Category: ပရိုၚ်

မာံသုခ၊ မာတ် ၂၅၊ ၂၀၂၂

ပ္ဍဲစၟတ်တ္ၚဲ 24.3.2022 ဂှ်ဝွံ နူကဵုဂကောံသၟတ်မန်လညာတ်တၟိ ကၠောန်ဗဒှ်ဏာ ပေဲါသၠာဲဂတးလညာတ်အ္စာကၞေဟ် ဂျာနေဝ်သၟတ်မန်လညာတ်တၟိ ပ္ဍဲရာမညဟိုဝ်တေဝ် ဍုၚ်မတ်မလီုဂှ်နွံရ။
“ရန်တၟအ် သွက်အ္စာကၞေဟ်သၟတ်တၟိတၟိတအ် ဂွံဂၠိုၚ်တိုန်ကၠုၚ်ကီု တမ်လိက်နူကဵုကၞေဟ်အ္စာကၞေဟ်သၟတ်တအ် ညံၚ်ဂွံပါလုပ် ပ္ဍဲဂျာနေဝ်သၟတ်မန်လညာတ်တၟိဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ကီု လိက်ဂျာနေဝ်သၟတ်ဏံ နကဵုဍာ်ဒ္ကေဝ်နွံနွံ ညံၚ်ဂွံဒှ်လိက်ခိုဟ်မွဲကၞပ်မာန် ကေတ်ကသပ် ကေတ်လညာတ် နူညးချူလိက် ညးဗှ်လိက်တအ်တုဲ ကၠောန်ကၠုၚ်ပေဲါသၠာဲဂတးလညာတ်ဏံရောၚ်” သာ်ဝွံ ဥက္ကဌဂကောံသၟတ်မန်လညာတ်တၟိ မိမြဟ်ဩန် ဟီုဏာလဝ် ပ္ဍဲအခိၚ်ပံက်အသေဟာန်ဂှ်ရ။
ပ္ဍဲပေဲါသၠာဲဂတးလညာတ်ဂှ်ဝွံ အဓိက ဗီုပြၚ်ဂွံချူလိက်ပရေၚ်၊ ကဗျကီု ဗီုလဵုညးဗှ်လိက်တအ်ဂွံဂၠိုၚ်ကၠုၚ် အ္စာကၞေဟ်တၟိဂွံပါကၠုၚ်ဂှ် ညးပါလုပ်ချူကၠုၚ်လိက် ပ္ဍဲဂျာနေဝ်သၟတ် အ္စာကၞေဟ်နာဲအံက်သာ၊ မာံအီ၊ မေန်အံၚ်မျေအ် ကေုာံ ညးတြးလိက်ဂျာနေဝ် ဥပါဒါန်တံ တိုန်စိုပ်ပေဲါသၠာဲဂတးလညာတ်တုဲ သဳကၠဳလဝ်နွံရ။
လိက်ဂျာနေဝ်သၟတ်မန်လညာတ်တၟိဝွံ နူသၞာံ(၂၀၀၂) စပ္တိတ်ကၠုၚ်ဗီုပြၚ်လိက်ကၞပ် နကဵုယၟု ဂျာနေဝ်သၟတ်မန်လညာတ်တၟိ လၟေၚ် (၁) ပိဂိတုမွဲဝါ ဒဵုကဵုစိုပ်လၟေၚ် (၁၁) တုဲ စနူပ္ဍဲသၞာံ (၂၀၀၇) ဂိတုဂျာန္နဝါရဳဂှ် က္လေၚ်ပ္တိတ်ကၠုၚ်နကဵုယၟု လိက်လၟေၚ်သၟတ်မန် လၟေၚ် (၁)၊ စိုပ်လၟေၚ်(၂၈)၊ စိုပ်သၞာံ (၂၀၁၄) ဂိတုဂျောန်ဂှ် စပ္တိတ်ကၠုၚ် နကဵုယၟုဂျာနေဝ်သၟတ်မန်လညာတ်တၟိ စနူလၟေၚ် (၁၁) တေံပၠန်ရ၊ ပ္ဍဲဂှ်ဝွံ ကဏ္ဍလိက်ပရေၚ်၊ ရုပ်ဗျံက်၊ ကဗျတအ် ပါလုပ်မံၚ်တုဲ လိက်ဂျာနေဝ်ဂှ်ဝွံ အကြာသၟတ်ညးဒေသတအ် နကဵုမသက္ကုၚုဟ်သၟးသၟး တြးကဵုမံၚ်ရ။
ဂကောံသၟတ်မန်လညာတ်တၟိဝွံ တုဲကၠုၚ်စၟတ်တ္ၚဲ (6-8.12.2021) ဂှ် နကဵုလၟေၚ် (၁) ပွိုၚ်ပိတ္ၚဲ ပံက်ကၠုၚ်လဝ် တန်ဗ္တောန်သ္ဇိုၚ်နဲကဲချူလိက်ပရေၚ်၊ ကဗျ၊ ရုပ်ဗျံက် ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ် ကွာန်ကျာ်ရဲဂှ် နွံကၠုၚ်လဝ်ကီုရ။

အံက်သာ၊ ၁၃၈၃၊ မာတ် ၃၀၊ ၂၀၂၂

ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ် ကွာန်ဒူရာ ကွးဘာ ဘာကောန်ဂကူမန်လ္ၚဵုတံ ကတဵုဒှ်ယဲတၟေၚ်ၚ် ညံၚ်ရဴကလော်သရာဲတံလုပ်စ ဗီုကဵုအခိုက်ကၞာတြေံတြေံတေံရ၊ ဗီုကတဵုဒှ်ဒၟံၚ်ဂှ် တက်ပတိုန်လဝ် လ္တူလပှ်ကျာလေဝ် မၞိဟ်ဗွဲမဂၠိုၚ် ဂွံဆဵုကေတ်လဝ်ရ၊ ဟိုတ်နူကတဵုဒှ်မံၚ်သာ်ဏံတုဲ မိမကွးဘာတံ ဂွံစွံဘာကဵုကောန် ပ္ဍဲဘာကောန်ဂကူဂှ် ဒှ်တိုန်ဓဝိၚ် ဂွိၚ်ဖေက်ကၠုၚ်နွံရောၚ် ဂွံတီကေတ်ရ။
စပ်ကဵုပရောဏံတုဲ အတိုၚ်ဂွံတီကေတ် နူကဵုညးမကေတ်လဝ်တာလျိုၚ်ဥက္ကဌ ကမ္မတဳဘာကောန်ဂကူမန် ကွာန်ဒူရာ နာဲကောန်ဖလေအ် (ကော်) နာဲသာမျာၚ်ဂှ်မ္ဂး နူကဵုဂိတုဂျာန္နဝါရဳ (၁)၊ သၞာံ(၂၀၂၂) ဂှ် အဃောရှေ်သှေ်ဒၟံၚ်အလာံဂှ် ကွးဘာမွဲတၠ စဒှ်ကၠုၚ်တုဲ အာထ္ၜးကဵုအ္စာဂဥုဲတံရ၊ တ္ၚဲယးဂတ ဂျာန္နဝါရဳ (၂) ဂှ် ဒှ်တိုန် (၃) တၠ၊ လက္ကရဴဂှ် ဂၠိုၚ်ကၠုၚ်သိုက်က် လၟုဟ်ဒှ်အာကွးဘာ (၁၈) တၠ၊ သီုကဵုအ္စာၝောံၜါတၠရ၊ ဗီုဍေံဒှ်ဂှ်မ္ဂး ဍေံယီုဂြက် မံၚ်စံၚ်ဟွံဒး လောတ်လဵုပၠောမံၚ်ဇကု လရိုအ်ကညာၚ်ကရေဲမံၚ် အတိုၚ်ဂွံဆဵုကေတ်မံၚ် လ္တူလပှ်ကျာတံဂှ်ရ ညာတ်ဒးဆာန်ဍူကောန်ၚာ်တံ ဗွဲမလောန်ရ။
ဘာကောန်ဂကူဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်ဘာသၟဝ်ပၠတရဴ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတုဲ ညးတာလျိုၚ်ကမ္မတဳဘာတံကီု သီုကဵုကျာ်ဇၞော်အ္စာကီု မိမညးဍုၚ်ကွာန်တံကီု ချပ်ဂၞန်ညးသ္ကံတုဲ ကဵုသမ္တီကုညးတာလျိုၚ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ အဆံၚ်ခရိုၚ်ကီု သီုကဵုအဆံၚ်ဗဟဵု အာစိုပ်ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ရောၚ် နာဲကောန်ဖလေအ်ဟီုရ၊ အတိုၚ်ကောန်ကွးဘာတံ ဟီုပတိတ်လဝ် ညးဂှ်မၞိဟ်ပလီုပလာ်လဝ်တံဂှ် တက်လဝ်သီုဗဳဒဳယော ထ္ၜးကဵုညးတံရ၊ ကိစ္စပရေၚ်ဗီုတံဏံဂှ် ညးတံဂွံဖန်ဖက် ကေတ်ကဵုအရေဝ်ဂှ် ညးတံသ္ပဟွံဂွံ ညးတာလျိုၚ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတံ ဟီုဂးကဵုညးတံရ၊ နူဌာနပရေၚ်ပညာကောန်ဂကူမန် အ္စာၝောံမိသာဍာတံလေဝ် ညးတံဖန်ဖက်ကဵုဟွံမာန်တုဲ ညးတာလျိုၚ် ကမ္မတဳဘာတံကီု သီုမိမကွးဘာတံ စိုတ်ဓာတ်စှေ်မံၚ်ရောၚ် နာဲကောန်ဖလေအ် ဟီုထ္ၜးရ။
