်ထ္ၜးလဝ် လ္တူ post ညးတေံရ။

ပရိုၚ်ဂှ် နူကဵုဂကောံစၟဳစၟတ်ပရိုၚ် ဒး၊ ဟွံဒး၊ ဒးချပ်ပိုဲတအ် ကလေၚ်စၟဳစၟတ်ရံၚ်တုဲ ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ် ဗွဲကိုပ်ကၠာ မိက်ဂွံပတိုန်ထ္ၜးဏာကဵုရ။ မုဟိုတ်ရောဟီုတှေ်ပရိုၚ်ဏံပြးတိတ်အာတုဲ ဌာန်ကာExpress နူကဵု (အောၚ်မဂလာအဝေးပြေးကားဂိတ်)တအ် ဒဒှ်ရ ညးတအ်ဆက်ပလံၚ်မံၚ်ကပေါတ်ဏီဂှ် ညးတအ် ကလေၚ်လလောၚ်တြးမံၚ်ညးသ္ကအ်ဂှ် ဂွံတီကေတ်ရ။ တုဲပၠန် နူကဵုဌာန်ကာအာတရဴ “Elite Express” ကီု ကာအာတရဴ Express တၞဟ်ဟ်တအ်လေဝ် ညးတအ်ဒုၚ်မံၚ်တဲ ပလံၚ်ဗစိုပ်ဒၟံၚ်ဖိုဟ်ဂှ် ညးတအ် ကလေၚ်လလောၚ်တြးလဝ် ပ္ဍဲpageညးတအ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်မာန်ရ။ နူကဵုအကံက် “Thet Paing Soe”လေဝ် postဂှ် ညးတေံကလေၚ်ဖျေံထောံလဝ်ဂှ်လေဝ် ဂွံတီကေတ်ရ။ ဟိုတ်သာ်ဂှ်ရ ပရိုၚ်ဏံဂှ် တၚ်နၚ်ခိုၚ်ၚ်ဂၠိုက်က်လေဝ် ဟွံမွဲ မွဲသာ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ဗၠေတ်တ်မွဲဂှ် ပိုဲဂွံစၟတ်သ္တီလဝ်ရ။

အခိၚ်ကာလလၟုဟ်ဝွံ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်လေဝ် ဟွံညိၚ်ဝတ်ဏီကီု၊ ကပေါတ်ကညောတ်တအ်လေဝ် ၚုဟ်မးက္ဍၚ်တိုန်ကၠုၚ်မံၚ်ဂှ်ရ ရဲကၠောန်ဗဒှ်ပရိုၚ်ပတောံတအ်လေဝ် စပ်ကဵုပရိုၚ်ဗီုဗီုဇဏံတုဲ ညံၚ်မၞိဟ်တအ်စိုတ်ဂွံလုပ်စမာန်ဂှ် ပတောံပတန်ဖန်ဇန်ကၠောန်စလေပ်ရ။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ဆဵုတမ်ရိုဟ်ပရိုၚ်မွဲမွဲမ္ဂး လ္ပပတှေ်စှေ်စိုတ်ပြဟ်ဏီညိ။ ဗက်ဂၠာဲစၟဳစၟတ်ရံၚ် ချိုတ်တ်ဗၠိုတ်တ်တုဲမှ ပတှေ်စှေ်စိုတ်ညိဂှ်လေဝ် မိက်ဂွံဗတိုက်ဖ္အောဝ်ဏာကီုရ။

Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

ရန်ကဵုနူကမ္ပနဳ “Hyundai” ဂှ် ပေၚ်(၅၀)သၞာံတုဲ ဖံက်ကဵုမာဲကာစှ်ဖ္ဍိုက်ဂးတုဲ မုက်လိက်ပတောံမံက်ကၠုၚ်

ကေတ်လဝ်တဆိပ် logo တုပ်ကဵုကမ္မဏဳ “Hyundai” ဂှ်တုဲ နကဵုစၟတ်သ္တီကမ္ပနဳညးတအ်ပေၚ်(၅၀)သၞာံဏံ ပံက်ဏာကဵုမာဲကာစှ်ဖ္ဍိုက် နွံမံၚ်ဏောၚ်ဂးတုဲ ပရိုၚ်မုက်လိက်ပတောံမွဲပိုဒ်ဂှ် မံက်ပြတိတ်ကၠုၚ်အကြာညးသုၚ်စောဲ social mediaတအ် ဗွဲမဂတာပ်အခိၚ်ကီုရ။

ဗီုပြၚ်ချူပတိုန်လဝ်ဂှ်တှေ် “တ္ရဲဏံ ရန်ကဵုကမ္ပနဳ “Hyundai” ပေၚ် ၅၂ သၞာံဏံဂှ်တုဲ ဖံက်ဏာကဵုမာဲ ကာစှ်ဖ္ဍိုက်နွံရောၚ်။ ဟိုတ်နူကဵုကသံကာဂှ် နွံမံၚ်ပ္ဍဲကဠာဂှ်ရ ရှ်စှ်ကံက်ကေတ် လၟိဟ်ကဠာဇကုဒးစိုတ်ဂှ်မွဲညိ။ တုဲပၠန် ညးမကလိဂွံလာဘ်ကာတအ်ဂှ် ညးတအ်ရေၚ်တၠုၚ်ပလံၚ်ဗစိုပ်ကဵုရောၚ်” ဂးတုဲ နူကဵုpage “Hyundai Myanmar” ဂှ်မွဲကဆံၚ်ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ရ။ Postဂှ် တိုန်အာတုဲ ပ္ဍဲအကြာပွိုၚ် ၈ နာဍဳဓရ်ဂှ် မၞိဟ်ကလေၚ်ပါ်ပရအ်လဝ်ပရိုၚ်ဂှ် ဗၞတ်ၜိုတ်(၂၂၀၀)နွံကၠုၚ်ရ။

ပရိုၚ်ဂှ် နူကဵဵုဂကောံစၟဳစၟတ်ပရိုၚ် ဒး၊ ဟွံဒး၊ ဒးချပ်ပိုဲတအ် ကလေၚ်စၟဳစၟတ်ရံၚ်တုဲ ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်မုက်လိက်ပတောံမွဲဂှ် ပိုဲစၟတ်သ္တီလဝ်ရ။  မုဟိုတ်ဂွံစၟတ်သ္တီလဝ် မုက်လိက်ပတောံမွံဂှ်တှေ်နူကဵုမုက်လိက်ညးတအ် ဒဒှ်ရ ဖံက်ကဵုမာဲကာစှ်ဖ္ဍိုက်ဏောၚ်ဂှ် ညးတအ်လေဝ် ဟွံဂွံလလောၚ်တြးလဝ် မွဲသာ်ဏီရ။ နူကဵုpage “Hyundai Myanmar”ဂှ်လေဝ် မုက်လိက်ညးတအ်ပတိုန်လဝ်ဏံဂှ် ညးတအ်ကလေၚ်ဖျေံထောံလဝ်နွံရ။ တုဲပၠန်Linkမတောဲပတိုန်လဝ်သၟဝ်မုက်လိက်ဂှ်ပၠန်လေဝ် လုပ်ဂၠိုက်ဂၠာဲရံၚ်တုဲ ဒှ်မံၚ် websiteပတောံမွဲ websit official ညးတအ်ဇေတ်တ်ဟွံသေၚ်မွဲဂှ် ပိုဲဂွံဆဵုကေတ်ကီုရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ post ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်မုက်လိက်ပတောံမွဲဂှ် ပိုဲဂွံတီကေတ်မာန်ရ။

