ပ္ဍဲအခိၚ်ကိုန်စဳဇန် ရပ်စပ်ကွဳစက်ယာန်ဏံ ပရေၚ်ဇက်ပလံၚ်ကပေါတ်သတ်ဆုနာနာဂှ် ဒှ်ပရေၚ်ခက်ခုဲတုဲ သတ်ဒူရေန်လေဝ် ၚုဟ်အောန်စှ်ေအာ ကြပ်ကဝက်ဒှ်ရောၚ် တၠကၠအ်ဒူရေန်တအ် ဟီုရ။

ဂကောံရပ်ကွဳစက်ယာန်ပံၚ်ကောံတအ် သၠုၚ်အသိၚ်တုဲ ဗက်စှ်ေရပ်ဒၟံၚ် ဒဵုကဵုကွာန်ဂှ်ရ ကွဳလိုန်ဓာတ်ဒးဒုၚ်ရပ်အာ ဗွဲမဂၠိုၚ်၊ ကွဳတၟိတၟိမွဲဖ္ဍိုက်မ္ဂး ဒဵုကဵု (၃၀) ကိုဋ်ဒကေဝ် တက်ဒန်တုဲ ဒးနုက်မံၚ်ရောၚ် မၞိဟ်ဒးဒုၚ်ရပ်တအ် ဟီုရ။

ဒုၚ်သဇိုၚ်ကဵုညးစၞး နူဗွိုင် ဗော်ဍုင်မန်တၟိ၊ ဗော်ညဳသၟဟ်မန် ကေုာံ ဂကောံမှာဇန်မန်နာနာ (၃)ဗွိုၚ်တအ်တုဲ နူတနေံတေံ ဂျောန် ၆ ဂှ် က္လေင်ဒက်ပ္တန်ဏာ “ဂကောံပံၚ်ကောံ ပရေၚ်ဂကူမန်”(Mon Affairs Union-MAU) နဗီုပြင်တၟိ တုဲဒှ်အာရောၚ် ဂွံတီကေတ် နူညးတာလျိုၚ်တအ်ရ။

နူစပလာတ်သတေတ် (Plastic) စမံက်ကၠုင် ပ္ဍဲဂၠးတိဏအ်တုဲဂှ်ဗက် ပရေင်မံင်စံင် ပိုဲမၞိဟ်တအ် ကဠိတ်ကဠောတ်ကၠုင် တၟာဂလိုင်ဏောင် ဒးဟီုရ။ ပလာတ်သတေတ်တအ်ဂှ် ဒှ်အာ အရာဟွံမွဲဟွံတုဲ မွဲသာ်ကီုရ။ ဟိုတ်နူပလာတ်သတေတ်တုဲ စၞးဒးရာန်သုင်စောဲ ခုင်ဂ္ဇအ်ဆုဂှ် ရာန်သုင်စောဲကၠုင် ခုင်ပလာတ်သတေတ်ၚုဟ်မး ဒးဒး တအ်ရ။ ကပေါတ်သုင်စောဲပ္ဍဲသ္ၚိ စနူ ဗူ ၜဵု ခရံက်၊ ရိုက်သ္ၚု၊ ပိုက်ဍာ်၊ ဇုက်ကၟတ်ဓါတ်လလဳ (လ္ပာ်မ္ၚး) တအ် သုင်စောဲကၠုင် ပလာတ်သတေတ်ရ။ ပလာတ်သ‌တေတ်ဝွံ ပတုဲဖိုလ် ညးဍုင်လိုက် ဗွဲမလောန်ရ။ ကျောဝ်ရံင်ကေတ် ပ္ဍဲဍုင်မွဲမွဲ (ဥပမာ – ဍုင်မတ်မလီု) မ္ဂး ပိုက်ဍာ်ဇမၠဲလဝ် မွဲသ္ၚိကဵု မွဲသ္ၚိဂှ် သုင်စောဲလဝ် ပလာတ်သတေတ်တအ် ဖအိုတ်ရ။ ယဝ်ပလာတ်သတေတ်ဟွံမွဲ၊ ပိုဲတအ်ဒးစကာ ပိုက်ပသဲမ္ဂး ၜိုတ်လဵုၚုဟ် က္ဍင်တိုန်ဟွံတီရ။

မၞိဟ်သ္ပပၞာန်ဗၟာ စၞးကွာန်အရာပ်ဇကုဂှ် ဒးကလေင်ရာန်ကေတ် ပ္ဍဲတဲကံင်သဳပၞာန်တအ်ပၠန်ရောင် ဂကောံအုပ်ဓုပ်ကွာန် မၞုံပွိုင်ဍုင်ရေဝ်တအ် ဟီုလဴကၠုင်ရ။