“သွက်ကောန်ကွးဘာတံဂွံဗၠးဂှ် ဂစာန်ဂၠာဲမံၚ်နဲနာနာရ၊ သၟာန်စအ္စာဒေါၚ်တုဲ ဒးလှေ်ကၞာဏောၚ်ဂးတုဲ လှေ်ကၞာတုဲအာမွဲဝါ သြန်အိုတ်အာ (၆) ကိုဋ်ပြၚ်၊ ဣဂှ်လေဝ်ဟွံဗၠးတုဲ ညးမဒှ်အ္စာ အ္စာဒေါၚ်ဂှ်ဟီု ဒးဆက်လှေ်ပၠန် ကပေါတ်ကြိယာကၟာဲနာနာသာ်တံဂှ် ဒးဂၠိုၚ်နူလှေ်လဝ်အလန်ကၠာ ၜါဆရောၚ် ဂးတုဲ ညးတာလျိုၚ်ကမ္မတဳဘာတံ ချပ်စညးသ္ကံတုဲ ဟွံဆက်လှေ်ဟဂှ်” နာဲကောန်ဖလေအ်ဟီုရ၊ အာကဵုဂကောံရပ်လွဟ်မန် နွံသၟဝ်တဲအလဵုအသဳ (ပြည်သူစစ်) ဂှ် ညးတံကေတ်ကဵုအရေဝ် ကုညးမပလီုပလာ်ဂှ်ရောၚ် ဂးရ၊ ဆဂး ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ဟွံကဵုအခေါၚ်တုဲ ဟွံဒှ်ကေတ်အရေဝ်ရ၊ ကဵုလကျာ်ကွာန်လတက် နကဵုအရီုအဗၚ် နာဲမန်ရာဇာ၊ နာဲတၟံတိုၚ်တံလေဝ် အာလဝ်ကီုရ၊ မုလေဝ်ဟွံတၟေၚ်ကၠုၚ်ရောၚ် ဂးရ။
လက္ကရဴအိုတ်ဂှ် ကောန်ကွးဘာဒှ်လဝ်သီုဖအိုတ်တံဂှ် အာလဝ်ကဵုကျာ်ဇၞော် ကျာ်ဒဵုတၟံဗြာတ်တုဲ ကၠေံသ္ၚိတ်အာမွဲအံၚ်တုဲ လောန်ကၠုၚ်ပိတ္ၚဲဏံ ကွးဘာၜါတၠကဵု မိကွးဘာမွဲတၠ က္လေၚ်ဒှ်တိုန်ပၠန်ရ၊ အကာဲအရာဒှ်မံၚ်သာ်ဏံတုဲ မၞိဟ်ဂွံဘိုၚ်ကေတ်ကဵုလျိုၚ်ဟၟဲမ္ဂး ဘာဏံ ကာလသ္ဒးကၟာတ်ကၠေံလေဝ် ဒးကၟာတ်ရောၚ် နာဲကောန်ဖလေအ် ဟီုလဝ်ကဵု အ္စာၝောံမိသာဍာရောၚ် ညးဟီုထ္ၜးရ၊ ဘာကောန်ဂကူမန်ဏံ ညံၚ်ဟွံကၟာတ်အာဂှ် ညးတၠပညာတံကီု၊ ညးကၠိုဟ်ခၠၚ်တံကီု၊ ညးတာလျိုၚ်ဆေၚ်စပ်တံ ဘိုၚ်ချပ်၊ ဘိုၚ်ဖန်ဖက်ရေၚ်တၠုၚ်အာကဵုညိဂှ် နူကဵုကမ္မတဳဘာကောန်ဂကူမန် ကွာန်ဒူရာတံ ညးတံ အာတ်မိက်လဝ် နူလိက်ပရိုၚ်သၞံၚ်တိုၚ်မွဲတဆံၚ်ရ။

ဝဏ္ဏမာန်၊ ဂိတုမတ် ၂၉၊ ၂၀၂၂

ပရေၚ်မၚ်မွဲထိၚ်ဒဝ်ဂကူဂှ် ညးညးအဲ ဗော်ကီု ဂကောံကီု ဒးဘိုၚ်ထိၚ်ဒဝ်ရေၚ်တၠုၚ်အာထေက်ရောၚ် ဥက္ကဌဂကောံ အ္စာကၞေဟ်နာဲအံၚ်ဇၞး ဟီုဖ္တိုက်ဖၟောဝ်ဏာလဝ်ရ။
တုဲကၠုၚ်ဂိတုဖဝ်ရဂိုန် (၉) စွေက် (မာတ် ၂၅) ဂှ် နူဂကောံဗ္တောန်လိက်ပတ်မန် ကေုာံ ယေန်သၞာၚ်ဗုဒ္ဓဘာသာအလုံ ဒေသရးမန် ပံက်တန်ဗ္တောန်ကွတ်အ္စာ ကုအ္စာဘာဥတုက္ညၚ်ပွိုၚ်ဍုၚ်ပံၚ် ပ္ဍဲဘာမန်တာဝတိံသာ ကွာန်ကၠအ်ဝုန်ဗိုၚ် ပွိုၚ်ဍုၚ်ပံၚ်ဂှ်တုဲ အ္စာကၞေဟ်နာဲအံၚ်ဇၞး ဟီုဖ္တိုက်ဖၟောဝ်ဏာဂလာန်သာ်ဝွံရ။
“အကာဲအရာဂကူမန်ပိုဲဏံဂှ် ဒေသလဵုအာအာ ပွိုၚ်ဍုၚ်လဵုရံၚ်ရံၚ် ဟီုအရေဝ်မန်တှေ် အရေဝ်ဗၟာပြံက်နှဴလုပ်အာဂၠိုၚ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ၊ ဒေသလ္ၚဵုတှေ် ကြပ်ကြပ်ကဝက် အရေဝ်ဗၟာပြံက်နှဴလုပ်ကၠုၚ် ဂွံဆဵုမံၚ်၊ ဣဏံဂှ် ဒှ်လက်သန်ဂကူမန်ပိုဲ သွက်ဂွံကၠက်ဏောၚ်၊ အခိၚ်ပိုဲဂျိုၚ်မံၚ်လယီုဏံ ဂကူမန်ညံၚ်ဟွံဂွံကၠေံကၠက်ဂှ် ဗော်မန်တံကီု ဂကောံမန်ချဳဓရာၚ်မံၚ် ပရေၚ်ဂကူမန်အိုတ်သီု ကဏ္ဍညးသွာၚ်ညး ဒးဘိုၚ်ဂစာန်ထိၚ်ဒဝ်မၚ်မွဲအာ ညံၚ်ဂကူဟွံဂွံကၠက်ဂှ်ဏောၚ်” နာဲအံၚ်ဇၞး ဟီုရ။
ဆက်တုဲ ပရေၚ်ဂကူမန်ပိုဲတ္ၚဲဏံဂှ် သၟိၚ်တၠအဝဵုဇကုဟွံမွဲ အခေါၚ်အဝဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဟွံမွဲတုဲ ဂွံထိၚ်ဒဝ်ပရေၚ်ဂကူ ပိုဲ ဒှ်ခက်ခုဲတၟာဂလိုၚ်ဏောၚ်၊ ကိစ္စဇၞော်အိုတ်ဂှ် ဗော်မန်ကဵု ခမဳသၚ်မန်တံတုဲ ပဲါနူဂှ် သွာၚ်ဂကောံမဟာဇန်တံလေဝ် တာလျိုၚ်နွံဏောၚ် စွံဂဝိၚ်တုဲ ဘိုၚ်ဂစာန်ကၠောန်ညးကံမာန်မှ ဂွံထိၚ်ဂွံမာန်ဏောၚ်၊ ယဝ်ဟွံဘိုၚ်ရံၚ်ညးကံ ဗလး လဝ်ကဵု ညးဒေသ ညးတံကဵုညးတံရတှေ် ဟွံလအ်ပုဟ် သွက်ဒးကၠေံကၠက်အိုတ်ဏောၚ် ညးဆက်ဟီုဏာရ။