တၚ်သ္ရဳဂၠိပ်>>>>>>>

ကမ္ပနဳ “Hyundai” ပေၚ် ၅၂သၞာံတုဲ ညးတအ်ဖံက်ကဵုမာကာစှ်ဖ္ဍိုက် ပရိုၚ်ပြးတိတ်ကၠုၚ်မံၚ်တအ်ဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်မုက်လိက်ပတောံမွဲရ။ ကေတ်လဝ်တဆိပ်တုပ်ကဵုညးတအ်တုဲ ညံၚ်ညးဗဵုပရိုၚ်တောံ စိုတ်ဂွံလုပ်စမာန်ဂှ် တံၚ်ဂြဲလဝ်စိုတ် ညးတအ်မွဲဟေၚ်ရ။

ရံၚ်ကဵုဗွဲလ္တူဏံတုဲ ပ္ဍဲအခိၚ်ကာလလၟုဟ်ဂှ် ဒှ်မံၚ်ခေတ် “IT”မွဲတုဲ ရဲကၠောန်ဗဒှ်ပရိုၚ်ပတောံတအ်လေဝ် တၚ်နၚ်ပရိုၚ်တအ်ကီု ဗီုနာနာသာ်တအ်ဂှ်ကီု ညံၚ်မၞိဟ်တအ်စိုတ်ဂွံလုပ်စမာန်ဂှ် ဍေံတအ်ဖန်ဇန်ကၠောန်စလေပ်မံၚ်ဂှ် ပိုဲတအ်ဒးစွံသတိ ဗွဲမဇြိုဟ်နက်ထေက်ရ။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ပရိသာတ်ညးမဗဵုမံၚ်ပရိုၚ်တအ်လေဝ် ဆဵုတမ်ရိုဟ်ပရိုၚ်မွဲမွဲမ္ဂး လ္ပပတှေ်လ္ပစှေ်စိုတ်ပြဟ်ဏီတုဲ ဗက်အာကျောဝ်ရံၚ် နူကဵု “page” လုပ်ကဵုသၞောဝ် ညးတအ်ကၠာတုဲ တီကၠးတုဲမှ ပတှေ်စှေ်စိုတ်ပါ်ပရအ်ညိဂှ်မိက်ဂွံ ဗတိုက်ဖ္အောဝ်ဏာကဵုကီုရ။

Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

ဗီုဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်ဗီုနူဍုၚ်ကြုက်တအ် အဃောဍာ်ဇၞော်လဝ် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၂၁တေံဟေၚ်

ပ္ဍဲကဵုဂိတုဂျူလာဲ စၟတ်တ္ရဲ ၂၁ဂှ် ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်ကြုက်ဂှ် ဗြဲဂူဍာ်ဗၠိုက်ဇၞော်မံၚ်ဂးတုဲ ဗီုရုပ်မွဲဗီုဂှ် မံက်ပြးတိတ်ကၠုၚ်မံၚ်အကြာညးသုၚ်စောဲ social mediaတအ်ရ။ Postဏံဂှ် နူကဵုအကံက် “Phone Ngal”ဂှ်မွဲကဆံၚ် ပါ်တြးပတိတ်လဝ်တုဲ ပ္ဍဲကဵဵု post ဂှ်တှေ် “ ဂိတုဂျူလာဲ၊ စၟတ်တ္ရဲ ၂၁ ပ္ဍဲကဵုချီးနားဂှ်” သာ်ဝွံ ညးတေံပတိုန်လဝ်ကဵုဗီုဂှ်သာ်ဂှ်တုဲ ညးမွဲကဵုမွဲကလေၚ်ပါ်ပရအ်မံၚ်ညးသ္ကအ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ ဗီုဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်ဗီုတြေံတြေံ နူသၞာံ ၂၀၂၁တေံဟေၚ်ရ။

ဗီုပတိုန်လဝ်ဏံဂှ် နူကဵုဂကောံစၟဳစၟတ်ပရိုၚ် ဒး၊ ဟွံဒး၊ ဒးချပ်ပိုဲတအ် ကလေၚ်စၟဳစၟတ်ရံၚ်တုဲ ဒှ်မံၚ်ဗီုနူသၞာံတုဲတုဲတေံမွဲဂှ် ပိုဲစၟတ်သ္တီလဝ်ရ။ စပ်ကဵုဗီုဏံတုဲ ဂၠိုက်ဂၠာဲရံၚ်လိက်ဒၞာဲကိစ္စဇၞော်ဂှ် ပ္ဍဲကဵဵု google ဂှ်တုဲ ပ္ဍဲကဵုဂိတုဂျူလာဲဂှ် ပ္ဍဲဍုၚ်ကြုက်တေံ ရာသဳဖံက်ပၠန်တုဲ ဗြဲဂူဍာ်ဗၠိုက်လဝ်ဂှ်နွံရ။ ဆဂးစပ်ကဵုဗီု ပတိုန်ထ္ၜးပါ်ပရအ်မံၚ် အကြာညးသုၚ်စောဲ Social Media တအ်ဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်ဗီုအဃောဍာ်ဗၠိုက်လဝ် ပ္ဍဲတွဵုရးဟိုၚ်နာန်(Henan)၊ ဍုၚ်ဇြာန်ချိုဝ်(Zhengzhou)  ကၟိန်ဍုၚ်ကြုက်ဂှ် အခိၚ်နူသၞာံ ၂၀၂၁ တေံဟေၚ်ရ။ ဗီုဏံဂှ် နူဌာနပရိုၚ် “CNGD”အလဵုအသဳကၟိန်ဍုၚ်ကြုက်တအ်လေဝ် ထမံက်ထ္ၜးလဝ်နွံရ။

ပ္ဍဲသၞာံဏံဝွံ ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ကြုက်တအ်ဂှ် ဟိုတ်နူကဵုရာသဳဖံက်ပၠန်တုဲ ဗြဲဂူဍာ်ဗၠိုက်လဝ်နွံမံၚ်ကီုလေဝ် စပ်ကဵဵုဗီုပြးပတိတ်မံၚ်ဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်ဗီုတြေံတြေံ ဗီုနူသၞာံ ၂၀၂၁တေံဟေၚ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဗီုဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်ဗီုသၞာံတုဲတုဲကၠုၚ်တေံမွဲတုဲ ဗီုတြးပတိတ်လဝ်ဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်ဗီုပတောံမွဲဂှ် ပိုဲဂွံစၟတ်သတီလဝ်ကီုရ။

