Category: ပရိုၚ်

ဝဏ္ဏမာန် ပတိုန်ထ္ၜးလဝ်ရ။

သၟာန် ။ ။ ကမ္မတဳဗဟဵု၊ ကေၚ်ကာဗဟဵု ကောန်ဗော်တံ ကိစ္စပတိုန်လဝ်လိက်နုက်တိတ်နူဗော်ဂှ် အကာဲအရာလက္ကရဴအိုတ်ဏံ ဗီုလဵုနွံရော။
သွဟ် ။ ။ ကိစ္စနုက်တိတ်ဟီုဂှ် လညာတ်ပိုဲတုပ်ညးသ္ကံ ဒှ်အဓိပ္ပဲါဗီုဂှ်၊ စပ်ကဵုအကာဲအရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တ္ၚဲဏံဂှ် နကဵုသ္ဂုတ်သွာတ်ဗော်တံ ဓမံက်မံၚ်ရုပ်ရဴ ပရေၚ်ကမၠောန်ဂှ် ဟိုတ်နူဒစေၚ်ဗၠေၚ်မံၚ်ကဵု မူဝါဒဗော်ဂှ်ရ ပိုဲဂှ် ဒေံါဇူ၊ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ကိစ္စနုက်တိတ်ဏံ ဍေံဒှ်ကၠုၚ်ဒှ်ဟဂှ်။ တော်ကဵုလၟုဟ်တှေ် မုအဲတီ အကာဲအရာတ္ၚဲဏံ ကေၚ်ကာ ဗဟဵု (၁၉) တၠ ဍေံနွံဏောၚ်၊ ပ္ဍဲကေၚ်ကာဗဟဵုဂှ် ဂကောံညးအုပ်ကာဂှ် ပါလုပ် (၂) တၠ၊ ကမ္မတဳဗဟဵုဂှ် ဍေံနွံ ၜိုတ်ဗၞတ် (၁၅) တၠ၊ ဥပမာဍေံ ကမ္မတဳဗဟဵုကဵု ကေၚ်ကာဗဟဵုနုက်တိတ်တံဏံဂှ် လ္ဂုၚ်ပါဏောၚ်၊ လက္ကရဴ လ္ပာ်ဏံ ပွိုၚ်ဍုၚ်ပံၚ်ပါဏောၚ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်မတ်မလီု၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗု၊ ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ် စပ်ကဵုပ္ဍဲနုက်တိတ်ဏံဂှ် ပါလုပ်မံၚ်ဖအိုတ်ရ။
သၟာန် ။ ။ ညးပတိုန်လဝ်လိက်နုက်တိတ်တံဂှ် ဒှ်ဒတန်ရဟာ။
သွဟ် ။ ။ စပ်ကဵုလိက်နုက်တိတ်ဟီုဂှ် လ္ၚဵုဂှ် ပ္တိုန်နၚ်နကဵုပူဂဵုနွံ၊ နကဵုရုၚ်ဗဟဵုတံ ပ္တိတ်ထောံယျဂှ် ဟွံဆဵုလဝ်မွဲလှေ်ဏီ၊ လက္ကရဴဏံ ကေၚ်ကာဗဟဵုတံ ဂ္ဇံကောံဓရီုတုဲတှေ် ရဲပ္တိုန်လဝ် လိက်နုက်တိတ်တံဏံဂှ် ဍေံဒှ်အာ ဒတန်ယျဟာ၊ အၝေဂှ်လေဝ် အဲဟွံမိၚ်ပုဟ်လေဝ် ဖျေံလဝ်ပ္ဍဲသ္ဂုတ်သွာတ် ဒှ်အဓိပ္ပဲါဗီုဂှ်ရ။ ဆဂး လိက်တိတ်ကၠုၚ်မွဲဂှ် ကေၚ်ကာဗဟဵုကဵု ကမ္မတဳဗဟဵု (၃၄) တၠဏံဂှ် သြန်သွက်ဂွံပၠုပ်လၟေၚ်ဂိတုဂှ်တှေ် အဓိကသှေ်မံၚ်၊ လ္ပာ်ညးမွဲတှေ် သြန်သှေ်မံၚ်မူစိ၊ ဣညအ်ဂှ် နူကဵုသၞာံ(၂၀၁၈) ဒဳဇြေမ်ဗာ စတုဲတှေ် (၂၀၂၁) စဵုကဵုစိုပ် ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳရ။ ဖအိုတ်ဂှ်တှေ် ကေၚ်ကာဗဟဵု နုက်တိတ်လဝ် (၃၄) တၠဏံဂှ် သြန်သွက်ဂွံပၠုပ်လၟေၚ်ဂိတု ပ္ဍဲကဵုဗဟဵုဂှ် သှေ်မံၚ်ဏောၚ်။
သၟာန် ။ ။ ဟီုသာ်ဂှ်တှေ် နူဗဟဵု ဟွံဂွံနုက်ပတိတ်ဏီပုဟ် ဒှ်အဓိပ္ပဲါသာ်ဂှ်ဟာ။
သွဟ် ။ ။ အဓိပ္ပဲါဍေံ မၞိဟ်ပ္တိုန်လဝ်လိက်နုက်တိတ်တံဂှ်တှေ် ပ္ဍဲကဵုရုၚ်ဗဟဵုတေံ ပတိတ်ထောံယျ အေလိက်ဗီုဂှ် ဟွံဆဵုလဝ်ဏီပုဟ်။
သၟာန် ။ ။ နကဵုရဲပတိုန်လဝ်လိက်တံဂှ်တှေ် ဗီုလဵုစွံစိုတ်။
သွဟ် ။ ။ အေပ္ဍဲကဵုလိက်ပိုဲပ္တိုန်လဝ်ဂှ် နူကဵုသ္ဇိုၚ်ဗော် ကောန်ဗော်မွဲကီု နုက်တိတ်ထောံယျ ညးတံ ချူလဝ်ဗီုဂှ်နွံ။
သၟာန် ။ ။ ဆက်နွံမံၚ် အတိုၚ်တြေံဖိုဟ် ဒှ်အဓိပ္ပဲါဗီုဂှ်ဟာ။
သွဟ် ။ ။ ဣညအ် ကေၚ်ကာဗဟဵုဂှ် ညးတံ ဂ္ဇံတုဲမွဲတဲယျ၊ တုဲတှေ် မၞိဟ်ပ္တိုန်လဝ်လိက်နုက်တိတ်တံဏံဂှ် ကဵုအခေါၚ်လိက်နုက်တိတ်ယျ၊ ဗီုဗီုဏံ သ္ဂုတ်သွာတ်ဂှ် ဍေံဟွံဆဵုလဝ်ဏီပုဟ် ဒဵုကဵုလၟုဟ်ဏံရ။
သၟာန် ။ ။ ဟီုသာ်ဂှ်တှေ် နကဵုရဲပတိုန်လဝ်လိက် နုက်တိတ်တံဂှ် ဗီုလဵုဆက်ဒတူလိုၚ်အာရော။
သွဟ် ။ ။ ပိုဲဂှ် ဒှ်မၞိဟ်ပ္တိုန်လဝ်လိက်နုက်တိတ်၊ ဥပမာဍေံ ကေၚ်ကာဗဟဵုကီု၊ ကမ္မတဳဗဟဵုကီု ညးတံကဵုအခေါၚ် နုက်တိတ်ထောံဗီုဂှ်တုဲ ပတိတ်ထောံယျ လိက်ဗီုဂှ်လေဝ် ပိုဲဟွံဂွံဆဵုဏီ၊ ရန်တၟံပိုဲဂှ် ပိုဲနုက်တိတ်ထောံတုဲတှေ် တိုၚ်ဏံရ ပိုဲမံၚ်မံၚ်ဏောၚ်၊ နကဵုလညာတ်တုပ်မွဲဇြဟတ် တိုၚ်ဏံရ ပိုဲဂှ် မံၚ်အာဏောၚ်၊ ဆဂး ဗော်ညဳသၟဟ်မန်ဏံ ပရေၚ်ကောံကလောံညဳသာဂှ်တှေ် ညိမှလေဝ် လ္ပကဵုယောၚ်ယာ ပရေၚ်ညဳသၟဟ် ဘိုအ်ဂွံနွံမံၚ်တွဵုဂှ်လေဝ် ပိုဲဂှ် ပၟိက် နွံမံၚ်ဏောၚ်၊ ဆဂး ပိုဲဂှ် ပ္တိုန်လိက်နုက်တိတ်တုဲဂှ် ပရေၚ်ကမၠောန်ပြဟ်ဟ်ဏံဂှ်တှေ် မုလေဝ် ချပ်ဇန်လဝ်ဟွံမွဲဏီ ပုဟ်၊ ဆဂး နွံမွဲ ပိုဲကဵုပိုဲ ကျာလဝ်အပြောံဂှ်တှေ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကောန်ဂကူကဵု ပရေၚ်ချဳဓရာၚ်လိက်ပတ်ဂှ်၊ မပ္တံကဵု ချဳဓရာၚ်နာနာသာ် သီုစိုတ်သီုစရိုဟ် ခိုၚ်ၚ်ဗိုန်န် ပံၚ်ဗ္စိုပ်ကဵု ညးဍုၚ်ကွာန်တံတုဲတှေ် ဒးချဳဓရာၚ် ကေတ်အာ တာလျိုၚ်ဏောၚ် ပိုဲကဵုပိုဲဂှ် ချပ်လဝ် အေဗီုဂှ်နွံရ။
သၟာန် ။ ။ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မံက်တိုန်ကၠုၚ် မွဲမွဲပ္ၚံက်တှေ် ယဝ်ဒးသဳကၠဳ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂကူမန်တှေ်ရော နကဵုဇြဟတ်ဏံ ဗီုလဵုဘိုၚ်ပါလုပ်အာ ချပ်လဝ်နွံဟာ။
သွဟ် ။ ။ ဥပမာဍေံ ဟီုစရ ပိုဲဂှ် ဂွိၚ်ကဵု ရဲနုက်တိတ်တံဏံဂှ် နကဵုဂကောံမွဲမွဲဂကောံ ဒက်ပ္တန်လဝ် ဟွံမွဲပုဟ်၊ လညာတ်တုပ်ညးသ္ကံ လ္တူလညာတ်တုပ်ဂှ်ရ ပိုဲဂှ် ဟီုထောံ မွဲကရောံမွဲစွံရ။ ဆဂး ကိစ္စပၟိက်ဍေံမံက်ကၠုၚ်တှေ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကၟိန်ဍုၚ်ကီု၊ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် စပ်ကဵုဂကူမန်ပိုဲတှေ် ယဝ်ရ ဒးကဵုလညာတ်၊ ဒးသဳကၠဳ၊ ဍေံဒှ်ကၠုၚ်တှေ် ရဲဒေံါဇူမံၚ်တံဏံဂှ် နကဵုမွဲဂကောံမွဲကရောံ ပိုဲချပ်ဇန်တုဲတှေ် ၝဏံဂှ် ပိုဲတံ ပ္တိုန်ထ္ၜးရေၚ်တၠုၚ်အာဏောၚ် မိက်ဂွံဟီုဆၜိုတ်ဏံရ။

အံက်သာ၊ တံၚ်ပရၚ် (၁၉-၃-၂၀၂၁)

သ္ဂုတ်သွာတ် MUP လ္တူအလဵုအသဳပၞာန်
ပ္ဍဲကဵုစၟတ်တ္ၚဲ (၁၅-၃-၂၀၂၁) ဂှ် ဗော်ညဳသၟဟ်မန် ကၠောန်ဗဒှ်ကောံဓရီုကမ္မတဳဗဟဵု ပ္ဍဲဇြပ်သ္ဘၚ်ဓဝ် ဘာဟံသာထဝ် ဍုၚ်ဇြပ်ဗုရ၊ ပ္ဍဲကောံဓရီုဂှ် ပ္ဍဲကဵုကမ္မတဳဗဟဵု နွံဒၟံၚ် (၁၄၀) တၠဂှ် တိုန်စိုပ်ကောံဓရီု (၉၀) တၠတုဲ ပ္ဍဲကဵုအခိၚ်နူဂယး (၉း၃၀) နာဍဳဂှ် လုပ်ကေတ်ဒၞါဲအိုတ်တုဲ ညးတိုန်စိုပ်တအ် ထ္ပက်စၟတ်တဲ၊ နာဲတၠနန် မဒှ်ဥက္ကဌ ဗော်ညဳသၟဟ်မန် ဟီုဂလာန်သြဝါဒ ပံက်ကောံဓရီု လအ်ပွိုၚ် (၇၅) မဏေတ်ရ။
အဓိကဂလာန်သြဝါဒဂှ် ဟီုဂးဏာ အကာဲအရာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်အတိက်တုဲ ဆိၚ်ဆဏာ သီုအကာဲအရာကီုရ၊ ပစ္စုပ္ပန် ဟိုတ်ဂွံလုပ်ကေတ်ဒၞာဲ ပ္ဍဲအလဵုအသဳပၞာန်ဂှ်လေဝ် ဟီုဂးရိုဟ်ရေၚ်ဏာရ၊ ဥက္ကဌဗော်ညဳသၟဟ်မန် ဟီုဏာဂလာန်တုဲ ဖက်ဆောညးအုပ်ကာ (၂) နာဲသာန်ဒေန် သောၚ်ထ္ၜး အကာဲအရာ နူကဵုစပၞာန်သီအဝဵု စဵုကဵုစိုပ်အခိၚ် တ္ၚဲသဳကၠဳကောံဓရီုဏံ ဗီုအလဵုအသဳပၞာန် ကေတ်အဆက်ကဵု ဗော်ညဳသၟဟ်မန်ကီု၊ သွက်အလဵုအသဳပၞာန် အဆံၚ်ကၟိန်ဍုၚ်ဂှ် ဗီုရုဲစှ်ဏာဒံက်တာ ဗညာအံၚ်မဵုကီု သီုကဵုသွက်အလဵုအသဳ အဆံၚ်တွဵုရး နာဲလျးတၟးရ။ တုဲဂှ် ဖက်ဆောညးအုပ်ကာ (၄) ဗော်ညဳသၟဟ်မန် နာဲတာန်ယှိုဲ ဆက်ဗှ်ထ္ၜးဏာလိက် နူဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ကဵုလဝ်ကသပ် ကုဗော်ညဳသၟဟ်မန်ရ။
မွဲအဆက်ဓဝ် ကမ္မတဳဗဟဵုဂမၠိုၚ် သဳကၠဳညးသ္ကံ ပတိုန်ထ္ၜးညးသ္ကံအိုတ်ရ။ ပ္ဍဲကမ္မတဳဗဟဵု ဂမၠိုၚ်တအ်ဂှ် ရဲညးထံက်ဂလာန် လုပ်ပံၚ်ကဵုအလဵုအသဳပၞာန်တအ်ဂှ် ထံက်ထ္ၜးဟီုဂး ဟိုတ်ဂွံထံက်ဂလာန် ဗီုစၟဳညာတ်လဝ်ဖဵု သွက်ဂကူတအ်အိုတ်ရ။ တၠုၚ်လအာ ညံၚ်ရဴသာ်ဂှ်ကီု ညးဟွံဒုၚ်တဲကဵု အရာလုပ်ပံၚ်ကဵုအလဵုအသဳပၞာန်တအ်ဂှ် ဟီုဂးထံက်ထ္ၜး လုပ်ပံၚ်ကဵု အလဵုအသဳပၞာန်တအ် ဟွံထေက်၊ ပံၚ်မ္ဂး ဒှ်လလေၚ်ဖဵုကဵုဂကူသာ်လဵု၊ ဒှ်လလေၚ်ဖဵုကဵုဗော် သာ်လဵု၊ သဳကၠဳပတိုန်ထ္ၜးညးသ္ကံအိုတ်ရ။ လက်ကရဴအိုတ် ဒးကဵုသ္ဂုတ်သွာတ် နကဵုမာဲပၞုက်ရ။ သွဟ်မာဲတိတ်ကၠုၚ် ညးထံက်ဂလာန် ပံၚ်ကဵုအလဵုအသဳပၞာန်ဂှ် က္လိဂွံလၟိဟ်မာဲ (၆၀) မာဲတုဲ လ္ပာ်ညးဒုၚ်တဲဟွံမာန် ပံၚ်ကဵုအလဵုအသဳပၞာန်ဂှ် က္လိဂွံလၟိဟ်မာဲ (၂၆) မာဲတုဲ ဗော်ညဳသၟဟ်မန် ဖျေံဏာသ္ဂုတ်သွာတ် သ္ပဏာဒတန် သွက်ဂွံပံၚ်တောဲ လုပ်ကေတ်ဒၞါဲ ပ္ဍဲအလဵုအသဳပၞာန်ရ။

ပြယာဲဗၟာဇြိုဟ်နက် ပိုဲကဵုပိုဲ ဒးလက်ညးသ္ကံ
ဂကူမန်ပိုဲ လုပ်ကၠုၚ်ပေါဲဗတိုက် နကဵုပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်ကီု လုပ်ကၠုၚ်ပေါဲဗတိုက် ပ္ဍဲဗွိုၚ်သၞောဝ် ကီုဂှ် နူကဵုဍုၚ်ဗၟာက္လိဂွံဗၠးၜး နူသၟဝ်တဲအၚ်္ဂလိက်တေံ စဵုကဵုစိုပ်တ္ၚဲဏံ ညောန်ကြပ်ကၠုၚ်ကဵု ဗွဝ်ကၠံသၞာံရ။ အခေါၚ်တုပ်သၟဟ်လေဝ် ဟွံက္လိဂွံဏီရ။ နူကဵုတက်ကျာလ္တူခုၚ် စို်ပ်ကၠုၚ်ရပ်လွဟ် နူကဵုရပ်လွဟ် လှာဲကဵုအခေါၚ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် ဒးကၠုၚ်အလီ စနူဂှ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိမံက်ကၠုၚ်။ နူကဵု ၁၉၉၅ စဵုကဵုတ္ၚဲဏံ တက်မံၚ်ကျာညးသ္ကံ ညံၚ်ကမၠက်ကွာ်ဂၠံၚ် မုလေဝ်ကျောဝ်ရံၚ်ဟွံညာတ်၊ ပ္ဍဲဗွိုၚ်သၞောဝ်လေဝ် သာ်ဂှ်ကီုရ၊ မွဲခေတ်ကဵုမွဲခေတ် လုပ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ်ပေါဲဗတိုက် နူကဵုခေတ် ပါလဳမာန် ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ စိုပ်ခေတ်ပၞာန် နူခေတ်ပၞာန် စိုပ်ခေတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳပၠန် နူဒဳမဝ်ကရေဇြဳ လၟုဟ်ကလေၚ်စိုပ် ခေတ်ပၞာန်မေန်အံၚ်လှာၚ်ပၠန်ရ။
ပြယာဲစၞာဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် အကြာဒပ်ပၞာန်ဗၟာကဵု ဒဳမဝ်ကရေဇြဳမဟာဝါဒဳဗၟာတအ် ဂကူမန်ပိုဲကီု သီုကောန်ဍုၚ်အရၚ်ပိုဲတအ် ပါဲတိတ်ဟွံဗၠးဏီရ။ အကြာပြယာဲ စၞာဲဍေံတအ်ဂှ် မန်ပိုဲတအ် မတ်ဂၠု ကတောဝ်ဍိုၚ် ထ္ကးဗက် အကြာဍေံကဵုဍေံလၟိုန်ရ။ ဍေံကဵုဍေံထ္ကး နကဵုပြယာဲစၞာဲဂှ် ပိုဲကဵုပိုဲထ္ကးညးသ္ကံ ကွေံကွေံရ။ လညာတ်အဲ ညးချူလိက်ဏံ အကြာဏံ ပိုဲကဵုပိုဲ ထေက်ကဵုဒးကလေၚ်ကေတ် ဓဝ်ကၠိုဟ်ခၠၚ်ညးသ္ကံ ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်တုဲ မ္ဒးထ္ကးညးသ္ကံ နကဵုပြယာဲစၞာဲကီုရ။ ပိုဲတအ်ထ္ကးကွေံကွေံ ဟွံထေက်ရောၚ် ညာတ်ရ။
လုပ်ပံၚ်ကၠောန်ပ္ဍဲကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် ဒးစိုတ်ကဵုသၞောတ်ဝ်ပၞာန်ဟွံသေၚ်
ပ္ဍဲကောန်ဂကူမန်ပိုဲ ညးထံက်ဂလာန်ကဵု ပံၚ်တောဲကဵု အလဵုအသဳပၞာန်တအ်ဂှ် ဍာံဍာံတေံ ဒးစိုတ်ကဵုသၞောတ်ဝ်ပၞာန်တုဲ ထံက်ဂလာန်ဟွံသေၚ် ဘဝဂကူမန်ဇကု ဟိုတ်နူဒှ်ဒၟံၚ်ဘဝဍိက် ဒးမံၚ်ဒၟံၚ် သၟဝ်တဲညးဂမၠိုၚ်လၟိုန်တုဲ ညးလဵုဂွံအဝဵုရောဂှ် မိက်ဂွံဗ္ဒဗ္ဒါဲ သွက်သ္ဂောံက္လိဂွံ အခေါၚ်အရာညိညိညညရ။ ဝၚ်ဒပ်ပၞာန်သီအဝဵုမ္ဂးဂှ် ဍေံသီဏာတုဲ သဘဴဍေံဂွံက္လေၚ်ဒုၚ်ကျဟီုဂှ် ဟွံမွဲကၠုၚ် မွဲလှေ်။ ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ဗော်ဇၞးမာဲတအ် ၜိုတ်လဵုဒ္စဵုဒ္စး ဒ္စဵုဒ္စး သဘဴဂွံက္လေၚ်မာန်ပၠန်ဂှ် ဟိုတ်နူဟွံမွဲကၠုၚ် မွဲလှေ်ဏီဂှ်ရ ဗ္ဒဗ္ဒါဲအလဵုအသဳပၞာန်တုဲ ကေတ်အခေါၚ်အရာ သွက်ဂကူဂွံရောၚ် စှေ်မံၚ်စိုတ်အိုတ်ရ။
မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် လုကဴပွိုၚ်မသုန်သၞာံလောန်ကၠုၚ် နူကဵုသၞာံ ၂၀၁၅ – စိုပ် ၂၀၂၁ ဒးဒုၚ်ပ္ဍဵုပ္ဍိုက်ကၠုၚ်ကဵု အလဵုအသဳ NLD ဂိသ္ကေဝ်မံၚ်ဟွံပြေဏီဂှ်လေဝ် ပါကီုရ။ ပ္ဍဲအခိၚ် နူ ၂၀၁၀ စိုပ် ၂၀၁၅ ဂှ် ၜိုန်ဒှ်အလဵုအသဳ ရာမ်တိတ်နူပၞာန်ကီုလေဝ် ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ကောပ်ကာဲ ဆက်ဆောံကဵုကောန်ဂကူ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် ခိုဟ်နူကဵုအလဵုအသဳ ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ NLD ဏီ ဒှ်မံၚ်သာ်ဂှ်ရ။ အခိၚ်ကာလ အလဵုအသဳ NLD ဂွံလဝ်အဝဵုဂှ် အလဵုအသဳ NLD ကၟာတ်လဝ် အခေါၚ်အရာကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် နူကဵုဒပ်ပၞာန်တအ် က္လေၚ်စဵုဒၞါကဵု လ္ပာ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် အာတ်မိက်ကဵု အခေါၚ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် နွံကၠုၚ်ဂှ်ရ ညာတ်ကၠုၚ်လ္ပာ်ခိုဟ် လ္တူအလဵုအသဳပၞာန် နွံကၠုၚ်ရ။ လ္တူအလဵုအသဳပၞာန်ဂှ် ဍာ်ဇမၠိၚ်မ္ဂး သၞဂကူမန်ဇေတ်တ်ရောၚ်ဂှ် ညးပံၚ်တောဲကဵု အလဵုအသဳပၞာန်တအ်လေဝ် တီလဝ်ပေၚ်ၚ်ရ။ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် ရံၚ်ဍာ်ဇမၠေအ်မ္ဂး သွက်ဂုဏ်ဖဵုဂကူ ပံၚ်စုက်က်တုဲ ကေတ်ဂွံမာန်ရောၚ် တော်လဝ်တုဲ လုပ်ပံၚ်တောဲ ကေတ်ဒၞါဲ ပ္ဍဲအလဵုအသဳပၞာန်ရ။ မန်ထံက်ဂလာန်တအ်လေဝ် ဒးလဝ်ဘဲ ဒးဒုၚ်ပ္ဍဵုပ္ဍိုက်လဝ်ကဵု အလဵုအသဳ NLD တုဲ စၟဳညာတ်ကေတ်လဝ်သာ်ဂှ်ကီုရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ လ္တူပံၚ်တောဲကဵု အလဵုအသဳပၞာန်ဂှ် ဒးစိုတ်ကဵုသၞောတ်ဝ်ဍေံကွေံကွေံတုဲ ပံၚ်မံၚ်/ထံက်မံၚ်ဂလာန် ဟွံသေၚ်ရ၊ ဗွဲတၟေၚ် ပြဟ်ဟ်ဏံ ခိုဟ်နူတၠအဝဵု ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ NLD ညိရောၚ် ညးတအ်ညာတ်လဝ်ရ။