အကာဲအရာဂကူမန်လၟုဟ်ဂှ် ဒေသသကုတ်သၟဝ်ကျာမ္ဂး ဂကူပြံက်နှဴဂၠိုၚ်ကၠုၚ်၊ အရေဝ်ပြံက်နှဴဂၠိုၚ်ကၠုၚ်ရ။ ဒေသရး မန်သကုတ်သၠုၚ်ကျာပၠန်လေဝ် ပဲါနူအရေဝ်ပြံက်ကဵု အရေဝ်ဗၟာဂှ် ကွာန်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် အရေဝ်သေံလေဝ် ပြံက်နှဴလုပ်ကၠုၚ် သိုက်သိုက်ရ။
ပရေၚ်တန်ဗ္တောန်ကွတ်အ္စာဘာဥတုက္ညၚ်ဂှ် နူကဵုဂကောံဗ္တောန်လိက်ပတ်မန် ကေုာံ ယေန်သၞာၚ်ဗုဒ္ဓဘာသာ ပွိုၚ်ဍုၚ် တံ မိက်ဂွံပံက်တန်ဗ္တောန်ကွတ်အ္စာမ္ဂး ဒးပ္တိုန်ထ္ၜးကဵု ဂကောံဗ္တောန်လိက်ပတ်မန် ကေုာံ ယေန်သၞာၚ်ဗုဒ္ဓဘာသာ အလုံဒေသရးမန်တုဲ နူဂှ်မွဲတဆံၚ် ဖန်ဇန်အာ ပရေၚ်ကဵုတန်ဗ္တောန်ဂှ်ရ။

သဘၚ်သဳကၠဳဗော်ညဳသၟဟ်မန်တုဲ ဂိတုမာတ် (၂၁) ဂှ် သွက်ဂွံချူဇန်သ္ပဒ္တန်အာ သၞောဝ်ဥပဒေသ္ဇိုၚ် ဒက်ပ္တန်တွဵုရး (ဍုၚ်မန်) ဗွဲမကိတ်ညဳကဵု သၞောဝ်ဥပဒေသ္ဇိုၚ် ဒက်ပ္တန်ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ် ဒဳမဝ်ကရေဇြဳအနာဂတ်တေံမာန်ဂှ် မ္ဒးဂိုတ် ဂစာန်ဗၟံက်အာရုပ်ရဴရောၚ် ရဴသာ်ဝွံ ဗော်ညဳသၟဟ်မန် ပ္တိတ်လိက်လလောၚ်တြး ဂွံဆဵုကေတ်ရ။
ပဲါနူလၟေၚ်ကမၠောန် ချူခၞံသၞောဝ်ဥပဒေသ္ဇိုၚ် ဒက်ပ္တန်ဍုၚ်မန်တုဲ စပ်ကဵုပရေၚ်သှ်ကလး ပဋိပက္ခပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကီု၊ စပ်ကဵုသၞောဝ်ဥပဒေ ကၟိန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ်ကီု၊ စပ်ကဵုသၞောတ်ပေဲါရုဲမာဲ ညံၚ်ဂွံကိတ်ညဳကဵု အခေါၚ်အရာ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံကီု ဖျေံကၠုၚ်ပရေၚ်ကမၠောန်အဓာန်ဂတနွံရ။
စပ်ကဵုသၞောဝ်ဥပဒေ ဒက်ပ္တန်ကၟိန်ဍုၚ်ကီု၊ သၞောဝ်ဥပဒေ ဒက်ပ္တန်တွဵုရးကောန်ဍုၚ်အရၚ်ညးကဵုညးကီုဂှ် ပ္ဍဲပ္ၚံက်ပရေၚ် ဍုၚ်ကွာန်အနာဂတ်ဂတဏံ သ္ဒးချူခၞံအာ နနဲသၞောတ်ဒက်ပ္တန်ဍုၚ်ဖေဝ်ဒရေဝ်ရောၚ်ဂှ် သွာၚ်ဇဳ လ္ပာ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ကီု၊ လ္ပာ်ဇြဟတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳတံကီု ဗြုကၠုၚ်ရမျာၚ်ရ။
လ္ပာ်ဇြဟတ်ဗော်ပၠန်ဂတးလွဟ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိလေဝ် သွက်ဂွံချူခၞံသၞောဝ်ဥပဒေသ္ဇိုၚ် ဒက်ပ္တန်ဍုၚ်မန် (တွဵုရးဍုၚ်မန်) ဂှ် ဆန်ၜန်ဒၟံၚ် အလုံဂကူမန် သ္ဂောံပါလုပ်မာန်ဂှ် ဇိၚ်တပ်ပညဳပညပ်ဒၟံၚ်နွံရ။
သွက်သ္ဂောံဒှ်တၚ်နၚ်သ္ဇိုၚ် ပ္ဍဲအရာသၞောဝ်ဥပဒေ ဒက်ပ္တန်ဍုၚ်မန် (တွဵုရးဍုၚ်မန်) တုဲ တုဲကၠုၚ်ကောံဓရီုဇၞော်ပရေၚ်ဂ ကူမန် ကံပှ်လှ် (၂၀၁၆) တေံကီု၊ တုဲကၠုၚ်ပေဲါသောၚ်ကလးလၟေၚ်ကမၠောန် လိက်ကသုက်ဒေံါပန်ပှော်အလုံဍုၚ် (အေန်ဇြဳအေ) (၂၀၁၈) ဍုၚ်ရေဝ်ဂှ်ကီု ဗွဲလၟေၚ်လၟေၚ် သဳကၠဳချူဓဇက်ကၠုၚ် (မူအပြောံ) နွံကၠုၚ်ရ။
မွဲဒမြိပ်ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိက္ဍိုက်က္ဍိုပ်တုဲ ကၠောန်ကၠုၚ်ကောံဓရီုဇၞော် ပရေၚ်ဂကူမန် လၟေၚ်လၟေၚ်တေံလေဝ် စပ်ကဵု သၞောဝ်ဥပဒေသ္ဇိုၚ် ဒက်ပ္တန်ဍုၚ်မန် (တွဵုရးဍုၚ်မန်) ဂှ် တုဲကၠုၚ်သၞာံ (၂၀၁၁၊ ဂိတုအံက်တဝ်ဗာ) တေံလေဝ် အ ဓိကဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ပံၚ်ကောံကဵု ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်ဗွိုၚ်ပ္ဍဲဍုၚ် ကေုာံ ဂကောံဗွိုၚ်မဟာဇန်မန်တံတုဲ ချူခၞံတက် ပ္တိတ်ကၠုၚ် လိက်အုပ်သၞောဝ်ဥပဒေသ္ဇိုၚ် ဒက်ပ္တန်ဍုၚ်မန် (အလန်တတိယ) (မူဂမျိုၚ်) မွဲအုပ်ရ။
သွက်ဂွံချူခၞံသဳကၠဳသ္ပဒတန် စပ်ကဵုသၞောဝ်ဥပဒေသ္ဇိုၚ် ဒက်ပ္တန်ဍုၚ်မန် (တွဵုရးဍုၚ်မန်) ဝွံလေဝ် သီုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ၊ သီု ဗော်ညဳသၟဟ်မန် ဖန်ဇန်ရေၚ်တၠုၚ်ဒၟံၚ် သီုၜါဗော်ဂွံတီကေတ်ရ။
ပ္ဍဲအရာမချူခၞံ သဳကၠဳသ္ပဒတန် သၞောဝ်ဥပဒေသ္ဇိုၚ် ဒက်ပ္တန်ဍုၚ်မန် (တွဵုရးဍုၚ်မန်) ဏံဂှ် ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မွဲဓဝ် ချူ ခၞံရုမ်ဂပ်ဍိုက်ပေၚ်ဟွံသေၚ်ရ။ အဓိက ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မန်ၜါဗော် ပံၚ်ကောံကဵု သွာၚ်ခမဳသၚ် ကေုာံ ဂကောံမ ဟာဇန်မန်တံတုဲ သၞောဝ်ဥပဒေသ္ဇိုၚ် ဒက်ပ္တန်ဍုၚ်မန် မဒုၚ်သ္ဇိုၚ်သ္ပစၞးအလုံဂကူမန်မွဲ သ္ဒးချူခၞံအာရောၚ်။