ပုရိသာတ်ညးမသုၚ်စောဲမံၚ် Social Mediaတအ်လေဝ် ဆဵုတမ်ရိုဟ်ပရိုၚ်မွဲမွဲကဵုဒှ် ဗီုတောဲပတိုန်လဝ်ကဵုလိက်ပရိုၚ်တအ်ဂှ်ကီုကဵုဒှ် ကာလပိုဲတအ်ဆဵုမ္ဂး လ္ပပတှေ်စှေ်စိုတ်ပြဟ်ဏီညိ။ တုဲပၠန် ယဝ်ခါရပိုဲတအ် ဒှ်မံၚ်သံသယ လ္တူပရိုၚ်မွဲမွဲကီု၊ လ္တူဗီုမွဲမွဲကဵုဒှ် ညံၚ်ပိုဲတအ်ဂွံတီကၠးမာန်ဂှ် ပိုဲတအ်ဗက်ဂၠိုက်ဂၠာဲစၟဳစၟတ်ရံၚ် နူဌာနပရိုၚ်တအ်ချိုတ်တ်ဗၠိုတ်တ်တုဲမှ ပတှေ်စှေ်စိုတ်ပါ်ပရအ်ညိဂှ် မိက်ဂွံဗတိုက်ဖ္အောဝ်ဏာကီုရ။

Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

ညးတၠရမျာၚ် “သဝ်ဖိုဝ်ခွာ”ဂှ် ဒးဒုၚ်စဳရေၚ်ဖျေံထောံဒန်ဂစိုတ်ကီုဂးတုဲ ပရိုၚ်ပတောံမံက်ကၠုၚ်

ပ္ဍဲဂိတုဂျူလာဲ စၟတ်တ္ရဲ ၂၃ဂှ် ပ္ဍဲထံၚ်အၚ်စိၚ်ဂှ် နူကဵုဒပ်ပၞာန်သီုအဝဵုတအ်မွဲကဆံၚ် ဖျေံထောံလဝ်ဒန်ဂစိုတ် ကောန်ထံၚ်သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဥုဖျိုဝ်ဇြေယာတဝ်၊ ဥုကိုဝ်ဂျေန်မီ၊ ဥုလှမျိုဝ်အံၚ်၊ ဥုအံၚ်သူရဇြဝ်တအ် ပန်တၠဂှ်တုဲ တ္ရဲလကြဴဏံ ဂျူလာဲ ၂၆ ဏံဂှ်ပၠန် ကောန်ထံၚ်သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ၃ တၠ ဒးဒုၚ်ထပ်ဖျေံစဳဳရေၚ်ထောံပၠန်ဂးတုဲ ပရိုၚ်ဂှ်မံက်ပြးတိတ်ကၠုၚ်မံၚ် အကြာညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ရ။

Photo : တွေးပြီးမှယုံ-Think Before You Trust

ပရိုၚ်ဂှ် ပြးတိတ်အာတုဲ ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ဒှ်ကၠုၚ်ဓဝိၚ်လ္တူပရိုၚ်ဂှ်အိုတ်ရ။ အခိၚ်အခါအကြာဒှ်ဒၟံၚ်ဓဝိၚ်ဏံဂှ်ရ “ညးတၠရမျာၚ် စောဖိုးခွာဂှ်လေဝ် ပ္ဍဲအရာဒးဒုၚ်စဳရေၚ်ဖျေံထောံဒန်ဂစိုတ်ဏံဂှ် ညးလေဝ်ပါအာအဖဝ်ဂှ်ကီု” ဂးတုဲ ပ္ဍဲဂိတုဂျူလာဲ စၟတ်တ္ရဲ ၂၇ဂှ် ပရိုၚ်ဂှ်မံက်ပြးတိတ်ကၠုၚ်ရ။ ပရိုၚ်ဂှ် “မန္တလာမြေသတၚ်းစုံ” ကဵု “ချောၚ်းဦးသတၚ်းစုံ”တအ်မွဲကဆံၚ် ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်တုဲ မၞိဟ်ကဵုလဝ် like ၜိုတ် (၁၆၀၀၀) ပြၚ်ကၠုၚ်တုဲ မၞိဟ်ကလေၚ်ပါ်ပရအ်တအ်လေဝ် လၟိဟ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဒှ်ကၠုၚ်ရ။

စပ်ကဵုပရိုၚ်ဏံတုဲ နူကဵုဂကောံစၟဳစၟတ်ပရိုၚ် ဒး၊ ဟွံဒး၊ ဒးချပ်ပိုဲတအ် ကလေၚ်စၟဳစၟတ်ရံၚ်တုဲ ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံမွဲဏောၚ်ဂှ်တီကၠးမံၚ်ရ။ မုဟိုတ်ရောဟီုတှေ်တုဲကၠုၚ်ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ၊ စၟတ်တ္ရဲ ၁၊ သၞာံ၂၀၂၁ဂှ် စပ္တံနူပၞာန်သီုထောံအဝဵုဂှ်တုဲ ညးဒးဒုၚ်ရပ်စုတ်ထောံထံၚ် နကဵုဒုဟ်ဒန် “ပုဒ်မ ၅၀၅-က”ဂှ် ဗၞတ်ပွိုၚ် ၃ သၞာံ ကဵုဒန်ထံၚ် သီုကမၠောန်ဂှ် ဂွံတီကေတ်ကီုရ။ အဖဝ်ညးဂှ်လေဝ် အနုသုခမဒယှ်တှ်ဗွဲမဂၠိုၚ် ဒးအာထံၚ်ဒုဟ်ဒန် ပွိုၚ် ၃ သၞာံ ဗီုညးကီုဂှ်လေဝ် နူကဵုမဳဒဳယာ “VOA Burmese” ဂှ်မွဲကဆံၚ် ကေၚ်ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်နွံရ။

ညးတၠရမျာၚ်ဒယှေ်ဒွက် “သဝ်ဖိုဝ်ခွာ”ဂှ် ဒးဒုၚ်ဖျေံဒန်ဂစိုတ်ဟွံသေၚ်တုဲ ညးဒးဒုၚ်ဖျေံလဝ်ဒန်ထံၚ်သီုကဵုကမၠောန် ပွိုၚ် ၃ သၞာံဟေၚ်တုဲ ပရိုၚ်မံက်ပြးတိတ်ကၠုၚ်မံၚ်လၟုဟ်ဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ် မိက်ဂွံကဵုဏာသ္တီကီုရ။ ညးတၠရမျာၚ် “စောဖိုးခွာ”ဝွံ ဒှ်ညးဒယှေ်စဒွက် လ္ပာ်ပရေၚ်ဓရ်ၜိုဟ်လလီုဂၠိုၚ်မံၚ်ဏောၚ်ဂှ်လေဝ် ဂွံတီကေတ်ရ။