ဒ္စဵုဒ္စးဒၟံၚ် ပွမပံၚ်တောဲကဵု အလဵုအသဳပၞာန်ဂှ် ဒးစိုတ် ထံက်ဂလာန်ကဵု NLD ဟွံသေၚ်
လ္တူဗော်ညဳသၟဟ်မန် ဖျေံဏာသ္ဂုတ်သွာတ် လုပ်ပံၚ်တောဲကေတ်ဒၞာဲ ပ္ဍဲအလဵုအသဳပၞာန် စပ္တံနူ မၞိဟ်ပ္ဍဲဗော်ညဳသၟဟ်မန်ကီု၊ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကီု ၊ မှာဇန်မန်ကီု၊ ညးဍုၚ်ကွာန်မန်ကီုဂှ် ဍာံဍာံတေံ ဒ္စဵုဒ္စးဒၟံၚ် လ္တူသ္ဂုတ်သွာတ်ဏံဂှ် ဒးစိုတ်ကဵု ဂကောံ NLD ဟွံသေၚ် သက်က်ရ။
မၞိဟ်ပ္ဍဲဗော်ညဳသၟဟ်မန်တအ်ဂှ် ထံက်ထ္ၜးမံၚ် လ္တူသ္ဇိုၚ်သၞောဝ်ဒက်ပ္တန်ဗော်ရ၊ ပ္ဍဲသ္ဇိုၚ်သၞောဝ် ဒက်ပ္တန်ဗော် အခန် (၅) ၝောံပိုဒ် (၁၀) စပ်ကဵုမူဝါဒဗော် ပိုဒ် (ခ) ဂှ် ဗွဲကိုပ်ကၠာ သွက်ဂွံရေၚ်တၠုၚ် ဂိုတ်ဂ္စာန်အာ သၞောတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳဗော်ဇဳ သ္ဇိုၚ်ဂွံခိုၚ်ဗိုန်အာ ကေုာံ နူဂှ်မွဲတဆံၚ် သွက်ဂွံဒက်ပ္တန်အာ ဍုၚ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ မဍိုက်ပေၚ်ကဵု ဓဝ်လောကပါလ မတွံဂး ပရေၚ်နွံကဵုဗဗွဲဓဝ်၊ ပရေၚ်သၠးပွး၊ ပရေၚ်အခေါၚ်တုပ်သၟဟ်မာန်ကီု-ဣဏံမွဲပိုဒ်။ တုဲပၠန် ပ္ဍဲၝောံပိုဒ် (၁၀) ဏံရ ပိုဒ် (ဆ) ဂှ် သွက်ဂွံဒ္စဵုဒ္စးအာ သၞောတ်တၠအဝဵု၊ ဝါဒမဟာဂကူ ကေုာံ ဝါဒလညာတ်ဂကူက္ဍန်ဂြက်တအ်မာန်ကီု။ ချူဓဇက်လဝ် မူဝါဒဗော်နွံတုဲ ပ္ဍဲကဵုၝောံပိုဒ် (၁၁) (က) ကဏ္ဍပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပ္ဍဲကဵုပိုဒ် (၁) (၂) (၃) သီုကဵုပိပိုဒ်ဂှ် ဟွံကိတ်ညဳကဵု ပွမလုပ်ကေတ်ဒၞာဲ လုပ်ပံၚ်တောဲကဵု အလဵုအသဳပၞာန်ရ။ ပ္ဍဲကဵုပိုဒ် (၂) ဂှ် ယဝ်ဒးဓမံက်ထ္ၜးမ္ဂး ပ္ဍဲကဵုလၟေၚ်ဒဒှ် ပရေၚ်သၠာဲပြံၚ်ကၠောံဗီုပြၚ် ဒဳမဝ်ကရေဇြဳကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲ ကေုာံ ပရေၚ်ဒက်ပ္တန်ကၟိန်ဍုၚ် ဗွဲမဗိုန်ဇၟအ်ဂှ် ကရောံညးဍုၚ်ကွာန် ကောန်ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်မွဲစွံ ပါလုပ် သီုစိုတ် သီုစရိုတ်ရောၚ်။ သာ်ဏံ ချူဓမံက်လဝ်နွံမံၚ်တုဲ ညးတအ် ဒ္စဵုဒ္စးတဴအိုတ်ရ။ ချူဓဇက်လဝ် မူဝါဒကီု၊ ကဏ္ဍဒတဴလိုၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကီု ချူလဝ်ဂှ်မွဲဗီု ကၠောန်သ္ပဓမံက်ဏာရုပ်ရဴဂှ်မွဲဗီု ညးတအ် ညာတ်ကေတ်သာ်ဏံတုဲ ညးတအ် ဟွံထံက်ဂလာန် လ္တူလုပ်ကေတ်ဒၞါဲ ပ္ဍဲအလဵုအသဳပၞာန်ရ။
နကဵုဗော်ဍုၚ်မန်တၟိကီု နကဵုဂကောံမှာဇန်မန်ကီု ညးတအ်ညာတ်ကေတ် ကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲဏံ ဒးဒုၚ်အုပ်ဓုပ်လဝ် နကဵုသၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန် လအ်ကၠုၚ်ဗွဲမလောန်တုဲ အဃောဗတိုက်သရိုဟ် ပတိတ်ဒၟံၚ် နူသၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန် ညံၚ်သ္ဂောံစိုပ်အာ သၞောတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ပေၚ်ၚ်မာန်ဂှ် ပၞာန်တအ်သီဏာအဝဵုဏံ အလုံလိုက်မွဲ ဒ္စဵုဒ္စးမံၚ်ဂှ် လုပ်ပံၚ်တောဲကေတ်ဒၞါဲ ပ္ဍဲအလဵုအသဳပၞာန်ရောၚ် ဟီုမ္ဂး ဟွံဒးရောၚ် သာ်ဏံ ညးတအ်ညာတ်ရ။ ဇြိုဟ်နက်နူဏံလေဝ် ညးတအ် ကျောဝ်ညာတ်လဝ်တုဲ ဟွံဒုၚ်တဲ ဒ္စဵုဒ္စးမံၚ်ရ။ လ္တူညးတံ ဒ္စဵုဒ္စးဂှ် လ္ပာ်ညးဒုၚ်တဲ ထံက်ဂလာန် ပံၚ်တောဲလုပ်ကေတ်ဒၞါဲ ပ္ဍဲအလဵုအသဳပၞာန်ဂှ်ရ သုၚ်စောဲဏာဝေါဟာ ဟွံဂပ်ဝ် မပ္တံကဵု “ညးဒ္စဵုဒ္စးတအ်ဏအ် ညံၚ်မထံက်မံၚ်ဂလာန်ကဵု NLD သာ်ဏံလေဝ်ဟုီုဂးနွံ၊ ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ညံၚ်ကဵုလုပ်ပယှုက်ပထုဲမံၚ် ပ္ဍဲဗော်ညဳသၟဟ်မန် သာ်ဏံလေဝ် ဟီုဂးနွံရ”၊ ဍာံဍာံတေံ ညးတအ်ထံက်ဂလာန်ကဵု NLD တုဲ ဒ္စဵုဒ္စးမံၚ် ဟွံသေၚ်လးလးရ။ လညာတ်ညးဒ္စဵုဒ္စး ပွမလုပ်ကေတ်ဒၞါဲ ပ္ဍဲအလဵုအသဳပၞာန်ဂှ် အကြာဍေံကဵုဍေံ ဒှ်သၞ ညးသ္ကံဂှ် လ္ပာ်လဵုလေဝ် လ္ပထံက်ဂလာန် လ္ပလုပ်ကေတ်ဒၞါဲ မံၚ်ထောံအကြာ ဂွံမံၚ်ရရောၚ် ညးတအ် ညာတ်ကေတ်လဝ် သာ်ဏံရ။
သရုပ်ကၠေံမ္ဂး ညးလုပ်ကေတ်ဒၞါဲ ပ္ဍဲအလဵုအသဳပၞာန်ကီု ညးထံက်ဂလာန်လုပ်ကေတ်ဒၞါဲကီုဂှ် ရန်တၟံကဵုဂုဏ်ဖဵုဂကူ ဆာန်ဂကူတုဲ လုပ်ကေတ်ဒၞါဲ၊ ထံက်ဂလာန်ကဵု ညးလုပ်ကေတ်ဒၞါဲတအ်ရ။ ဗီုသာ်ဂှ်ကီု ညးဒ္စဵုဒ္စး ဟွံဒုၚ်တဲ ဟွံထံက်ဂလာန် လ္တူဗော်ညဳသၟဟ်မန် လုပ်ကေတ်ဒၞာဲ ပံၚ်တောဲကဵု အလဵုအသဳပၞာန်ဂှ်လေဝ် ရန်ကဵုဂုဏ်ဖဵုဂကူ ဂွိၚ်ဖေက်သိက္ခာဂကူပၠိုတ်အာ၊ ဆာန်ဂကူတုဲ ဟွံထံက်ဂလာန် ဒ္စဵုဒ္စးမံၚ် လ္တူလုပ်ကေတ်ဒၞါဲ ပံၚ်တောဲကဵုပၞာန်ရ။ လ္တူဏံ နကဵုလညာတ် ညးချူလိက်ဏံ သ္ဒးပၠောပ်သၠဒ္ကေဝ် သရုပ်ကၠေံဍန်န်မ္ဂး ပွမလုပ်ကေတ်ဒၞါဲ ပံၚ်တောဲကဵု အလဵုအသဳပၞာန်ဂှ် ဗၠေတ်ဗၠေၚ်အာ နူကဵုဂၠံၚ်တရဴ သၞောတ်ဝ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳတုဲ ညာတ်ကေတ်ကဵု ဖဵုဂုဏ်သွက်ဇကု၊ သွက်ဂကူဇကုသၟးတုဲ ဒှ်အာညးဗက်ဍာ်သာရ။ ပွမဒ္စဵုဒ္စး ဟွံထံက်ဂလာန်ကဵု ပွမလုပ်ကေတ်ဒၞာဲ ပံၚ်တောဲကဵု အလဵုအသဳပၞာန်ဂှ် ဒှ်ညးမရံၚ်ကဵုဍာ်ဇမၠိၚ် ဒှ်ညးမကွာ်ဒၟံၚ် လ္ပာ်ဂၠံၚ်တရဴ ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ သွက်ညးလိုက်တအ် အိုဿီုရောၚ်။

ဗညာအံၚ်

ပ္ဍဲသ္ကုတ်တုဲကၠုၚ်တေံ သ္ကိုပ်ပၞာန်နေဝေန် သီကေတ်အဝဵုတုဲဂှ် သ္ကိုပ်ဝန်ုဇၞော်တြေံ ဥူနု တိတ်ဂြိုပ် ပံက်ပ္တိုန်ဗော် ဒဳမဝ်ကရေဇြဳညးဍုၚ် PDP ကေုာံ ဒပ်ပျဳချေတ် PLA နွံကၠုၚ်ဇြဟတ် ၜိုတ် (၆) လ္ၚီတုဲ ချဳဒရာၚ်ကၠုၚ်ပရေၚ်ပၞာန် ဗ္ဒါဲပွိုၚ် (၁၀) သၞာံကီုရ။
ၜိုန်ပံက်လဝ်ဒပ်ကီုလေဝ် ဂွံအာဗ္တိုက် ဒၞါဲဒပ်နေဝေန်နွံဂှ် အောန်ကွေံကွေံ။ လညာတ်ဥူနုဂှ် ဒပ်ပျဳချေတ် PLA သွက်ဂွံဗတိုက် ဒဵုဂွံသီကေတ်ဍုၚ်ဟွံသေၚ်။ အယာံမာတ် ထ္ၜးဝေၚ်ဇြဟတ်ပၞာန်ကဵု အလဵုအသဳတုဲ မွဲတ္ၚဲမ္ဂး နနဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် သွက်ဂွံတက်ကျာ သဳကၠဳအာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဟေၚ် ကာလဥူနု နုက်တိတ်လဝ်ဂှ် ဟီုဗကန်လဝ်ကဵု ရဲဒပ်ညးတံကီုရ။
ဟိုတ်နူဒးသ္ပဒၟံၚ်သဇိုၚ် အပ္ဍဲဒေသ ကရေၚ်ကဵု ဒေသမန်သၟးဂှ်ရ ပ္ဍဲအရာသမၠဲပ္တိတ် တိဍာ်ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ဂှ်လေဝ် ဟွံပြေပြံၚ်၊ ဇြဟတ်ဒပ် ဇြဟတ်လွဟ် ဂွံလဝ်ဘဏ္ဍာအထံက်ပၚ်ခိုဟ်တုဲ စိုပ်ဒေသလ္ၚဵုလ္ၚဵုမ္ဂး ဟွံသ္ပကာကဵု ဗော်ကရေၚ် ဗော်မန်တံလေဝ် နွံကၠုၚ်တုဲ တၚ်ဘပဠဇၞော်ဇၞော်မွဲ ဒှ်မံၚ်ကီုရ။
လညာတ်ဒုၚ်ကေတ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ်လေဝ် ဟွံတုပ်ညးသ္ကံတုဲ အိုတ်ကၞောတ် ဒပ်ပျဳချေတ် ကဠေဟ်တိတ်အာ ကရေက်ကဵုကရေက်တုဲ ဗီုညးကဵုညး လ္ၚဵုလုပ်အာ ပ္ဍဲဗော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် မကြပ်ကဵုဇကု၊ လ္ၚဵုလုပ်ဖျေံလွဟ် ပ္ဍဲဍုၚ်သေံ၊ လ္ၚဵုလုပ်ဖျေံလွဟ် ပ္ဍဲအလဵုအသဳဗၟာ၊ ကြဴဏံ နေဝေန် ကဵုအခေါၚ်ၜိုဟ်လလမ် (ကဵုအခေါၚ်ဗၠးဒုဟ်) တုဲ သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော်တြေံ ဥူနု နူဍုၚ်အိန္ဒိယ ကလေၚ်စဴကၠုၚ် ဍုၚ်ဗၟာဂှ် ပ္တိုန်ထ္ၜးကဵုတုဲရ။
အခိၚ်အခါ အကာဲအရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် က္တဵုဒှ်ဒၟံၚ်သာ်ဂှ်ဂှ် သၞောဝ်သဇိုၚ်ဗီုပြၚ်ပ္တန်ဍုၚ် ဗော်သဵုယှေဝ်လေတ် တၠအဝဵုပၞာန်နေဝေန် ချူခၞံလဝ်ဂှ် ကေတ်ဆန္ဒညးဍုၚ် သ္ပဒ္တန်သၞောဝ် ပ္ဍဲသၞာံ (၁၉၇၄) ဂိတုဂျာန္နဝါရဳ (၃) ဂှ်တုဲ တွဵုရးဍုၚ်မန် ကေုာံ တွဵုရးရခေၚ် ဗျဟ်ဟ် မြဟ်ဆယၟုဂှ်လေဝ် မံက်တိတ်ကၠုၚ်တုဲ အပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာဂှ် ဒှ်ကၠုၚ် ရး (၇) ရး ကဵု တွဵုရး (၇) တွဵုရးရ။
နူကဵုသၞောဝ်ဥပဒေသဇိုၚ်ဒက်ပ္တန်ဍုၚ် (၁၉၇၄) ချူခၞံလဝ် သွက်ဂုဏ်ဖဵုဗော်(မဆလ) မွဲဗော်ဏံ ပံက်ပ္တိုန် ကံၚ်ဇြဳကၟိန်ဍုၚ် နကဵုမၞိဟ် (၂၈) တၠတုဲ သွက်ရးကဵု တွဵုရးတအ်ဂှ်လေဝ် အတိုၚ်ပၟိက်စိုတ် ဗော် (မဆလ) ဂှ်ဟေၚ် ခါန်စွံလဝ် ဂကောံကံၚ်ဇြဳဍုၚ် နကဵုလၟိဟ်မၞိဟ် (၁၄) တၠကီုရ။
နူဂှ် ဗော်မျာန်မသဵုယှေဝ်လေတ် ရုဲပ္တိုန်ညးစၞးကၠတ်ထဝ်ညးဍုၚ် (၄၅၁) တၠတုဲ ဥက္ကဌကံၚ်ဇြဳပၠန်ဂတး သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော်နေဝေန်ကီု သီုညးတာလျိုၚ်ပၞာန်ဇၞော်ဇၞော်လ္ၚဵုလ္ၚဵု ကဵုဒိုအ်ထောံနူပၞာန်တုဲ လုပ်ဒုၚ်ရုဲညးစၞးကၠတ်ထဝ်ရ။
အခါရကၠတ်ထဝ် ရုဲစွံဂကောံဝန်ဇၞော်အလဵုအသဳဂှ် သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော်နေဝေန် ဒိုအ်ဇူဂှ် ဒှ်သမ္မတ၊ ဒုသ္ကိုပ်ပၞာန်သိၚ်ဝေန် ဒိုအ်ဇူဂှ် ဒှ်သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော်ရ။
အခိၚ်အလဵုအသဳ ဗော်(မဆလ) တိုန်တၟိတၟိတေံ ပရေၚ်ကလိုက်ကမဵုဥူတ (၁၉၇၄) ကွးဘာတအ် ထ္ၜးကၠုၚ်ဆန္ဒ၊ (၁၉၇၅) ပရေၚ်ကလိုက်ကမဵု သၟာကမၠောန်တအ် ထ္ၜးဆန္ဒ၊ (၁၉၇၆) ပရေၚ်ကလိုက်ကမဵု ကုိုဝ်တဝ်မှာၚ်ပေၚ်ကၠံသၞာံ က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်ဂှ် ပွဗက်ရပ်မၞိဟ် ဗက်ရပ်ကွးဘာတအ် နွံကၠုၚ်တုဲ ကွးဘာတအ် ဒးဒဴတိတ်ဂြိုပ် လ္ၚဵုစိုပ်အာ ပ္ဍဲဗော်ကမျူဏေတ်ဗၟာ(ဗကပ)၊ လ္ၚဵုစိုပ်အာ ပ္ဍဲဂကောံပၠန်ဂတး ကောန်ဍုၚ်အရၚ် မညောန်ကြပ်ကဵုဇကုတအ်ဂှ်အိုတ်ရ။
ဆၜိုတ်ကွးဘာ, သၟာကမၠောန်တအ်သၟး က္တဵုကလိုက်ကမဵုဟွံသေၚ် မ္ၚးနူဏံ ပ္ဍဲသၞာံ (၁၉၇၆) ဂိတုမာတ် ကဵုဒိုအ်ဇူထောံ ဒုသ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော်သူရတေန်ဥူ နူကဵုတာလျိုၚ် ဝန်ဇၞော်ပရေၚ်စဵုဒၞါ ကေုာံ ဇၞော်က္ဍိုက်ပ်ပၞာန် ပရေၚ်စဵုဒၞါဒပ်ပၞာန်တုဲဂှ် ခြာဟွံလအ် ပရေၚ်ဂြိုဟ်စာ ချပ်ဂစိုတ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗော်(မဆလ) က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်ရ။
ပရေၚ်ဂြိုဟ်စာ ချပ်ဂစိုတ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဍုၚ်ဂှ် ဟွံအံၚ်ဇၞးတုဲ ဗိုလ်ဇၞော်အုၚ်ကျဝ်မျေအ် ဒးဒုၚ်ကဵုဒဏ်ဂစိုတ်၊ သူရဥူတေန်ဥူ ဒိုအ်ဇူအာ (နာယကဇၞော် NLD လၟုဟ်) ဂှ် ပၞုက်လဝ်ပရိုၚ်ရောၚ်ဂးတုဲ ဖျေံဒဏ်ထံၚ် သၞာံဇမၠိၚ်ရ။ သၟာၚ်နူဂှ် ကမ္မတဳဗဟဵု ဗၞတ် (၄၀) တၠပြၚ် နူဗော် (မဆလ) ဂှ်ကီု ကောန်ဗော် (မဆလ) ဗၞတ်မသုန်ဠက်ပြၚ်ဂှ်ကီု သမ္မတနေဝေန် ပ္တိတ်ထောံနူဗော်တုဲ ကၠောန်ကၠုၚ်ပရေၚ်ပြံၚ်လှာဲရ။
(၁၉၈၀) ဂှ် လလောၚ်ကၠုၚ် ပရေၚ်အခေါၚ်ဗၠးဒုဟ်ပၠန်တုဲ စိုပ်ဂိတုမေဂှ် အလဵုအသဳကဵု ကချေၚ် KIA ၊ အလဵုအသဳ ကဵု ဗကပ တအ် ကၠောန်ကၠုၚ်ပေါဲသဳကၠဳ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ကီုလေဝ် ဆေၚ်ကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် လ္ပာ်အလဵု အသဳ ညိလေဝ်ဟွံဗဗွဲဗက်တုဲ ပေါဲသဳကၠဳဂှ် ဟွံဒှ်ကလောန်ရ။
သၞာံ (၁၉၈၁) ဂိတုနဝ်ဝေမ်ဗာဂှ် သမ္မတနေဝေန် နုက်တိတ်နူတာလျိုၚ်ကီုလေဝ် ဆက်ကေတ်လဝ်တာလျိုၚ် ဥက္ကဌဗော်(မဆလ) တုဲ တာလျိုၚ်သမ္မတဂှ် ပအပ်ပြာပ်ကဵု ဥူသာန်ယုရ။
ဇၞော်ဒပ်ထံၚ်ပရိုၚ် ဒုသ္ကိုပ်ပၞာန်တေန်ဥူ ညးဂလိုၚ်တအ်တီဒၟံၚ် နဒဒှ် တေန်ဥူ ဒ္ၚောဝ်မတ်မုဟ်ဍုၚ်ဂှ်လေဝ် ဒးဒုၚ်ပါဲပ္တိတ်နူတာလျိုၚ် ပ္ဍဲသၞာံ (၁၉၈၃) ဂှ်တုဲ ဒးဒုၚ်ဒဏ်ထံၚ် သၞာံဇမၠိၚ် နကဵုဒုဟ် ရပ်စကာသြန်ဘဏ္ဍာဍုၚ်၊ ဒုဟ်ဗက်အဂတိတအ်ရ။
သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန်မဆလမွဲဗော်ဂှ် နွံဝါဒကၟာတ်တြၚ် ပရေၚ်ပိုန်ဂြပ်တုဲ ဇၟာပ်ကမၠောန်သၠာဲဂတးသွံရာန်ဗၞိက် ကေုာံ ဍုၚ်သၟာၚ်ဂှ် အလဵုအသဳမွဲဓဝ်ရ ကေမ်ဇျှာပ်လဝ်၊ ဒၟါနူဂှ်ရ အလုံမွဲဍုၚ် ပေၚ်ဒၟံၚ်ကဵု ကမၠောန်ဗၞိက်ဒမၠုရ။
ဂၠုၚ်စက်ဇၞော်ဇၞော် နူတွဵုရးဍုၚ်မန် သွက်ဂွံသွံရာန်သၠာဲဂတးဗၞိက်ဒမၠု ကေုာံ ဍုၚ်သေံ၊ မလေဝ်ယှာ၊ သေန်ကပေါဝ် တေံဂှ်လေဝ် ဒးကဵုအကံက်အခေါန်ကဵု ဂကောံပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်တအ် သီုဒးထ္ပက်လာဘ် ကုသၟိၚ်တၠ ဒေသမဆေၚ်စပ်တအ်ရ။
ဇၟာပ်သၟာဗ္ၚအလုံမွဲဍုၚ်တအ် ညးမွဲဒိုအ်ဟွံဂွံ ဒးစှေ်ကၠောန်ကမၠောန်ဗ္ၚဏောၚ်ဒှ်တုဲ အခါရသြောံတိတ်မ္ဂး အတိုၚ်ၚုဟ်အလဵုအသဳဖျေံလဝ်ဂှ် ဒးပၠောပ်သြောံအခေါန် ကုအလဵုအသဳဏောၚ်ဒှ်တုဲ ထ္ၜိုတ်လေဝ် အတိုၚ်ၚုဟ်အလဵုအသဳရ ဒးပၠောပ်ကၠုၚ်။ သၟာဗ္ၚတအ်ဂှ် မ္ၚးနူသြောံဇကုဒးကၠောန်ဂှ်တုဲ ပ္ဍဲအခိၚ်တိသၠးဂှ် ဒးကလေၚ်တဵုတၞံ ကိုန်အစဳဇန် အလဵုအသဳပၠန်ရ၊ ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲခေတ်မဆလဏံ ဘဝရဲဗ္ၚတအ် ဂိဂၠိုၚ်ကွေံကွေံရ၊ ဍုၚ်ဗၟာ ဒှ်ကၠုၚ်ပၟာဟၚ်သြောံဂှ်လေဝ် ဒးဘဲဝါဒမဆလတုဲ လ္ပာ်ရးဨရာဝတဳတေံ ဝါတ်ဂါတ်ကၠုၚ်သြောံသ္ၚုရ။
ပ္ဍဲလက်ထက်အလဵုအသဳမဆလဂှ် အခိုက်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ်လေဝ်ပရေံ ပိုန်ဂြပ်ဍုၚ်လေဝ် တဆေဝ်သဝ်စှေ် ဗွဲမလောန်တုဲ သၞာံ (၁၉၈၅) ဂိတုနဝ်ဝေမ်ဗာ (၇) ဂှ် လှုဲစက္ခူ တၞးမွဲကၠံ၊ တၞးကပါ်၊ တၞးၜါစှော်တအ် ဟွံလုပ်သၞောဝ်ရ အလဵုအသဳ လလောၚ်ကၠုၚ်တုဲ လှုဲတအ်လီုအာ စကာဟွံဂွံရ။
လှုဲညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ပကောံလဝ် နကဵုဍာ်ဓတ် ဍာ်ပဠက်ကာယဂှ်လေဝ် ဒှ်အာသၟးသၟး ရဴမချာဲဖျေံဍာ် ပ္ဍဲဗတဳကီုရ။
ပလီုကၠေံသြန်တအ်ဂှ်တုဲ ဆက်တက်ပ္တိတ်သြန်စက္ခူ တၞး (၁၅) ၊ တၞး (၄၅) ၊ တၞး (၉၀) တအ်ပၠန်ရ။ စိုပ်သၞာံ (၁၉၈၇) ဂိတုသေပ်တေမ်ဗာ (၅) ဂှ် အလဵုအသဳ ထပ်ပလီုထောံလှုဲ တၞး (၂၅) ၊ တၞး (၃၅) ကေုာံ တၞး (၇၅) တအ်ပၠန်ရ။
နူဂှ်တုဲ ဍုၚ်ဗၟာဏံ ထ္ပက်စှေ် လုပ်အာစရၚ် LCD ဍုၚ်ဒိုက်ဝါတ်အိုတ် (ဖေါအ်ဗြေဝ်အောန်အိုတ်) ပ္ဍဲကုလသမဂ္ဂဂှ်တုဲ အပ္ဍဲဍုၚ်ဂှ် ဆက်ရပ် ဆက်လၞိန်ဗပိန် ကမၠောန်ဗၞိက်ဒမၠုရ၊ ဗၞိက်ဒမၠုဏံ ဒှ်ကမၠောန် ပလီုသၞောတ် ပရေၚ်ပိုန်ဂြပ်သဵုယှေဝ်လေတ်ဏောၚ် ဂးတုဲ ဗက်ရပ်ရဲကၠောန်ကမၠောန်ဗၞိက်ဒမၠုတအ် ပလံၚ်ဏာထံၚ် တ္ကအ်မွဲအာယုက်၊ ကဵုဒဏ်ဂစိုတ်၊ ဒဏ်ထံၚ် သၞာံဇမၠိၚ်တအ်ရ။
သၞာံ (၁၉၈၈) အပ္ဍဲဂိတုဂျောန်ဂှ် ပေါဲထ္ၜးဆန္ဒ က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်အလုံမွဲဍုၚ်တုဲ ဂျူလာၚ် (၂၃) ဂှ် ဗော်မျာန်မသဵုယှေဝ်လေတ် (BBSP ဗော်မဆလ) ကၠောန်သ္ဘၚ်သဳကၠဳ၊ ဥက္ကဌဗော်မဆလ ဥူနေဝေန်ကီု၊ သမ္မတဍုၚ် ဥူသာန်ယုကီု နုက်တိတ်နူတာလျိုၚ်တုဲ ဒၞါဲသမ္မတကဵု ဒၞါဲဥက္ကဌဗော်ဂှ် ပအပ်ကဵု ဥူသိၚ်လွေန်(ဍုၚ်ပံၚ်) ရ။
သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော်နေဝေန် သီကေတ်အဝဵုကၟိန်ဍုၚ် နူသၞာံ (၁၉၆၂) တေံတုဲ ပ္တန်ကၠုၚ်သၞောတ်မဆလ တၠအဝဵုမွဲဗော်ဂှ် ပသောၚ်ပခိုဟ်ကဵု ပရေၚ်ပိုန်ဂြပ် ပရေၚ်မၞိဟ် သွက်ကောန်ဍုၚ်တအ် ဟွံမာန်သၟးဟွံက အာဲကၟာဲပရေံပရေံ ပွစလာဘ်ဗဇဴ က္ဍတ်ဗြေဝ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲဌာနအလဵုအသဳတအ်တုဲ ဒၟါနူကိုန်အစဳဇန် ဗၠေတ်တ်ဗၠေၚ်ၚ် ပရေၚ်ပိုန်ဂြပ် အလဵုအသဳ ဟွံအံၚ်ဇၞးတုဲ ပိုန်ဂြပ်ဂှ် တဆေတ်စှေ်၊ ဗၞိက်စသုၚ်ဂှ် ၚုဟ်သၠုၚ် ၚုဟ်က္ဍၚ်တိုန်၊ လ္တူအကာဲအရာ ဒှ်ဒၟံၚ်သာ်ဏံဂှ် ထပ်ပလီုထောံလှုဲ ဗၞတ်ၜါဝါပၠန်တုဲ အခါရစိုပ်ကၠုၚ် ပရေၚ်ကလိုက်ကမဵု (၈) ပန်မဂှ် မှာဇန်ညးဍုၚ်ကွာန် မွဲဟာန် ကေုာံ ခမဳသၚ်တအ် အေၚ်လဒမ်ဟွံမာန် က္တဵုထ္ၜးဆန္ဒ အလုံမွဲဍုၚ်တုဲ သၞောတ်တၠအဝဵုမွဲဗော် ကေုာံ သၞောဝ်ဥပဒေသဇိုၚ် (၁၉၇၄) လေဝ် ဘဝပၠိုတ် သုန်လီုအိုတ်အာ ပ္ဍဲသၟဝ် ပရေၚ်ကလိုက်ကမဵု (၈) ပန်မဂှ် ဂွံဆဵုဂဗကၠုၚ်ရအဴ။

