ဟံၚ်နန် (ပါၚ်ကၟာ)
လိက်ပတ်မန်ပိုဲလေဝ် ညံၚ်ရဴဍောၚ်ပ္ကဴကညၚ်၊ ညံၚ်ရဴတၞံချောဲကညၚ်ကီု ဟွံဍိုပ်ဍဴ ဟွံဖောအ်ဗြေဝ်မံၚ်ရ။ အခိၚ်ကၠာ ကၠာတေံဏံဏောၚ်ဟီုတှေ် လိက်ပတ်မန်ပိုဲ ကဆံၚ်သၠုၚ် ကေၚ်ဂဇအ်ကၠုၚ်လဝ် လ္တူသ္ၚိနန်ထဝ်၊ ပြာသာဒ်ထဝ်၊ ကေၚ်ဒုၚ်စကာကၠုၚ်လဝ် ပ္ဍဲကဵုဝၚ်နန်တံရ။ မုခ်မတ်လိက်ပတ်ပိုဲ လျးတၟးရာၚ်ဆာဲကၠုၚ်လဝ် ညံၚ်ရဴသၟိၚ်တ္ၚဲဗၠာဲ ရာၚ်ဆာဲ လ္တူအာကာသဂှ်ကီုရ။ အခိၚ်ဟံသာဝတဳလီု လက်ကြဴအိုတ်ဏံဂှ် လိက်ပတ်၊ ဘာသာ၊ သာသနာ လ္ပဟီု ဏီ၊ မၞိဟ်ဂွံသှေ် ဂွံဆက်ဂျိုၚ်အာဂှ် တၟာဂလှေ်ရ။ ပိုဲဒးလေၚ်ကၠုၚ်လဝ်၊ ဒးဂိကၠုၚ်လဝ်၊ ဒးလရိုအ်လေၚ်ဇွောဝ်ကၠုၚ် လဝ် အတိုၚ်ရာဇဝၚ် ဟီုထ္ၜးလဝ်ဂှ်ရ။ အခိၚ်ကုသဵုဍိုန်လျ ပရေံအိုတ်ကၠုၚ်စိုပ်ဂှ် ဒဵုကဵုညးကၠုၚ်ဘိုၚ်ရီုဗၚ်ဟံၚ်ပြာ်ဟၟဲဂှ် ဒးဍောတ်ကၠုၚ်လဝ်စိုတ် ဒးယီုဂြက်ကၠုၚ်လဝ်ရ။ ကျညးတုဲ ဂွံကလေၚ်ဇၞးညးဂှ် လ္ပဟီုဏီ ဂွံဂွံကလေၚ်ကလိဂွံ ဇြဟတ်တုပ်ကဵုညးဂှ် ဒးဂ္စာန်တၟာကလှေ်ဏီ၊ ညံၚ်ဟွံဂွံဒးကျညး စွံဓရ်သတိတုဲမံၚ်ဂှ် ခိုဟ်အိုတ်ရ။
အခိၚ်ဍာ်နွံဂှ် ကတံ ဟွံတီၚုဟ်မးဍာ်အိုတ်၊ ဒဒှ်ရ ဍာ်ဂှ် ဒှ်မံၚ်လမျီုဇကုဏောၚ်ဂှ် ဟွံစွံသတိ၊ ဟွံသ္ပကာအိုတ်ရ။ ကာ လဍာ်ဇတ်ကှ်မှ ဂွံတီၚုဟ်မးဍာ်တှေ် လဇုဲအာရ၊ အခိၚ်ပိုဲထတ်ယုက်မံၚ်ဂှ် ဟွံစွံၚုဟ်မးကဵု ပရေၚ်ထတ်ယုက်ရ။ စဆဆဵု၊ မံၚ်ဆဆဵု ဟွံစွံဓရ်သတိရ၊ အခိၚ်ဂွံပိုၚ်ပြဳလဝ် ဍုၚ်နန်ထဝ်ဇကု၊ အခိၚ်နွံမံၚ်ကဵု အခေါၚ်ဗၠးၜးဇကုတေံဂှ် တုပ်ညံၚ်ရဴဇကု ဒးကျဟွံလေပ်ရ၊ မံၚ်ကၠုၚ် ဗွဲဟၟဲကဵုဓရ်သတိရ၊ ယောၚ်ယာဗၠေတ်ကၠုၚ်မံၚ်ဂှ် ဟွံတီ ဟွံစွံဓရ်သတိရ။ ကာလဂွံဂွံဓရ်သတိဂှ် မုလေဝ်ဟွံသှေ်ရ။
စဵုကဵုဘဝကောန်ဂကူပိုဲ ဒးစိုပ်အာဘဝဍိက်ဂှ် ဗၠေတ်ယောၚ်ယာကၠုၚ်လဝ်ရ၊ ဗီုလဵုမံၚ်ဒးအာဗီုလဵုတုဲ ကုသဵုကောန်ဂကူပိုဲ ဂွံဍိုန်လျအာ ဒဵုကဵုဒးစိုပ်အာ ဘဝဍိက်ဂှ် ပိုဲကောန်ဂကူမန်တံသီုဖအိုတ်ဂှ် ထေက်ကဵုဒးကေတ် ခန်လ္ၚတ်ရ၊ ဒြပ်ဇကု ဇကုဟွံကေတ်ဂှ် မံၚ်ဂွံဟာ၊ လိက်ပတ်ဇကု ဘာသာဇကု ကဆံၚ်လဵုစိုပ်မံၚ်စိုပ်မံၚ် ဇကုဟွံကေတ်ဂှ် မံၚ်ဂွံဟာ၊ ကၠဟ်ထောံဒြပ်ဇကုတုဲ ကပှ်ကေတ်ဒြပ်ညးတၞဟ်ဂှ် မံၚ်ဂွံဟာ၊ မံၚ်ဟွံဂွံရ၊ လိက်ပတ်ပိုဲ ယေန်သၞာၚ်ပိုဲ ဘာသာသာသနာပိုဲ ညံၚ်ဂွံတဴတက် ဇၞော်မောဝ်တိုန် မွဲဝါမာန်ပၠန်ဂှ် ပိုဲရဒးပ္တိတ်ဇြဟတ် ဒးမၚ်မွဲရ။ မန်ခိုဟ်တှေ် မန်ရဂွံဒုၚ်ယၟု၊ မန်ပရေံလေဝ် မန်ရဒးဒုၚ်ယၟု၊ တော်အာကဵု လောန်ကၠုၚ်လဝ် ၜိုတ်ပိစှော်သၞာံတေံမ္ဂး လၟုဟ်လိက်ပတ်မန်ဂၠိုၚ်ကၠုၚ်၊ သုၚ်စောဲလိက်မန်ဂၠိုၚ်ကၠုၚ်ရ။ အခေတ်လ္တူလပှ်ကျာဏံ ဟီုပလန်တှေ် လိက်ပတ်မန်ပိုဲ ပဝ်အာပဝ်ကၠုၚ် စိုပ်အာမံၚ် ဍုၚ်ပြးဇးကီုရ။ ကောန်ဂကူမန်ပိုဲလေဝ် ကေတ်ကၠုၚ်ဂုဏ်စရာဲ လ္တူလိက်ပတ်ဇကု လေပ်ကၠုၚ်ရ။ လိက်ပတ်မန်ပိုဲ ဂွံကၠုၚ်ဇြဟတ် ညံၚ်ရဴဍောၚ်ပ္ကဴကညၚ် တၞံချောဲကညၚ်တအ် ဂွံဇြဟတ်ဍာ်ဗြဲကီုရ။
မုသ္ပဂွံဟီုသာ်ဏံရောဟီုမ္ဂး လောန်ကၠုၚ်အခိၚ်ၜိုတ်မွဲဂိတုတေံ မၞိဟ်ချူလိက်ဏံ ဂွံဆဵုညာတ်ကေတ် ရဲကောန်ဍုၚ် ဂျပါန်မွဲ၊ ယၟုညးဗီုမန်မ္ဂး နာဲမန်ဇေတ် သာ်ဝွံ ညးခုတ်လဝ်ရ။ မၞိဟ်ချူလိက်ဏံ ဍုက်ကေဝ်ကၠုၚ်မံၚ်ကဵုညးဂှ် ဂွံၜိုတ်မ သုန်သၞာံရ။ ယၟုညး နကဵုဘာသာဂျပါန်တှေ် (Michihirowada/ မိချိဟိရောဝဒ) ရ။ ကောန်ဂကူမန်ပိုဲကီု၊ ခမဳသၚ် မန်ပိုဲကီု တီစညးဂၠိုၚ်မံၚ်ရ။ ညးဂှ် ဒှ်မၞိဟ်ကဵုဇြဟတ်ကဵု ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ၊ ညးဂၠိုက်ဂၠာဲသ္ပမံၚ် သုတေသနလိက်မန်၊ ဝၚ်မန်၊ အခိုက်ကၞာမန် သာသနာမန်ပိုဲ သီုကဵုပရူပရာကလော် မဒှ်တံရ။ ညး ချူလိက်မန်ဒး ဗှ်လိက်မန်ဂွံ၊ ဟီုအရေဝ်မန် ကော်ရမျာၚ်ကၠးမံၚ်ရ။