အခိၚ်အခါကာလၟုဟ်ဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် အဃောဒှ်မံၚ်ဓဝိၚ်ဗီုဗီုဇဏံဂှ် ရဲကၠောန်ဗဒှ်ပရိုၚ်ပတောံတအ်လေဝ် ပရိုၚ်ဍေံတအ်ချူပတောံလဝ်တအ်ဂှ်လေဝ် ညံၚ်ဂွံကိတ်ညဳကဵုဗွဲမဂတာပ်အခိၚ်ဂှ် ဍေံတအ်ဖန်ဇန်ကၠောန်ဗဒှ်စလေပ်ရ။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ညးမဗှ်မံၚ်လိက်ပရိုၚ်တအ်လေဝ် ဆဵုတမ်ရိုဟ်ပရိုၚ်မွဲမွဲမ္ဂး ညံၚ်ဟွံဂွံပတှေ်ဒးအာပြဟ်ဂှ် ဒးစွံသတိထေက်ရ။ တုဲပၠန် ယဝ်ခါရ ဟွံတီကၠးလ္တူတၚ်နၚ်ပရိုၚ်မွဲမွဲမ္ဂး ဗက်ဂၠာဲအာသၟာရံၚ် နူChat Box ဌာနပရိုၚ်လုပ်ကဵုသၞောဝ်တအ်ညိဂှ်လေဝ် မိက်ဂွံဖတိုက်ဖ္အောဝ်ဏာကဵုကီုရ။

Reference >>တွေးပြီးမှယုံ-Think Before You Trust

Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

က္ၜၚ်ကျာကဵုဂစေံဇီုဒးတုဲ က္ၜၚ်ကျာဂှ်လီုလာ်အာဂးတုဲ ကေတ်လဝ်ဗီုရုပ် နူဍုၚ်သ္အာၚ်တုဲ ဖန်ဗဒှ်ပရိုၚ်ပတောံ

ပေါဲဗတိုက် အဃောဒှ်လဝ် ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်ကရေၚ်၊ ဒပ်(ဥကထရစ်စခန်း)ဂှ် ပ္ဍဲကဵုပေါဲဗတိုက်ဂှ်တှေ်  ကံၚ်သဳပၞာန်တအ် ကၠုၚ်ဗတိုက်၊ ပန်ပှော်လဝ်ကဵုက္ၜၚ်ကျာတုဲ အခိၚ်ကာလကၠုၚ်ပန်ပှော်မံၚ်ဂှ် က္ၜၚ်ကျာကဵုဂစေံ ဇီုဒးအာတုဲ က္ၜၚ်ကျာဂှ်လီုလာ်အာဂးတုဲ ဗီုဂှ်ကေတ်နၚ်လဝ် နူဗီုဍုၚ်သအာၚ်တုဲ ညံၚ်ကဵုဒှ်မံၚ်ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲတအ်ကီု ပရိုၚ်ဂှ် မံက်ပြတိတ်ကၠုၚ် အကြာညးသုၚ်စောဲ social media တအ်ရ။

Photo: တွေးပြီးမှယုံ

ပရိုၚ်ဏံဂှ် နူကဵုအကံက် “Naw Shar” ဂှ်မွဲကဆံၚ် စပတိုန်လဝ်တုဲ သီုကဵုလိက်၊ သီုဗီုဂှ် ကလေၚ်ကာပ်ကာဲထောံပရိုၚ်ဂှ်တုဲ ညးမွဲကဵုမွဲကလေၚ်ပါပရအ်ကၠုၚ်မံၚ်ညးသ္ကအ်ရ။

စပ်ကဵဵုဗီုဏံဂှ်တုဲ နူဂကောံစၟဳစၟတ်ပရိုၚ် ဒး၊ ဟွံဒး၊ ဒးချပ်ပိုဲတအ် ကလေၚ်စၟဳစၟတ်ရံၚ်တုဲ ဗီုအဃောဒှ်လဝ်ပေါဲဗတိုက် ပ္ဍဲတွဵုရးကရေၚ် ဍုၚ်ဗြဝတဳ (မြဝတီ) ဂှ်ဟွံသေၚ်တုဲ ဒှ်မံၚ်ဗီုနူဍုၚ်သ္အာၚ်မွဲဂှ် ပိုဲစၟတ်သ္တီလဝ်ရ။ မုဟိုတ်ရောဟီုတှေ်ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၉၊ ဂိတုအေဗြဴ၊ စၟတ်တ္ရဲ ၁၇ဂှ် ဒပ်ပၞာန်ကျာ Holloman Air Force နူကၟိန်ဍုၚ်အာမေရိကာန် တွဵုရး (နယူးမက္ကဆီကိုပြည်နယ်)တေံ က္ၜၚ်ကျာဂကူ F-16 မွဲခ္ဍာ်ဂှ် ဇီုဒးအာ ကဵုဂစေံလၞေၚ် (သိမ်းဌက်)တုဲ ဗီုပြးတိတ်ကၠုၚ်မံၚ်ဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်ဗီုတြေံတြေံ ဗီုနူကၟိန်ဍုၚ်အာမေရိကာန်တေံမွဲဟေၚ်ရ။

ကေတ်လဝ်ဗီုရုပ်နူဍုၚ်သ္အာၚ်တအ်တုဲ တြးပတိတ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံ ဗီုဗီုဇဏံဂှ် ဍေံပါလုပ်မံၚ် ပ္ဍဲဂကူပရိုၚ်ပတောံတအ်ဖအိုတ်ရ။ ကာလပိုဲတအ်ဆဵုဗီုရုပ်ပတောံဗီုဇဏံမ္ဂး ဗီုပတိုန်လဝ်တအ်ဂှ် ကိတ်မံၚ်ကဵုပရိုၚ်တအ်ဂှ်ရဟာ ဟွံသေၚ်တှေ် ဗီုတြေံတြေံမွဲဟာ ညံၚ်ပိုဲတအ်ဂွံတီမာန်ဂှ် ပိုဲဂၠိုက်ဂၠာဲစၟဳစၟတ်ရံၚ် ပ္ဍဲ“Google Image Search”ကဵု “Reverse Image Search”ဂှ်တှေ်ဗီုတအ်ဏံဂှ်ကၠုၚ်နူလဵု စၟတ်တ္ရဲနူအခိၚ်လဵုဂှ် ဂွံတီကေတ်မာန်ရ။

ဟိုတ်ဂှ်ရ ဆဵုတမ်ရိုဟ်ပရိုၚ်မွဲမွဲမ္ဂး စဳၟစၟတ်ရံၚ်အးအးတုဲ တီကၠးလ္တူပရိုၚ်တအ်မှ ပတှေ်စှေ်ပါ်ပရအ်ညိဂှ်လေဝ် မိက်ဂွံဗတိုက်ဖ္အောဝ်ဏာကီုရ။

Reference>>တွေးပြီးမှယုံ-Think Before You Trust

Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

ကေတ်လဝ်ဗီုဗတိုဟ် လ္တူလပှ်ကျာတအ်တုဲ ညံၚ်ကဵုဗတိုဟ်ဂှ် တိုန်လဝ် ပ္ဍဲတွဵုရးဒေသ ကရေၚ်ဍာဲကီု ဗီုပတောံမံက်ကၠုၚ်