ဝဏ္ဏမာန်၊ အေဗရဴ ၁၀၊ ၂၀၂၁

သွက်ဂွံချပ်သဳကၠဳ စပ်ကဵုစၟတ်သမ္တီသဘၚ်ရတုထဝ် ဗွိုက်လ္တက်ကောန်ဂကူမန် ကေုာံ ကယျိုၚ်ကယျဝ်မန်တုဲ ဂိတုအေဗရဴ (၄) ဂှ် နူကဵုညးဍိုက်ဍိုပ်ဓမံက်ပတိုန် ဗွိုက်လ္တက်မန်လ္ၚဵု ကော်ဘိက်ညးစၞးနူဗော်မန်၊ ညးစၞးဂကောံမ ဟာဇန်မန်ဂမၠိုၚ်တုဲ ကၠောန်သ္ပကောံဓရီု ပ္ဍဲဘာဇောတိကရာမည ဍုၚ်မတ်မလီုရ။
ပ္ဍဲကောံဓရီုဝွံ နကဵုညးဍိုက်ဍိုပ် ဂကောံဓမံက်ပတိုန် ဗွိုက်လ္တက်မန်လ္ၚဵုတံ သောၚ်ကလးဟိုတ်ဂွံကော်ကောံဓရီုတုဲ သဳကၠဳကေတ်ဆန္ဒကုညးတိုန်စိုပ်တံ စၟတ်သမ္တီသဘၚ်ရတုထဝ် ဗွိုက်လ္တက်ကောန်ဂကူမန် ကေုာံ ကယျိုၚ်ကယျဝ်မန် ပေၚ် (၅၀) သၞာံဂှ် ကၠောန်အသေအဟာန် ထေက်/ဟွံထေက်ရ။
ညးစၞးတိုန်စိုပ်သီုဖအိုတ်ဂှ် စှေ်စိုတ် သွက်ဂွံကၠောန် အသေအဟာန်စၟတ်သမ္တီ သဘၚ်ရတုထဝ် ဗွိုက်လ္တက်ကောန်ဂ ကူမန် ကေုာံ ကယျိုၚ်ကယျဝ်မန် ပေၚ် (၅၀) သၞာံဂှ်တုဲ ဒက်ပတန်ပတိုန် ကမ္မတဳကၠောန်ဗဒှ် စၟတ်သမ္တီသဘၚ်ရတု ထဝ် လၟိဟ်မၞိဟ် (၄၃) တၠရ။
ပ္ဍဲကဵုကမ္မတဳကၠောန်ဗဒှ် စၟတ်သမ္တီသဘၚ်ရတုထဝ် ဗွိုက်လ္တက်ကောန်ဂကူမန် ကေုာံ ကယျိုၚ်ကယျဝ်မန် ပေၚ် (၅၀) သၞာံဂှ် —
ဒံက်တာနာဲတေန်လှ ဥက္ကဌ
နာဲတၠညး ဒုဥက္ကဌ (၁)
နာဲလှအံၚ် ဒုဥက္ကဌ (၂)
နာဲဂံၚ်လွဳ ညးအုပ်ကာနာနာ
နာဲဇြဝ်ရဵု ဖက်ဆောညးအုပ်ကာ (၁)
နာဲကောန်တၠဗၠဲ ဖက်ဆောညးအုပ်ကာ (၂)
နာဲတုၚ်ဇြဝ် လျိုၚ်ဘဏ္ဍာ
မိထဝ်ဉာဏ် လျိုၚ်စၟတ်စရၚ်
နာဲမၚ်မွဲ လျိုၚ်လလောၚ်ပရိုၚ်
သှေ်နူဂှ် ပါလုပ်ကောန်ဂကောံဖအိုတ်ရ။
နူကဵုကောံဓရီုဂှ် ရုဲစှ်ထောံတ္ၚဲသွက်ဂွံကၠောန် အသေအဟာန်စၟတ်သမ္တီသဘၚ်ရတုထဝ် ဗွိုက်လ္တက်ကောန်ဂကူမန် ကေုာံ ကယျိုၚ်ကယျဝ်မန် (ပေၚ် ၅၀) သၞာံ ဒတုဲရ။
တ္ၚဲကၠောန်အသေအဟာန် စၟတ်သမ္တီသဘၚ်ရတုထဝ် ဗွိုက်လ္တက်ကောန်ဂကူမန် ကေုာံ ကယျိုၚ်ကယျဝ်မန် (ပေၚ် ၅၀ သၞာံ) ဂှ် ဂိတုနဝ်ဝေမ်ဗာ ၂၁ -၂၀၂၁ (တ္ၚဲအဒိုတ်)၊ ဒၞာဲကၠောန်ဂှ် ရန်လဝ် ပ္ဍဲကဵုၝောံခန်တွဵုရး (ပြည်နယ်ခန်းမ) ဍုၚ်မတ်မလီုရ။
တ္ၚဲစၟတ်သမ္တီရတုထဝ်ဍာံဍာံဂှ် စတံနူသ္ပဒတန် ဗွိုက်လ္တက်ကောန်ဂကူမန် ကေုာံ ကယျိုၚ်ကယျဝ်မန်ဂှ် (၁၉၇၁) သၞာံ၊ ဂိတုအဝ်ဂေတ် (၂၁)၊ သၞာံ (၂၀၂၁) ဂိတုအဝ်ဂေတ် (၂၁) ဂှ်မ္ဂး ဗွိုက်လ္တက်ကောန်ဂကူမန် ကေုာံ ကယျိုၚ်ကယျဝ်မန် သ္ပဂွံဒတန် ပေၚ် (၅၀) သၞာံတုဲ စိုပ်ကၠုၚ် သဘၚ်ရတုထဝ်ရ။
ပ္ဍဲဂိတုအဝ်ဂေတ်ဂှ် ရံၚ်ကဵုအခိၚ်အကာဲအရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ကီု၊ ရံၚ်ကဵုအခိၚ်ဥတုဗြဲကျာကီု၊ ကမ္မတဳကၠောန်ဗဒှ်တံ ဂွံချဳဓရာၚ် သၠဲသၠဲလးလးညိကီုဂးတုဲ တ္ၚဲကၠောန်အသေအဟာန် စၟတ်သမ္တီသဘၚ်ရတုထဝ်ဂှ် ပဆုဲပြံၚ်ဏာ ဂိတုနဝ် ဝေမ်ဗာတေံရ။
ပရေၚ်ချဳဓရာၚ် ဗွိုက်လ္တက်ကောန်ဂကူမန် ကေုာံ ကယျိုၚ်ကယျဝ်မန် သ္ဂောံမံက်ကတဵုဒှ်ကၠုၚ်ကီု၊ ဗီုသ္ပလဝ်သ္ပတေ သန လ္ၚတ်ဂၠိုက်ဂၠာဲလဝ် ပရေၚ်ဗွိုက်လ္တက်မန်တြေံတုဲတုဲကၠုၚ်တေံကီု ဂကောံဓမံက်ပတိုန် ဗွိုက်လ္တက်ကောန်ဂကူ မန်တံ လ္ၚတ်ဂၠိုက်ဂၠာဲလဝ်နွံရ။
အတိုၚ်ချူဓမံက်ထ္ၜးလဝ် ပ္ဍဲကဵုလိက်ကၞပ်စၟတ်သမ္တီ ဗွိုက်လ္တက်ကောန်ဂကူမန် ကေုာံ ကယျိုၚ်ကယျဝ်မန် ပေၚ် (၄၀) သၞာံကၠောန်ကၠုၚ်လဝ် ပ္ဍဲရာမညဟဝ်တေဝ် မွဲအခိၚ်တေံနွံတုဲ ကံက်နုက်ပတိုန်ထ္ၜးဏာရ။
ဝၚ်ဗွိုက်လ္တက်ကောန်ဂကူမန် ကေုာံ ကယျိုၚ်ကယျဝ်မန် ဟိုတ်သ္ဂောံဒှ်ကၠုၚ်
သက္ကရာဇ် (၁၉၆၆-၆၇) ပ္ဍဲလက်ထက်အလဵုအသဳ (ဖဆပလ) ဂှ် ဒက်ပတန်လဝ်ကဵု ဂကောံလိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ် တက္ကသဵုဂမၠိုၚ်နွံရ။ အခိၚ်ဂှ်မ္ဂး ဥုတေန်ဌေအေ ဥက္ကဌ (ရှမ်းပြည်)၊ ညးအုပ်ကာဂှ် ဥုအေမ်သဝ်နာမ် (ဂကူချေၚ်) ရ။ လစှေ်နူဂှ်မ္ဂး ကလေၚ်ဒက်ပတန်လဝ် သာပ်ကမ္မတဳ ကောန်ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ်နွံရ၊ ဗီုကဵုမန်မ္ဂး ‘ဂကောံ လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်မန် တက္ကသဵုဂမၠိုၚ် (လ္ဂုၚ်)၊ မပတံဗီုဏံ ဂကူညးကဵုညး ဂကောံကွးဘာကောန်ဂကူကောန် ဍုၚ်အရၚ် တန်တဴပ္ဍဲရးလ္ဂုၚ်ဂမၠိုၚ် ဒက်ပတန်လဝ် ဂကောံလိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ် ဂကူညးကဵုညးနွံရ။
ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာဂွံသၠးပွးတုဲ (၁၉၆၉-၇၀) ဂှ် ဇၟာပ်စိုပ်တ္ၚဲကၟိန်ဍုၚ် (ပြည်ထောၚ်စုနေ႕) မ္ဂး ဂကောံကွးဘာတက္ကသဵု (လ္ဂုၚ်) ဂမၠိုၚ် ဂကူညး ဂကူညး ကျိုၚ်ကျဝ်လဝ်ကယျိုၚ်ယေန်သၞာၚ် ဂကူညး ဂကူညးတုဲ သၟတ်တြုံၜါတၠကဵု သၟတ်ဗြဴၜါတၠ ဒမြိပ်ဇက်အလာံကၟိန်ဍုၚ် ဂေတ်ဍုၚ် (လ္ဂုၚ်) ရ။
စၞးဂကူမန်ဂှ် ဂကောံကွးဘာတက္ကသဵုမန် (ဂကောံလိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်မန်-လ္ဂုၚ်) တံ ရုဲစှ်လဝ် သၟတ်တြုံၜါတၠကဵု သၟတ်ဗြဴၜါတၠ သွက်ဂွံဇက်အလာံ (ကၟိန်ဍုၚ်) ရ။ သွက်ဂွံကျိုၚ်ကေတ် ကယျိုၚ်ယေန်သၞာၚ်မန်ဂှ် အာသဳကၠဳကဵု ဒံက်တာနာဲပါန်လှတုဲ ညးကဵုနၚ် ကယျိုၚ်ယေန်သၞာၚ်မန် သွက်မၞိဟ်တြုံဂှ် ဂၠိက်ဇမၠိၚ် (ဂၠိက်ဟလိၚ်)၊ ပလောံဂှ် အရံၚ်ဗုတဝ်ဇမၠိၚ် (ဟလိၚ်) (ရၚ်ဖုံး-တိုက်ပုံ)၊ မၞိဟ်ဗြဴဂှ် ဂၞိန် (ချိက်) ပလောံတဝ်ဇမၠိၚ်ဗုဗု။
ကယျိုၚ်မန် ဒံက်တာနာဲပါန်လှ ကဵုလဝ်သွက်မၞိဟ်တြုံဂၠိၚ်ဇမၠိၚ်ဂှ် ဒမြိပ်ဇက်အလာံ နကဵုဂၠိက်ဇမၠိၚ်ဂှ် ဟွံ ပြေပြံၚ်ဂှ်မွဲသာ်၊ ဂၞိန်သွက်မၞိဟ်ဗြဴဂှ် မန်တံ နိဿဲကေတ်နၚ် ကယျိုၚ်နူကောန်ဂကူရခေၚ်တံရောၚ် ဂးကၠုၚ်သာ်ဂှ်တုဲ ဂကောံကွးဘာတက္ကသဵုမန် (လ္ဂုၚ်) တံ စဳဇန်လဝ် သွက်ဂွံဒမြိပ်ဇက်အလာံ (ကၟိန်ဍုၚ်) သၞာံဂှ်ဂှ် ဟွံဒှ်ဇက် စဳဇန် လီုအာရ။
ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဂကောံကွးဘာတက္ကသဵုမန် (ဂကောံလိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်မန်-လ္ဂုၚ်) တံ ဂွကဵုဂကူတၞဟ်တုဲ စိုတ်ဓာတ် စှေ်-စိုတ်လီုကဵု ပရေၚ်ကယျိုၚ်ယေန်သၞာၚ်မန်ရ။ နူဂှ်တုဲ ဂကောံကွးဘာတက္ကသဵုမန်တံ စချပ်သဳကၠဳကၠုၚ် သ္ဒး ဓမံက်ပတိုန် ကယျိုၚ်ယေန်သၞာၚ်မန်တွဵုရောၚ် စချပ်တိုန်ညးသ္ကံရ။
သၞာံ (၁၉၇၁) ဂိတုအဝ်ဂေတ် (၂၁) ဂှ် ဂကောံလိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်မန်-လ္ဂုၚ်/ဂကောံကွးဘာတက္ကသဵု-လ္ဂုၚ်တံ သွက်ဂွံသဳကၠဳ စပ်ကဵုပရေၚ်ကယျိုၚ်ယေန်သၞာၚ်မန်ဂးတုဲ ကၠောန်သ္ပကောံဓရီု ပ္ဍဲတိုက်ပဋိကတ်မန်၊ ဂၠံၚ်ကျာ်လ္ဂုၚ် (ဗၟံက်) ရ။
ပ္ဍဲကောံဓရီုဂှ် ချပ်သဳကၠဳသၠာဲဂတးလညာတ်ညးသ္ကံတုဲ တုပ်စိုတ်ဒက်ပတန်ဏာ ‘ကမ္မတဳဗၟံက်ဂတဝ် က္တဵုဗဒှ်ဗွိုက်လ္တက် မန်’ မွဲဂကောံရ။
ဥက္ကဌ နာဲမိုၚ်တဝ် (မုဟ်ဍုၚ်)
ဒုဥက္ကဌ မာံသက်လွေန် (ကျာ်မြဟ်)
ညးအုပ်ကာ နာဲဗညာအံၚ်မဵု (ရေဝ်)
ဖက်ဆောညးအုပ်ကာ မာံမျဵုလွောန် (မတ်မလီု)
ဖက်ဆောညးအုပ်ကာ မာံအံၚ်မျာၚ်သိၚ် (ရေဝ်)
ဂကောံကေၚ်ကာဂမၠိုၚ်ဂှ် မာံကျဝ်ဝေန် (ထုၚ်အိုၚ်)၊ မာံသဝ်မန် (ကံဗိန်)၊ မာံနဲသဵု (မုဟ်ဍုၚ်)၊ မာံထဝ်ပိုၚ် (လ္ဂုၚ်)၊ မာံတိၚ်ဇြိုဲ (ခၟိုၚ်)၊ မာံသာန်လှာၚ် (ခၟိုၚ်)၊ မာံအံၚ်ဟိန် (ပံၚ်)၊ မာံယှိုဲတိၚ် (ပံၚ်)၊ မာံအံၚ်တိၚ် (လ္ဂုၚ်)၊ မာံသာန်ယျဳ (ရေဝ်)၊ မိခေန်ဇြိုဲသိုၚ် (လ္ဂုၚ်)၊ မာံခေန်မိုၚ်ဨ (မတ်မလီု)၊ မာံမျေအ်ဇြိုဲ (ရေဝ်) မာံပါန်အဵု (ရေဝ်)၊ မာံပါန်အဵု (ခၟိုၚ်)၊ မာံအံၚ်မျေအ် (ဖအံက်)၊ မိသာန်ၚိုဲ (ခၟိုၚ်)၊ မိခေန်ချိုဝ်သက် (ကၟာဝက်)၊ မိတာန်တာန်မျေအ် (ကံနှာတ်)။
ပ္ဍဲဂှ်မ္ဂး ဂကောံပရေၚ်ဂၠိုက်ဂၠာဲပကောံဗွိုက်လ္တက်၊ ဂကောံလ္ၚတ်ဗွိုက်လ္တက်၊ ဂကောံသ္ပသုတေသန ပါ်ဖျေံလဝ်လၟေၚ်ကမၠောန် (၃) ဂကောံတုဲ ချဳဓရာၚ် ပရေၚ်ဗွိုက်လ္တက်ယေန်သၞာၚ်မန်ရ။
၁။ ပရေၚ်ကမၠောန်ဂၠိုက်ဂၠာဲပကောံဗွိုက်လ္တက်ဂှ် နူစၟတ်တ္ၚဲ (၂၁-၈-၇၁) စိုပ် (၅-၉-၇၁) ဂှ် စှေ်ရးဒေသမန်နာနာတုဲ ဂၠိုက်ဂၠာဲပကောံဗွိုက်လ္တက်မန်၊ ကပေါတ်သ္ဂောံသ္ပသ္ဇိုၚ်နာနာသာ်။
၂။ ကပေါတ်သ္ဂောံသ္ပသ္ဇိုၚ်နာနာသာ် မပ္တံကဵုယာတ်မန် (ဂၠိက်၊ ဂၞိန် ၂ အနာံ) မန်တံဟေၚ် တုတ်လဝ်၊ ဂၠိက်ယာတ်ဗွိုက်လ္တက်မန်တြေံ၊ ယာတ်ကလော်သ္ၚိ။
၃။ ဗီုပကောံပကေဝ် ကပေါတ်သ္ဂောံသ္ပသ္ဇိုၚ် – အာစိုပ်ရးဒေသအိုတ်သီုတုဲ သွက်သ္ဂောံအာတ်ကေတ် ဟွံသေၚ်မ္ဂး သွက်ဂွံအာတ်ဂၠေံ နူညးပကောံပကေဝ်ဂိုၚ်ဒေပ်လဝ်၊ သွက်သ္ဂောံကေတ်လိက်ဝၚ်ပ္တီလဝ် အရံၚ်၊ ကၞၚ်၊ ယၟုညးမပိုၚ် ပြဳ (တၠ)၊ ဌာန်ဒၟံၚ်။
၄။ ရးဒေသသွက်ဂွံအာစိုပ် –
လ္ဂုၚ်ဂှ် မာံဗညာအံၚ်မဵု၊ မုဟ်ဍုၚ်သၟဝ်ကျာဂှ် မာံမိုၚ်တဝ်၊ ရေဝ်ဂှ် မာံအံၚ်မျာၚ်သိၚ်၊ မတ်မလီု-ကျာ်မြဟ်-ကရေၚ်ဂှ် မာံသက်လွေန်၊ ဗ္ဂောဂှ် မာံသဝ်မန်၊ ခၟိုၚ်ဂှ် မာံတိၚ်ဇြိုဲ၊ မာံသာန်လှာၚ်၊ မုဟ်ဍုၚ်-ကျာ်ခမဳ-ဇြပ်ဗုဂှ် မာံနဲသိုဝ်။
ကာလအာဂၠိုက်ဂၠာဲ ပကောံဂွံနၚ် ဂၠိက် (၁၇) ဂတှေ်၊ ပဠောံမၞိဟ်တြုံ (၁) ဂတှေ်၊ ဂၞိန် (၁၅) ဂတှေ် ပဠောံမၞိဟ်ဗြဴ (၇) ဂတှေ်ရ။