Download Guiding star Vol.10, No.6, March.16, 2022

ဝဏ္ဏမာန် ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ရ။

သၟာန် ။ ။ ပရောသွက်ဂွံပတိတ် လိက်ကၞပ်ရုက္ခဗေဒ ပကောံဂၠိုက်ဂၠာဲဒၟံၚ်ဂှ် လဴစကဵုညိ။
သွဟ် ။ ။ ယွံ ပရောရုက္ခဗေဒဏံဂှ် အဲစစောဲလာံ အရီုလုပ်ကၠုၚ်ဂှ် နူအခိၚ်ဒှ်ကၠုၚ်ထပိုဲ အာယုက် (၁၆) သၞာံရ။ မွဲအဆက်ဓဝ် စိုပ်ဘဝထပိုဲ လုပ်ကတ်လိက်၊ အဲဆဵုညာတ်ကေတ် ဘာကီု၊ ဒၞာဲသုတေသနဂြိုပ်ဆု အလဵုအသဳတံကီု၊ ညးဒုၚ်အစာံသၟိၚ်တံကီု ညးချူလဝ် နကဵု (၃) ဘာသာ၊ သေံ၊ အေၚ်္ဂလိက်၊ အခဝ်ဂလာတံနွံ၊ တုဲပၠန် ပ္ဍဲဘာဝါတ်ဌာမ္မကာဲ ဍုၚ်သေံဂှ် ထ္ၜးပျးဗါန်လဝ် ပ္ဍဲကဵုတၞံဆု ဍေံဒှ် (၂) ဘာသာ အေၚ်္ဂလိက်ကဵု သေံ၊ အေဇှ် အဲစိုတ်လုပ်စမံၚ်တၟာဂလိုၚ်ရ။ အဲမိက်ဂွံကဵုဒှ် ပ္ဍဲဘာသာမန်ပိုဲဏံ၊ ပ္ဍဲဂကူမန်ပိုဲဏံ တၞံဆုဍိပ်ဍဴမွဲဒၞာဲ၊ ရာန်ဂအာၚ်တိမွဲဒၞာဲတုဲတှေ် ပလုမ်ပတိုန် မဆု မလုပ်ဂဥုဲ၊ မလုပ်အဝေါၚ်တၞံဆုတံဏံဂှ်လေဝ် ဍေံတံၚ်ဂြဲမံၚ် ဇြဟတ်လ္ပာ်ဓါတ်တှေ် ပိုဲတံဍိပ်ဍဴအာမံၚ် လၟိုန်န်ကာလမာန်ရ။ အေအဲချပ်ဂွံ ပရောတံဂှ်တှေ် ပိုဲစောဲမံၚ် သၞာံဗွဲမလအ် ဒှ်ကၠုၚ်တုဲ ဣညအ်ကိစ္စအဲစောဲအလာံရ။ တုဲပၠန် ဝါသနာအဲ လ္တူလိက်ပတ်ဂှ်တှေ် နွံဂၠိုၚ်မံၚ် မိက်ဂွံချူမံၚ် မိက်ဂွံခၞံမံၚ် ပြကိုဟ်မွဲမွဲဏောၚ်ဟီုဂှ် မုအဲဂွံချူရော ချပ်တိတ်အာ တုဲတှေ် အဲရုဲစှ် ချူပရေၚ် ရုက္ခဗေဒမန် လ္ပာ်ဏံ အဲခံၚ်မံၚ် ဝါသနာမံၚ်ရ။ တုဲပၠန် မပ္တံကဵု ဇုဇဗဴလပိုဲလေဝ် ညးဒှ်အ္စာသဝ်လွဳယဲဏောၚ်၊ နူဂှ်မွဲအဆံၚ်တုဲ ပကောံပကေဝ်ဂွံကၠုၚ်လဝ် လိက်ပတ် (၄) ဘာသာရ။ ဗီုလဵု ပိုဲတံသ္ဂောံဂွံနၚ် နဲကဲစုၚ်ၚ် လိက်ဆေၚ်စပ်ကဵု သုတေသန၊ ရုက္ခဗေဒ မဆေၚ်ကဵု ရိုဟ်ဆု၊ တၞံဆု ဓမံက်ရုပ်ရဴနာနာသာ် အဲ ပကောံကၠုၚ်လဝ် နွံၜိုတ် (၁၀၀) အုပ်၊ စနူကဵုဗၟာကီုရ။ ဒးဟီုတှေ် လိက်ကဵု (၁၀၀) အုပ်ဟွံက ပိုဲဒးပကောံကၠုၚ်လဝ် ကြပ်ဒှ်ပွိုၚ် (၁၅) သၞာံရ။ နူဂှ်မွဲအဆံၚ် ဍေံပြံၚ်သၠာဲတိုန်တုဲ စဵုကဵုမိက်ဂွံရာန်ကမ်မရာ စိုတ်လုပ်စကၠုၚ်ကီု၊ မိက်ဂွံတက်ပ္ကဴဆုတံ၊ တၞံဆုတံ အခိၚ်ဍေံပ္ကဴလေဝ် ညံၚ်ဂွံအာဂတာပ် အခိၚ်ဍေံသတ်လေဝ် ညံၚ်ဂွံအာဂတာပ်၊ ဂိတုဍေံ အခိၚ်လဵုဂှ် အဲချူစၟတ်သမ္တီလဝ်တုဲရ။
သၟာန် ။ ။ ပ္ဍဲကဵုချပ်စဳဇန် တက်ပ္တိတ်လိက်အုပ်ရုက္ခဗေဒဏံဂှ် ဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု တၞံဆုဂကူလဵုတုဲ သွက်ဂွံတက်ပ္တိတ်အာနွံရော?
သွဟ် ။ ။ အေဗီုဏံဂှ် အဲချပ်စမံၚ်ကဵု အ္စာဇၞော်ဇၞော် ၜိုတ် (၅) တၠတုဲရ။ သွာၚ်လကျာ်ကီု၊ သွာၚ်လိက်ပတ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိတှေ် အဲဆက်လဝ်ကဵု အ္စာဗညာလဴ လဴပူလဝ်ကဵုညး၊ ညးဟီု ကဵုမံၚ်ဇြဟတ်ရ၊ အဲကေတ်ဏာအဆက် အ္စာၝောံသာဍာကဵု အ္စာၝောံကောန်ဆာန်နန်တံရ။ ဗီုလဵုညးတံစှေ်စိုတ်တုဲ ညာတ်ကေတ်လ္တူအကာဲအရာ ဗီုလဵုနွံဂှ် ဗီုအဲကောန်ကွာန်မွဲတၠ ရသမန်ဏံ ချဳဓရာၚ်ဂှ် ဗီုလဵုမိက်ဂွံကဵု ကသပ်ကီု အဲဂှ် မၚ်ကေတ်မံၚ် လညာတ်ညံၚ်ရဴ အ္စာတၠပညာမန်တံနွံရ။ ညးတံဟီု အေကဵုမံၚ်ဇြဟတ်ရ၊ လၟုဟ်ဏံ ညးတံခက်ခုဲမံၚ်ဏီတုဲ ဟွံဂွံဆဵုဂဗကဵုအဲဏီ။ တုဲပၠန် အ္စာအံက်ပိုၚ်ကီု၊ နာဲသုန်ဓုန်ကီု၊ နာဲသက်လောန်ကီု၊ လ္ပာ်ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဏံ ဆေၚ်စပ်ကဵုလကျာ်ဂှ်တှေ် လကျာ်ဇၞော်ဇၞော် ဝှ်ကြံၚ်ၚ်၊ လကျာ်အ္စာချူဒွက် ခေမာနန်ကီု၊ အဲလုပ်သဳကၠဳလဝ် အိုတ်မံၚ်ကီုရ၊ ဆဂး အ္စာပရိုၚ် ဗီုအ္စာဝဏ္ဏမာန်တံ ဗီုအ္စာအံက်ပိုၚ်ကီုဂှ် ဟွံဂွံလုက်စုက်ဏီ။ ကိစ္စဂွံပ္တိတ်ဂှ် ပ္တိတ်ပ္ကဴသဴဟာ၊ ပ္တိတ်တၞံဆုဟာ၊ ပ္တိတ် အကြာဍာ်ဟာ သတ်ဒဵုဟာ ယဝ်ရ ပၟိက်အဲဏောၚ်တှေ် အဲဖန်လောဲလောဲရ။ တုဲပၠန် အဲကလၚ်မံၚ်အရေဝ်ပုရိသာတ်တံ ဗီုလဵုတံၚ်ဂြဲစိုတ်ဓါတ်ပုရိသာတ်တံမာန်ရော အကာဲအရာလဵု ပိုဲပ္တိတ်ဏာထေက်ရောဂှ် အဲမၚ်ကလၚ်မံၚ်ဖိုဟ်ရ။ အခိ်ၚ်လၟုဟ်တှေ် နကဵုဆန္ဒအဲ မိက်သ္ဂောံဂွံ ပ္ကဴ (၁၀) သာ် တၞံဆုံ (၁၀) ဂကူ၊ ပ္ဍဲဍာ်လေဝ် (၁၀) ဂကူ၊ ဥပမာ တၞံဍေံတိုန်မံၚ် ပ္ဍဲၜဳ (၁၆၀) ဂကူပြၚ်ဂှ် အဲကံက်နုက်ကေတ် ပ္ဍဲ (၅၈) ဂှ် ဗွဲတြးဍေံအဲဟွံချူလဝ်ပုဟ်၊ ချူခ္ဍန်လဝ် ညးတၞဟ်ဂွံဗှ်အာမာန်၊ ချူပရးတှေ် ညးတၞဟ်အရီုဟွံစောဲပုဟ် တော်လဝ်ဗီုဂှ်နွံ၊ အခိ်ၚ်ကာလလၟုဟ်တှေ် ချူဂၠေံဂၠေံဍန်န်၊ ဂွံတီအာ ပရေၚ်ပရောဂလိုၚ်ဂှ် ကလေၚ်သရောပ် ခ္ဍန်တိုန်မာန်တှေ် တၞးလိက်လေဝ်သက်သာဏောၚ်၊ မၞိဟ်ဗှ်လေဝ် ကၠိုဟ်ကၠးအခိုက်အလိုက် အရေဝ်ဝေါဟာမၞိဟ် လောဲသွာရ။ နကဵုပ္ကဴဂၠာဲဝါတ် မၞိဟ်ဟွံတီဂၠိုၚ်ၚ်ဂှ် အဲမိက်ဂွံဓမံက်ထ္ၜးဂှ်မွဲအုပ်၊ တုဲမွဲအဆက်ဓဝ် အဲချပ်စလဝ် ကမ္မတဳခၞံဗဒှ်လိက်ပတ် အာဲကၟာဲယေန်သၞာၚ်မန် မၞိဟ်မွဲတၠ ညးတံဆက်စပ်မံၚ်ကဵု ဂကောံဂှ် စနူနာဲလွဳအံၚ်ကီု၊ နာဲအာကာကီု၊ ညးတံဟီုဂှ် ကၠောန်ဏံဂှ် ပြဟ်ဟ်ဏံ ညးတၞဟ်ဟွံညာတ်ရုပ်ရဴ အစောန်စရာဲဗှေ်ပုဟ်၊ ပထမအုပ်ဂှ် ဟွံကေၚ်တိတ်မွဲလှေ်ပုဟ်တှေ် ဗီုလဵုညးတံဂွံဆဵု အစောန်သတိဗှေ်ရော၊ ဗှေ်ပတိတ်စမ်မွဲအုပ်ကၠာ ဗီုလဵုဗှေ်ပ္တိတ်တ် ညးဆဵုအာဍာ်ဒကေဝ်လိက်ဗှေ်တုဲမှ တဝ်ကဵုဒှ်အာ ပရေၚ်ရုက္ခဗေဒမန် ညးတံ ဒးရာန်ဗှ်ဟာ၊ ဟွံသေၚ် အဲသၠးကဵုဒါန်ဟာ အေဗီုတံဏံဂှ် ဗှေ်ချပ်စကဵုညးတံ ညးကဵုကသပ်ဗီုဂှ် ဗီုပၟိက်ဖန်ကဵုဂှ် အဲမၚ်ဒုၚ်တၠုၚ်မံၚ်ဖအိုတ်ရ။
သၟာန် ။ ။ လိက်အုပ်ရုက္ခဗေဒဏံ ၜိုတ်အခိၚ်လဵုတိတ်မာန် စဳဇန်လဝ်ရော?
သွဟ် ။ ။ ယွံ အဲချပ်လဝ်ဂှ်တှေ် ပြဟ်တှေ် အကြာ (၃) ဂိတု၊ လံတှေ် ပွိုၚ် (၆) ဂိတု ညံၚ်ဂွံတိတ်မာန် ဂစာန်မံၚ်ဖိုဟ်ရ။ ပြဟ်ဟ်ဏံ သှေ်မံၚ်အရၚ်ဂွံပကောံဗီုရ၊ ဂစာန်တုဲကၠောန်ပကောံမံၚ်ဖိုဟ်ရ၊ အရၚ်လိက်ဂှ် ကြပ်တုဲဒှ်မံၚ် ဟီုစဂွံရ။
သၟာန် ။ ။ ဂလာန်လက္ကရဴအိုတ်ဏံ မုမိက်ဂွံဟီုဗ္ကန်ကဵု ပုရိသာတ်ဂကူမန်တံရော?
သွဟ် ။ ။ မုမိက်ဂွံဗကန်ရောဟီုတှေ် ပူဂဵုညးမချဳဓရာၚ်မံၚ် ကမၠောန်ဟွံဍိုက်ပေၚ်တံဂှ် ရဲညးဍိုက်ပေၚ်မံၚ်တံ ညံၚ်ဂွံသ္ပသမ္တီတုဲ ညံၚ်ဂွံကဵုအရီုအဗၚ်မာန်၊ လတူရဲပညာၜတ်ၜတ်တံ တၠပညာကြံၚ်ၚ်တံ ညံၚ်ဂွံကဵုအရီုအဗၚ်မာန် မပတံကဵု ဂကောံဇၞော်ဇၞော်တံ ညံၚ်ဂွံထ္ၜလဘာ်ကဵု ဂကောံဍောတ်ဍောတ်တံ ပူဂဵုဟွံစိုန်သကီုတံ အဵုပွဗီုဏံနွံမှ ကဏ္ဍပရေၚ်ဂကူပိုဲ ကဏ္ဍလိက်ပတ် ကဏ္ဍပရေၚ်ဂကူ ဂွံဇၞော်မောဝ်တဴတက်တိုန်ရောၚ်။

မာံရဲထဝ်

မြာၚ်ဂှ် ဒှ်သတ်ဗ္စး ဂကူမန်တံ ဒးကအ်ဂၠိုၚ်အိုတ်ရ။ မ္ၚးနူဗ္စးမြာၚ်တုဲ ဗ္စးမၚ်ဂၠန်လေဝ် ဂကူမန်တံ စဂၠိုၚ်ဒၟံၚ်ကီုရ။ ဗ္စးမြာၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူဖျးဇြိုၚ်၊ ဖျးကေက်တုဲ၊ အခါပ္ဍုန်စသွကလတ်လတ်မ္ဂး ဖက်ပ္ဍုန်ကဵုမြေက်မဍောတ်မ္ဂး ရှ်သွကဂှ် တၟေၚ်တုဲရှ်သာခိုဟ်တဴရ။ သွဂကူဏံဂှ် ပြာကတ်ဒၟံၚ်ဒဒှ် “သွမန်” ရောၚ်ဂှ် ဂကူတၞဟ်သၟာၚ်တံ သ္ပလဝ်ကဵုစၟတ်သမ္တီအိုတ်ရ။
ဂကူဗ္စးမၚ်ဂၠန်ဝွံ နွံတဴရှ်ဖျးဍာတ်တုဲ ပ္ဍုန်စသွသၞေဝ်ကေဝ်မ္ဂး ဂပ်ဝ်ထေက်ကြိုက်ရ။ နူပိုဲအဝယ်ဍောတ်ဍောတ်တေံ မိမပိုဲတံ ပ္ဍုန်ဗ္စလဝ်ကဵု သွကခတေတ် ပ္ဍုန်ကဵုမြေက်မဍောတ်၊ စုတ်ကဵုဗ္စးမြာၚ်ဂှ် ဂွံစကၠုၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုအလန်ရ။ အပါဇၞော်ပိုဲဟီုကၠုၚ်လဝ်ဂှ် ကခတေတ်ဂှ် ဒှ်ကမန်ပိုဲဏောၚ်၊ မြာၚ်လေဝ်ဒှ်သတ်ဗ္စးမန်ပိုဲကီုတုဲ ဖက်သၞဴပ္ဍုန်ကဵုကလတ်လတ် အုပ်စုတ်တၞးခါမ်ဗမ်ပၠန်တှေ် ဂွံရှ်သာသၟူအမြာဲခိုဟ်ဂှ် ဒှ်သွမန်ရောၚ်ဂှ် အပါဇၞော်ဟီုကၠုၚ်လဝ်နွံတုဲ ဂွံဒၟံၚ်သတိ စဵုကဵုတ္ၚဲဏံဏီရ။ သွစုတ်လဝ်ဗ္စးမြာၚ်ဂှ် တၟၚ်တၟဟ်နူစုတ်လဝ်ဗ္စးတၞဟ်တၞဟ်ဏီရ။ တၞံမြာၚ်၊ သတ်မြာၚ်၊ ဗ္စးမြာၚ်ဝွံ ဒှ်စၞစဗ္စး သွက်ဂကူမန်မွဲဟေၚ်ဟွံသေၚ်ပၠန်ရ။ ပြဟ်ပြဟ်ဏံ ဒှ်ဒၟံၚ်စၞစဗ္စး အလုံမွဲဂၠးတိ သွက်ဂကူ တၞဟ်တၞဟ်ဂမၠိုၚ်ကီုရ။
တၞံမြာၚ်၊ သတ်မြာၚ်မ္ဂးဂှ် ……..