ကေတ်လဝ်ဗီုရုပ် ဂကူပတိုဟ် “Dead man’s fingers” တိုန်နူလ္ပာ်ဂြိုပ်ဒေသသၟဝ်ကျာအာမေရိကာကဵု ယူရောပ်(ဥရောပ)တေံဂှ်တုဲ ညံၚ်ကဵုဗတိုဟ်ဟကူဂှ်တိုန်လဝ် ပ္ဍဲလ္ပာ်တွဵုရးဒေသကရေၚ်ဍာဲတအ်ဂှ်ကီု နူကဵုဗီုဂှ်မွဲကဆံၚ် ကၠောန်သ္ပထောံပရိုၚ်ပတောံတုဲ ကလေၚ်ပါ်ပရအ်မံၚ်ညးသ္ကအ် အကြာညးသုၚ်စောဲ မုက်လိက် “Facebook” တအ်ပၠန်ရ။

ပရိုၚ်ဏံဂှ်နူကဵု page “Kayan Generation Youth”ဂှ် စတြးပတိတ်လဝ်ဂှ်ဂွံဆဵုကေတ်မာန်တုဲ ပ္ဍဲကဵုpostဂှ်တှေ် “ပတိုဟ်တိုန်နူတွဵုရးကရေၚ်ဍာဲပိုဲတအ်ရ ၜိုန်တမေၚ်တၟဟ်မံၚ်ကီုလေဝ် စိုတ်ဟွံခိုဟ်ရ။ ရံၚ်ကေတ်တှေ်ဒဒုၚ်စသိုၚ် ညံၚ်ကဵုသဂံၚ်တအ် ဟွံဂွံတိတ်ဗၠးနူဘဝပရလိုက်ဂှ်ကီု” သာ်ဝွံ ချူပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ပရိုၚ်ဂှ် သာ်ဂှ်ရ။

ပရိုၚ်ဂှ် နူကဵုဂကောံစဳၟစၟတ်ပရိုၚ်ပိုဲတအ် ကလေၚ်ဂၠိုက်ဂၠာဲရံၚ် ပ္ဍဲ “Google Reverse Image Search” ဂှ်တုဲ ဒှ်မံၚ်ဗီုနူဍုၚ်သ္အာၚ်မွဲဂှ် ပိုဲစၟတ်သတီလဝ်ရ။ တုဲပၠန် ရဲကၠောန်ဗဒှ်ပရိုၚ်ပတောံတအ် သုၚ်စောဲလဝ်ဗီုဏံတုဲ ညံၚ်ရဲဗှ်ပရိုၚ်တအ် စိုတ်ဂွံလုပ်စမာန်ဂှ် တံၚ်ဂြာဲလဝ်စိုတ်ညးဗှ်ပရိုၚ်တအ်မွဲဂှ် ချိုတ်ဗၠိုက်မံၚ်ရ။ အခိၚ်လၟုဟ်ဂှ် ပရိုၚ်ညးတအ်ပတိုန်လဝ်ဏံဂှ် ကလေၚ်ဖျေံထောံဂှ် ဂွံတီကေတ်ရ။

ပတိုဟ်ဟကူ “Dead man’s fingers” ဏံဂှ် ဒှ်ဂကူပတိုဟ်တိုန်စ လ္ပာ်ဂြိုပ်ဍုၚ်အာမေရိကာကဵု ဍုၚ်ယူရောပ်တေံဂှ်လေဝ် ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်နွံရ။ ဗီုမတိုန်ထ္ၜးလဝ်ကဵဵုပရိုၚ်တအ်ဂှ် ဗီုတွဵုရးဒေသကရေၚ်ဍာဲတအ်ဟွံသေၚ်တုဲ ဒှ်မံၚ်ဗီုနူဍုၚ်သ္အာၚ်တအ်မွဲဟေၚ်ဂှ်ရ ပရိုၚ်ဏံဂှ်တၚ်နၚ်လေဝ် ဟွံခိုၚ်ဂၠိုက်ဂှ်ရ ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ် ပိုဲစၟတ်သတီလဝ်ကီုရ။

ပုရိသာဒ်ညးမသုၚ်စောဲမံၚ် Social Mediaတအ်လေဝ် ဆဵုတမ်ရိုဟ်ပရိုၚ်မွဲမွဲကဵုဒှ်၊ ဗီုတောဲပတိုန်လဝ်ကဵုပရိုၚ်တအ်ဂှ်ကဵုဒှ် ကာလပိုဲတအ်ဆဵုမ္ဂး ပိုဲလ္ပပတှေ်စှေ်စိုတ်ပြဟ်ဏီညိ။ တုဲပၠန် ဗီုတောဲပတိုန်လဝ်ကဵုပရိုၚ်တအ်ဂှ် ပရောပရာတအ်ဂှ် ဒှ်လဝ်ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲတအ်ရဟာ၊ ဗီုနူဍုၚ်သ္အာၚ်ဟာဂှ် စဳၟစၟတ်ရံၚ်ပ္ဍဲ “Google Reverse Image Search”ဂှ်တှေ်အခိၚ်ကီု၊ စၟတ်တ္ရဲတအ်ဂှ် ဂွံတီကေတ်မာန်မံၚ်ဏောၚ်ဂှ်လေဝ် မိက်ဂွံဗတိုက်ဖ္အောဝ်ဏာကဵုကီုရ။

Reference >>တွေးပြီးမှယုံ-Think Before You Trust 

Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

နူရုၚ်ဂဥုဲစူဠာလံၚ်ကောန်ဂှ် ညးတအ်လလောၚ်တြးလိက် လက်သဏ်ဂကူကိုဒ်ဝေဒ်ပြံၚ်ကော် BA(4) ကဵု BA(5)ဟီုဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံ

ကေတ်လဝ်လိက် နူကဵု post ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်လက်သဏ်ကိုဒ်ဝေဒ်ပြံၚ် နူသၞာံ ၂၀၂၁ တေံဂှ်တုဲ ညံၚ်ကဵုလိက်လလောၚ်တြး နူရုၚ်ဂဥုဲစူဠာလံၚ်ကောန် ကၟိန်ဍုၚ်သေံဂှ်ကီု ရဲဖန်ဗဒှ်ပရိုၚ်ပတောံတအ် နိဿဲနၚ်လိက်ပရိုၚ်သၞာံတုဲကၠုၚ်တေံတုဲ ပရိုၚ်ဂှ်ကလေၚ်တြးပတိတ်ဒၟံၚ်ပၠန်ရ။ ပရိုၚ်ဂှ်ပြးတိတ်အာတုဲ ညးမွဲကဵုမွဲ ကလေၚ်ပါ်ပရအ်မံၚ်ညးသ္ကက်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။

ပရိုၚ်ဏံဂှ် နူကဵုpage “Health & &Knowledge” ဂှ်မွဲကဆံၚ် တြးပတိတ်လဝ်တုဲ မၞိဟ်ကလေၚ်ပါ်ပရအ်လဝ် ဒဵုကဵုလၟိုဟ် ၄၈၂ တၠ ဒှ်ကၠုၚ်ရ။