စိုပ်ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် (၁၉၇၁) သၞာံ၊ ဂိတုသေပ်တေမ်ဗာ (၅) ဂှ် ကလေၚ်ဆဵုဂဗ သ္ပကောံဓရီု ပ္ဍဲတိုက်ပဋိကတ်မန် (လ္ဂုၚ်) တုဲ ဖျေံမူသ္ဇိုၚ်ရ။
စေဝ်ပၞောန်သွက်သ္ဂောံရုဲစှ် —
(၁) မ္ဒးဒုၚ်သ္ဇိုၚ်ကဵု ပရေၚ်ဗိုက်လ္တက်ကျိုၚ်ကျဝ် အခိုက်ပြဝေဏဳ။
(၂) တၚ်နၚ်အၚ်္ဂဗွိုက်လ္တက် မတုပ်သၟဟ်။
(၃) အလုံကောန်ဂကူမန် မ္ဒးဒုၚ်တဲမာန်။
(၄) မ္ဒးဝေၚ်ပဲါ အစောဲအလာံပူဂဵု၊ အစောဲအလာံရးဒေသ။
နဲရုဲစှ် —
(၁) မ္ဒးဒှ်သ္ဇိုၚ်၊ မ္ဒးဒှ်ဗွိုက်လ္တက် ရပ်စပ်စကာဂၠိုၚ်။
(၂) မ္ဒးဒှ်ဗွိုက်လ္တက် စှေ်ဗီုပြၚ်။
(၃) အရံၚ်သ္ဇိုၚ်မ္ဒးတၞီလုပ်။
ကာလရုဲစှ်သ္ပဒတန်တုဲ သွက်အလုံညးဍုၚ်ကွာန် ကောန်ဂကူမန်ဂမၠိုၚ် သ္ဂောံတီပရေၚ်ကမၠောန် ကေုာံ နဲကဲဗီုပြၚ် မ္ဒးဆက်ကၠောန်အာဂှ်လေဝ် သဳကၠဳဖျေံဗီုပြၚ်နဲကဲရ။
(၁) သွက်သ္ဂောံပတိုန်ထ္ၜး ပ္ဍဲကြက္ကဒိန်မန်။
(၂) စုတ်ပ္ဍဲမဂ္ဂဇြေန်တုဲ သွက်သ္ဂောံသောၚ်ထ္ၜး။
(၃) ပ္ဍဲသ္ဘၚ်အတးသကြာၚ်္န်မန် ဗွိုက်လ္တက်ကောန်ဂကူမန်ဂှ် သၠဲသၠဲလးလး ဂွံပြးဇးအာ၊ ထ္ၜးပျးအာ။
(၄) ကွးဘာတက္ကသဵုတံ သၟတ်မန်တံဍိုက်ဍိုပ်တုဲ သွက်သ္ဂောံဗိုက်လ္တက်အာ ကေုာံ သွက်သ္ဂောံကေတ်ကသပ် နူ ညးဍုၚ်ကွာန် ဇုဇဗဴလမန်တံရ။
သဳကၠဳဍိုက်ဍိုက်ပေၚ်ပေၚ် သၠဲသၠဲလးလးတုဲ ဖျေံသ္ဂုတ်သွာတ် တၚ်နၚ်အၚ်္ဂမ္ဒးတၞီလုပ် ပ္ဍဲဗွိုက်လ္တက်မန် ပဒ္တန်ရုဲစှ်လဝ်ဂှ်ရ။ ပ္ဍဲစၟတ်တ္ၚဲ (၁၂-၉-၁၉၇၁) သွက်သ္ဂောံကော်ဓရီုဂှ်လေဝ် ဖျေံသ္ဂုတ်သွာတ်အိုတ်ရ။
အတိုၚ်ဖျေံလဝ် စၟတ်တ္ၚဲ (၁၂-၉-၁၉၇၁) ဂှ် ခမဳသၚ်၊ ခရှ် တိုန်စိုပ် အတိုၚ်ဗွဲသၟဝ်ရ။
ခမဳသၚ်ကျာ်ဇၞော်အ္စာတၠဂမၠိုၚ်ဂှ် တၠဂုဏ်အ္စာတိဿ (ဘာကျာ်သြဳမန်)၊ တၠဂုဏ်အ္စာကုသလ (ဘာကျာ်သြဳမန်)၊ တၠဂုဏ်အ္စာဗန်ကာက၊ တၠဂုဏ်အ္စာပဏ္ဍိတ၊ တၠဂုဏ်အ္စာသဳလ၊ တၠဂုဏ်အ္စာသြဘာသ၊ (ဘာကၟာဆီဖအိုတ်)။
သွာၚ်ခရှ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် နာဲသာန်တိၚ်၊ နာဲထောန်အံၚ်၊ နာဲထောန်ညောအ်၊ နာဲတေန်ထိုဲ၊ နာဲထောန်လှာၚ်၊ နာဲသာန် တေန်၊ နာဲမျတွေန်၊ မိအုမ်ကျဳ၊ မာံမိုၚ်တဝ်၊ မာံမျေအ်ဇြိုဲ၊ မာံယျေဝ်မျေအ်၊ မာံဆာန်အံၚ်၊ မာံသဝ်မန်၊ မာံညိၚ်အံၚ်၊ နာဲထောန်ဝဵု၊ မာံသက်သာန်၊ မာံတေအ်သာန်၊ မာံမျဵုအံၚ်၊ မာံခေန်မိုၚ်ဨ၊ မာံနဲသိုဝ်၊ ဗညာအံၚ်မဵု၊ မာဲကျဝ်ဝေန်၊ မာံ ထောန်သိၚ်၊ မာံအံၚ်ဟုၚ်၊ မာဲလောန်ကျဳ၊ မာံအံၚ်တေန်၊ မာံသာန်ဌေ၊ မာံယှိုဲတိၚ်၊ မာံအံၚ်လှ၊ မိတေန်တေန်ဝေ၊ မိ သိၚ်ယေန်၊ မိခေန်မေကျဳ၊ မိကောန်ချေတ်၊ ———-၊ မိခေန်လှမျေအ်၊ မိဨယေန်၊ မိသာန်သာန်ဨ၊ မိသေန်ကျဳ၊ မိသာန်ၚိုဲ၊ မိခေန်ဇြိုဲသိုၚ်၊ ဒေံဗြဴ မိခေန်ဇြိုဲသိုၚ်။
သ္ပဒတန် ပဠောံမၞိဟ်တြုံ (ပဠောံအပ္ဍဲ-ပဠောံယျှောတ်)
ပဠောံမ္ၚး (ပဠောံဖေၚ်)
၁။ ဒုၚ်အရံၚ်ဗု၊ ကၞၚ်ဗ္ကေတ်မွဲတၞုၚ်၊ ခံက်ဗ္ၚဇမၠိၚ်အနာံ (၁) ၝောံတဲ။
၂။ ကဝ်ဠာကံ အနာံ ဘာ်ၝောံတဲ။
၃။ တဲပဠောံဇမၠိၚ်၊ ပၠးလဝ်ဖအိုတ်၊ ဟွံထလပ်။
၄။ ထိုၚ်ပဠောံသၟဝ် (၂)။
၅။ စုတ်ဇုက် (၄) တၞုၚ်၊ ပ္ဍဲဇကုပဠောံဗါန်ဇိၚ်ဇမၠိၚ် (၂) ၝောံတဲ၊ ဇမၠိၚ် (၃) ၝောံတဲဂှ် သွက်ဂွံဒက်။
၆။ ဂတမုက် ဟွံစုတ်ဖျုန်လတာ်။
ဂၠိက်မၞိဟ်တြုံ
၁။ ဒုၚ်အရံၚ်ဗ္ကေတ်။
၂။ ကၞၚ်အရံၚ်ဗု၊ သွက်သ္ဂောံဗၟံက်ဗီုခံက်ဗ္ၚ။
၃။ သွက်သ္ဂောံဒှ်သဘဴ (၂) အနာံဇိၚ်လဝ်၊ အဒေါဝ်ဂှ် အရံၚ်ဗု အနာံ ဘာ်ၝောံတဲ၊ သွက်ဂွံစုတ်ဗိုၚ်လဝ်။
၄။ ဇမိၚ်မုဟ်လ္တူ၊ သၟဝ်ဗုဗု အနာံ (၁/၄) ၝောံတဲ။
၅။ အကြာကၞၚ်ကဵု ဇမိၚ်မုဟ်လ္တူ၊ သၟဝ်အရံၚ်ဗ္ကေတ် အနာံ (၁) ဘာ်ၝောံတဲ။
ဗွိုက်လ္တက်မၞိဟ်ဗြဴ
ပဠောံ
၁။ အရံၚ်ဗု။
၂။ ကံသၠဇြဲ။
၃။ ဗစပ်ဂတသြိုဟ်။
၄။ ဇုက် (၅) တၞုၚ်။
၅။ တဲဇမၠိၚ်။
၆။ မုဟ်လ္ပာ်သၟဝ် ဂၠိၚ်စှေ်နူဂၞိၚ်ညိ။
ဂၞိန်
၁။ ဒုၚ်အရံၚ်ဗ္ကေတ်။
၂။ ခံက်ကၞၚ်သရက်ဇိုၚ်ခဍာ်၊ လမ္စံက်လ္ပာ်လ္တူ။
၃။ ကၞၚ်အရံၚ်နာနာ ဂေတ်ဗိုၚ်လဝ်၊ အနာံ (၆) ၝောံတဲ။
၄။ ဇမိၚ်မုဟ်လ္ပာ်သၟဝ် အနာံ (၁၅) ၝောံတဲ၊ အရံၚ်ဗု ကေုာံ အရံၚ်ဗ္ကေတ်ၜါနှဴ။
၅။ ခံက်ကၞၚ်သရက်ဇိုၚ် ခအ်လမ္စံက် လၟေၚ်ဂၞန် (၁/၂-၂) ၝောံတဲဂှ် တုတ်မွဲအနာံ။
၆။ ကၞၚ်အရံၚ်နာနာ ဂေတ်ဗိုၚ်လဝ်၊ အနာံ (၆) ၝောံတဲကဵု ဇမိၚ်မုဟ်လ္ပာ်သၟဝ် အနာံ (၁၅) ၝောံတဲ၊ ဖအိုတ် (၂၁) ၝောံတဲဂှ် တုတ်မွဲအနာံ (လၟေၚ်ဂၞန် ၃+၄)၊ တၚ်သမ္တီ — အနာံဂၞိန်ဖအိုတ် နွံ (၄၂) ၝောံတဲ။
၇။ တၚ်ဂၞိန်။
တၚ်သမ္တီ – ကာလတုတ်ဂၠိက်ယာတ်၊ ဂၞိန်သ္ပလဝ်ဒတန် နမတ်နတဲ ကၞၚ်ဂၞိန်ဂှ် တၞဟ်ခြာအာ နူတၚ်သ္ဂုတ်သွာတ်ညိ ညရ။
(၁) တုတ် (၂) အနာံတုဲ၊ ဗစပ်ဇိၚ်ဖျေံလဝ် သ္ဂုတ်သွာတ်ကီုလေဝ် ကာလတုတ်မွဲအနာံဓဝ် တုတ်ပ္တိတ်မာန်တုဲ ဟွံဒှ် (၂) အနာံ၊ ဒှ်အာ (၁) အနာံဓဝ်။
(၂) အရံၚ်ဗ္ကေတ်ဒုၚ်သၟဝ်တုဲ သရက်ဇိုၚ်ခဍာ်လမ္စံက် သ္ပကၞၚ်ဖျေံလဝ် သ္ဂုတ်သွာတ်ကီုလေဝ် သရက်ဇိုၚ်ခဍာ်လမ္စံက် (+) ဂှ် ပြံၚ်လှာဲအာ ဗီု (လက္ချန်ပၟဝ်) ရ။
(၃) ဇမိၚ်ဂၞိန်လ္ပာ်သၟဝ်အရံၚ်ဗ္ကေတ်ကဵု အရံၚ်ဗုနှဴ ဖျေံလဝ်သ္ဂုတ်သွာတ်ကီုလေဝ် ဇမိၚ်ဂၞိန်လ္ပာ်သၟဝ် (၁၅) ၝောံတဲဂှ် ဒှ်အာအရံၚ်ဗ္ကေတ်မွဲဟေၚ်ရ။
ကမၠောန်ဆက်တုဲဗၟံက်ရုပ်ရဴဂမၠိုၚ်
(၁) သွက်သ္ဂောံတုတ်ဂၠိက် ကေုာံ ဂၞိန်သ္ပလဝ်ဒတန် နဗွိုက်လ္တက်ကောန်ဂကူမန်တံဂှ် ဆက်တုဲပညဳပညပ်ကဵု တၠပ ညာဓမၚ်ယန်တုတ်တုတ် နူကွာန်ဖအံက် အရာပ်ဗၟံက် ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ် (လၟုဟ် ပွိုၚ်ဍုၚ်မတ်မလီု)၊ နာဲလမာတ် ကေုာံ သမ္ဘာညး မိယေန်၊ တုတ်ဂၞိန် (နကဵုတောဝ်ဒလုၚ် ၂/၄၂၊ တောဝ်တၞောၚ် ၂/၆၄) မွဲဂတှေ်ၚုဟ် (၃၅) ဒကေဝ်၊ နာဲပါန်မျာၚ် ကွာန်ကံဂၟာ အရာပ်ဃံၚ်ဂှ် တုတ်ဂၠိက်နကဵုတောဝ်ဒလုၚ် ၂/၄၂၊ တောဝ်တၞောၚ် ၂/၆၄၊ ၚုဟ်မွဲဂတှေ် (၄၅) ဒကေဝ် ပညဳတုဲ စတုတ်ရ။
(၂) ပ္ဍဲစၟတ်တ္ၚဲ (၁၀-၁၀-၇၁) တ္ၚဲအဒိုတ် ပ္ဍဲအခန်ကၞာ ဒုၚ်တၠုၚ်ကွးဘာမန်တၟိ နူကဵုကမ္မတဳလိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ် မန်ဍိုက်ဍိုပ်ဂှ် စပ္တံဗိုက်လ္တက်ကၠုၚ်ရ။ သွက်ဂွံကျိုၚ်ကျဝ် ဗွိုက်လ္တက်မန် ဗတိုက်ဖၟောဝ်ကၠုၚ် နကဵုဒွက်ရ။
(၃) စၟတ်တ္ၚဲ (၁၂-၁၀-၇၁) ပ္ဍဲအခန်ကၞာဆဵုဂဗကဵု ဂကောံသၟတ်ဍုၚ်ဂျပါန် စိုပ်ကၠုၚ်ကၟိန်ဍုၚ်ဗၟာ ကွးဘာတက္ကသဵုမန် တံဂှ် ဗိုက်လ္တက် ဗွိုက်လ္တက်ကောန်ဂကူမန် သ္ပလဝ်ဒတန်တုဲ တိုန်စိုပ်ပေဲါဂှ်ရ။
(၄) ပ္ဍဲကဵုအခန်ကၞာ ကမ္မတဳလိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ် တက္ကသဵုဂမၠိုၚ်ကဵု လစှေ်ကမ္မတဳလိက်ပတ် ယေန်သၞာၚ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်ဂမၠိုၚ် ဆဵုဂဗဆက်မိတ်ရေၚ်သ္ကံဂှ် ကွးဘာမန် ကေုာံ အ္စာ၊ အ္စာၝောံမန် တက္ကသဵုတံဂှ် ကျိုၚ်ကျဝ်ဗွိုက်လ္တက်မန်တုဲ တိုန်စိုပ်ကၠုၚ်ရ။
(၅) ပ္ဍဲကြက္ကဒိန်တက္ကသဵုမန် တက်ပ္တိတ်ကၠာအိုတ်ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် ၁၉၇၂ သၞာံ၊ ပ္ဍဲဂတိုပ်ကြက္ကဒိန်ဂှ်ကီု၊ ပ္ဍဲတၞးပ္ဍဲဂှ်ကီု၊ ဂ ကောံကွးဘာမန်တံ ဗိုက်လ္တက်ဗွိုက်လ္တက်ကောန်ဂကူမန် သ္ပလဝ်ဒတန်တုဲ တက်တရးပ္တိတ်ရ။
(၆) ပ္ဍဲမဂ္ဂဇြေန်မန်တက္ကသဵု တက်တရးပ္တိတ် သၞာံ (၁၉၇၁-၇၂) ဂှ် နကဵုဗီုပါန်ခဳ သၟတ်ဗြဴမန်မွဲတၠ ဗိုက်လ္တက်လဝ် ဗွိုက်လ္တက်ကောန်ဂကူမန် သ္ပလဝ်ဒတန်ဂှ်တုဲ တက်တရးပတိတ်ပၠန်ရ။ ပ္ဍဲလိက်ကၞပ်မဂ္ဂဇြေန်ဂှ်ရ ခၞံချူလိက်စၟတ်သမ္တီ ပရေၚ်“ဗွိုက်လ္တက်ကောန်ဂကူမန်”တုဲ သွက်ညးဍုၚ်ကွာန်ကောန်ဂကူမန်သ္ဂောံတီ၊ သ္ဂောံဗိုက်လ္တက် ဆဝ်ဗ္ၚုဟ်ကၠုၚ်ရ။
ဗွိုက်လ္တက်ယေန်သၞာၚ်ကောန်ဂကူမန် ကျိုၚ်ကျဝ်ဒၟံၚ်တ္ၚဲဏံဂှ် စတံနူဂကောံကွးဘာတက္ကသဵုမန် (လ္ဂုၚ်) ကမ္မတဳ လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်မန် (လ္ဂုၚ်) တံ ချဳဓရာၚ်ရုန်ဂစာန်ကၠုၚ်တုဲ တ္ၚဲဏံ ဗွိုက်လ္တက်ကယျိုၚ်ယေန်သၞာၚ်ဂကူမန် ဗွဲ ပြာကတ် မံက်ဂတဝ်ကၠုၚ် အဒေါဝ်လိုက်ဂၠးတိရ။
မွဲလ္ပာ်ဂှ် ဟိုတ်နူအသိၚ်ဇၟောဝ်ဍာ် ခေတ်လိုက်ဂၠးတိတုဲ သၟာပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တံ စဳဇန်ဖန်ဗဒှ်ကၠုၚ် ပရေၚ်ဗွဝ်ဖျာ ညံၚ်ဂွံ ဒးဂၞပ်စိုတ်ကဵု ခေတ်ကာလကီု၊ ညံၚ်ဂွံလုပ်ကဵု ပရေၚ်ဗွဝ်ဖျာဂှ် စဳဇန်ဖန်ကၠုၚ်ရ။ ဟိုတ်နူဂှ်တုဲ အရံၚ်သ္ပလဝ်ဒတန်၊ ကၞၚ်သ္ပလဝ်ဒတန် ဗီုပြၚ်သ္ပလဝ်ဒတန် နူမွဲအခိၚ်တေံဂှ် ဗၠေတ်ဗၠေၚ်ယောၚ်ယာ နွံကၠုၚ်ရ။
ဗွိုက်လ္တက်ယေန်သၞာၚ်ဂကူမန် နူကဵုဂကောံဗၟံက်ပတိုန်တံ သ္ပလဝ်စၟတ်သမ္တီနူတံတေံ ညံၚ်ဟွံဂွံဆောတ်ယောၚ်၊ ညံၚ်ဟွံဂွံဗၠေၚ်တိတ်အာဂှ် ဒးထိၚ်ဒဝ်၊ ဒးမၚ်မွဲအာရောၚ်။

နိဿဲ –
၁။ လိက်ကၞပ်စၟတ်သမ္တီ ဗွိုက်လ္တက်ကောန်ဂကူမန် ကေုာံ ကယျိုၚ်ကယျဝ်မန် ပေၚ် (၄၀) သၞာံ။
၂။ ဂလာန်နာဲလွဳအံၚ် (ကမ္မတဳကေၚ်ကာ ဗော်ညဳသၟဟ်မန်) ပ္ဍဲကောံဓရီု ဒက်ကမ္မတဳကၠောန်ဗဒှ် စၟတ်သမ္တီသဘၚ်ရ တုထဝ် ဗ္တိုက်လ္တက်ကောန်ဂကူမန် ကေုာံ ကယျိုၚ်ကယျဝ်မန် (ပေၚ် ၅၀ သၞာံ)။

ဟံၚ်နန် (ပါၚ်ကၟာ)