သၟတ်ဒးဒုၚ်ရပ်လဝ် နကဵုကွဳလိုန်ဓာတ် လိုၚ်ဇြေန်ဟွံမွဲ (Without) လ္ၚဵုဂှ် မၞိဟ်ဆက်စပ်တအ် အာဗက်လေဝ် ညးတာလျိုၚ်မဆေၚ်စပ်တအ် ဟွံကဵုဆဵုတုဲ သွက်ဒးဒှ်ဂဝိၚ် ဂွိၚ်ဖေက်ဒးဒုၚ်ကော်ဏာ သ္ပကောန်ပၞာန်နွံရောၚ် မသသၟတ် ဒးဒုၚ်ရပ်လဝ် နူပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်သၟဝ်ကျာမွဲတၠဂှ် ဟီုရ။

ပရေၚ်ရပ်စပ် ကွဳလိုန်ဓာတ်၊ ကွဳစက် တေၚ်သ္ကာတ်ဒၟံၚ်တုဲ သၟာကမၠောန်၊ တၠကမၠောန် နကဵု ကွဳစက်ယာန်နာနာတအ် ဒးဒေံါဇူကမၠောန်

ဌာန်ပရိုၚ်ဗၠးၜးမန်၊ ဇှ်ေ (၈) မံက်၊ (၁၃၈၇) သၞာံ။

နူကဵုဂကောံပံၚ်ကောံ လစှ်ေကံၚ်သဳပၞာန်တအ် ရပ်စပ်ဒၟံၚ် ကွဳလိုန်ဓာတ်၊ ကွဳစက် တေၚ်သ္ကာတ်ဒၟံၚ်တုဲ သၟာကမၠောန် ဒးကၠောန်စဒၟံၚ် နကဵုကွဳစက်ယာန်တအ် ဟွံဂွံတိတ်ကမၠောန်အိုတ်ရောၚ် ညးတၠကွဳစက် သွံဒၟံၚ် ခၞေဝ်ကေဝ်၊ ကဖျုန် နူပွိုၚ် ဍုၚ်ကျာ်မြဟ်မွဲတၠ ဟီုရ။

“နူကဵုဍေံရပ်ကွဳလိုန်ဓာတ်၊ ကွဳစက် (Without) လိုၚ်ဇြေန်ဟွံမွဲဂှ်တုဲတှ်ေ ကွဳစက်ကာ သွံမံၚ်ခၞေဝ် အကြာကွာန်ဂှ်ကီု၊ ကွဳလိုန်ဓာတ်သၠာပိဂှ်ကီု၊ ကွဳလိုန်ဓာတ်တောဲဂှ်ကီု ညးမွဲလေဝ် ဟွံဂံၚ်တိတ်ကမၠောန် ဒးဒေါံဇူလဝ်ကမၠောန်ဖအိုတ်၊ ကွဳစက်၊ ကွဳလိုန်ဓာတ် ရဲကၠောန်ကမၠောန်ဖအိုတ်ဂှ်တှ်ေ ဂွံကၠောန်စကိတ်ဂးတုဲတှ်ေ သုၚ်စောဲကၠောန်မံၚ်ကဵု ကာ၊ ကွဳလိုန်ဓာတ် လိုၚ်ဇြေန်ဟွံမွဲ (Without) ဖအိုတ်ရ၊ ဍေံဗက်ရပ်မံၚ် ဗီုလၟုဟ်ဏံတှ်ေ ဒးဒေါံဇူလဝ်ကမၠောန်ဖအိုတ်ရ” သာ်ဝွံ နာဲသောဲ ညးမသွံဒၟံၚ်ဖျာ အကြာကွာန်ဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ကျာ်မြဟ်ဂှ် ဟီုရ။

ပ္ဍဲဍုၚ်မန် စတမ်နူ မေ (၃၁) ဂှ် စရပ်ဒၟံၚ် ကွဳစက်ကာ၊ ကွဳလိုန်ဓာတ် လိုၚ်ဇြေန်ဟွံမွဲ (Without) တေၚ်တေၚ်ဂြတ်ဂြတ်နွံဂှ်တုဲ ကွဳစက်ကာကမၠောန်နာနာကီု ကွဳလိုန်ဓာတ်ကမၠောန်ဂမၠိုၚ်ကီု ဒးဒေါံဇူဒၟံၚ်ကမၠောန်အိုတ်ရ။