ဘာသာမန်=တၞံမြာၚ်၊ သတ်မြာၚ်၊၊ ဘာသာဗၟာ= မရမ်းပၚ်၊ မရမ်းသီး၊၊ ဘာသာအၚ်္ဂလိက်= Marian tree ,Marian fruit ၊၊ ဘာသာသေံ(ထိုၚ်) တပဝ်၊၊ ယၟုရုက္ခဗေဒ=Boueaburmanica၊၊ ယၟုတမ်မ =Anacardiaceae ဒှ်တုဲ ဒေသမူလဂှ် နူဗဝ်နဳယဝ်၊ မလေယှာ ကေုာံ နူတွဵုရးဍုၚ်မန် (ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ) ရောၚ်ဂှ် တၠပညာတံ ဓမံက်လဝ်ရ။
တၞံမြာၚ်ဝွံ ဒှ်တဴဂကူတၞံအယုက်ဇမၠိၚ် (တၞံဂျိုၚ်တဴသၞာံလအ်လမာန်) မွဲဂကူတုဲ တန်တဴအာ စဵုကဵုကောန်ဗွဲကြဴစဴဗွဲဂတတေံ ဂွံဒုၚ်စသိုၚ်မာန်ကီုရ။ ဟွံလွဳလွတ်မွဲသာ် သဘဴဍေံကဵုဍေံ သတ်တိတ်ဒၟံၚ်ကီုရ။ သွက်ဂွံဒှ်အာ နကဵုတၞံပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်မွဲလေဝ် နွံတဴအခေါၚ်ခိုဟ်မွဲကီုရ။ တၞံမြာၚ်၊ သတ်မြာၚ်ဂှ် နွံတဴၜါဂကူရ။ မၞုံကဵုရှ်ဖျး ကေုာံ မၞုံ ကဵုရှ်ဍာတ်ရ။ ဂကူသတ်မြာၚ်ရှ်ဖျးဖျးဂှ် ရှ်နွံတဴရှ်ဖျးဖျး (ဖျးကေက်) ဟေၚ်တုဲ ဂကူသတ်မြာၚ်ရှ်ဍာတ်ဍာတ်ဂှ် နွံဒၟံၚ်ရှ်ဍာတ်ဖျး ကေုာံ နွံရှ်ဍာတ်ဍာတ်ဟေၚ်ကီုရ။
သတ်မြာၚ်ဂှ် မၞိဟ်တံစဒၟံၚ် နွံၜါသာ်ရ။ အဝယ်သတ်မြာၚ်ဍောတ်ဍောတ်၊ သတ်မြာၚ်ၜတ်ၜတ် ကေုာံ အဝယ်သတ်ကြံၚ်ကြံၚ်၊ ဍုဟ်ဍုဟ်ဂှ် လေပ်စအိုတ်ရ။ သတ်မြာၚ်ဝွံ စနူအဝယ်ဍောတ်၊ အဝယ်ၜတ်တုဲ စဵုကဵုသတ်မြာၚ်ကြံၚ်ဍုဟ်တေံ ပလှ်တုဲစကီု၊ သွံစကီု ကၠောန်တဴအိုတ်ရ။ အတိုၚ်သတ်မြာၚ်ပကတိဂှ် ထမုက်တုဲစမာန်ကီု၊ လ္ၚဵုဂှ် ခၞာစလေဝ်နွံ၊ သတ်မြာၚ်ကြံၚ်ကြံၚ်၊ အဝယ်ဍုဟ်ဒၟံၚ်ညိညဂှ် ကရေက်တုဲ စောဲပကှ်ရ။ မြာၚ်ကှ်ကှ်ဂှ် သိက်စွံ၊ ဂွပ်စွံပ္ဍဲဇရဳ၊ ပ္ဍဲစှေ်၊ ပ္ဍဲစေဝ်တုဲ ကၠောန်လဝ်ဒဒှ်ဂ္စးမြာၚ်ဂွပ်ရ။ ထပက်လဝ်ယိုဟ်တုဲ စဒၟံၚ်ဒဒှ်စၞစကွာၚ်မွဲဂကူကီုရ။ ဗွဲမဂၠိုၚ်စုတ်ပ္ဍဲစေဝ် (စည်သွတ်ဗူး) တုဲ စဒၟံၚ်ဒဒှ်စၞစ စွံဂွံအခိၚ်လအ်လအ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာမ္ဂး ဇၟာပ်ဒေသ စဒၟံၚ်ဒ္စးမြာၚ်ဂွပ်နွံတုဲ တွဵုရးဍုၚ်မန်၊ တွဵုရးဍုၚ်ကရေၚ် ကေုာံ ဒေသဇၞာ်ရးတၞၚ်သဳတေံဂှ်ဗွဲတၟေၚ်ညးစဂၠိုၚ်ရ။
တဵုတၞံမြာၚ်မ္ဂး ပလုန်ကေတ်တၞံတုဲ လေပ်တဵုအိုတ်ရ။ ဗွဲကိုပ်ကၠာ သတ်မြာၚ်ဍုဟ်ဍုဟ် ယောပ်ယောပ် ဇကုနွံပၟိက်ဂှ်ရာန်ကေတ်တုဲ ခၞော်မြာၚ်မ္ၚးဂှ် ထိုက်ထောံ (ကယျာထောံ) ရ။ ဖျုန်အပ္ဍဲဗါန်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲမမြာၚ်ဂှ် ဟွံပါဲထောံမွဲသာ် ဖုဲသၞဴကဵုပတေၚ်(ပြာ)ရ။ စွံလဝ်သၟဝ်သၞိ်ၚ် ပွိုၚ် (၃) သတ္တဟတုဲမ္ဂး ဆက်တုဲပလုန်မမြာၚ်ဂှ်ဂွံရ။ ဒၞာဲပလုန်မမြာၚ်ဂှ် ဒးကၠောန်လဝ်ချိုတ်ပၠိုတ်ရ။ ဝါဲတိမွဲဂအုံ၊ ဗတဳမွဲဂအုံ၊ အိက်ဂၠဴတြေံတြေံမွဲဂအုံ ကေုာံ ကာမ်တူ (ကာမ်စက်) မွဲဂအုံ သၞဴတုဲ ကၠောန်လဝ်ဒၞာဲပလုန်မမြာၚ်ဂှ်ရ။ စနူမမြာၚ်ဂှ်ကၠုတ်တိုန်တုဲ ကလေၚ်ပလုန်စုတ် ပ္ဍဲထိုၚ်ပလာတ်သတိတ် ဟွံသေၚ်မ္ဂး ပ္ဍဲရဴတုဲ ဆက်လွဳအာ ပွိုၚ်မွဲသၞာံတုဲ ပြံၚ်တဵုအာ ပ္ဍဲတိကၠအ်တေံမာန်ရ။
ဒၞာဲတိတဵုတေံဂှ် ဒးတက်ပၞက်၊ ဒးဖျေံဒၞာဲတဵုဂှ် ချိုတ်ချိုတ်ပၠိုတ်ပၠိုတ်ရ။ ဟိုတ်နူဒှ်ဂကူတၞံအယုက်ဂၠိၚ်မွဲဂကူတုဲ အခိၚ်ဖျေံဒၞာဲတဵုတၞံဂှ် ဒှ်ပၟိက်ဇၞော်ရ။ တဵုအာသၞောတ်မပလုန်တၞံ (အစေ့ပျိုးပၚ်) ဂှ်မ္ဂး မွဲတၞံကဵုမွဲတၞံ ကေုာံ မွဲ ကရောၚ်ကဵုမွဲကရောၚ်ဂှ် ဒးခြာတဵုအာ (၁၅) ပေ၊ (၂၀)ပေ၊ (၃၀) ပေရ။ ရံၚ်ကေတ်အကာဲအရာ ဗၞတ်ဗ္ၜတ်တိဂှ်တုဲ သၞောတ်ဒးရးဂှ် စကာထေက်ရ။ အခေတ်လၟုဟ်ဏံ ဟိုတ်နူတဵုဒၟံၚ်မတၞံ (ပျိုးပၚ်) ဆက်ကၞာၚ်၊ ဆက်တၞံ၊ ဆက်မတ်ဒှ်တုဲ ခြာတဵုအာမွဲတၞံကဵုမွဲတၞံဂှ် ဒှ်အာကြပ်ကြပ်အိုတ်ရ။ တၞံဆက်ကၞာၚ်၊ တၞံဆက်မတ်ဂှ် မွဲတၞံကဵုမွဲတၞံဂှ် ခြာတဵုအာ ဗၞတ် (၇) ပေ၊ (၁၀) ပေအိုတ်ရ။ အဝယ်တၞံညံၚ်ဟွံဇၞော်အာတုဲ ပလေဝ်ကဵုကၞာၚ်၊ (စကာအာ နဲကဲပလေဝ်ကၞာၚ်၊ ကုတ်ထပိုတ်ကၞာၚ်၊ ပၠုပ်ဗီုတၞံ) အိုတ်ရ။ အခိၚ်ဇကုနွံ ပၟိက်မိက်ဂွံကဵုကဴ၊ မိက်ဂွံကဵုသတ်တိတ်ဂှ် ဒးပလှ်ထောံခၟောံ၊ ဒးပလှ်ပ္တိတ်ထောံပ္ကဴ၊ လ္ၚဵုဂှ် စကာဂဥုဲဟဝ်မုၚ် လေဝ် နွံကၠုၚ်အိုတ်ရ။