ကၠောန်ကမၠောန်မ္ဂး ဒးကၠောန် နကဵုစိုတ်ရ၊ စိုတ်ထတ်မှ ဇြဟတ်နွံ။ အာက္ဍိုပ်မ္ဂး ဒးအာကဵု ကောန်ဖျုန်ဂြိုဟ်ရ၊ အာကဵုကောန်တၟံဂြိုဟ်မှ မၞိဟ်ဗက်လက်ကရဴဇကုနွံ။ ဇကုဒှ်မၞိဟ်အာက္ဍိုပ် ခိုဟ်ဟ်မွဲမှ က္လိဂွံ မၞိဟ်ဗက်လက်ကရဴခိုဟ်ဟ်မာန်။ ဇကု ဒှ်မၞိဟ်အာက္ဍိုပ် ခိုဟ်ဟ်ဟွံသေၚ်မ္ဂး သ္ဂောံက္လိဂွံ မၞိဟ်ဗက်လက်ကရဴခိုဟ်ဟ်ဂှ် လ္ပစၟဳညိ။ အလဵုလဵုဇကုဂှ် ဒှ်မိမခိုဟ်ဟ်ဟွံသေၚ်မ္ဂး သ္ဂောံကလိဂွံ ကောန်ဇာတ်ခိုဟ်ဟ်ဂှ် လ္ပစၟဳညိ။ အလဵုလဵုဇကုဂှ် ဒှ်မၞိဟ်စိုတ်ခိုဟ် စိုတ်ပြဲဟွံသေၚ်မ္ဂး ဒှ်မၞိဟ်ဒ္ဂေတ်ခိုဟ် ဒ္ဂေတ်ပြဲဟွံသေၚ်မ္ဂး သွက်ဇကု ဂွံကလိဂွံ မိတ်သဟာဲပွံၚ်စိုတ်ခိုဟ် သ္ကံရဲခိုဟ်ဟ်ဂှ်လေဝ် လ္ပစၟဳရ။ ဂၠံၚ်ဂှ် ဗၠန်ဂတးမံၚ်ဣရ၊ ဂၠံၚ်ဂှ် ဂတးဂတန်မံၚ်ဣရ၊ ဒးကလေၚ်ပဠေဝ်ထောံဂၠံၚ်ဂှ်မှဂွံ။ မိက်ဂွံဂွံခိုဟ်ဟ်မ္ဂး ဒးကၠောန်ကမၠောန်ခိုဟ်ဟ် ဒးဒ္ဂေတ်ဗက်ခိုဟ်ဟ် ဒးစွံစိုတ်ခိုဟ်ဟ်ရောၚ်။
ဟီုဂှ်မွဲဗီု အခါကၠောန်ဂှ်မွဲဗီု ဗီုၜါဏံ ဟွံတုပ်ညးသ္ကံမ္ဂး ရန်တၟံဇကု သ္ဂောံအာစိုပ် ဆဵုဂဗ တိုၚ်ပ္ကဴပေါဲအံၚ်ဇၞးဂှ် ဍေံဟွံလောဲသွာ။ Video ကဵု Audio ဂှ် ဟွံကိတ်ညဳညးသ္ကအ်မ္ဂး ဗဵုက္လၚ်စ ဟွံဒးရးရ။ ရုပ်ကဵုရမျှာၚ်ဂှ် ဒးအာမွဲစွံမှ ဗဵုစ ရသ(ရှ်သာ)ဍေံဍိုက်ပေၚ်။ ဗီုဟီုဂှ်ကၠောန် ဗီုကၠောန်ဂှ်ဟီုမှ ဒှ်လက်သန် မၞိဟ်အာက္ဍိုပ်ခိုဟ်ဟ်မာန်။ မၞိဟ်အာက္ဍိုပ်သၟးနွံတုဲ မၞိဟ်ဗက်လက်ကရဴဟွံမွဲလေဝ် ဟွံဒှ်ကမၠောန်ပၠန်။ မၞိဟ်ဟီုတွံသၟးနွံတုဲ မၞိဟ်ကလၚ်ဟွံမွဲမ္ဂး ဣဏံလေဝ် ဍေံဟွံစှေ်ဗီု။ ဇကုအာက္ဍိုပ်စှေ်ဗီုကီုမှ မၞိဟ်ဗက်လက်ကရဴဇကုနွံ။ ဇကုဟီုအရေဝ် စှေ်ဗီုကီုမှ မၞိဟ်က္လၚ်စနွံ။ ပၠံၚ်အာမံၚ်က္ဍိုပ်သၟးလေဝ်ဟွံဂွံ၊ ပၠံၚ်ဗက်မံၚ်လက်ကရဴသၟးလေဝ် ဟွံတုဲ။ ဒၞါဲထေက်ကဵုဇကု ၜိုတ်အစောန်စရာဲ ဍာ်ဒကေဝ်ဇကုနွံဂှ် လုပ်ကၠောန် သီုစိုတ် သီုစရိုတ်မ္ဂး ကမၠောန်ဟွံအာစိုပ်ဒတုဲဂှ် ဟွံမွဲရ။ နကဵုစေတနာ မေတ္တာ ဍာံဍာံပြပြ ကဵုက္ဍိုပ်ညးသ္ကံမာန် ဗက်လက်ကရဴညးသ္ကံမာန်မ္ဂး ခိုဟ်သက်ဒးဟီုဟွံမွဲရ။ လ္တူထဝ်ဂှ် ညံၚ်ရဴလ္ဇံက်ဖ္ဍုန်စုတ် မတ်မၞိက်ကီုရ။
ကမၠောန်အာက္ဍိုပ်ဟီုဂှ် ဒှ်ပရေၚ်ကမၠောန် သွက်သ္ဂောံဒယှ်တှ် ပြာကတ်ဟွံသေၚ်ရ။ ဒှ်ကမၠောန် ဒးလ္ဂူတပ်တး မၞုံကဵုကဆံၚ် ဒ္ဂေတ်သၠုၚ်ပြဲတအ်ဏောၚ်။ ဒှ်ကမၠောန် သွက်ဂွံမိပ်လဟိၚ်ကဵု ဇြဟတ်အာဏာ power တအ် ဟွံသေၚ်ရ။ ဒှ်ကမၠောန် ဒးကၠောန် နကဵုတဆိပ်ကြာတအ်ဂှ်လေဝ် ဟွံသေၚ်ရ။ ကမၠောန်အာက္ဍိုပ်ညးဂှ် ဒှ်ကမၠောန် ဒးကၠောန် နကဵုအစောန်စရာဲ သတ္တိဂုဏ် ဍာ်ဒကေဝ် တအ်ရ။ အပ္ဍဲကဵုပရေၚ်အာက္ဍိုပ်ဂှ် ပွယျဵုလ္ဂူတပ်တးဂှ် ဒှ်ကိစ္စဇၞော်အိုတ် မွဲသာ်ကီုရ။ မၞိဟ်အာက္ဍိုပ်ဂှ် ယျဵုလ္ဂူတပ်တးမှ မၞိဟ်ဗက်လက်ကရဴဂှ် ဂံၚ်ဗက်။ “Truth precedes trust” ဓရ်ဍာံဂှ် ကၠုၚ်ကၠာနူကဵုဓရ်ပတှေ်ရ။ ဓရ်ဍာံဟွံမွဲမ္ဂး ဓရ်ပတှေ်တအ် က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်ဟွံမာန်ရ။ သ္ဂောံကလိဂွံဓရ်ပတှေ် နူကဵုမၞိဟ်တအ်ကီု နူကဵုညးမဗက်လက်ကရဴဇကုကီုဂှ် ဇကုဒးဍာံကၠာရ။ ဇကုဒးထ္ၜး ဓရ်ယျဵုလ္ဂူတပ်တးကၠာရ။ သၟူအမြာဲ ဓရ်ယျဵုလ္ဂူတပ်တးဂှ် မောဝ်ပ္ဍးအာ ဆခရာမွဲတိုၚ်ဟွံက၊ နူကဵုသ္ၚောဲသ္ၚောဲဂှ် မၞိဟ်တအ် ဂွံသၟူအမြာဲမြမောဝ် ဓရ်ယျဵုလ္ဂူတပ်တးဂှ် ဣရရောၚ်။
မၞိဟ်အာက္ဍိုပ်ညးတၞဟ်ဂှ် (၁) ဒးနွံကဵုဓရ်မေတ္တာ ကရုဏာ လ္တူမၞိဟ်မဗက်လက်ကရဴဇကု တအ်ဂှ်ဏောၚ်။ (၂) ဒးသ္ပအဲပရဲကဵု ညးသၟဝ်ဇကု၊ ဒးသ္ဍိုက်မၠိုက် ညးသၟဝ်ဇကုတအ်ဂှ်ဏောၚ်။ (၃) ထေၚ်သောဲကဵု ညးဗက်လက်ကရဴဇကုတအ်ဟွံဂွံ၊ ထ္ၜးအဝဵုအဏာ ဂဝဵုအာဂဝဵုကၠုၚ် (လွဵုအာ လွဵုကၠုၚ်) လ္တူမၞိဟ်ဇကု မအာဒၟံၚ်က္ဍိုပ်ဂှ် ဟွံဂွံ။ “ဇကုဆက်ဆောံကဵု မၞိဟ်တအ်ခိုဟ်က္ဍၚ် ပရေၚ်အာက္ဍိုပ်ဇကု ခိုဟ်တိုန်က္ဍၚ်ရ၊ Robin Sharma ရောဘေန်ရှာမာ ညးတေံ ဟီုလဝ်သာ်ဏံ “When you enrich the relationship,you enhance the leadership” အဓိပ္ပါယ်ဍေံဂှ် ကာလမၞး ဇၞော်မောဝ်တောတက်ကဵု ပရေၚ်ဆက်ဆောံ ပံၚ်ဖက်ညးသ္ကံမ္ဂး မၞးဂှ် ဒှ်ညးဇၞော်မောဝ်တောတက်ကဵု ပရေၚ်အာက္ဍိုပ်ကီုရ”။ မၞိဟ်အာက္ဍိုပ် က္ဍိုဟ်ကေက်တံဟီုမ္ဂး ဗီုလဵုကမၠောန်ညးထုဲထုဲရ သွက်ဂွံပံၚ်ဖက် ဆက်ဆောံကဵု မၞိဟ်သၟဝ်ညး ခိုဟ်ဟ်ဂေါဝ်ဝ်ဂှ် ကာလလဵုလေဝ် ညးဟွံဝိုတ်။ ပွစိုတ်လုပ်စကဵု ညးဗက်လက်ကရဴဇကုဂှ် ညိလေဝ်ဟွံကဵုအောန်အာ။ ဒၟါနူသၟန်ပါၚ်တုဲ ဆလအ်လေဝ် ညးဟွံဒုၚ်က္ဍုဟ်ကဵုညးတၞဟ်ရ။ ကာလလဵုလေဝ် ညးဟွံကဵုအခေါၚ်ကဵု သၟန်ပါၚ်ညး ပလီုကၠေံသစ္စ လ္တူကောန်တၟံဂြိုဟ်ညးရ။ ညးကၠောန်ကမၠောန် နကဵုဓရ်ယျဵုလ္ဂူတပ်တးတုဲ ညးအာက္ဍိုပ် နကဵုကောန်တၟံဂြိုဟ်ညး လၟိုန်ရ။
ဒ္ဂေတ်ယျဵုလ္ဂူတပ်တးဂှ် ဒှ်လမျီုညးမအာက္ဍိုပ်တအ် ညံၚ်ရိုဟ်ကၞက်ဆု မဒှ်လမျီု သွက်တၞံဆုတအ်ဂှ်ကီုရ။ ဆုဂှ် ရိုဟ်ကၞက်ဟွံမွဲမ္ဂး သွက်ဂွံဒေါမ်ကၟိုၚ်အာရနွံ။ ပၟာဂှ်ကီု ပရေၚ်အာက္ဍိုပ် ဓရ်ယျဵုလ္ဂူတပ်တးဟွံမွဲဂှ် သွက်ဂွံသရိုဟ်အာရနွံ။ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်လ္ဂူတပ်တးဂှ် ညးညာတ်ဒၟံၚ် ပရေၚ်အနာဂတ်တေံရ၊ ပရေၚ်အာက္ဍ္ဍိုပ်ညး ဂလိုၚ်လဵုကိစ္စဇၞော်ဒၟံၚ်ရောဂှ် ညးတီကၠိုဟ်လဝ်တုဲတုဲရ။ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဍာံမ္ဂး ဒးဒှ်မၞိဟ်ဆာန်ဒ္ဂေတ်ပဋိပတ် ဒးဒှ်မၞိဟ်ဆာန် ဓရ်ဍာံတအ်ရ။ ဒးဒှ်မၞိဟ်ထ္ၜးသက်သဳသာဓကခိုဟ်ဟ် ကုညးမဗက်လက်ကရဴဇကုတအ်ရောၚ်။ ကိစ္စဇၞော်မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် ဒးစွံလဝ်စိုတ်သဝ်ဝ် ဒးဖျဝ်လဝ် ဓရ်မာနတအ်တုဲ ဒးဆက်ဆောံကဵု မၞိဟ်သၟဝ်ဇကုတအ်ရ။ လ္တူနူဂှ်ပၠန် ဒးနွံကဵုစိုတ်ဓါတ်မိမရ။ ညံၚ်မိမတအ် ဆာန်တဴကောန်ဂှ်ကီု က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်တအ်လေဝ် ဒးဆာန်ညးဗက်လက်ကရဴဇကုတအ်ကီုဏောၚ်။ သတ္တိဂုဏ်စရာဲဗီုဗီုဏံဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲမဟတ္တမဂန္ဓဳ , နေဇြန်မာန်ဒဠာ ကေုာံ မာတာထြဳသာတအ်ရ။
မၞိဟ်အာက္ဍိုပ်ခိုဟ်ဟ်တအ်ဂှ် အာဂတပၠတရဴလေပ် ကုညးတၞဟ်သၟးဟွံသေၚ်၊ ဇကုညးလေဝ် ညးအာဂတပၠတရဴလေပ်မံၚ်၊ အလဵုလဵုညး ညံၚ်ဟွံဂွံဝိဝိၚ်ဟိုတ်မာဲအာဂှ် ညးထိၚ်ဒဝ် မၚ်မွဲလဝ်ဇကုညးမာန်ရ။ တုဲပၠန် ကမၠောန်ညးအာက္ဍိုပ်တအ် ဒးကၠောန်မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် ညးမဗက်လက်ကရဴဇကုတအ်ဂှ် ဍေံတအ် ညံၚ်ဂွံညာတ်အာ အနာဂတ်ဂတတေံမာန် ဒးထ္ၜးဂၠံၚ်လေပ် ဒးပ္ညုၚ်လေပ်ဏောၚ်၊ ဍေံတအ် ညံၚ်ဂွံညာတ်အာ တိုၚ်ပ္ကဴဍေံတအ်မာန် ညးအာက္ဍိုပ်တအ် ဒးထ္ၜးကဵုဂၠံၚ်ဏောၚ်၊ ဇၟာပ်ပ်မၞိဟ် အစောံသတ္တိညးကဵုညး နွံမံၚ်ဖအိုတ်ရ။ ဆ္ဂး အစောံသတ္တိ ဣဒ္ဓိတအ်ဂှ် ဍေံမံက်ဂတဝ်ပြာကတ်ဒၟံၚ်ဟွံသေၚ်၊ ဍေံဂၠုက်သတၚ်ဒၟံၚ် အပ္ဍဲသန္ထာန်ညးတအ်ဏောၚ်၊ အစောံသတ္တိ ဣဒ္ဓိတအ်ဏံ ညးဂလိုၚ်ဂွံဆဵုညာတ်မာန် မၞိဟ်အာက္ဍိုပ်တအ် ဒးဓမံက်ထ္ၜးကဵုဏောၚ်။
မၞိဟ်သၟဝ်ဇကုတအ် ၜိုတ်အစောန်ညးနွံ ၜိုတ်ဣဒ္ဓိသတ္တိညးနွံဂှ် ဒးကဵုညးတအ် ဇၞော်မောဝ် တောတက်တိုန်ဏောၚ်။ ပွမတာဒၞါ ကၟာတ်လဒဵုထောံ ဇြဟတ်ဣဒ္ဓိ အစောံသတ္တိ မၞိဟ်မဗက်လက်ကရဴဇကုဂှ်မ္ဂး ဇကုဂှ် ဒှ်မၞိဟ်အာက္ဍိုပ်ခိုဟ်ဟ်မွဲ ဟွံသေၚ်ရ။ တာလျိုၚ်မၞိဟ်အာက္ဍိုပ်တအ်ဂှ် ဒးသၠုၚ်ပ္တိုန် ထ္ၜၚ်ပ္တိုန် ဘဝညးမဗက်လက်ကရဴဇကုတအ်ဂှ်ဏောၚ်။ ၝတောတက်အာနူကဵုအဲဟွံဂွံ၊ ၝဒးမံၚ်သၟဝ်တဲအဲ လၟိုန်ဏောၚ်၊ ၝလေပ်အာနူအဲဟွံဂွံ၊ ယဝ်ရပ်လဝ်စိုတ်ဓါတ် ဍန်န်ဂြက်က်သာ်ဏံမ္ဂး မၞးဂှ် ဒှ်ညးအာက္ဍိုပ်မၞိဟ်တအ် ဟွံသေၚ်ရ။ ဒှ်မၞိဟ်ပလီုပလာ်ထောံ အခေါၚ်အရာမၞိဟ်တအ်မွဲဟေၚ်ရ။ အာစိုပ်ဒုဟ်ဇၞော်ဇၞော်မွဲမာန်ရ။ Ralp Nader ဂှ် ညးတေံ ဟီုသာ်ဏံရ “The function of leadership is to produce more leaders, not more followers” “တာလျိုၚ်ကမၠောန် အာက္ဍိုပ်ညးဂှ် ဒးၜံၚ်ပ္တိတ် ညးမအာက္ဍိုပ်တအ် ဂၠိုၚ်ၚ်ဏောၚ်။ ဒးၜံၚ်ပ္တိတ် ညးမဗက်လက်ကရဴတအ် ဂၠိုၚ်ၚ်ဟွံသေၚ်”။ Ralp Nader (ရာပ်နေဒါ) ဏံဂှ် ဒှ်အ္စာဥပဒေ အမေရိကာန်၊ ဒှ်အ္စာချူလိက် အ္စာဘာတက္ကသိုလ် ညးတွံ ညးဖျေံလိက်၊ ဒှ်ညးမချဳဒရာၚ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မွဲရ၊ ညးတေံ ကေၚ်လုပ်ပၠံၚ်ရုဲမာဲ သွက်သ္ဂောံဒှ် သမ္မတအမေရိကာန်ဂှ် ပန်အလန်ရ။
ဇၟာပ်ပ်မၞိဟ်ဂှ် ဒှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မာန်ဖအိုတ်ရ၊ ၜိုန်အာက္ဍိုပ် ကုညးတၞဟ်ဟွံမာန်ကီုလေဝ် ဇကုအာက္ဍိုပ်ကဵု ဇကုဇကုမာန်မ္ဂး ဇကုလေဝ် ဒှ်မၞိဟ်အာက္ဍိုပ်မွဲကီုရ။ ဇကုဇကု ဂၠံၚ်ညံၚ်ဟွံဂွံဗၠေတ်အာ ဒ္ဂေတ်ပဋိပတ် ညံၚ်ဟွံဂွံလီုအာ ဇကုဇကု ညံၚ်ဂွံခိုဟ် ညံၚ်ဂွံတောတက်တိုန်အာ မွဲတဆံၚ်တုဲမွဲတဆံၚ်ဂှ် ဇကုစၞောန်ထ္ၜး ပတပ်ဂၠံၚ် အာဂတပၠတရဴကဵု ဘဝဇကုလေပ်ဒၟံၚ်မ္ဂး ဇကုလေဝ် ဒှ်မၞိဟ်အာက္ဍိုပ်ခိုဟ်မွဲကီုရ။ ဒှ်ဒၟံၚ်သမ္မတ ဥက္ကဌ ဍုၚ်အမေရိကာန်တေံမှ ဒှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဏောၚ် ဗီုဂှ်ဟွံသေၚ်ရ။ မိမၜါ အာဂတ ပၠတရဴဒၟံၚ် မၚ်မွဲဒၟံၚ်ကောန်တအ်ဂှ်လေဝ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ရ။ ဒှ်ညးမအာဒၟံၚ် က္ဍိုပ်ရ။
ဗီုလဵုဟီုဟီုရ ကမၠောန်အာက္ဍိုပ်ညးဂှ် ဒှ်ကမၠောန်လောဲလောဲမွဲ ဟွံသေၚ်၊ တုပ်ညံၚ်ရဲဒဳကွဳစက် ရဲဒဳက္ၜၚ်ကျာတအ်ကီုရ။ ဒှ်မၞိဟ် ကိစ္စဇၞော်ဗွဲမလောန်ရ။ လမျီုညး မကွာ်တရဴတအ် သီုဖအိုတ်ဂှ် နွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲသ္ကေံတဲ ရဲဒဳကွဳစက် ရဲဒဳက္ၜၚ်ကျာတအ်ဖအိုတ်ရ။ က္ၜၚ်ကျာဟီုမ္ဂး နူကၠာဟွံတိတ်တရဴဏီဂှ် ဒးပဠေဝ်ပဠေတ် ဒးစၟဳစၟတ်လဝ် ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်ရ။ ပဠေဝ်ပဠေတ် စၟဳစၟတ်ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်တုဲမှ ဂွံဆက်တရဴ။ မၞိဟ်အာက္ဍိုပ်တအ်ဂှ်လေဝ် ဂွံသ္ပက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ညးဂွံ ဂွံအာဂတ ပၠတရဴညးဂွံဂှ် မုပဠေဝ်ပဠေတ်လဝ်တုဲကီုရရော၊ စပ်ကဵုဒ္ဂေတ်ပဋိပတ်ကီု စပ်ကဵုပရေၚ်လညာတ်ညာဏ်ကီု စပ်ကဵုပရေၚ်အာက္ဍိုပ်ကီု စပ်ကဵုပရေၚ်ဒးဒုၚ်ဂိ ဒးသၠးပွးအတ္တဇကုကီု စပ်ကဵုဇြဟတ်တအ်ကီုဂှ် ဒးပဠေဝ်ပဠေတ်လဝ်ဖအိုတ်ရ။ မုလေဝ် ဟွံဂွံပဠေဝ်ပဠေတ်လဝ်မွဲသာ်ဏီမ္ဂး သ္ဂောံအာက္ဍိုပ်ညးဂှ် လ္ပချပ်ဏီတှေ် ခိုဟ်ဂၠိုၚ်ရ။ မံၚ်ထောံသၟးသၟးဂှ် ပြသၞာတအ်ဂှ် ဍေံဟွံကၠုၚ်စိုပ်ဇကုရ။ ၜိုန်ဇကုဟွံမွဲလေဝ် မၞိဟ်ပဠေဝ်ပဠေတ်လဝ်တုဲတံဂှ် ညးဆက်ကၠောန်အာပၠန်ရ။ ဇကုဟွံမွဲမ္ဂးဟွံတုဲ ဗီုဂှ်ဟွံသေၚ်ရ။ ဟိုတ်နူကဵုဇကု ပါလုပ်မံၚ်တုဲ ကမၠောန်ဂှ်လီုအာ ဗီုဂှ်လေဝ် နွံကီုရ။
ဆ္ဂး ပ္ဍဲခေတ်ဏံ ဇကုၜိုန်မိက်ဂွံဒှ်မၞိဟ်ဇၞော် ၜိုန်မိက်ဂွံအာက္ဍိုပ်ညးကီုလေဝ် ဗီုဇကုဒးစိုတ်ဂှ် ဒှ်ဟွံဂွံရ။ ဒးကေတ်မာဲဆန္ဒ ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်တုဲမှ ဒှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဂွံ။ ခေတ်ဏံ ဒှ်ခေတ်မာဲဆန္ဒ ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ရ။ ညးဂှ်ကြမ်ရော မၞိဟ်ကြမ် မၞိဟ်ဂံၚ်ဂစိုတ်မၞိဟ်ဂှ် ဒှ်မၞိဟ်ဇၞော် ဒှ်ဥက္ကဌကွာန် သာ်ဏံ ဗီုခေတ်ကၠာကၠာတေံ ဟွံသေၚ်ရ။ ဇြဟတ်လွဟ်လက်နက်တံဂှ် ဍိုန်စှေ်ကၠုၚ်ရ။ ဆန္ဒမာဲညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ဂှ် ထတ်ကၠုၚ် ကြံၚ်မ္ၚိုဟ်ကၠုၚ်ကီုရ။ သမ္မတလေန်ကောန် (Abraham Lincoln) ဂှ် ဟီုသာ်ဏံ “The ballot is stronger than the bullet” ဆန္ဒမာဲညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ဂှ် သ္ကတ်မြဟ် ဇြဟတ်ထတ် လ္တူနူမကမ်လွဟ်တအ်ဏီရ။ ညးမိက်ဂွံဟီုဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်တအ်ဂှ် မ္ၚိုဟ်နူကောန်ပၞာန်တအ်ဏီရ။ မကမ်ဂှ် ဍိုန်အာနူမဝေၚ်ဣရ။ အခိၚ်ညးမ္ၚိုဟ်နွံမ္ဂး အခိၚ်ညးဍိုန်လေဝ် ဒးနွံရ၊ အာဗ္တိုက်ကဵုညးမ္ဂး အခိၚ်ညးဍိုန်မှ လုပ်ဗတိုက်မ္ဂး ဂွံပေါဲအံၚ်ဇၞးတွဵုရ။
ခေတ်ကၠာကၠာတေံမ္ဂး ညးဟီုစ ဝေါဟာစဍုၚ်ရ။ စဍုၚ်မုဟ်တၟံ စဍုၚ်ဟံသာဝတဳ အခိၚ်ညးကဵုညးရ၊ ခေတ်ဏံဟီုမ္ဂး ညးအာက္ဍိုပ်ဂှ် ဂဇအ်စဒၟံၚ်ဍုၚ်သၟး ဟွံတုဲရ၊ ဝေၚ်ပၞာန် ဗီုခေတ်ကၠာတေံလေဝ် ဟွံဂွံရ။ ပရေၚ်ပညာညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ပရေၚ်ထတ်ယုက် ပရေၚ်မံၚ်စံၚ် ညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ညံၚ်ဂွံဇၞော်မောဝ်တောတက်မာန်ဂှ် ညးအုပ်ဓုပ်အာက္ဍိုပ်တအ် ဒးကေတ်တာလျိုၚ်မာန်ရ။ ကောန်ဍုၚ်ကောန်ကွာန်တအ်လေဝ် အစောံသတ္တိညးကဵုညး နွံဒၟံၚ်ဖအိုတ်ရ။ ပတှေ်ဒၟံၚ် ညးအာက္ဍိုပ်သၟးလေဝ် ဟွံတုဲရ၊ ဇကုပတှေ်ဇြဟတ်ညးခ္ဍၚ်တှေ် ဇြဟတ်ပ္ဍဲကဵုဇကုဂှ် ဟုတ်ယုတ်စှေ်အာခ္ဍၚ်ရ။ ဇကုမိက်ဂွံ ဗ္ဒဗ္ဒါဲညးခ္ဍၚ်တှေ် ဓရ်ပတှေ် ပ္ဍဲကဵုဇကု ဇြဟတ်ပ္ဍဲကဵုဇကု အစောံသတ္တိပ္ဍဲကဵုဇကုဂှ် ဍိုန်လျအာခ္ဍၚ်ရ။ ဇကုပတှေ်ဇကုဇကုမှ ဇြဟတ်ဇကု ကြံၚ်မ္ၚိုဟ်ကၠုၚ်ရ။ အဓိပ္ပါယ်ဇၞော်မောဝ်ဟီုဂှ် ညးအာက္ဍိုပ်လေဝ် ဒးဂစာန် ညးဗက်လက်ကရဴ တအ်လေဝ် ဒးဂစာန်ရ။ ညံၚ်ရဴမဗဳဇသတ်ဆုတအ်ကီုရ၊ မဗဳဇသတ်ဆုတအ်ဟီုမ္ဂး နွံကဵုသတ္တိ သွက်ဂွံကၠုတ်ပါ်တိုန်ဖအိုတ်ရ၊ သွက်ဂွံသတ် သွက်ဂွံကဴဖအိုတ်ရ။ ဆ္ဂး မဗဳဇဂှ် ယဝ်ဟွံဆဵု တိဍာ်ဝါဲတအ်မ္ဂး သွက်ဂွံကၠုတ်ပါ်တိုန်ဂှ် လ္ပဟီုရ၊ သွက်ဂွံအေဲကှ်အာ သွက်ဂွံချိုတ်အာရနွံ။