မုသ္ပ ညးဂွံကေတ်လိက်မန် ကေတ်တဆိပ်ကြာ Ph-D ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်ဂျပါန် နကဵုဘာသာဂျပါန်ရ၊ ညးသ္ပအ္စာတက္ကသဵု ပ္ဍဲကဵုဍုၚ် Kyoto ဂျောတဵု ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်ဂျပါန်တေံရ။ ကောန်ဂကူဂျပါန်တံ မိက်ဂွံတီ ပရူပရာဝၚ်မန်၊ လိက်ပတ်မန်၊ အခိုက်ကၞာမန်၊ ကလော်မန်၊ သာသနာမန်တှေ် နာဲမန်ဇေတ် ဗ္တောန်ကဵု၊ လဴသောၚ်ကလးကဵုမာန် သီုဖအိုတ်ရ။ နာဲမန်ဇေတ်ဝွံ ဒှ်ညးဒတုဲဖဵု လ္တူဂကူမန်ပိုဲ ဇၞော်ဇၞော်မွဲရ။ ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ ဂွံတီ ဂွံမိၚ်သာ်ဏံတုဲ ကေတ်ဂုဏ်စရာဲ လ္တူဂကူဇကု၊ လ္တူလိက်ပတ်မန်ဇကုညိ။
လိက်ပတ်မန်ပိုဲ မၞုံမံၚ်ကဵုကဆံၚ် ဗွဲမစှေ်သၞောတ်ရ၊ နွံကဵုပိုဒ်ပဒအက္ခရ ဗီုချူ၊ ဗီုပ္တိတ်ရမျာၚ် ချိုတ်တ်ပၠိုတ်တ်ရ။ လိက်ပတ်မန်ပိုဲဏံဂှ် ဒှ်လိက်ပတ် ထေက်ကဵုဍုၚ်နန်ထဝ်၊ ဒှ်လိက်ထေက်ကဵု သုၚ်စောဲ ပ္ဍဲကဵုနန်၊ ပ္ဍဲကဵုရုၚ်တံရ။ လိက်ပတ်မန်ဂှ် ဒှ်လိက်ပတ် မၞုံကဵုကဆံၚ် ဒဵုကဵုသုၚ်စောဲ အလုံဍုၚ်လိုက်မွဲ ဗီုကဵုလိက်အေၚ်ဂလိက်၊ လိက်ကြုက်၊ လိက်သပိန်တံဂှ်ကီု မာန်မံၚ်ရ။ ယဝ်ရကောန်ဂကူမန်ပိုဲ မစောန်စိုန်သ္ကီုမံၚ် ပ္ဍဲကွတ်နဲကဲပညာ ဗီုကဵုကောန်ဂကူဂျ ပါန်၊ ကောန်ဂကူအမေရိကာန်တံကီုမ္ဂး လိက်ပတ်မန်ပိုဲ မၞိဟ်တံသုၚ်စောဲဂၠိုၚ်ကၠုၚ်တုဲ ဒဵုကဵုစိုပ်အာ ကဆံၚ်သုၚ်စောဲ ဂၠးတိ ဒှ်မာန်ရ။
အခိၚ်လၟုဟ်ဂှ် ကဆံၚ်ဂၠးတိလ္ပဟီုဏီ ကောန်ဂကူပိုဲမန်ရဂှ် ဟွံမိက်စကာမံၚ် လိက်ပတ်မန်ဇကု၊ ဟွံမိက်ဟီုမံၚ် အရေဝ်ဇကုရ။ အခိၚ်ညးချူလိက်ဏံ အာပလံၚ်မံၚ် နာဲမန်ဇေတ် မွဲဒၞာဲတုဲမွဲဒၞာဲဂှ် ဗွဲမဂၠိုၚ် ညးစိုတ်လုပ်စ သၟာန် ပရူပရာဝၚ် ဗ္တောန်လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ်မန် ဥတုကညၚ်ရဂၠိုၚ်၊ ရံၚ်အာဝၚ်ဗ္တောန်လိက်ပတ်မန် ယေန်သၞာၚ်ဗုဒ္ဓဘာ သာ ပ္ဍဲကဵုဥတုကညၚ်မ္ဂး ပ္ဍဲကဵုရးမညဒေသပိုဲဏံ ဂကောံဗ္တောန်မံၚ်လိက်ပတ်မန် ပ္ဍဲကဵုဥတုကညၚ်ဂှ် နွံမံၚ်ၜိုတ် (၁၆) ပွို်ၚ်ဍုၚ်ရ။ စှ်တြဴပွိုၚ်ဍုၚ်ဏံ ဖျေံဗ္တောန်မံၚ်လိက်ပတ်မန် ပ္ဍဲကဵုအခိၚ်ဥတုကညၚ်တုဲ လုပ်သွဟ်မံၚ်လိက် အလုံဒေသရးမန်ရ။ သွက်ဂွံဒှ်ဗဟုသုတ သွက်ရဲညးမိက်ဂွံတီတံတုဲ စှ်တြဴ (၁၆) ပွိုၚ်ဍုၚ်ဂှ် မိက်ဂွံဓမံက်ထ္ၜးဏာရ။ (၁) ပွိုၚ်ဍုၚ်ဍာ်ဗု၊ (၂) ပွိုၚ်ဍုၚ်ရေဝ်၊ (၃) ပွိုၚ်ဍုၚ်လၟိုၚ် (၄) ပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗု၊ (၅) ပွိုၚ်ဍုၚ်မုဟ်ဍုၚ်၊ (၆) ပွိုၚ်ဍုၚ်လှာဒကှ် (၇) ပွိုၚ်ဍုၚ်မတ်မလီု၊ (၈) ပွိုၚ်ဍုၚ်ကျာ်မြဟ်၊ (၉) ပွိုၚ်ဍုၚ်ကံကြိက်၊ (၁၀) ပွိုၚ်ဍုၚ်ဘာအၚ်၊ (၁၁) ပွိုၚ်ဍုၚ်လိုၚ်ဗၠဲ၊ (၁၂) ပွိုၚ်ဍုၚ်ပံၚ်၊ (၁၃) ပွိုၚ်ဍုၚ်သဓီု၊ (၁၄) ပွိုၚ်ဍုၚ်ၜါသွာၚ်၊ (၁၅) ရးဗဂေါ၊ (၁၆) ခေါဇာတံရ။ ပံၚ်သီုဖအိုတ် ကွးဘာမန်ဗ္တောန်မံၚ် ပ္ဍဲကဵုဥတုကညၚ် အလုံကဵုရးမန်မွဲဂှ် နွံမံၚ်ဗၞတ်ၜိုတ်တြဴဠက် (၆၀၀၀၀) ရ သာ်ဝွံ ဂွံလဝ် ပရိုၚ်ရ။
အခိၚ်လၟုဟ် ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ ညးမလေပ်လိက်မန်တံ ဍောၚ်ပ္ကဴလိက်ပတ်ပိုယ် ဂွံကၠုၚ်မံၚ်ဇြဟတ်ဍာ်ဗြဲ ဂၠိုၚ်ကၠုၚ် တုဲ ထတ်ကၠုၚ်မံၚ်သိုက်သိုက်ရ။ ကောန်ဂကူမန်ပိုဲ ထေက်ကဵုဒးမိပ်စိုတ်ရ။ သၟာချူလိက်မန်တံ အ္စာချူလိက်မန်တံ အ္စာချူဒွက်မန်တံ ထေက်ကဵုဒးမိပ်စိုတ်ရ။
ဂစေံကဴဝဴလေဝ် ဒယှေ်မံၚ်ဒွက် မောဝ်ဇောဝ်ကွေံရ သၟူနာဍူ ညးဗ္တောန်လိက်တံ မိပ်ဇြိပ်မံၚ် ဆဵုတုဲ ကျောဝ်ဂေါဝ်ကွေံ ကညၚ် — ညံၚ်ရဴဒွက်အ္စာကဝ်တာ ဒယှေ်လဝ်ဂှ်ရ ဂစေံကဴဝဴတံ ဂွံသ္ကံကဵု ကောန်ကွးဘာမန်တံတုဲ မိပ်စိုတ်ဒယှေ်မံၚ်ဒွက်အိုတ်ရ။ ပ္ကဴနာဍူတံလေဝ် ဂွိၚ်ဖေက်ကောန်ကွးဘာဥတုကညၚ်တံ လ္ၚုလ္ၚန်ဍောတ်စိုတ်တုဲ ဆိုၚ်ကဵုမံၚ်သၟူ မောဝ်မောဝ်ဇောဝ်ဇောဝ်အိုတ်ရ။ ဥတုကညၚ်လေဝ် ဟိုတ်နူကဵုညးဂမၠိုၚ်တံ ကၠုၚ်သုၚ်စောဲမံၚ်အခိၚ်ဇကု ဗွဲမနွံကဵုညးဂမၠိုၚ်တံ ကၠုၚ်သုၚ်စောဲဂုဏ်စရာဲ မိပ်ဇြိပ်မံၚ်ရ။ ပံၚ်ထောံသီုဖအိုတ် ဂစေံကဴဝဴကီု၊ သၟူနာဍူကီု၊ ကညၚ်ကီု၊ ကောန်ကွးဘာမန်တံကီု ဒှ်သၚ်္ကေတပေဲါအံၚ်ဇၞး ကောန်ဂကူမန်ပိုဲတံဖအိုတ်ရ။
ဒြပ်အာဲကၟာဲပိုဲ ကလိဂွံလဝ်လၟုဟ်ဂှ် ဂွံနၚ်လောဲလောဲဂှ် မွဲဒၞာဲလေဝ် ဟွံမွဲရ။ လိက်ပတ်ပိုဲလေဝ် ဂွံနၚ်လဝ်ဝါတ်ဝါတ် ဖအိုတ်ရ။ ယေန်သၞာၚ်ပိုဲကီု၊ သာသနာပိုဲကီု သီုဖအိုတ်ဂှ် ဂွံနၚ်လဝ်ဝါတ်ဝါတ်ဖအိုတ်ရ။ အာဇာနဲ တၠပညာပိုဲ၊ ကျာ် ဇၞော်အ္စာ ခမဳသၚ်တၠပညာပိုဲ၊ သၟိၚ်ဨကရာဇ်ပိုဲ၊ သရာဲပၞာန်ပိုဲ ကၠာကၠာတေံဏံ သီုဖအိုတ်ဂှ် ဒးလုပ်ကၠုၚ်လဝ် ပေဲါဗ္တိုက်၊ ဒးပံၚ်ကၠုၚ်လဝ်ကဵုလမျီုတုဲမှ ဂွံကၠုၚ်လဝ် အာဲကၟာဲလိက်ပတ်၊ အာဲကၟာဲယေန်သၞာၚ် အာဲကၟာဲသာသနာ၊ အခိုက်ကၞာပိုဲမန်လၟုဟ်ဏံရ။ စိုပ်ကၠုၚ်အခိၚ်ပိုဲဏံမှ ကဵုကၠေံအာ၊ ကဵုလီုလာ်အာ၊ ကဵုပၠိုတ်အာ ဟွံထေက်ရ။
မုဟိုတ်ပိုဲတံ ထေက်ကဵုဒးမၚ်မွဲလိက်ပတ် ယေန်သၞာၚ်မန်ပိုဲရောဟီုမ္ဂး ပိုဲရံၚ်အာရာဇဝၚ်ဂကူပိုဲမန်ကီု၊ ရံၚ်အာရာ ဇဝၚ် လိက်ပတ်ပိုဲမန်ကီုတုဲ ထေက်ကဵု ဒးမၚ်မွဲကွေံကွေံရ။ ဂကူမန်နွံကၠုၚ်မံၚ် နူကဵုဘဳဇြဳ (၂၀၀၀) သၞာံတေံရ။ တော်အာကဵုသက္ကရာဇ်ခရေတ် လၟုဟ်မ္ဂး ဂကူမန်ပိုဲ ကလိဂွံအာယုက် ၜိုတ် (၄၀၀၀) သၞာံပြၚ်ပြၚ်ရ။ ဂကူမန်မၞုံကဵုအာယုက် ပန်လ္ၚီသၞာံဏံဂှ် စိုပ်ကၠုၚ်အခိၚ်ပိုဲဏံမှ ကဵုညးချိူတ်အာ ဟွံထေက်ရ။ ပ္ဍဲကဵုအေယှဏံ ညးမကဵုလဝ်အာဲကၟာဲလိက်ပတ်၊ အာဲကၟာဲယေန်သၞာၚ်၊ အာဲကၟာဲသာသနာကၠာအိုတ်ဂှ် ဒှ်ဂကူမန်ပိုဲရ။ ဂကူမန်ပိုဲ ဍတ် ပါ်တိတ်ကၠုၚ် နူကဵုဂကူမန်ခမာရ။ ဂကူမန်ကဵု ဂကူခမာဂှ် ဒှ်ကၠုၚ်လဝ် ဂကူကောဒေံ မံၚ်ကၠုၚ်လဝ်မွဲစွံမွဲဍုၚ် သုၚ်ကၠုၚ်လဝ်မွဲဍာ် ဟီုကၠုၚ်လဝ်အရေဝ်မွဲဘာသာရ။ စိုပ်ကၠုၚ်သက္ကရာဇ် အေဒဳ A.D ဗွဝ်ကၠံ (၆) ဗွဝ်ကၠံဂှ်မှ ဒးပရးအာညးသ္ကံရ။ ဂကူခမာဂှ် စိုပ်အာဂၠံၚ်ဒိုဟ်လ္ပာ်ဗၟံက်တုဲ ပတန်ကၟိန်ဍုၚ်ကမ်ပူချာ (ဍုၚ်ကမ်ဘောဒီယျာ) တေံရ။ ပိုဲမန်ဂှ် စိုပ်ကၠုၚ် ဒိုဟ်လ္ပာ်ပၠိုတ် ပ္ဍဲကဵုတိဍာ်ရာမည ပိုဲမံၚ်တန်တဴဒၟံၚ် လၟုဟ်ဏံရ။
ညးချူလိက်ဏံ ဂွံကေၚ်ဗှ်လဝ်လိက်ဝၚ် ပရူပရာ မန်ခမာကီုရ။ လိက်ဝၚ်ဂှ် မၞုံယၟု “Mon-Khmer people of the Mekong Region”
ညးမချူလိက် Mon-Khmer ဏံ ညးမသ္ပလဝ်သုတေသနဂှ် မၞုံယၟုညး Anchalee Singhanetra” အာန်ချလဳ သေန်ဟနတရ” ရ။ ညးဂှ် ဒှ်မၞိဟ်ဗြဴ တန်တဴဒၟံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဇၚ်မာဲ ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်သေံရ။
ပ္ဍဲကဵုလိက်ဝၚ် မန်ခမာဏံဂှ် သွက်ပိုဲ ဂွံဂိုၚ်စၟတ်သမ္တီစတၟေၚ်ၚ်ဂှ် နွံမံၚ်ရ။ ဒဵုကဵုအခိၚ်လၟုဟ်ဏံ မၞိဟ်ဟီုအရေဝ်ဘာ သာမန်ခမာ၊ ဒုၚ်ဟီုမံၚ် အရေဝ်ဘာသာမန်ခမာ နွံမံၚ်လၟိဟ် ၜိုတ်ထပှ်စှော် မသုန်ပြကောဋိကိုဋ် (75 millions) ပြၚ်ပြၚ်ရ။ မၞိဟ်ထပှ်စှော်မသုန် ပြကောဋိကိုဋ်ဏံဂှ် ညးမတန်တဴဒၟံၚ် ပ္ဍဲကဵုဍုၚ် ဒ္စာံဍုၚ်ရ။ ဒ္စာံဍုၚ်ဝွံ ရိုဟ်ထ္ၜးကဵု သီုကဵုယၟုဍုၚ် ကေုာံ လၟိဟ်မၞိဟ် ညးချိၚ်တော်လဝ်ရ။
Population of Mon-Khmer Speakers in Individual Countries
လၟိဟ်မၞိဟ်ဟီုအရေဝ်မန်ခမာ ပ္ဍဲကဵုဍုၚ်ညးကဵုညး
Country Approximate Population
ဍုၚ် လၟိဟ်မၞိဟ်မချိၚ်တော်လဝ်ကြပ်ပ်
(၁) Cambodia 127000000
ကမ်ဘောဒဳယျာ
(၂) Bangladesh 20000
ဘာန်ဂလာဒေ
(၃) China 630000
ဍုၚ်ကြုက်ချာၚ်နာ