တိတဵုတၞံမြာၚ်ဂှ် ဒှ်ဂကူတိ တိကောန်တိဂၠိုၚ်တုဲ ဒးဒှ်ဒၟံၚ်တိပဠေတ် (မြေစေးဆန်တဲ့နုန်းမြေ) ဂှ် တၞံမြာၚ်ဒးဂၞပ် ဂၠိုၚ်ရ။ တိဖျုန်တိဂၠိုၚ်ဂှ် ရုဲတဵုထေက်ရ။ ပ္ဍဲတိဂှ် ဓါတ်ကေဝ်လဇြဳယာမ် (Ca) နွံဂၠိုၚ်တုဲ စၟတ်ဓါတ်တိပ္ဍုၚ်ဖျး PH (၅-၇) ဂှ် တၞံမြာၚ်ဒးဂၞပ်ဂၠိုၚ်ရ။ ဗၞတ်ဂွံဍာ်ဗြဲနူစၟတ် (၅၀) ၝောံတဲ စဵုကဵု (၁၅၀) ၝောံတဲပြၚ်ဂှ် တဵုတၞံမြာၚ်ခိုဟ်ရ။ ပ္ဍဲဒေသဇၞော်ရးတၞၚ်သဳ၊ တွဵုရးဍုၚ်မန်၊ တွဵုရးဍုၚ်ကရေၚ် တဵုကၠုၚ်လဝ်တၞံမြာၚ်ဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်လဝ်တိဍာ်၊ ဥတုဂပ်ဝ်ကဵုတၞံမြာၚ်ကီုရ။ အခိၚ်လက္ကရဴဏံ ဒေသဇၞော်ရးလ္ဂုၚ်၊ ဒေသဇၞော်ရးဨရာဝတဳ၊ ဒေသဇၞော်ရးမာန်တလေဝ် ကေုာံ ဒေသဇၞော်ရးဗဂေါတံဂှ် ညးတဵု တၞံမြာၚ်လၟိဟ်ဂၠိုၚ်တိုန်ဂှ် သ္ဂောံဆဵုကေတ်ရ။
အခါတဵုတၞံမြာၚ်မ္ဂး ဒးစွံသတိမွဲဂှ် တၞံမြာၚ်ဝွံ ဟွံဒးဂၞပ်ကဵု ဓါတ်နိုက်ထရဝ်ဂျေန်ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်တုဲ ဒၞာဲတိဓါတ်နိုက်ထ ရဝ်ဂျေန် (N) ဂၠိုၚ်ဂှ် ဒးဝေၚ်ပါဲထေက်ရ။ တၞံမြာၚ် ဂွံအာဓါတ်နိုထရဝ်ဂျေန်ဂၠိုၚ်ဂှ် ပ္ဍဲခၞော်တၞံမြာၚ်ဂှ် ဒးဒှ်အာ ခၞော်ပံၚ်ပေတ်အာ၊ ဂြဂြုတ်ဒၟံၚ် ပမာညံၚ်ရဴဒှ်ဒၟံၚ်ယဲခဲါဒုတ် (အနာကြီးရောဂါ-ကြီးပေါၚ်းရောဂါ) ကီုရ။ ညံၚ်ဟွံဒးဒှ်ဗီုယဲခဲါဒုတ်ဂှ်စဵုဒုၚ်တုဲ ဒးစုတ်ကဵုဓါတ်ကေဝ်လဇြဳယာမ် (Ca) ခပဵုဗၞတ်ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ထေက်ရ။ ဒေသ လ္ၚဵုဂှ် ဟိုတ်နူပ္ဍဲတိ ဓါတ်ကေဝ်လဇြဳယာမ်အောန်ဒၟံၚ်တုဲ အခါတဵုတၞံမြာၚ်မ္ဂး သွက်ဂွံစုတ်ကဵု ကေဝ်လဇြဳယာမ်ဂှ် ဒှ်ပၟိက်ဇၞော်မွဲရ။
သၞောတ်ကၠောန်ပလေဝ်တိဂှ် အတိုၚ်သၞောတ်တဵုတၞံသတ်ဆု မပ္တံတဵုတၞံသဳဠဴ၊ တၞံဒူရေန်၊ တၞံဗဗုၚ်၊ တၞံမၚ်ဂုတ်တံကီုရ။ တၞံမြာၚ်ဝွံ ဒုၚ်ဒဏ်ဘဲ စၟစၟန်ယဲဂမၠိုၚ် မာန်နူတၞံသတ်ဆုတၞဟ်သၟာၚ်ဏီရ။ သၟာၚ်နူဂှ် စပ်ကဵုသတ်တိရစ္ဆာန် လုပ်ပလီုပလာ်လေဝ် အောန်ကီုရ။ ဟွံလံၚ်ကဵုဍာ်၊ ဟွံပၠုပ်ကဵုဍာ်လေဝ် ဗၞတ်ဒးရး ဆက်ဂျိုၚ်တဴမာန်ရ။ ဆဂး ဟိုတ်နူဟွံလံၚ်ကဵုဍာ်၊ ဟွံပၠုပ်ကဵုဍာ်ပ္ဍဲတၞံတုဲ ဆၜိုတ်သတ်အောန်အာ ဒှ်မာန်ရ။
ပ္ဍဲပွိုၚ်မွဲသၞာံမ္ဂး တၞံမြာၚ်ဂမၠိုၚ်ဝွံ ဟိုတ်နူမဗဳဇဟွံတုပ်တုဲ တၞံလ္ၚဵုဂှ် သတ်ပြဟ်၊ တၞံလ္ၚဵုဂှ် သတ်လ္ဇုဲ လေပ်ဒှ်မာန်ရ။ တၞံမြာၚ်ဝွံ ပ္ဍဲပွိုၚ်မွဲသၞာံမ္ဂး ဗၞတ်ပိအလန် လေပ်သတ်မာန်ရ။ (မွဲတၞံဟေၚ်ဂှ် သတ်တိတ်ပိအလန်ဟွံသေၚ်) ပ္ဍဲလၟိဟ်တၞံဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် တၞံလ္ၚဵုဂှ် ပ္ကဴကဴပြဟ်၊ သတ်တိတ်ပြဟ်တုဲ တၞံလ္ၚဵုဂှ် ပ္ကဴကဴလ္ဇုဲအာ၊ သတ်တိတ်လ္ဇုဲအာဒှ်ရ။
သတ်မြာၚ် သတ်တိတ်ကၠုၚ် အခိၚ်ပြဟ်အိုတ်ဂှ် ဒှ်အခိၚ်ဂိတုဂျာန္နဝါတုဲ သတ်မြာၚ်ဂှ် ဂွံသွံစၚုဟ်ခိုဟ်ရ။ သတ်မြာၚ် သတ်တိတ်ကၠုၚ်ပြဟ်ပြဟ်ဏံဂှ် စနူဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာ (၇) ပထမသတ္တဟဂှ် ပ္ကဴကဴလဝ်တုဲ ပ္ဍဲဂိတုဂျာန္နဝါရဳဂှ် ဂွံသွံစဟတောဲမြာၚ်၊ သတ်မြာၚ်ဍောတ်ဍောတ်ရ။ ပ္ဍဲဂိတုဒဳဇြေမ်ဗာ (၂၀) လက္ကရဴစပ္ကဴကဴလဝ်တုဲ သတ်တိတ်လဝ်ဂှ် လ္ဇုဲအာညိည နူသတ်တိတ်လဝ်တဲပထမဂှ်ရ။ တၞံမြာၚ်အလန်လက္ကရဴအိုတ် ပ္ကဴကဴဂှ် ပ္ဍဲဂိတုဂျာန္နဝါရဳပထမသတ္တဟတုဲ အခိၚ်သတ်၊ အခိၚ်ကြံၚ်ဍုဟ်တေံလေဝ် စိုပ်အာဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ၊ ဂိတုမာတ်ရ။ ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဝွံ သတ်မြာၚ်တိတ်ဂၠိုၚ်အိုတ်၊ သွံရာန်လၟိဟ်ဂၠိုၚ်အိုတ်၊ စောဲသတ်မြာၚ်ကှ်ကှ် လၟိဟ်ဂၠိုၚ်အိုတ်ဂှ် ဒှ်အခိၚ်သတ်မြာၚ် သတ်တိတ်လက္ကရဴအိုတ်ဏံရ။