(တၚ်စၟတ် – လၟၚ်ဂတတေံ ဆက်ပ္တိုန်အာထ္ၜးအာပၠန်ရောၚ် …)

နာဲကသုမန်

ထိၚ်အဝဵုတုဲ ပွိုၚ် (၇၅) တ္ၚဲ
ဒပ်ပၞာန်ဗၟာဂှ် စပ္တံနူကဵု ဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၁) တေံ ထိၚ်အဝဵုတုဲ ရပ်ထိၚ်ထောံ က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ သီုအမာတ်ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳတံတုဲ ဖျေံဗီု ဖျေံထံၚ် ကုသၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပြိုၚ်ပကာန်ဒၟံၚ်ကဵုဍေံတံရ။ လၟေၚ်ကေမၠာန်ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဝွံ သွက်ဂွံပလီုကၠေံ (ဝါ) ဖဍိုန်ထောံ ဒြဟတ်ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳတုဲ လက္ကရဴအိုတ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ က္လေၚ်ဖျေံဗီု ဗီုပြၚ်ပေဲါရုဲမာဲတၟိတုဲ ဖျေံဗီု သွက်ဗော်စှေ်စိုတ်ပၞာန်တံ ဂွံဇၞးအာမာဲတုဲ သွက်ဂွံစဵုဒၞာအာ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာ မွဲလအိတ်အာယုက်ရောၚ်။ ပ္ဍဲအရာကဵုသ္ကုတ်သွာတ် အခန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ တန်တဴအာ လၟိုန်ကာလရောၚ်။

ဆဂး ညးဍုၚ်ကွာန်ဂကူဗၟာကီုဒှ် ဂကူကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံကီု ညးတံကဵုလဝ်မာဲ ပ္ဍဲပေဲါရုဲမာဲ (၂၀၂၀) ကုဗော်အေန်အေဝ်ဒဳကီုဒှ် ကုဗော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံကီုဒှ် မာဲညးတံကဵုလဝ်ဂှ် ဒှ်အာသၟးသၟးရ။ ဂကူဗၟာတံဂှ် ဗွဲမဂၠိုၚ် သီုကဵုမပါလုပ် ညးမဒုၚ်ကာသၟိၚ် အာစာဂဥုဲ အာစာဘာအိုဿီုတံဂှ် ညးတံ ကဵုလဝ်မာဲ ကုဗော်အေန်အေဝ်ဒဳရောၚ်။ ၜိုန်ရကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံဗွဲမဂၠိုၚ် ဟွံဒးအဂၞပ်စိုတ် ဗော်အေန်အေဝ်ဒဳကီုလေဝ် သွက်ဂကူဗၟာတံဂှ်တှေ် ဗော်ဏံမွဲဟေၚ် ပလံၚ်ဗစိုပ် ကုညးတံ သွက်ဂွံကလိဂွံ အခေါၚ်အရာ ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ဗွဲမဍိုက်ပေၚ်ကီု အခေါၚ်အရာသၠးပွးကီု ညးတံ ပေတှ်ကေတ်လဝ်ရ။

ဟိုတ်ဂှ်ရ ညးမကဵုမာဲတံ တိတ်ကၠုၚ်ထ္ၜးဆန္ဒရ။ ဟိုတ်နူဂှ်ရ လၟိဟ်မၞိဟ်ထ္ၜ့းဆန္ဒဂှ် ဂၠိုၚ်ရ။ ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ ဖျေံအမိၚ် လၟိဟ်မၞိဟ် (၅) တၠ ဟွံကဵုကောံရ။ ဟွံကဵုအခေါၚ်ထ္ၜးဆန္ဒ နနဲၜိုဟ်ဟ်သြိုဟ်ဟ်ရ။ လက္ကရဴအိုတ် ဗၠာဲသၟိၚ် စကာနဲကဲပကီုပရာပ်နာနာသာ် သီုကဵုပန်ဂစိုတ် ညးဍုၚ်ကွာန် ဗၞတ် (၇၀၀) တၠ ပ္ဍဲကဵုပွိုၚ် (၂) ဂိတုဘာ်ဂှ်တုဲ ဗဒေံါကၠုၚ် ပေဲါထ္ၜးဆန္ဒတံရ။ ညးမချဳဒရာၚ် သွက်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳကီု ကွးဘာတံကီု သၟတ်တံကီု ဒးဂြိပ်ဒဴတိတ် နူကဵုဍုၚ်ကွာန်ရ။ အကြာဂှ် အာစာပရိုၚ်တံလေဝ် ဒးဒုၚ်ရပ်ရ။ ကောန်ၚာ်တံ ဟွံမွဲကဵုဒုဟ်ဒန်မွဲသာ် ဒးဒုၚ်ပန်ဂစိုတ်ဂှ် (၄၀) တၠပြၚ်ရောၚ်။ ဟီုသရုပ်မ္ဂး ကံၚ်ဇြဳပၞာန်နစက အခိၚ်တ္ၚဲဏံဂှ် စပ်ကဵုလညာတ်ဒစဵုဒစး အဝဵုညးတံဂှ် ညးတံ ပသောၚ်ထောံဖအိုတ်တုဲ ယဝ်ရမံၚ်သၟဝ်တဲညးတံမ္ဂး ညးတံ ကဵုအခေါၚ်ဂျိုၚ်တဴတုဲ အတိုၚ်အမိၚ်ညးတံဟေၚ် ဒးကၠောန်ဗက်ကဵုရောၚ်။

တၠအဝဵုပၞာန် အခိၚ် (၁၉၈၈-၂၀၁၀)
အခိၚ်သက္ကရာဇ် (၁၉၈၈) တေံမ္ဂး သ္ကိုပ်ပၞာန်သဝ်မိုၚ် ထိၚ်သီအဝဵု ညးတေံဟီုဂှ်တှေ် ညးတံ သ္ပကဵုပေဲါရုဲမာဲတုဲတှေ် ကောန်ပၞာန်တံ က္လေၚ်စဴကဵု ဗဒိုပ်ညးတံရောၚ် ဂးရ။ ဆဂး ပေဲါရုဲမာဲ (၁၉၉၀) တုဲ ကာလဗော်အေန်အေဝ်ဒဳ ဇၞးအာဗက်အာဟွံဂတာပ် ညးတံ ဟွံက္လေၚ်ပအပ်ကဵု အဝဵုရ။ လၟုဟ်ပၠန် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဟီုဂှ် အပ္ဍဲအကြာပွိုၚ်မွဲသၞာံ ညးတံ ကၠောန်ကဵုပေဲါရုဲမာဲရောၚ် ဂးရ။ ဆဂး ခြာဟွံလအ်ကၠုၚ်တေံ ဆဵုဂဗကုဌာန်ပရိုၚ် CNN ပၠန်ဂှ် သွက်ဂွံကၠောန်ပေဲါရုဲမာဲဂှ် ဒးကေတ်အခိၚ် (၂) သၞာံပၠန်ရောၚ် ဂးရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ ကတိပါၚ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် အခိၚ်တ္ၚဲဏံဂှ် တုပ်ဒၟံၚ်ကဵု အခိၚ် (၁၉၈၈) တေံဟာ ဒးဒှ်ဒၟံၚ်ဒဝိ်ၚ်ရောၚ်။

သၟဝ်ပရေၚ်အုပ်ဓုပ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန် (၂) အဆက် (နဝတကဵု နအဖ) တံဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ ဖန်က်ကၠုၚ် သာ်လဵုရောဂှ် လ္ၚတ်မ္ဂး အတိုၚ်မွဲသၟဝ်ဝွံရ။

• ရပ်ပၠောပ်ထံၚ်ကဵု က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် မၞုံဂၠံၚ်တရဴ ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ ကေုာံ အခေါၚ်အရာ ကောန်ဂကူရ။
• ဟွံကဵုအခေါၚ်ထ္ၜးဆန္ဒရ။ ယဝ်ထ္ၜးဒးဆန္ဒရောၚ်မ္ဂး ညးတံ ၜုၚ်တက်ဂစိုတ်ရ။ ပေဲါထ္ၜးဆန္ဒ (၁၉၉၆) ဂှ် ရပ်ထောံကွးဘာတံ ဗွဲမဂၠိုၚ်၊ ပ္ဍဲ (၂၀၀၇) ဂှ် ၜုၚ်တက်သီုကဵု ခမဳသၚ်တံကီုရ။
• အခေါၚ်မဳဒဳယာသၠးပွး ဟွံမွဲရ။ မ္ၚးနူကဵုလိက်ပရိုၚ်အလဵုအသဳ၊ တဳဝဳ (TV) အလဵုအသဳတံတုဲ မဳဒဳယာသၠးပွးတံ ဟွံကဵုအခေါၚ်ရ။ ပတိတ်လိက်လၟေၚ်၊ လိက်မဂ္ဂဇြေန်ပၠန်လေဝ် ဒးဒုၚ်စၟဳစၟတ်တုဲမှ ဂွံအခေါၚ်ရောၚ်။
• အခေါၚ်ရုဲစှ်ပတိုန် ညးမအုပ်ဓုပ်ဍုၚ်ကွာန် ဟွံမွဲရ။ အတိုၚ်ကံၚ်ဇြဳပၞာန် ခါန်ကၞက်နၚ် ညးမအုပ်ဓုပ်တံဂှ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဒးဒုၚ်တဲရ။ ညးမအုပ်ဓုပ်တံဂှ် ပံၚ်ကဵုပၞာန်တုဲ သ္ပညးဍုၚ်ကွာန် ဆဆဵုရ။
• အရာပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်အလုံဍုၚ်ကီု ပတိတ်သွံရာန်သယံဇာတ အိုဿီုတံဂှ် သ္ကိုပ်ပၞာန်တံဟေၚ် အုပ်ဓလီုလဝ်ရောၚ်။ မိက်ဂွံကၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်မွဲမွဲသာ်တှေ် ဒးခစပၠန်ရောၚ်။ ကဵုလာပ်ဗဇဴ ကုသ္ကိုပ်ပၞာန်တံတုဲမ္ဂး ကၠောန်ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ် ဂွံရောၚ်တုဲ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်တံဂှ် ဟွံသၠးပွးဏီရောၚ်။
• အခေါၚ်မဟာဇန် ညးဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် မုလေဝ် ဟွံမွဲရ။ ဂကောံကျခိုၚ်ယျေ ကၠောန်ဒၟံၚ်ပရေၚ်မၞိဟ် ဗွဲမသၠးပွးတုဲ ဂကောံတၞဟ်ဟ်တံဂှ် အခေါၚ်ဒက်ပတန် ဂကောံမဟာဇန်တံ သၠးပွးဟွံမွဲရောၚ်။ ဆဂး ပ္ဍဲသက္ကရာဇ် (၂၀၀၈) ပ္ဍဲအခိၚ်ဒးကပ်လဗိုတ်ကျာ နာဂေတ်ဂှ် ဂကောံမဟာဇန်တံ မံက်တိုန်တၟာဂလိုၚ်ရ။

တ္ၚဲဏံ ဂၠံၚ်တရဴ အယောၚ်အလာ ကံၚ်ဇြဳပၞာန်နစကပၠန် ပၟိက်မိက်ဂွံက္လေၚ်စဴအာမံၚ် အခိၚ်ကၠာ (၂၀၁၀) တေံပၠန်ဟာ ဒးဒှ်သံသယတုဲ ယဝ်အာအတိုၚ်ဂှ်မ္ဂး အကာဲအရာကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲတံ ပရေံစှေ်တၟာဂလိုၚ်ရောၚ်။

ကံၚ်ဇြဳပၞာန်နစက ပ္ဍဲအခိၚ်အခါ (၂၁) ဗွဝ်ကၠံ
တ္ၚဲဏံဝွံ ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ က္လေၚ်ကေတ်အဝဵု (ဝါ) က္လေၚ်ထိၚ်သီအဝဵုဂှ် ပ္ဍဲအခိၚ်ဗၞတ် (၂၁) ဗွဝ်ကၠံကီုရ။ အခိၚ်အခါ (၂၁) ဗွဝ်ကၠံဏံဂှ် ပၞာန်တံသီအဝဵုဂှ် အောန်တဴ ဗွဲမလောန်တုဲ ပ္ဍဲဂၠးကဝ်ပိုဲတံတှေ် ကြပ်ဟွံမွဲ ဟီုစဂွံရ။ ဍုၚ်ဗၟာ ကတဵုဒှ်သာ်ဝွံတုဲ တၟော်ရံၚ်ကဵု ဇၟောဝ်ဍာ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂၠးကဝ်မ္ဂး ဍေံလဇုဲလဇအာ တၟာဂလိုၚ်ရောၚ်။

တုဲပၠန် က္လေၚ်ရံၚ်အာ အယောၚ်အလာကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ အခိၚ်တ္ၚဲဏံမ္ဂး သွက်ဂွံလဇအာ ပေဲါရုဲမာဲတုဲ အုပ်ဓုပ်အာရောၚ်။ ရံၚ်အာ အယောၚ်အလာ တ္ၚဲဏံမ္ဂး ဂၠံၚ်တရဴကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ် သွက်ဂွံစိုပ်အာ အခိၚ် ကၠာ (၂၀၁၀) တေံမာန်ရောၚ်။

ပလီုသၞောတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳ
(က) အတိုၚ်အကာဲအရာ ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ စောဲဂဗုတ် လတူက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဇၞော်ဇၞော် နူကဵုဗော်အေန်အေဝ်ဒဳကီု၊ အမာတ်နူကဵုဗော်အေန်အေဝ်ဒဳကီု ဒးဒုၚ်ရပ်တုဲ ဒးဒုၚ်စောဲလဝ်ဂဗုတ် အခိၚ်ညးတံ ကေတ်လဝ်တာလျိုၚ်ရ။ အဓိက တၚ်ရန်တၟအ် ပၞာန်ဗၟာဂှ်တှေ် သွက်ဂွံပလီုကၠေံ ဗော်လညာတ်ဟွံတုပ်ကဵု ဍေံတံ (ဝါ) ဗော်ပြိုၚ်ပကာန်ဒၟံၚ်ကဵု ဍေံတံရ။ လက္ကရဴမ္ဂး ပ္ဍဲကဵုဗွိုၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ဍေံစွံဗော်ဍေံတံ ဟီုဂွံ စကာဂွံဟေၚ်ရ ဍေံတံ စွံလဝ်ရောၚ်။ သောၚ်ဂှ်မ္ဂး အဓာန်ဂတဏံ ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ထံက်ဂလာန်ပၞာန်သၟး တန်တဴဂွံမ္ဂး သၞောတ်ပြိုၚ်ပကာန် ဂတညးဍုၚ်ကွာန်ဂှ် ဍေံကၠေံအာရောၚ်။
(ခ) မွဲသာ်ပၠန်ဂှ် အယောၚ်အလာ ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံဂှ် သွက်ဂွံပလီုကၠေံ ဂကောံမဟာဇန် ညးဍုၚ်ကွာန် သၠးပွးတံကီု၊ ဂကောံအလဵုအသဳဟွံသေၚ် (NGOs) တံကီု ကေုာံ ဂကောံကွးဘာ၊ ဂကောံသၟတ်၊ ဂကောံညးဗြဴတံရောၚ်။ လတုဲ သွက်ဂွံထဍေၚ်ပတိတ်ထောံ ဂကောံဂၠးကဝ် (INGOs) ရီုဗၚ်ဒၟံၚ် ညးဍုၚ်ကွာန်တံရ။ ရံၚ်အာ အယောၚ်အလာဏံမ္ဂး ဂကောံမဟာဇန်ဇေတ်တ်တံ ဒးဒုၚ်ပလီုကၠေံတုဲ ဍေံတံ ကၠောန်ပတိုန် ဂကောံမဟာဇန် (ပတောံ) ထံက်ဂလာန်ပၞာန်ဟေၚ်ရောၚ်။ ဂကောံမဟာဇန်တံဂှ် ဒှ်ဒြဟဟ်တိုၚ် သွက်သၞောတ်ဒဳမဝ်ကရေဇြဳရောၚ်။

ပလီုကၠေံ အခေါၚ်ဟီုဂး ချူဆန်သၠးပွး ကေုာံ အခေါၚ်အရာညးဍုၚ်ကွာန်
(က) လၟုဟ်မ္ဂး စပ်ကဵုပေဲါထ္ၜးဆန္ဒတံ ဟီုဂးသၠးပွး အာတ်မိက်သၠးပွး အာတ်မိက်အခေါၚ် အရာညးဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ ဟွံဒုၚ်တဲတုဲ လက္ကရဴအိုတ် ကေတ်အရေဝ် ညးဍုၚ်ကွာန်၊ ကွးဘာ၊ သၟတ်၊ ညးဗြဴ ဗွဲမသကာတ်မြဟ်တုဲ ရပ်လေဝ်ကီု၊ ဂစိုတ်ထောံလေဝ်ကီုနွံရ။ ပိုဲတံ ကော်ခဴစ ပလီုကၠေံ အခေါၚ်အရာဟီုဂးသၠးပွး (Freedom of Expression) ကေုာံ အခေါၚ်အရာညးဍုၚ်ကွာန် (Civil Rights) ရောၚ်။ ဂတနူဏံလေဝ် ကံၚ်ဇြဳပၞာန်တံ ကၟာတ်ကၠေံ အရာသၠးပွးတံဏံပၠန်ရောၚ်။
(ခ) လၟုဟ်မ္ဂး ဌာန်ပရိုၚ်လ္ၚဵု ဒးဒုၚ်ကၟာတ်တုဲ အာစာပရိုၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ် ဒးဒုၚ်ရပ်လဝ်ရ။ ဝတ်တာလျိုၚ် အာစာပရိုၚ်တံ သွက်ဂွံဒုၚ်စဳရေၚ် ကုညးဍုၚ်ကွာန်တံ စပ်ကဵုပရေၚ်ဍာံပြဂှ် ကၟာတ်လဒဵုရ။ ကၟာတ်လဒဵုသာ်ဏံဂှ် ကုတ်ထပိုတ်ထောံ တိုၚ်ခဳစတုတ္ထ (စတုတ္ထမဏ္ဍိုၚ်) ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်မွဲမွဲရောၚ်။ အခေါၚ်အရာမဳဒဳယာဂှ် ဒးဒုၚ်ပလီုကၠေံ (Freedom of Press) တုဲ ကံၚ်ဇြဳပၞာန်ဂှ် စွံလဝ် လိက်ပရိုၚ်ဍေံတံ တဳဝဳဍေံတံဟေၚ်တုဲ ညးဍုၚ်ကွာန်တံဂှ် ဗီုကၠာသၞာံ (၂၀၁၀) တေံဟေၚ် ကလိဂွံတၚ်နၚ်ပရိုၚ်မဳဒဳယာ လ္ပာ်အလဵုအသဳရဟေၚ်ရောၚ်။

အုပ်ဓလီု ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်
(က) လၟုဟ် ပြဟ်ဟ်ဏံမ္ဂး ပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်ပိုဲတံ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ပၞာန်ဟေၚ် အုပ်ဓလီုလဝ်ရောၚ်။ ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်အပ္ဍဲဍုၚ် ပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဍုၚ်သအာၚ် ပြိုၚ်ပကာန်ဒၟံၚ်ကဵု ပၞာန်ဂှ် ဍေံတံ ထဍေၚ်ပတိတ်သိုက်က်တုဲ ညးဍုၚ်ကွာန်တံဖအို်တ် သွက်ဂွံစကာကပေါတ်ကညောတ် ဒြပ်ကသပ်ပၞာန်တံရဟေၚ်ဂှ် ဍေံဖန်ဇန်ရောၚ်။
(ခ) ကေမၠာန်ပုဂ္ဂလိက၊ ကမ္မဏဳပုဂ္ဂလိကတံဂှ် ဗဒဗဒဲါအာကဵု ပၞာန်တံတုဲမှ ကၠောန္ၜိုတ်အာဂွံရောၚ်။ ခေတ်ဒးထ္ပက်လာပ်ဗဇဴတံဂှ် ဍေံက္လေၚ်မံက်ကၠုၚ်တုဲ ကမ္မဏဳပုဂ္ဂလိကတံဂှ် ဒးကဵု ရှေဝ် (Shares) ကဵုပၞာန် ဒှ်ကၠုၚ်သာ်ဂှ်မာန်ရောၚ်။