“ဍေံရပ်အလန်ဏံ ဒှ်အာဒဒိုက်ဖအိုတ်ရ၊ ကာ ကမၠောန်သွံခၞေဝ်အကြာကွာန်၊ ကာပလံၚ်ကွးဘာ၊ ကာပလံၚ်မၞိဟ်ယဲ ဟွံဂံၚ်ဇက်ပလံၚ် ဒးဒေါံဇူမံၚ်ဖအိုတ်၊ ဒှ်မံၚ်ဒဒိုက် ဗီုညး ဗီုညး ဖအိုတ်ရ” သာ်ဝွံ ညးဇက်ပလံၚ်ဒၟံၚ် ကွးဘာ နာဲခိုၚ်လေန် နူပွိုၚ် ဍုၚ်ရေဝ်(သၟဝ်ကျာ)ဂှ် ဟီုရ။

ဟိုတ်နူဂကောံပံၚ်ကောံ (ကံၚ်သဳပၞာန်) တအ် ဗက်ရပ်ဒၟံၚ်ကွဳစက်ယာန် လိုၚ်ဇြေန်ဟွံမွဲ (Without) တေၚ်တေၚ်ဂှ်တုဲ ကွဳစက်ကာဖ္ဍိုက်ပလံၚ်မၞိဟ်ဂိယဲကီု၊ ကွဳစက်ကာ၊ ကွဳလိုန်ဓာတ် ပလံၚ်ကွးဘာတအ်ကီု ဟွံဂံၚ်ဇက်ပလံၚ်တုဲ ဒှ်ခက်ခုဲ ဇၟာပ်ပွိုၚ်ဍုၚ်အိုတ်ရ။

ပရေၚ်ရပ်ကွဳစက်ယာန် လိုၚ်ဇြေန်ဟွံမွဲ (Without) ဏံဂှ် နကဵုကံၚ်သဳပၞာန်တအ် ဖျေံလဝ်ကိုန်စဳဇန် အလုံဍုၚ်မွဲတုဲ ပ္ဍဲဆေၚ်သွံကွဳစက်ကာ၊ ကွဳလိုန်ဓာတ်လတူဍုၚ်တအ်ဂှ် ဒပ်ဗၠာဲသၟိၚ် ကေုာံ ဂကောံပံၚ်ကောံတအ် ဗက်စၟဳစၟတ်ဒၟံၚ်နွံတုဲ ဒဵုကဵုဗက်ရပ် ပ္ဍဲအကြာအရာပ်၊ အကြာကွာန်၊ အကြာသ္ၚိနွံရောၚ်ဂှ်လေဝ် ပရိုၚ်ဟောလဟောလံၚ် တိတ်မံၚ်နွံရ။

မွဲကာလကံၚ်သဳပၞာန်ဏံ ရပ်ဒၟံၚ်ကွဳလိုန်ဓာတ်၊ ကွဳစက်လိုၚ်ဇြေန်ဟွံမွဲ တေၚ်တေၚ်ဂြတ်ဂြတ်ဗီုလၟုဟ်ဏံ ဟွံမွဲကၠုၚ်မွဲလှေ် ညးဒးဒုၚ်ရပ်လဝ်ကွဳလိုန်ဓာတ် နူပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်မွဲတၠ ဟီုလဴထ္ၜးရ။

ပ္ဍဲသၞာံ (၂၀၂၅) စနူဂိတုဂျောန်စၟတ်တ္ၚဲ (၁) နူတနေံဏံတုဲ ပ္ဍဲကၟိန်ဍုင်သေံ ညးဒဳကွဳလိုန်ဓါတ်ဟွံစုတ်ခၟော်တအ် ဒးဒုင်တပ်ဒဏ်ဩန် (၂၀၀၀) ၝာတ်ရောင် ညးတာလျိုင်ဗၠာဲသၟိင်သေံတအ် လလောင်ကၠုင်လဝ်ဂှ် ဂွံတီကေတ်ရ။

ပ္ဍဲခရိုင်သမုတ်သဃန် ကၟိန်ဍုင်သေံ၊ ဍုင်မဟာၛာဲဂှ် ဟိုတ်နူကွဳစက်ပၟတ်လိုန်ဒးတုဲ သၟာကမၠောန်ကောန်ဍုင်မန်ဗၟာ မၞိဟ်ဗြဴမွဲတၠ ဒးချိုတ်အာလဝ်ရောင် ပရိုင်သေံဂမၠိုင် ချူဓမံက်လဝ်ရ။