စပ်ကဵုပရိုၚ်ဏံတုဲ နူဂကောံစၟဳစၟတ်ပရိုၚ် ဒး၊ ဟွံဒး၊ ဒးချပ်ပိုဲတအ် ကလေၚ်စၟဳစၟတ်ရံၚ်တုဲ ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ် ပိုဲစၟတ်သတီလဝ်ကီုရ။ မုဟိုတ်ရောတှေ် မလိက်အတိုၚ်ပါမံၚ်ပ္ဍဲကဵုပရိုၚ်တအ်ဂှ် ကလေၚ်ဂၠိုက်ဂၠာဲရံၚ်တုဲ နူကဵုအကံက် “Phyo Katay” ဂှ်မွဲကဆံၚ် တုဲကၠုၚ်သၞာံ ၂၀၂၁၊ ဂိတုဂျူလာဲ၊ စၟတ်တ္ရဲ ၅ တေံဂှ် ညးတေံကေၚ်ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်နွံမံၚ်တုဲ လိက်ဏံဂှ် တုပ်ပ်မံၚ်ကဵုလိက်ညးတေံကီုရ။ စပ်ကဵုလက်သဏ်ယဲကိုဒ်ဝေဒ်ပြံၚ်ကော် BA(4)ကဵု BA(5)ဏံတုဲ နူကဵုရုၚ်ဂဥုဲစူဠာလံၚ်ကောန်ဂှ် ညးတအ်လလောၚ်တြးပတိတ်လဝ်လိက်ဗီုဏံဂှ် ဟွံမွဲဏီရ။

ပရိုၚ်ဒဒှ်တြေံသၞာံတုဲတုဲကၠုၚ်တေံဂှ် ကလေၚ်ထမံက်ထ္ၜးတြးပတိတ်မံၚ်ဗီုဗီုဇဏံဂှ် ရဲသုၚ်စောဲ Social Mediaတအ်လေဝ် မွဲဆေၚ်ခနဒှ်စလေပ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်မံၚ်တွဵုရ။

ယဲကပ်တအ်ဂှ် လ္ပာ်ကၟိန်ဍုၚ်သေံတေံ ကလေၚ်ကၠောံထၞာန်သ္ကက်မြဟ်ကၠုၚ်မံၚ်တုဲ၊ ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲတအ်လေဝ် မၞိဟ်ကၠောံထၞာန်စမံက်ကၠုၚ်မံၚ်ဂှ်ရ အန္တရာယ်ယဲကပ် စပ်ကဵုလက်သဏ်ယဲကိုဒ်ဝေဒ်ဂကူပြံၚ် ကော် BA (4)ကဵု BA (5)တအ်ဂှ် ထေက်ကဵုဒးစွံသတိရ။  

ရံၚ်ကဵုအတိုၚ်ဗွဲလ္တူဏံတုဲ ပုရိသာတ်ညးမဗှ်မံၚ်လိက်ပရိုၚ်တအ်ကီု၊ ညးမသုၚ်စောဲမံၚ် Social Media တအ်လေဝ် ဆဵုတၚ်နၚ်ပရိုၚ်မွဲမွဲမ္ဂး တၚ်နၚ်ပရိုၚ်ဇဂှ် ဒဒှ်ဍာံမံၚ်ရဟာ ဟွံသေၚ်တှေ် တၚ်နၚ်ပရိုၚ်ကလေၚ်နိဿဲလဝ်ဟာဂှ် ဂၠိုက်ဂၠာဲစၟဳစၟတ်ရံၚ်ကဵုအးညိဂှ် မိက်ဂွံဗတိုက်ဖ္အောဝ်ဏာကီုရ။

Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

ဟိုတ်နူမခတိုဟ်ခတိုဟ်ဒးတုဲ ပ္ဍဲလ္တူကျာ်လ္ဂုၚ်ဂှ် မၞိဟ်၆၈တၠ ဒးဒုၚ်ချိုတ်အာဂးတုဲ ပရိုၚ်ပတောံမံက်ကၠုၚ်

ပ္ဍဲကဵုဂိတုဂျူလာဲ စၟတ်တ္ရဲ ၁၂ တုဲကၠုၚ်တ္ရဲဒ္ဂိုန်ပေၚ်ဂှ် မခတိုဟ် ခတိုဟ်ဒးတုဲ ဒးအာကာ (၈)မ၊ မၞိဟ် ၆၈ တၠ ဒဒုၚ်ချိုတ်အာဂးတုဲ ပရိုၚ်ဂှ်မံက်ဒယှ်ပြးတိတ်ကၠုၚ် အကြာညးသုၚ်စောဲ social media တအ် ဗွဲမဂတာပ်အခိၚ်ကီုရ။ ပရိုၚ်ပြးတိတ်ကၠုၚ်မံၚ်ဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်အလီမွဲဂှ် ဗွဲကိုပ်ကၠာမိက်ဂွံပတိုန်ထ္ၜးနကီုရ။

ဗီုပြၚ်ချူပတိုန်လဝ်ဂှ်တှေ် “ပ္ဍဲတ္ရဲဂိတုပေၚ်ဂှ် မခတိုဟ် ခတိုဟ်လဝ်လ္တူကျာ်လ္ဂုၚ်ဂှ်တုဲ မၞိဟ် ၆၈ တၠ ဒးဒုၚ်ချိုတ်အာ” ဂးတုဲ နူကဵုအကံက် “A161”ဂှ်မွဲကဆံၚ် ညးတေံတြးပတိတ်လဝ်ပရိုၚ်ဂှ် ဗွဲမဂတာပ်အခိၚ်ရ။ ပ္ဍဲကဵုဗီုဂှ်တှေ်ဗီုရုပ်မၞိဟ်တိုန်ကျာ်၊ ဗီုရုပ်မခတိုဟ်ခတိုဟ်လဝ်ဇဂှ် တုဲပၠန် ဗီုရုပ်ကွဳစက်ကာပ္ဍိုက်မၞိဟ်ယဲ(Ambulance) တအ် သီုကဵုဗီုရုပ်ကာပၞာန်တအ်ကီု ပံၚ်ထောံမွဲဗီုတုဲ လ္တူဗီုဂှ်တှေ် “တ္ရဲဂိတုပေၚ်ဂှ် မခတိုဟ် ခတိုဟ်တုဲ မၞိဟ် ၆၈ တၠ ချိုတ်အာတုဲ ကာ ၈ မလီုလိုက်အာ” ဂးတုဲ ချူပတိုန်လဝ် မလိက်လ္တူဗီုဂှ်လေဝ် ဂွံဆဵဵုကေတ်မာန်ရ။