ဖံက်ပကဝ် အခေါၚ်အရာမၞိဟ်
(က) အရာဖံက်ပကဝ် အခေါၚ်အရာမၞိဟ်တံဂှ် အခိၚ်တေံ ဍေံကတဵုဒှ် ပ္ဍဲကဵုတိဍာ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံကီုလေဝ် လၟုဟ်မ္ဂး ပ္ဍဲကဵုဂြိုဟ်ဍုၚ်ဗၟာဂှ် ကတဵုဒှ်ရ။ ရပ်မၞိဟ်၊ ၜုၚ်တက်၊ ပျဲပျာံ၊ ဂစိုတ်တံဂှ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံသၟးဟွံသေၚ် ဂကူဗၟာတံလေဝ် ဒးဒုၚ်ဇၞော်ကဵုဒြဟတ်ရောၚ်။
(ခ) ပ္ဍဲအရာသီတိ ပ္ဍဲတိဍာ်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် (သီုကဵုတိဍာ်မန်) ဂှ် ဆက်တုဲ ကတဵုဒှ်ရောၚ်။ ကေမၠာန်ဓလိုက်တံရိုဟ်တံ ဍေံကတဵုဒှ်မာန်တုဲ ညးဍုၚ်ကွာန်တံ ဒးဒုၚ်သီတိကီု ဒးဒုၚ်ထဍေၚ်ပတိတ် နူဌာန်ဒေသဇကုကီု ဒှ်မာန်ရောၚ်။

က္လေၚ်စဴအာ ကၠာသၞာံ (၂၀၁၀)
ဂကူမန်ပိုဲလ္ၚဵုတံဂှ် ကေၚ်မံၚ်ဒၟံၚ် သၟဝ်မအုပ်ဓုပ်တၠအဝဵု ဗွဲမလအ်လ နူကဵုသက္ကရာဇ် (၁၉၆၂) စဵုကဵု (၂၀၁၀) ရောၚ်တုဲ သွက်ဂွံမံၚ်အာ သၟဝ်တၠအဝဵု (ဝါ) ဗော်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ဒးဒုၚ်ထိၚ်လဝ်ကဵု တၠအဝဵုပၞာန်တံဂှ် ဟွံဇြိုၚ်စိုတ်ရ။ သွက်ဂွံရုန်ဂစာန်တိတ်ဂှ် ဟွံမိက်ဂစာန်ရ။ လ္ၚဵုပၠန် စပ်ကဵု သၞောတ်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဏံဂှ် အာဗဒုဟ်စုတ် ကံကုသဵုရ။ သရုပ်မ္ဂး ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် က္လေၚ်ဆုတ် အာရောၚ်၊ အခေါၚ်အရာဂကူပိုဲ အဏောတ်အထောတ် ကံကုသဵုဂကူပိုဲ ပိုဲတံဂွံဖန်ဖက်ဂှ် လအ်အာ သ္ၚောဲအာရောၚ်တုဲ တိဍာ်ဍုၚ်ပိုဲတံဂှ် ဒှ်အာတိပၞာန်အိုတ်အး ဒပ်ပၞာန်ဗၟာတံ ဂကူဗၟာတံ ဆက်တုဲ လိုအ်စှေ်ဍုၚ်မန် ဒှ်အန္တရာဲကဵုဂကူ ဇၞော်ကဵုဒြဟတ်ရောၚ်။

အးဘယ် ရာမည

ဒးမွဲဝါ ညးချူလိက်စိုပ်အာ ဘာတၠဳပိုန်သၚ်တအ်မွဲဘာ။ ကျာ်ဇၞော်မၞုံပိုန်ဂှ် “လ္တူမၞိဟ်ပရမ် ဒးဂံၚ်ကြမ်ရောၚ်၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ခိုဟ် အခါခိုဟ်ဂှ် မၞိဟ်ခိုဟ် ဒးစိုပ်ဒၞာဲခိုဟ်ရောၚ်” သာ်ဏံ ညးမိက်တိုန် ဂလာန်သြဝါဒရ။ အခါဂှ် ညးချူလိက် ချပ်စိုပ်အာ အကာဲအရာ ပရေၚ်ကောန်ဂကူပိုဲ တ္ၚဲဏံရ။ စပ်ကဵု “လ္တူမၞိဟ်ပရမ် ဒးဂံၚ်ကြမ်ရောၚ်” ဂှ် အကာဲအရာတ္ၚဲဏံ ညးပၠတရဴပိုဲတအ် ဟိုတ်နူဂံၚ်ကြမ် ဂံၚ်တဝ်စၞေဟ်ကၠုၚ်ဂှ်ရ ဒှ်ကၠုၚ်ဖဵု ဂွံကၠုၚ်ပရဲပရၚ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် ပရေၚ်ကောန်ဂကူရ။ အကြာ ကောဒေံကောန်ဍုၚ်အရၚ် ဘဝတုပ်တအ်ဂှ် ညးတအ် ဒးထိုၚ်သးကၠုၚ် ပရေၚ်ဒတဴလိုၚ် ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ဗွဲမမိပ်စိုတ်ရ။
ဂကူမန်တအ် မုသ္ပမံၚ်ရောဂှ် ရဲနွံနူဇမ္ၚောဲတေံ ညးတအ် ရံၚ်ကၠုၚ် နူဇမ္ၚောဲတုဲ ညးတအ် ဒးထိုၚ်သး သ္ပတၟေၚ်ကဵုဂကူမန် မွဲပ္ၚံက်ရ။ ဗွဲတၟေၚ် အကြာကၞောတ်သၞာံ (၂၀၀၅) ကြပ်အိုတ်ကဵု တမ်သၞာံ (၂၀၀၆) တေံ ဂွံဆဵုကေတ် ပြာပြာကတ်တ်ရ။ ဒှ်အရာပိုဲ ဒးကေတ်စရာဲ လ္တူညးအာက္ဍိုပ် ပၠတရဴပိုဲရ။ ဆ္ဂး ဒၞါဲဏံညးချူလိက် ဒးကလေၚ်ကပှ် အရေဝ်ကျာ်ဇၞော်မနွံပိုန် မွဲဒကုတ်ဂှ်ပၠန်မ္ဂး နကဵုညးချူလိက် နွံပ္ဍဲဂကူမန်မွဲ က္လေၚ်ကျောဝ်အာ အပ္ဍဲဂကူမန်မ္ဂး ပ္ဍဲကဵုအခိၚ်အခါခိုဟ်ဂှ် မၞိဟ်ခိုဟ် ဟွံစိုပ်ဒၞါဲခိုဟ်ဏီဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်မွဲအခဏ်ရ။
တၞဟ်ဟွံသေၚ်ရ စပ်ကဵုကွတ်ကၞေဟ် ပညာချူကှေ်ရ။ ဟိုတ်ဂှ်ရ နူကဵုဒၞါဲဏံ မိက်ဂွံကညာၚ်ကော် ကဵုဏာဓရ်သမ္တီဂကူပိုဲ မွဲဒကဴဍောတ်ဂှ် “ပိုဲရပ်ကၞေဟ်အိုတ်ညိ၊ နကဵုကွတ်ကၞေဟ်ဂှ် ပိုဲပံက်မတ် လုပ်အာပရေၚ်တဝ်စၞေဟ် ဗၠးၜးဂကူမွဲသာ်အိုတ်ညိ…”။
“ကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မ္ဂး ဟီုအရေဝ် ဒးခိုဟ်ရောၚ်” ဂှ် အ္စာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂကူပိုဲမွဲတၠ ကေၚ်ဒၠေါံဗ္တောန်ကၠုၚ် ကွးညးမွဲရ။ ဍာံပြလောန်ရ…အရေဝ်ဟီုဂှ် ဒှ်ဒဒန်ဆက်စၠောံ ဟွံမွဲဟွံတုဲ အကြာ ညးမွဲကဵုမွဲ အပ္ဍဲလိုက်ဂကောံမၞိဟ်တအ်တုဲ ပၟိက်ဇၞော်ကွေံကွေံရ။ ၜိုန်ဂှ်ကီုလေဝ် ဇၟာပ်ပ်ဟီုအရေဝ်လေပ် ဟီုအရေဝ်ခိုဟ်ဖအိုတ် ဟွံသေၚ်ရ။ နနဲဝွံကီုရ ဇၟာပ်မၞိဟ်ချူလိက်လေပ် ချူလိက်ခိုဟ် လ္ပဟီုဏီ ချူလိက်ဂွံဟွံသေၚ်ဏီဂှ် ဂွံဆဵုဒၟံၚ် အပ္ဍဲဂကူပိုဲ ဂၠိုၚ်ကွေံကွေံရ။ တၠဳပိုန်သၚ်သၟတ်မွဲဇကု ကေၚ်သၟာန်ကၠုၚ် တၠဂုဏ်အ္စာဓရ်ဒယှ် ဘဒ္ဒန္တသုဓမ္မ၊ နွံပိုန်ဘာဇာဒိသိုၚ်၊ ဍုၚ်ကၟာဝက် သာ်ဏံရ၊ “ကျာ်…ဂွံဒှ်အ္စာဓရ်ဒယှ် ဗီုတၠဂုဏ်အ္စာဂှ် ဗီုလဵုသ္ဂောံသ္ပလွဳရောကျာ်” တုဲ ကာလဂှ် တၠဂုဏ်အ္စာသုဓမ္မ က္လေၚ်သှ်ဏာ လောဲလောဲဂၠေံဂၠေံရ။ “ပ္ကောံ၊ ပတုပ်၊ ပ္ကေၚ် – ပိဝွံဟေၚ် ဗွဲတၟေၚ် ဒှ်အ္စာဓရ်” ဂးရ။
ညးချူလိက် ပြာပ်အာဗဵုလ္ၚောဝ်ဒၟံၚ်တွဵုတွဵုဂှ် နွံတၠဂုဏ်အ္စာမွဲဇကုပၠန်ရ။ တၠဂုဏ်အ္စာသၚ်သၟတ်ဝွံ နူကဵုအဝယ်ဍောတ်တ်ဂှ် သီုတွံဓရ်၊ သီုထ္ၜးဓရ်ဟွံက သီုမၞုံကဵုလညာတ် တောတက် ဂတာပ်ခေတ်တုဲ ဂွံဗဵုလ္ၚောဝ်ဂၠိုၚ်ၚ်ကဵုဝါ ဂွံတက်ကျာသဳကၠဳ ဂၠိုၚ်ၚ်ကဵုဝါဂှ် သွက်ညးချူလိက် ဒှ်ဒၟံၚ်ဇြဟတ်ရ။ ဒးမွဲဝါ ညးချူလိက် ဂရေၚ်ပ္တီကုညးမွဲဂှ် “ဂုဏ်အ္စာ… ဓရ်တၠဂုဏ်အ္စာတွံတုဲ ပၠောပ်လဝ်ကဵုကဝးဇုက်ဇြဳဒဳ နွံဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် ချူပ္တိတ်လိက်ကၞပ် ဗီုအ္စာဓရ်ဗၟာ “အရှၚ်ဆန္ဒာဓိက၊ ဆေကိန္ဒ… တအ် ဟွံခိုဟ်ဟာကျာ်၊ ဟီုမွဲနဲပၠန်တှေ် တွံဒၟံၚ်နကဵုပါၚ်သၟး တွံပ္တိတ် နကဵုကၞေဟ် နကဵုလိက်ကၞပ်ကီုမ္ဂး သၞာံတန်တဴလေဝ်လအ် ညးဂွံက္လၚ်လေဝ် ဍေံဂၠိုၚ်မ္ဂး ဟွံခိုဟ်ဟာကျာ်”တုဲ တၠဂုဏ်အ္စာဂှ် မုက်ညးတၟးတိုန်ဖျဳ မွဲတဲရ။ ဒဒှ်ရ ညးမိက်ဂွံကဵုဒှ်ဒၟံၚ်ကီုဂှ်လေဝ် ဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲမုက္ခဝါညးရ။ ဆ္ဂး သွဟ်တိတ်ကၠုၚ် နူဒွါပါၚ်ညးဂှ် “အဲချူလိက် ဟွံဒှ်လေဝ်” သာ်ဏံရ။ ဗွဲစၟတ်တုန် အဲဍိက်ညးချူလိက်ဏံလေဝ် ချူလိက်ဟွံဒှ်ဂှ် ဒးဒုၚ်ဝန်ရကျာ်။ ဆ္ဂး အဲဍိက်ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်လဝ်မွဲဂှ် မၚ်ကဵုချူလိက်ဒှ်မှ ချူရောၚ်မ္ဂး လိက်ပတ်မန်ဂှ် ပရေၚ်တောတက် လဇုဲဂလုဲအာ မွဲထၞဟ်ဍောတ်ရောၚ်၊ မၚ်ကဵုဒှ်တုဲမှ ကၠောန်၊ ကဵုကၠောန်တုဲမှ ဒှ်ဂှ် အဓိပ္ပါယ်ဍေံဟွံတုပ်ရ။ လိက်ပတ်မန် သ္ဒးကွာ်တရဴအနာဂတ် သ္ဒးထပါ်ဝိုၚ် သွက်ဂွံကေတ်အာဒၞါဲ မထေက်ကြိုက်မွဲဂှ် ထပါ်ဝိုၚ်ဟွံမာန်တုဲ အရေဝ်မ္ဂး “မုပ ဂွံဒးဗ္တောန်လိက်မန် လေပ်လိက်မန်တုဲ အလဵုဂွံသုၚ်စောဲ” ဂှ် သ္ဒးဆက်မိၚ်အာ ဗီုဂှ်ပၠန်ရောၚ် ဒှ်တုဲ ဗၞတ်မသၟဟ်အစောံ ဂိုတ်လွဳပရာ ချူကှေ်ဒၟံၚ်လိက်ရ။
တုဲပၠန် ဗီုတၠဂုဏ်အ္စာဓရ် ဘဒ္ဒန္တသုဓမ္မ ဟီုပ္ညုၚ်လဝ် “ပ္ကောံ၊ ပတုပ်၊ ပ္ကေၚ်- ပိဝွံဟေၚ် ဗွဲတၟေၚ် ဒှ်အ္စာဓရ်” ဂှ်ကီု တၠဂုဏ်အ္စာဓရ်၊ အ္စာဓရ် “အဲချူလိက် ဟွံဒှ်လေဝ်” ဂှ်လေဝ် ဒၟါနူညး ပ္ကောံ ပတုပ် ပ္ကေၚ် ကၠုၚ် ဂၠိုၚ်ၚ်ကဵုဝါ ထပ်ကဵုထပ်တုဲဟေၚ် ညးဒှ်ကၠုၚ်အ္စာဓရ်၊ အ္စာထ္ၜးဓရ်ရောၚ်ဂှ် ပတှေ်စှေ်စိုတ်ရ။ နနဲဝွံဟေၚ် စပ်ကဵုကွတ်ကၞေဟ် ပညာချူကှေ်ဝွံလေဝ် ပါဲနူ ပ္ကောံ၊ ပတုပ်၊ ပ္ကေၚ်တုဲ နဲတၞဟ်နွံရောၚ် ဟွံထေၚ်ရ။ ဆ္ဂး ဒးစွံသတိမွဲဂှ် ပွမထေၚ်သောဲကဵုဇကုဇကု ဟွံပတှေ်ဇကုဇကုဂှ် ဒှ်ယဲပလီုကမၠောန် ဇၞော်ဇၞော်မွဲ အပ္ဍဲဂကူပိုဲရ။ အဓိပ္ပါယ်အထေၚ်သောဲကဵုဇကုဇကုဂှ် ဒှ်အရာအထေၚ်ဇၞော်ကဵုညးတၞဟ်၊ ဟွံပတှေ်စဇကုဇကုဂှ် ပတှေ်ညးတၞဟ် ဍေံဒှ်အာမာန်ရ။ လညာတ်ဝွံ ဒှ်လညာတ် ဗက်လက်ကရဴ ဒှ်လညာတ် ပကောန်ရဲမွဲရ။ ဒၟါနူလညာတ်ဝွံတုဲ လၟိဟ်ညးရပ်ကၞေဟ် (ဝါ) သၟာကၞေဟ်မန်ပိုဲ ဒးအောန်အာဂှ် ဒှ်ဟိုတ်မွဲတၚ် အပ္ဍဲဂကူမန်ပိုဲရ။
လိက်ပတ်မန် ဗၞတ်ထေက်ကဵုဇၞော်မောဝ်ဂှ် ဟွံဂွံဇၞော်မောဝ်၊ ဗၞတ်ထေက်ကဵု ဒးတောတက်တိုန်ကဵုအသိၚ်ဂှ် တိုန်ကေတ်ဒၞါဲဟွံမာန် အာယုက်ဍိက်ဂကူပိုဲ ဂွံဂၠိၚ်သ္ၚောဲတအ်ဂှ် ဒၟါနူလညာတ်ဝွံပၠန်ရ။ ယဲဇမၠိၚ်အာယုက်ဍိက်ဂကူ စပ်ကဵုလညာတ်ဏံ ဗာန်ခြပ်ဆက်စပ်ကၠုၚ်ဒၟံၚ် အပ္ဍဲက္ဍဟ်ဂကူပိုဲ လၟုဟ်ရဟွံသေၚ်။ ဆက်စှေ်ကၠုၚ် ဂၠိုၚ်ကဵုတၞောဝ်၊ လအ်ကၠုၚ် ဂၠိုၚ်ကဵုသၞာံပရိစ္ဆေဒတုဲ သ္ၚဳလဝ်မဇ္ဇျဟ် စွံလဝ်ဥပေက္ခာဏီမ္ဂး ဂတတေံ မူစိတၞောဝ်ပၠန် ကေတ်ဟွံဒးဂှ် သ္ဒးဆက်ယဲအာ ဗွဲစၟတ်ဨကန်ပၠန်ရ။ ပ္ဍဲခေတ်ဆက်စၠောံ အုပ်ဓလီုအလုံလိုက် Galobalization ဏံ ဂကူမွဲမွဲ ကၠေံ ကၠက် ဗၠိုက်တၞီအာ ဝါတ်မံၚ်ဟွံသေၚ်ဂှ် ပိုဲဒးကၠိုဟ် ကၠးတၟးထေက်ရ။
“ဂၠုၚ်သာတှေ် ဂတာလိုက် စိုတ်သာတှေ် ဂကူဗၠိုက်” ဟီုဂှ် အရေဝ်မုသာ ဟွံသေၚ်ဂှ် ပ္ဍဲခေတ်ဆက်စၠောံ အုပ်ဓလီုအလုံလိုက်ဏံ ဍေံကဵုဒၟံၚ်သတိကုပိုဲရ။ ပိုဲ ဒးၚုဟ်က္တဵုတိုန်မွဲလှေ် ထေက်ရ။ ဇကုပိုဲ- ပိုဲဟွံထေၚ်သောဲ၊ ဇကုပိုဲ-ပိုဲပတှေ်ကေတ်မ္ဂး “ပါဲဆီဍိက်ပၠက်၊ ဆက်ကေတ်တာလျိုၚ်၊ ဂိုၚ်ရန်တိုၚ်ပ္ကဴ” ဟီုဂှ် ဒဒှ်ကမ်ကုသိုလ်ပိုဲ နွံအပ္ဍဲတဲပိုဲ၊ ပိုဲဖန်က်ကေတ်မာန်မံၚ် ရောၚ်ဂှ် ကဗျဏံ စၞောန်ထ္ၜးမံၚ်ဂၠံၚ်ရ။
ဂကောံမၞိဟ်ပ္ဍဲဂၠးတိဏံပၠန် “Learning Society” ဂကောံမၞိဟ်မလ္ၚတ်ဗ္တောန် ညးကော်တုဲ ဒှ်ဂကောံမၞိဟ် မၚုဟ်က္တဵု ကၠိုဟ်ခၠၚ်ဒၟံၚ်မွဲရ။ အပ္ဍဲဂကောံမၞိဟ်သာ်ဏံဂှ် ဂကူပိုဲပါလုပ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲအဆံၚ်က္ဍိုပ်ဟာ၊ ဍုတ်ဟာ၊ သ္ကဲမွဲမွဲဟာ ဒးချပ်ရ။ အဆံၚ်က္ဍိုပ်ဟွံမာန်လေဝ် ညံၚ်ဟွံဂွံဒးမံၚ် အဆံၚ်ဍုတ်ဂှ် လညာတ်သမ္တီ တောတက်မွဲ ဒးနွံရ။ ခေတ်တ္ၚဲဏံ ဂကောံမၞိဟ်တ္ၚဲဏံ ဂၠးတိတ္ၚဲဏံဂှ် ပိုဲစောန်ကေတ် ညးမွဲဓဝ် ဗီုခေတ်သၟိၚ်မအံက် ရာဇာဓိရာဇ်၊ လ္ဂန်အိန်တအ်ဂှ်မ္ဂး လုပ်ပြိုၚ်ကဵုညးတၞဟ်ဟွံမာန်၊ ကေတ်ဇၞးညးတၞဟ် ဟွံဂွံရ။ ဗီုလကျာ်ဒ္ဂိုန်ဂြိုပ် ဒ္ဂေတ်ဨကစာရဳ မံၚ်ထောံၜိုဟ်ဟ် ခိုဟ်စဇကုမွဲဓဝ်ဂှ် ဗၠေတ်ကဵုတွံကျာ်ဟွံသေၚ် တၟေၚ်တၟဟ်တဴဗွဲမလောန်ရ။
ဆ္ဂး တၠပညာသာ်ဝွံ လုပ်လၟိဟ်အပ္ဍဲညးဖေက်ဘဲသံသာ ဂစာန်အာနိဗ္ဗာန် ဂၠာဲဌာန်တသိုက်ပြဟ်ဟ် သွက်ဇကုမွဲရ။ တၠပညာ ဗီုတြုံအာဇာနဲ လၟောဝ်ကျာ်တအ်ဂှ် အဲမွဲဓဝ်လုပ်အာနိဗ္ဗာန် ဂၠာဲဌာန်တသိုက်ဂှ် မုအဓိပ္ပါယ်နွံရော၊ သတ်ဝေနေယျဗွဲမဂၠိုၚ် မဗၠိုက်တၞီဒၟံၚ် ပ္ဍဲဒဒိုက်သံသာဏံ အဲဟံၚ်စၠောံဏာနိဗ္ဗာန် သြၚ်မွဲလ္ပာ်တေံတုဲဟေၚ် အဲလုပ်နိဗ္ဗာန် ဂၠာဲဌာန်တသိုက်ရောၚ်။ ပစူတဲတုဲ ကြီုဥဒါန် ရုန်ဂစာန် သွက်ညးဂလိုၚ်ဂှ် ဒှ်တၠပညာ သီုသွက်ဇကု သီုသွက်ဂကူမွဲရ။ ဂၠံၚ်တရဴ တၠပညာၜါ (၂) ဂၠံၚ်ဏံ ပိုဲဒးရုဲမွဲရ။ မၞိဟ်မွဲ ကွာ်ဂၠံၚ်ၜါတၞုၚ် ဟွံဂွံရ။ ပိုဲကောန်မန်ရာမညတအ် ပ္ဍဲအရာလျုၚ်ပတှေ် ရှေ်သှေ် ရတ်ပိပြကာဂှ် ဇြိုဟ်နက်ဗွဲမလောန်တုဲ ဂၠံၚ်ခိုဟ်ၜါတၞုၚ်ဝွံ မွဲဂၠံၚ်ဟေၚ်ရ ပိုဲဒးကေတ်။ ဆ္ဂး ဒၞါဲဏံ ဒးကၠိုဟ်လဝ်မွဲဂှ် ဂၠးတိတ္ၚဲဏံဂှ် ဂၠးတိဨကဝါဒဟွံသေၚ် ဂၠးတိဗဟူဝါဒရောၚ်။
ဟွံချိုတ်ပၠိုတ်ဏီမ္ဂး မံၚ်ကေတ်ဇကုမွဲဓဝ်ဟွံဂွံ၊ အဲဂှ် စပ်ဒၟံၚ်ကဵုညး+ ညးဂှ် စပ်ဒၟံၚ်ကဵုအဲ၊ ဂကောံပိုဲ+စပ်ဒၟံၚ်ကဵုဂကောံညး၊ ဂကောံညး+စပ်ဒၟံၚ်ကဵုဂကောံပိုဲ၊ ဂကူပိုဲ+စပ်မံၚ်ကဵုဂကူနာနာ+ ဂကူနာနာတအ်ဂှ် စပ်ဒၟံၚ်ကဵုဂကူပိုဲ၊ ပရေၚ်ဍုၚ်ပိုဲဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်နာနာ+ပရေၚ်ဍုၚ်နာနာဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်ပရေၚ်ဍုၚ်ပိုဲ၊ ရဴသာ်ဝွံ ဂတးဂတုန် ဟိုတ်နူဆက်စပ်ကၠောံက္ဍဒၟံၚ် အလုံလိုက်မွဲဂှ်ရ ခေတ်ဆက်စပ်အလုံလိုက် (ဝါ) ခေတ်ဆက်စၠောံ အုပ်ဓလီုအလုံလိုက် ဂွံကၠုၚ်ယၟုရ။ ခေတ်ပၞာန်ဂံက် အိုတ်အာတုဲဂှ် ခေတ်ဝွံ လုပ်ကၠုၚ်အဇာ (စၞး) ကေတ်ကၠုၚ်ဒၞါဲ ပ္ဍဲဂၠးတိဏံ ဗီုလၟုဟ်ရ။ ခေတ်ဏံဝွံ ဟွံတုပ်ကဵုခေတ် တတ်ၜက်ကၠုၚ် တုဲတုဲတေံရ။ ဍေံကၠုၚ်ဒၟံၚ်သိုက်က် ဍေံတိုန်ဒၟံၚ်သဳသဳ – ဗီုလပှ်ၜဳစက်စာဲ,ၚပလဳတအ်ဟွံသေၚ်၊ ဍေံကၠုၚ်ကဵုအသိၚ် ဇၞော်ဇၞော်သ္ကာတ်တ် ဗီုလပှ်ဍာ်ဒဳဇြူဏာမဳ ရောၚ်ဒှ်တုဲ ဂကူမွဲမွဲ၊ ဘာသာမွဲမွဲဂှ် ဍေံတက်သရိုဟ် ၚိတ်ကမၠက် ပလေအ်ကလက်ဏာ ဟွံဝါတ်လးလးရ။ ဂကူမွဲမွဲဟီုဂှ် ပိုဲဒးညာတ်ဂကူပိုဲတွဵုဟွံသေၚ် ဂကူသၟာၚ် ဘာသာသၟာၚ်လေဝ် ဇြူဏာမဳ လပှ်ဍာ်ဒဳဏံ ဍေံရုဲမုက်မတ်ဟွံသေၚ်ရ။
ခေတ်ဏံဂှ် ဒးဂစိုတ်ကမၠက်မၞိဟ် ဗီုနာဇြဳဂျာမနဳတအ် ကမၠက်ကၠုၚ်ဂကူဂျူဂှ် ဟွံသေၚ်၊ နူကဵုဒၞါဲလဵု ဍုၚ်လဵုဟွံတီ ဒံၚ်သလာ်လုပ်ကၠုၚ် နူကဵုဗ္တၚ်တြၚ် သ္ၚိပိုဲမွဲတဆံၚ်တုဲ အရာမံက်ဒၟံၚ်အပ္ဍဲမုက် TV.Video.Radio.Email.Internet နူဂယး တ္ၚဲပၠိုတ်ဂှ် လ္ပထေၚ်တၞဟ်၊ ခေတ်ဆက်စၠောံ အုပ်ဓလီု အလုံလိုက်ရ။ ပပ္တံနူဒၞပ်ပိုဲလိုန်လဝ်ဏံ စဵုကဵုဍာ်ဂဥုဲဖျောန်သော် သီုဂဥုဲဖျောန်သၞေမ်တဲ ဝုတ်တအ် ကျေဝ်ဝ်ဖအိုတ်ဂှ်လေဝ် ထေၚ်မုရော? ဆက်စၠောံအုပ်ဓလီုအလုံလိုက်ရ။ နဲကဲကဝ်လဝ်နဳ ခေတ်တၟိလၟုဟ် ဗီုဂွံလဝ်စၚ် ဂလောဗလာ်ဇြေယှေန် ဆက်စၠောံ အုပ်ဓလီု အလုံလိုက်ဂှ်ကီု နဲကဲ ကေတ်ဍုၚ်ခေတ်တၟိလေဝ် သွက်ဂွံလးထ္ၜးအာဂှ် အခဏ်ဒၞါဲနွံဗွဲမဂၠိုၚ်ကီုရ။ ချိုတ်ပၠိုတ်မွဲဂှ် ပိုဲဒးကၠိုဟ်လဝ် သဘဴဂလောဗလာ်ဇြေယှေန် ဆက်စၠောံအုပ်ဓလီု အလုံလိုက်ဝွံရ။
ပိုဲကၠိုဟ်လဝ်သဘဴဍေံမ္ဂး “ပိုဲပလိုတ်ဍေံဟာ မၚ်ဍေံပလိုတ်ပိုဲဟာ” ဂှ် သက်ဒးဒှ်သံသယ ဟွံမွဲရ။ လၟိုန်ကာလဂှ် ဍေံဒှ်ဒတုဲဖဵုပိုဲ ထာဝရဟေၚ်ရ။ ပ္ဍဲအရာဏံ ပရေၚ်တဝ်စၞေဟ်၊ စၞေဟ်ပလန်၊ ပၠန်ဂတး ဗီုလဵုဟီုဟီု သွက်ဂွံဒုၚ်ဒဝ်အာ ဘဲအန္တရာဲ ဂလောဗလာ်ဇြေယှေန် လ္ပာ်ပရေံ၊ သွက်ဂွံဒုၚ်စသိုၚ် ဂုဏ်ဖဵု ဂလောဗလာ်ဇြေယှေန် လ္ပာ်ခိုဟ်၊ ပါဲနူပရေၚ်ဆန်ၜန်ညဳသၟဟ် ပရေၚ်ပလေဝ်ပလေတ်လဝ်တုဲတုဲ “ပ္ဍဲကဵုအခိၚ်ခိုဟ် အခါခိုဟ် မၞိဟ်ခိုဟ် ဒးစိုပ်ဒၞါဲခိုဟ်” တအ်တုဲ နဲတၞဟ်သ္ဂောံနွံ အောန်တဴရ။
ပရေၚ်ဆန်ၜန်ညဳသၟဟ်တအ် ပရေၚ်ပလေဝ်ပလေတ်တုဲတုဲတအ် “ပ္ဍဲကဵု အခိၚ်ခိုဟ် အခါခိုဟ် မၞိဟ်ခိုဟ် ဒးစိုပ်ဒၞါဲခိုဟ်” တအ် သ္ဂောံဒှ်ကၠုၚ်ရုပ်ရဴ မွဲလစှေ်ဂှ် ဟီုအရေဝ်ခေတ်မ္ဂး နပွမသၠုၚ်ပ္တိုန် အသိၚ်မဳဒဳယာ၊ ဟီုအရေဝ် ရဲမၚ်ပြေၚ် ရဲမၚ်ဂၠဴမ္ဂး နကဵုကွတ်ကၞေဟ် ပညာချူကှေ်ဂှ် သ္ဒးဒက်ပ္တန်အာ ရောၚ်၊ သ္ဒးသိုၚ်ခၞံအာရောၚ်ဂှ် မိက်ဂွံပ္တိုန်ထ္ၜးဏာ ဗွဲမဇြိုဟ်နက်တုဲ ယဝ်ဒးသ္ၚဳဂၠိပ်အာ လၟေၚ်ဂအုံဇြဟတ် ကောန်ဂကူပိုဲမ္ဂး …