သတ်မြာၚ် သတ်တိတ်ကၠုၚ် အခိၚ်ဂိတုဂျာန္နဝါရဳ ပထမသတ္တဟဏံဂှ် သွံစဂွံၚုဟ်သၠုၚ်အိုတ်တုဲ သတ်မြာၚ် တိတ်ကၠုၚ် ဒေသရးဇၞော်ရးဗဂေါတေံဂှ် အာသွံဒၟံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဇၞော်လ္ဂုၚ်တေံဂှ် မွဲပသာမ္ဂး နူ (၃၀၀၀၀) ဒ္ကေဝ် စဵုကဵု (၄၀၀၀၀) ဒ္ကေဝ် ဂွံမာန်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ တၞံမြာၚ်ဂမၠိုၚ် သ္ဂောံပ္ကဴကဴပြဟ်၊ သ္ဂောံသတ်ပြဟ်ဂှ် သၟာကၠအ်လ္ၚဵုဂှ် ပလှ်ထောံခၟောံပ္ကဴ ဟွံဒှ်သတ်ဂှ်အိုတ်တုဲ စုတ်ကဵုဝါဲသၞောတ်စှေ်စှေ်၊ လံၚ်ကဵုဍာ်၊ ပၠုပ်ကဵုဍာ်သၞောတ်စှေ်စှေ် ကၠောန်သ္ပကဵုအိုတ်ရ။
တၞံမြာၚ်တဵုလဝ်ဂကူဆက်ကၞာၚ်၊ ပလေဝ်လဝ်တၞံ သွက်ဂွံသတ်မာန်လၟိဟ်ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ကီု၊ အခိၚ်အခါဟွံသေၚ် ညံၚ်သ္ဂောံသတ်တိတ်မာန်ဂှ် နူအခိၚ်ပလှ်သတ်မြာၚ်အိုတ်တေံ အခိၚ်တၞးမြာၚ်ၜတ်ၜတ်တေံ ပၟဝ်တိတ်ကၠုၚ်တေံဂှ် လံၚ်ကဵုဍာ်၊ ပၠုပ်ကဵုဍာ်အိုတ်ရ။ တမ်တၞံလ္တူရိုဟ်ကျာ (မြစ်မႊား) ဂှ် အုပ်လဝ်ကဵုဝါဲတိ၊ ဝါဲသဘာဝတုဲ လံၚ်ကဵုဍာ်၊ ပၠုပ်ကဵုဍာ်အိုတ်ရ။
သတ်မြာၚ် သတ်တိတ်ကၠုၚ် နူဂိတုဂျာန္နဝါရဳ၊ ဖေဖဝ်ဝါရဳဂှ် ဗွဲမဂၠိုၚ်စောဲပကှ်တုဲ ဂိုၚ်စွံလဝ်နဲနာနာသာ် အိုတ်ရ။ ပၞောဝ်ကဵုနဲဂိုၚ်စွံနာနာသာ်မ္ဂး နဲကၠောန်ဗ္စးမြာၚ်ဂွပ် (မရမ်းပြားအိုးသိပ်) ဂှ် ကၠောန်ဂၠိုၚ်အိုတ်ရ။ နကဵုဗ္စးမြာၚ်ကှ်ကှ်လေဝ် လ္ၚဵုဂိုၚ်စွံ၊ သွံရာန်စနွံကီုရ။ ဆဂး ဗ္စးမြာၚ်ဂွပ်ဂှ် သာတုဲညးဂမၠိုၚ် စကာဂၠိုၚ်အိုတ်ရ။ ဗ္စးမြာၚ်ဂွပ်ဂှ် ဒှ်စၞစ သွက်အပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဟေၚ်ဟွံကဏီ ပြဟ်ပြဟ်ဏံ သွံစဒၟံၚ်ကဵု ဍုၚ်သၟာၚ်ဂမၠိုၚ်လေဝ် နွံ ကၠုၚ်ရ။ သွံဒၟံၚ်ကဵု ဍုၚ်အမေရိကန်၊ ဍုၚ်ဥရောပဂမၠိုၚ်လေဝ် လျိုၚ်တာန်ဗွဲမဂၠိုၚ်နွံကီုရ။
စပ်ကဵုနဲကၠောန်ဗ္စးမြာၚ်ဂွပ်တုဲ ပ္တိုန်ထ္ၜးကဵုဏာ ဗွဲခမၞောန်ရ။ နဲဏံဝွံ နူမိမညးချူလိက်ဏံ ကၠောန်ကၠုၚ် အဆက်ဆက်ဒှ်တုဲ ဗ္စးမြာၚ်ဂွပ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံစွံအာလအ်လအ်မာန်၊ ညံၚ်ဂွံဒှ်အဟာရ သွက်မၞိဟ်စတံ၊ စရာဲဍာ်ဒ္ကေဝ်ဗ္စးမြာၚ်ဂွပ် ညံၚ်ဂွံနွံဂှ် စွံလဝ်တၚ်ရန်တၟအ်နွံရ။
သတ်မြာၚ်ဍုဟ်ဟွံယောပ်ဏီ (ဝမ်းယောၚ်သီးအဆၚ့်) ဂှ် ပလှ်ကေတ်တုဲ ကြဴကြာတ်ကဵုအးအးညိ။ က ရေက်ၜါကရေက်ရ။ (သတ်မြာၚ်ကရေက်လဝ်ဂှ် စုတ်ၜဵုဟွံဂွံ၊ သၞဴကဵုၜဵုဟွံဂွံ) တုဲ အတိုၚ်သတ်မြာၚ်ကရေက်လဝ်ပကတိဂှ်ရ ဒးစောဲပကှ် လ္တူဒကဝ်နှာ၊ လ္တူကၞာဲ၊ လ္တူယာတ်ပဠာတ်သတိတ်အးအးညိ။ ဒးစောဲအာ စဵုကဵုမြာၚ်ကရေက်ဂမၠိုၚ်ဂှ် ကှ်ခိုဟ်ခိုဟ်ရ။ အခိၚ်စောဲတ္ၚဲတေံဂှ် စောဲစွံလဝ်သီုဗ္တံဂှ် ဟွံဂွံရ။ အခိၚ်ဗ္တံဂှ် သီဂိုၚ်ကေတ်ညိ။ ဟွံသေၚ်မ္ဂး လ္တူဂှ် အုပ်ဂြောပ်လဝ်ကၠက်ကၠက် ညံၚ်ဟွံဒးဍာ်လတိုပ်၊ ဍာ်ဗြဲရ။ ကှ်ခိုဟ်ခိုဟ်တုဲမ္ဂး ဒးသၟးကၠေံ (ဒးပါဲထောံ) မ,မြာၚ် (မရမ်းစေ့) ဂမၠိုၚ်ဂှ်ရ။ သတ်မြာၚ်ကရေက်ကှ်ကှ် လျိုၚ်မွဲပသာမ္ဂး ဒးသၞဴ (ဒးဖုဲ) ကဵုၜဵု လျိုၚ်(၁၀)ဒ္ကေဝ်ရ။ မြာၚ်ကှ်ကှ် ကၠာနူဟွံသၞဴကဵုၜဵုဏီဂှ် ကြာတ်ကြဴကဵုဍာ်ဂံက်ဂံက် ဍာ်အးအးတုဲ ကလေၚ်ဟံၚ်ပ္တိတ်တုဲ ဂဟဲပရးစွံလဝ် ပ္ဍဲကၞာဲ၊ ပ္ဍဲထးဂှ် စဵုကဵုဍာ်ကှ် ဂွံဆဗၞတ်ညိညရ။ ဗ္စးမြာၚ်ကြာတ်ကြဴလဝ်ဂှ် သၞဴကဵုၜဵု အတိုၚ်စၞောန်လဝ်ဂှ်ဂွံရ။ မြာၚ်သၞဴလဝ်ကဵုၜဵုဂှ် ပြိုက်စုတ်၊ သိက်စုတ်ပ္ဍဲဇရဳ၊ ပ္ဍဲစှေ်၊ ပ္ဍဲစေဝ် (ပ္ဍဲထၚ်) ဂှ်မာန်ရ။ လအ်ဂွံပွိုၚ်ပိဂိတုမ္ဂး ဗ္စးမြာၚ်ဂွပ်ဂှ် စိန်ဝုန်အာတုဲ ဒှ်ဒၟံၚ်အရံၚ်သာ်ဗ္ကေတ် ၜတ်ၜတ်၊ အရံၚ်သာ်ပဠေဲဒၟံၚ် တုပ်ညံၚ်ရဴယိုဟ်စမ်ပလမ်၊ ညံၚ်ရဴယိုဟ်မြာၚ်တုဲ ဗ္စးမြာၚ်ဂွပ်ဂှ် ဍာ်ဟွံကယျဳ၊ ဍာ်ဟွံကှ် ဒှ်ဒၟံၚ်ရ။