ပရိုၚ်ဂှ် နူကဵုဂကောံစၟဳစၟတ်ပရိုၚ် ဒး၊ ဟွံဒး၊ ဒးချပ်ပိုဲတအ် ကလေၚ်စၟဳစၟတ်ရံၚ်တုဲ ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ပတောံမွဲဂှ် ပိုဲစၟဳသ္တီလဝ်ရ။ မုဟိုတ်ဂွံစၟဳသ္တီလဝ်ပရိုၚ်ပတောံမွဲရောဟီုတှေ် ဗီုမခတိုဟ်ဗတိုဟ်တုဲ ပၟတ်တဴမံၚ်အတိုၚ်ပ္ဍဲပရိုၚ်ဏံဂှ်တှေ် ဒှ်မံၚ်ဗီု နူသၞာံ ၂၀၁၆၊ ဂိတုဂျူလာဲ စၟတ်တ္ရဲ ၁၆ဂှ် မခတိုဟ် ခတိုဟ်ဒးလဝ်ကာတအ်ဂှ်တုဲ ဗၠာဲသၟိၚ်(policeman) နူဍုၚ်အီရန်မွဲတၠ အဃောဒးဒုၚ်ချိုတ်အာလဝ်တေံဟေၚ်ရ။ တုဲပၠန်ဗီုမၞိဟ်တိုန်မံၚ်ကျာ် လ္တူကျာ်လ္ဂုၚ်တအ်ဂှ်လေဝ် ဒှ်မံၚ်ဗီု နူသၞာံ၂၀၂၀တေံမွဲဂှ်လေဝ် ဗီုနူတမ်ဏံဂှ်တှေ် ကျောဝ်ကေတ် ပ္ဍဲ “Myanmar Digital News” website ဂှ်တှေ်ဂွံဆဵုကေတ်မာန်ရ။ စပ်ကဵုပရိုၚ် ဒဒှ်ရ မခတိုဟ် ဗတိုဟ်ဒးတုဲ မၞိဟ်ဒးချိုတ်အာ ၆၈တၠဏံဂှ်တှေ် ဌာနပရိုၚ်လုပ်ကဵုသၞောဝ်မွဲလဵုလေဝ် ဟွံဂွံပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ဏီရ။ ပရိုၚ်ပြးတိတ်ကၠုၚ်မံၚ်လၟုဟ်ဏံဂှ် တၚ်နၚ်ပရိုၚ်လေဝ် ဟွံဍာံပြ၊ ဗီုတောဲပတိုန်လဝ်တအ်ဂှ်လေဝ် ဒှ်မံၚ်ဗီုနူသၞာံတုဲတုဲတေံဂှ်ရ ပရိုၚ်ဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ဗၠေတ်တ်မွဲဂှ် ပိုဲစၟတ်သ္တီလဝ်ရ။

ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ဆဵုတမ်ရိုဟ်ပရိုၚ်မွဲမွဲမ္ဂး လ္ပပတှေ်ပါ်ပရအ်ပြဟ်ဏီတုဲ ဗက်အကျောဝ်ရံၚ် နူဌာနပရိုၚ်လုပ်ကဵုသၞောဝ်တအ်ကၠာညိ။ တုဲပၠန် ဗီုတောဲပတိုန်လဝ်ကဵုပရိုၚ်ဇကုဆဵုလဝ်တအ် ဗီုနူသၞာံတုဲတုဲတေံရဟာ၊ ဗီုအခိၚ်လၟုဟ်ရဟာဂှ် ဂၠိုက်ဂၠာဲစၟဳစၟတ်ရံၚ်စၟတ်တ္ရဲဇဂှ် ချိုတ်ချိုတ်ဗၠိုတ်တ်တုဲမှ ပတှေ်စှေ်စိုတ်ပါ်ပရအ်ညိဂှ် မိက်ဂွံဗတိုက်ဖ္အောဝ်ဏာကီုရ။

Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

စုတ်လဝ်တဆိပ် “City Mart”ဂှ်တုဲ ကဵုပရေၚ်တဲဏောၚ်ဂးတုဲ မုက်လိက်ပတောံမံက်ကၠုၚ်

ရန်တၟံကဵု နူကဵု “City Mart Supermarket”ဂှ် ပေၚ်၂၆ သၞာံတုဲ ကၠာဟွံဂွံစိုပ် ဂိတုဂျူလာဲ၊ စၟတ်တ္ရဲ ၃ ဂှ်မ္ဂးရဲပါ်ပရအ်(share)ကဵုမုက်လိက်ဏံသီုဖအိုတ်ဂှ် နူကဵု “City Mart”ဂှ် ကဵုနပရၚ်တဲတၟေၚ်ထိုၚ်မွဲမရောၚ်ဂးတုဲ ပရိုၚ်ဂှ် မံက်ပြးတိတ်ကၠုၚ် အာအကြာညးသုၚ်စောဲ social mediaတအ်ပၠန်ရ။

ဗီုပြၚ်ချူပတိုန်လဝ်ဂှ်တှေ် “နူကဵု City Mart ပေၚ်၂၆ သၞာံဏံဂှ် ကၠာဟွံဂွံစိုပ် ဂိတုဂျူလာဲ၊ စၟတ်တ္ရဲ ၃ဂှ် ကၠောန်တုဲဒှ်အာတုဲ ညးဘိုၚ်ပါ်ပရအ်(share)လဝ်တအ်သီုဖအိုတ်ဂှ် ပလံၚ်ကဵုနထိုၚ်(အိတ်)အိုတ်ယျ” ဂးတုဲ နူကဵုpage “City Mart Fans”ဂှ်မွဲကဆံၚ် ဗီုပရၚ်တဲတအ်ကီု၊ ဗီုညးအာရာန်ဖျာတအ်ဂှ်ကီု ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ပ္ဍဲကဵဵု pageဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်မာန်ရ။ ပရိုၚ်ဂှ်ပြးတိတ်ကၠုၚ်လ္တူလပှ်ကျာတုဲ ပွိုၚ်မွဲတ္ရဲဓရ်ဂှ် ညးကလေၚ်ပါ်ပရအ်မံၚ် လၟိုဟ်ၜိုတ်မွဲလက်ကဵု၃လ္ရီုပြၚ်နွံကၠုၚ်ရ။

ပရိုၚ်ဂှ် နူကဵုဂကောံစၟဳစၟတ်ပရိုၚ် ဒး၊ ဟွံဒး၊ ဒးချပ်ပိုဲတအ် ကလေၚ်စၟဳစၟတ်ရံၚ်တုဲ ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်ဖန်ဇန်ကေတ်လဝ်တုဲ မုက်လိက်ပတောံမွဲဂှ် ပိုဲစၟတ်သမ္တီလဝ်ရ။ မုဟိုတ်ဂွံစၟဳသမ္တီလဝ် မုက်လိက်ပတောံမွဲဂှ်တှေ် “ပရိုၚ်ပြးတိတ်မံၚ် စပ်ကဵု ကဵုပရၚ်တဲတအ်ဂှ် သီုကဵုဟွံလုပ်ကဵုသၞောဝ်မွဲသာ်ကေတ်လဝ်တဆိပ် “City Mart”ညးတအ်တုဲ မုက်လိက်ပတောံမွဲဟေၚ် မုလေဝ်ဟွံဆေၚ်စပ်ကဵုပရေၚ်ကမၠောန် “City Mart Supermarket ကဵဵုCMHL”ပုဟ်ဂှ် နူကဵုpageလုပ်ကဵုသၞောဝ်“City Mart Supermarket”ညးတအ်ဂှ်မွဲကဆံၚ် ကလေၚ်သောၚ်ကလးပတိုန်ထ္ၜးလဝ်နွံရ။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရပရိုၚ်ဏံဂှ် ဒှ်မံၚ်ပရိုၚ်မုက်လိက်ပတောံမွဲဂှ် ပိုဲစၟတ်သ္တီလဝ်ရ။