• တၠဳပိုန်သၚ် ပိုဲ
• ဗော်ဍုၚ်မန်တၟိ ပိုဲ
• ဗော်လ္ပာ်အပ္ဍဲ ပိုဲ
• ရဲစိုပ်ဌာန်ဇမ္ၚောဲ ပိုဲ
• သၟတ်ဂကောံကွးဘာပိုဲ ရပ်ဒၟံၚ်ကၞေဟ်မူစိ? ရဴသာ်ဝွံ နကဵုဂအုံဇြဟတ်ကျောဝ်ဝ်၊ နကဵုဗၞတ် အလုံမွဲဂကူရံၚ်ၚ်၊ ဂကူပိုဲ မၞိဟ်ရပ်ကၞေဟ် ရဲပတှေ်ကေတ် အစောံဇြဟတ်ကၞေဟ် အောန်ကွေံကွေံဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ဗွဲမအောန်စိုတ်။ ဒၟါနူဏံတုဲ ဇီုကပိုက်ဒး ပရေၚ်ဂီုကၠီုဂကူ ဟွံမာန်ရောၚ်ဂှ် လ္ပစှေ်စိုတ်မ္ဂး ခိုဟ်ရ။ အကာဲအရာပြဟ်ဟ်ဏံ သွက်ဂကူပိုဲ အခိၚ်ဟွံရုဲ ဒၞါဲဟွံရုဲ ကၠောန်ဂွံဒၟံၚ်တွဵုမွဲဂှ် ပွမချူကှေ် ကၞေဟ်ကဵုလိက်ကၞပ်ရ။ အဆံၚ်သ္ဂောံက္ဍစိုပ် TV.Video.Radio.Email.Internet တအ်ဂှ် အောန်ဒၟံၚ်ဏီတုဲ သ္ဂောံပတှေ်စအိုတ်မွဲဂှ် ပွမချူကှေ် ကၞေဟ်ကဵုလိက်ကၞပ်ရ။ ရဲပိုၚ်ပြဳ ဗဂေတ်ပလှေ်ဒၟံၚ် နဲကဲပညာရပ်စပ် မဳဒဳယာ အဆံၚ်သၠုၚ်ၚ်တအ်လေဝ် မွဲအခိၚ်တေံ ညးတအ် စပ္တံကၠုၚ်ကဵုဇိုၚ်တၞိန်ကၞၚ်ပထမ ပွမချူကှေ်ကၞေဟ်ကဵု လိက်ကၞပ်ဝွံရဒှ်တုဲ ဒးရပ်ကၞေဟ်ဂှ် လ္ပဂွညိ။ နကဵုရပ်ကၞေဟ်ကဵုလိက်တုဲ ကောန်ဂကူပိုဲ ပ္ဍဲကဵုအခိၚ်ခိုဟ် အခါခိုဟ်ဂှ် နဒဒှ်မၞိဟ်ခိုဟ် လုပ်ကေတ်ဒၞါဲခိုဟ် အိုတ်ညိ၊ နပွမချူကှေ်ဂှ် ကေတ်စရာဲအိုတ်ညိ။
  တုဲပၠန် ရဲဆာန်လိက်ပတ်တအ် သ္ဂောံဒှ်လိက်မွဲကၞပ် မဂ္ဂဇြေန်မွဲစံၚ်ဂှ် ဖ္ဍောတ်ဂါထာတုဲ ဒဒိုက်ဒးရာဒၞါဒၟံၚ် သ္ဂောံဂွံတမ်လိက်မွဲပိုဒ်ကီု၊ တၠဳပိုန်သၚ် ဆာန်ဂကူတအ် “လကျာ်ဗ္တောန်လိက်မန်ဂှ် ရဲဗ္တောန်လိက်မန်ရ ရှေ်သှေ်” အကြာဒးဒုၚ်ထေၚ်သောဲဒၟံၚ်သာ်ဏံဂှ် ဒ္ဂေတ်ဗက်ဂၠံၚ်ဍာန် အာဇာနဲတုဲ မွဲမွဲသၞာံ ၜံၚ်ပ္တိတ်ဒၟံၚ် ကွးဘာဥတုက္ညၚ် (၅၀၀၀၀) မသုန်လက် စဵုကဵု တြဴလက်,ထပှ်လက်တအ် သ္ဂောံဗှ်အာလိက်ပတ်မန် ဂၠိုၚ်ၚ်မာန်ဂှ် ဆာန်ဍူတုဲ အကြာကဵုဒၟံၚ်အခိၚ် သွက်ပေါဲမခ္ဍံကျာ၊ ဇာတ်ကဝ်ရဳယျာဂှ် ပါ်ပရအ် ကေတ်အခိၚ်ညိတုဲ နကဵုပွမချူကှေ်ဂှ် ယိုက်ဂၠေၚ်အာတာလျိုၚ် ပရေၚ်ကောန်ဂကူမွဲသာ်အိုတ်ညိ…၊ ပံက်မုက် လုပ်အာ ပရေၚ်တဝ်စၞေဟ် ပၠန်ဂတးဗၠးၜးဂကူ မွဲမွဲသာ်ညိဂှ် မ္ဒးက္ညာၚ်ကော်က္တဵုဏာ ဂကူပိုဲတအ်ရ။
  ဂကူပိုဲ ပိုဲပ္တန်မ္ဂး ဒှ်ပ္တန်ရ။ ပ္တန်/ဟွံပ္တန်ဂှ် တန်တဴ လ္တူဆန္ဒညးကဵုညးတုဲ ဇကုဟေၚ် ဒးကဵုသ္ဂုတ်သွာတ်။ အဝဵုနွံတုဲ ကဵုကေတ်စၞောန်ပၟိၚ် ပ္ဍဲအရာအရာအိုဿီု ဂွံကီုလေဝ် ဆန္ဒစိုတ် ညးမွဲမွဲဟီုဂှ် ညးလဵု၊ တၠအဝဵုလဵုမွဲလေဝ် ကဵုစၞောန်ပၟိၚ် ဂွံဟွံသေၚ်တုဲ ဆန္ဒစိုတ်ဇကုဂှ် ဇကုဟေၚ် ပိုၚ်ပြဳရ။ သ္ဒးချပ်မွဲဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်မၞိဟ်မွဲဘဝ မွဲလ္စုတ်ဍောတ်ဏံ ဘဝပိုဲ ပိုဲပ္တန်ဒၞါဲဒးမှ ၚုဟ်မးနွံရောၚ်။ ပ္ဍဲအရာပိုဲ ပ္တန်ဘဝပိုဲ မနွံကဵုၚုဟ်မးမွဲ ယဝ်ဒှ်ၚုဟ်မး သွက်ဂကူကီုမ္ဂး ဘဝပိုဲဂှ် ပိုဲပ္တန်ဒၞါဲဒးအာရ။ နွံကဵုၚုဟ်မး ဟွံသာရ။ ပ္တန်ဒၞါဲဒးမှ ၚုဟ်မးနွံဟီုဂှ် ညးပံက်အဓိပ္ပါယ် သာ်ဏံမာန်ကီုရောၚ် ထေၚ်ရ။
  ဂလာန်ကၞောတ်တဲ သရုပ်တုဲဒးဟီုမ္ဂး အခိၚ်ကသီု ဍာ်ဇၞော် ပ္ဍဲဝါဗ္ၚတေံ စၟခၟတ်တအ် နကဵုဍေံတအ် ကောံကလိုအ်ဒၟံၚ် မွဲဂအုံဓဝ် ဂတဝ်ဒၟံၚ်လ္တူဍာ်တုဲ ဍေံတအ် ဗၠးဘဲချိုတ်ရ။ အခိၚ်ကသီုတမ်သၞာံ စၟမဳမာတအ် ပဝ်တိတ်နူကသိုၚ် ပရှ်သၞေၚ်တုဲ နညးမွဲမွဲအာဂတ မဳမာမသၟေဟ်တအ် ပြေၚ်ရေၚ်ဂတကြဴ က္ဍိုပ်ကဵုဍုတ်တုဲ ဇက်အာဒၞါဲဌာန်မၞုံပၟိက်တေံ ညဳညဳသာသာအိုတ်ရ။ ကောန်ဂကူပိုဲရာမည ဆန္ဒညးကဵုညး ချပ်ဗ္စာတုဲ အနာဂတ်ဂကူမန် ဂွံစိုပ်တိုၚ်ပ္ကဴမာန်ဂှ် တဲညဳ ကသုညဳ လ္ပသ္ၚဳရံၚ် လ္ပာ်ဂိုဏ်, ဂကောံတအ်တုဲ ဇကုပိုဲ ဒၞါဲလဵုပိုဲဂွံစွံထေက်၊ စွံပ္တန်ဒၞါဲဒးမှ ၚုဟ်မးဘဝ ၚုဟ်မးဂကူ သၠုၚ်တိုန်မာန်ရောၚ်ဂှ် စွံစမ်ရံၚ်သတိညိ။ ။

သၞံၚ်တိုၚ်၊ ဂိတုအေဗရဴ ၁၇၊ ၂၀၂၁

တ္ၚဲသၞာံမံက် (၁၃၈၃) ဂှ် ကံၚ်ဇြဳအုပ်ဓုပ်ဍုၚ်တံ နကဵုသၠးကဵုဒုဟ်တုဲ ဗလးကောန်ထံၚ် လၟိဟ် (၂) လက်တၠပြၚ်တုဲ ပ္ဍဲတွဵုရးဍုၚ်မန်လေဝ် ကောန်ထံၚ်၊ ကောန်အချုက်၊ ကောန်ကမၠောန်နူဌာနနာနာဂှ် လၟိဟ် (၂၀၀၀) တၠပြၚ် ဗၠးတိတ် ကၠုၚ်ကီုရ။
ပ္ဍဲကဵုကောန်ထံၚ်၊ ကောန်အချုက် ဗၠးတိတ်ကၠုၚ်ဂမၠိုၚ်မ္ဂး ထံၚ်ဍုၚ်မတ်မလီုဂှ် (၅၀၀) တၠပြၚ်၊ သဓီုဂှ် (၁၀၀) တၠပြၚ်၊ ဗဒိုပ်ကမၠောန် (အလုပ်စခန်း) ကျာ်ထဝ်ဂှ် (၅၀၀) တၠပြၚ်၊ ထံၚ်ကျာ်မြဟ် (၇၀၀) တၠပြၚ်၊ ဗဒိုပ်ကမၠောန်ဇိုၚ်ကျာ်ဂှ် ဗဒဲါ (၂၀၀) တၠ၊ ဗဒိုပ်ကမၠောန်ပတိတ်ကပေါတ် (ရၚ်ၚြိမ်းကုန်ထုတ်စခန်း) ဂှ် (၁၅၀) တၠပြၚ်၊ ဗဒိုပ်ကမၠောန် (အၚ်ဗြော) ဗဒဲါ (၂၀၀) တၠ၊ ဖအိုတ် (၂) လ္ၚီတၠပြၚ် ဗၠးတိတ်ကၠုၚ်ရ။
“ဗလးကောန်ထံၚ်ဏံဂှ် ၜိုတ်အဲလ္ၚတ်ရံၚ်တှေ် ဒုဟ်အမှုဂဥုဲၜူမာဲသၟးရဂၠိုၚ်၊ ပ္ဍဲကဵုဒုဟ်အမှုဂဥုဲၜူမာဲဂှ်ပၠန်တှေ် ရဲပွိုၚ် ဍုၚ်ရေဝ် နွံဂၠိုၚ်ကွေံကွေံဏောၚ်” သာ်ဝွံ ညးဗၠးတိတ်ကၠုၚ်နူထံၚ် နာဲခိုၚ်ထောန် (ဓလေတ်လဝ်ယၟု) ဟီုထ္ၜးရ။
နူကဵုဒပ်ပၞာန်တံ ထိၚ်ဒဝ်အဝဵုဍုၚ်တုဲ ပ္ဍဲလက်ထက်ကံၚ်ဇြဳအုပ်ဓုပ်ဍုၚ်လၟုဟ်မ္ဂး ဗလးကောန်ထံၚ်သၠးကဵုဒုဟ် ဒှ်အလန်ကိုပ်ကၠာအိုတ်ရ။

မိလတိုပ်ဗု၊ ဂိတုမာတ် ၈၊ ၂၀၂၁

နူကဵုကံၚ်ဇြဳအုပ်ဓုပ်ကၟိန်ဍုၚ်တံ ထိၚ်ဒဝ်လဝ်အဝဵုဍုၚ်ဂှ် ပရေၚ်ပတိတ်သြန်၊ ပလံၚ်သြန် ပ္ဍဲတိုက်သြန် (ဗေန်) တံ ဒှ်ခက်ခုဲတုဲ ဟိုတ်နူလိုၚ်အေန်တာနိတ်တုဲ ကမၠောန်ရေၚ်တၠုၚ်ပလံၚ်သြန်၊ ပတိတ်သြန် နကဵုဖုၚ်လေဝ် ဒှ်ကၠုၚ်ခက်ခုဲကီုရ။
“ပြၚ်လှဲကဵု Wave Money ဂှ် ဒးသုၚ်စောဲမံၚ်လာၚ် Internet ရတှေ် လၟုဟ်ဂှ် လာၚ်လေဝ်ဟွံဂွံတှေ် ရဲဒးပြၚ်သြန်တံ ဒှ်အာခက်ခုဲမာဟလိုၚ်၊ တုဲတှေ် ပလံၚ်ကဵု Wi-Fi ဂွံဂှ်ပၠန်လေဝ် လာၚ်ဂှ် ဆဠခိုဟ် ဆဠဟွံခိုဟ်၊ ဠဂွံမှဂွံတှေ် ဒှ်ခက်ခုဲကွေံကွေံ’’ သာ်ဏံ တၠဖျာ မိခိုၚ် ဟီုရ။
သၟာကမၠောန်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် ပြၚ်သြန်မ္ဂး ဂွံပြၚ်ကဵု Bank ဂှ် ကဵုအခိၚ်ဟွံမာန်ကီု၊ လၟုဟ်မ္ဂး ဗေန်လ္ၚဵု ၜိုန်ရ ဒုၚ်ပတိတ်ကဵုဒၟံၚ်သြန် နကဵုဗၞတ်ဗ္ၜတ်ကီုလေဝ် ပတိတ်သြန်၊ ပလံၚ်သြန် ဟွံပြေပြံၚ်တုဲ ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂှ် သ္ပပဓာန်မံၚ် ကဵု ပရေၚ်ပလံၚ်သြန် နကဵုလိုၚ်ဖုၚ်အိုတ်ရ။
“ပိုဲလေဝ် ဠဒးပ္တိတ်သြန်ဂၠိုၚ်ၚ်ဂှ် သုၚ်စောဲမံၚ်ကဵု (ဘဏ်) ရတှေ် လၟုဟ် ဂွံပ္တိတ်သြန် (ဘဏ်) ဂှ် ဒှ်မံၚ်ခက်ခုဲတုဲ ရဲကၠုၚ်ပြၚ်လှဲ Wave Money တံဂှ် ဠပြၚ်တှေ်ပြၚ်ဂွံလေဝ် ဠဒးပ္တိတ်တှေ် ပ္တိတ်ဟွံဂွံပၠန် ဒှ်မံၚ်ဗီုဂှ်’’ သာ်ဏံ တၠဖျာ ရေၚ်တၠုၚ်ပလံၚ်သြန် မိခိုၚ် ဟီုရ။
ဆေၚ် Wave Money လ္တူဍုၚ်မ္ဂး လ္ၚဵုဂှ် ရာန်သုၚ်စောဲ ဝဲါဝှာၚ် Wi-Fi တုဲ သုၚ်စောဲပြေပြံၚ်နွံကီုလေဝ် ဆေၚ် Wave Money ပ္ဍဲအကြာကွာန်ရးမ္ဂး တောဲစၠောံလဝ် ဝဲါဝှာၚ် Wi-Fi ကီုလေဝ် လာၚ်ဟွံခိုဟ်မ္ဂး ပြၚ်သြန်ဟွံပြေပြံၚ်တုဲ မၞိဟ်ပြၚ်သြန်တအ် ဒှ်ဒဒိုက်ကဵု ပရေၚ်ပြၚ်သြန်နွံရ။ အကြာကွာန် ပြၚ်သြန်ဟွံပြေပြံၚ်တုဲ ဂွံဆက်ၜက်အာလဒေါဝ်ဍုၚ်တေံပၠန်ဂှ် ဟိုတ်ပၞာန်တအ်စၟဳစၟတ်ဒၟံၚ်ကွဳ ဟွံဂံၚ်အာလေဝ်နွံတုဲ ရဲသၟာကမၠောန်တံ ဂွံပြၚ်သြန်ကဵု ဇာတိကွာန်မိမဇကုဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်ခက်ခုဲအိုတ်ရ။