ပရိသာတ်ညးမဗှ်မံၚ်လိက်တအ်လေဝ် ဆဵုတမ်ရိုဟ်ပရိုၚ်မွဲမွဲမ္ဂး လ္ပပတှေ်စှေ်စိုတ်ပြဟ်ဏံတုဲ မုက်လိက်ပြးတိတ်ကၠုၚ်မံၚ်တအ်ဂှ် အာဗက်ပကိတ်ပညဳရံၚ် နူကဵုpageလုပ်ကဵုသၞောဝ်ညးတအ် ကၠးကၠးဖ္ဍးဖ္ဍးတုဲမှ ပတှေ်စှေ်စိုတ်ပါ်ပရအ်ညိဂှ် မိက်ဂွံဗတိုက်ဖ္အောဝ်ဏာကီုရ။

Categories
ပရိုင်ပတောံ: Fact-Checking ပရိုၚ်

ဌာန်ပရိုၚ် အာအေပ်အေ RFA ပတိုန်လဝ်ပရိုၚ်ဟွံဍာံဂှ် ညံၚ်ဂွံကလေၚ်သောၚ်ကလး ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ပ္တိတ်လိက်

ဝဏ္ဏမာန်၊ ဂိတုဂျောန် ၂၉၊ ၂၀၂၂

နူကဵုဌာန်ပရိုၚ် အာအေပ်အေ ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ပရိုၚ် နကဵုယၟုဍိုပ်ပရိုၚ် “ပွိုၚ်ဍုၚ်သဓီု ကွာန်ထုၚ်ဗဵုလေဝ် ဒးဒုၚ်စံၚ် (၁၅၀) သ္ၚိပြၚ်” တုဲကၠုၚ်ဂျောန် (၂၈) ဂှ် ဒပ်ပၞာန်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိလေဝ် ပံၚ်တောဲဗတိုက်ပၞာန် ကရောံကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဟီု ဂှ် ဒှ်ပရိုၚ်ဗၠေတ်မွဲတုဲ ညံၚ်ဂွံကလေၚ်သောၚ်ကလးပရိုၚ်ဍာံညိဂှ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိပ္တိတ်လိက် ဒစဵုဒစးရ။
လ္တူလိက်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ် “ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဝွံ နကဵုကံၚ်ဇြဳပၞာန်ကီု၊ နကဵုဒပ်မၚ်ပယျဵုကီု၊ မူဝါဒပံၚ်တောဲဗ္တိုက်ပၞာန်ဟွံမွဲ ရ။ ပ္ဍဲဒေသဒၞာဲဒှ်ပေဲါဗတိုက်ဂှ်လေဝ် ဒပ်ပၞာန်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ အာကၠုၚ်ချဳဒရာၚ်လဝ် ဟွံမွဲရ”
“လ္တူဌာန်ပရိုၚ် အာအေပ်အေ ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ပရိုၚ်ဗၠေတ်ဂှ် ဒစဵုဒစးတုဲ လတူပရိုၚ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံကလေၚ်သောၚ်ကလး အာဂှ်အာတ်မိက်ဏာရ” သာ်ဝွံ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ပ္တိတ်လိက်ရ။
တုဲကၠုၚ်ဂျောန် (၂၅) ဂှ် တွဵုရးဍုၚ်မန် ပွိုၚ်ဍုၚ်သဓီု၊ ကရပ်ကွာန်ထုၚ်ဗဵုလေဝ်ဂှ် ဒပ်ပၞာန်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တအ်ကဵု ဒပ်ပၞာန် ကေအေန်ယူ(ကရေၚ်) တအ် ဒှ်ပေဲါဗ္တိုက်တုဲ ညးအဝဲဟွံဍိုက်ပေၚ်မွဲတၠ ဒးဒုၚ်ပန်ဂစိုတ်ကီု၊ ဘာတန်သၠုၚ်၊ ဘာလကျာ်၊ သ္ၚိစမြိုၚ်ဂမၠိုၚ် လၟိဟ် (၁၅၂) မ ဒးဒုၚ်စံၚ်ပလီုရောၚ် ဌာန်ပရိုၚ်အာအေပ်အေ ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ရ။
ပ္ဍဲပေဲါဗတိုက် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ကဵု ကေအေန်ယူဂှ် ဌာန်ပရိုၚ်အာအေပ်အေတအ် သ္ပသၟာန်သွဟ်လဝ် ညးနွံလျိုၚ် ၝောံဒပ်မဟာ ကေအေန်ယူ (၁)၊ ခရိုၚ်သဓီု တမ်ဒပ် (၂) ဒပ်စဵုဒၞာညးဍုၚ်ကွာန် (KNU တပ်မဟာ ၁၊ သထုံခရိုၚ်၊ ပြည်သူ႔ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ႕ တပ်ရၚ်း ၂) မွဲတၠဂှ် ဟီုလဝ်သာ်ဝွံရ။
“ဒပ်ပၞာန်တအ်တိုန်ကၠုၚ်အလန်ဏံဂှ် ၝောံဒပ် (၂၂) တုဲ ပ္ဍဲဂှ် ဗွဲတၟေၚ် ဒပ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိလ္ၚဵုတအ် ပါကၠုၚ်ဂွံဆဵုရ။ ဣဏံ ဒှ်တၟေၚ်ရ။ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ပံၚ်တောဲကဵု ဒပ်မၚ်ပယျဵု ပ္ဍဲအရာပရေၚ်ပၞာန်ဂှ် အလန်ဏံ ဒှ်အလန်ကၠာအိုတ်ရ” သာ်ဏံ ညးတေံ ဟီုသှ်ဏာလဝ် ကုဌာန်ပရိုၚ်အာအေပ်အေဂှ် ပရိုၚ်အာအေပ်အေတအ် ဗလးပတိုန်ဏာ အတိုၚ်ဂှ်ရ။
ဌာန်ပရိုၚ်အာအေပ်အေ ဗလးပတိုန်ဏာ အတိုၚ်ညးနွံလျိုၚ်(ကေအေန်ယူ) ဟီုစောတ်စောဲလဝ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိလေဝ် ပံၚ်တောဲကရောံကံၚ်ဇြဳပၞာန်တုဲ ဗ္တိုက်ပၞာန်ဂှ် ပ္ဍဲဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ မူဝါဒပံၚ်တောဲဗ္တိုက်ပၞာန်ဟွံမွဲရောၚ် တုဲ လ္တူပရိုၚ်အာအေပ်အေ ဟီုစောတ်စောဲဏာသာ်ဏံဂှ် ဒှ်ပရေၚ်ဗဇဵု ဖန်ဗဒှ်ပဋိပက္ခ အကြာမန်ကဵု ကရေၚ် ရောၚ်ဂှ်လေဝ် သၟာအခါတ်အကာဲဂမၠိုၚ် ဟီုတဴအိုတ်ရ။