(၄) India 1000000
ဍုၚ်အိန္ဒိယ
(၅) Laos 1300000
ဍုၚ်လဴ (ဠဴ)
(၆) Myanmar 2000000
ဍုၚ်ဗမာ
(၇) Thailand 1000000
ဍုၚ်သေံ
(၈) Vietnam 57000000
ဍုၚ်ဗဳယနာမ်
Totak 75650000
ပံၚ်သီုဖအိုတ် ပ္ဍဲကဵုလိက်ဝၚ်မန်ခမာဂှ် ပ္တိုန်ထ္ၜးလဝ်သာ်ဏံရ။ သွက်ပိုဲကောန်ဂကူမန်တံဝွံ ဒှ်ဗဟုသုတတုဲ ပ္တိုန်ထ္ၜးဏာရ။ ဂကူမန်ပိုဲ ဆက်ကၠုၚ်နူကဵုတၞောဝ်ဒတောဝ် မန်ခမာဏံရ။ မၞိဟ်ကီု ဍုၚ်ကီု ဟီုထ္ၜးလဝ်လ္တူတေံဂှ် ဍုၚ်တန်တဴဒၟံၚ် ပ္ဍဲဒေသကြုၚ်မဂံၚ် (Mekong) ဖအိုတ်ရ။ ကြုၚ်ဇၞော်မဂံၚ်ဟီုဂှ် ဒှ်ကြုၚ်ဇၞော် နွံမံၚ်ပ္ဍဲကဵုအေယှဒိုဟ်ဂၞဲပိုဲဏံရ။ ဍုၚ်ဒ္စာံ ဍုၚ်ဂှ်လေဝ် ဂွံဆဵုညာတ်ကေတ် ပ္ဍဲကဵုအေယှဒိုဟ်သၠုၚ်ကျာ၊ ဒိုဟ်ဂၞဲ၊ ဒိုဟ်ဗၟံက်တံအိုတ်ရ။
ရံၚ်အာဝၚ်လိက်ပတ်မန်ပိုဲပၠန်လေဝ် နူကဵုအေဒဳ A.D မသုန်ဗွဝ်ကၠံသၞာံတေံရ ပ္တန်ကၠုၚ်လဝ် လိက်ပတ်ဇကုကဵုဇကု၊ ယေန်သၞာၚ်ဇကုကဵုဇကု၊ စိုပ်ကၠုၚ်အခိၚ်ပိုဲဏံမ္ဂး လိက်ပတ်ပိုဲ ကလိဂွံအာယုက် ၜိုတ်လ္ၚီထပှ်ကၠံ (၁၇၀၀) သၞာံပြၚ်ၚ်ရ။ လိက်မန်ပိုဲ ဒှ်ကၠာနူကဵု လိက်ဗမာ ၜိုတ်လ္ၚီသၞာံရ သာ်ဝွံ ရာဇဝၚ်လိက်ပတ်မန် ဟီုကၠုၚ်လဝ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ်ရ။ လိက်ပတ်မန် ဂျိုၚ်ကၠုၚ်မံၚ် ၜိုတ်အာယုက် ၜိုတ်လ္ၚီထပှ်ကၠံသၞာံပြၚ်ၚ်ဏံ စိုပ်ကၠုၚ်အခိၚ်ပိုဲဏံမှ ကဵုအေဲဇြကှ်၊ ကဵုညးချိုတ်အာထေက်ဟာ ကောန်ဂကူပိုဲ တော်စမ်ရံၚ်ရ။ ဗီုလဵုလေဝ် ကဵုဒှ်ဟွံမာန်ရ။ သွက်လိက်ပတ်မန် ဂွံဂျိုၚ်ဍိုပ်ဍဴအာမာန်ဂှ် ကာလပိုဲဒးသၠာဲကဵုလမျီုလေဝ် ဒးသၠာဲရ။
လိက်ပတ်ဇကု၊ အရေဝ်ဇကု၊ ယေန်သၞာၚ်ဇကု ညံၚ်ဟွံဂွံကၠေံဗ္ဒန်အာဂှ် ပိုဲကောန်ဂကူတံ သီုညးဖအိုတ်ဂှ် ဒးမၚ်မွဲရ။ ကေတ်ဂုဏ်စရာဲ လ္တူလိက်ပတ်ဇကုညိ၊ ကေတ်ဂုဏ်စရာဲ လ္တူအရေဝ်ဇကုညိ၊ ကေတ်ဂုဏ်စရာဲဇကုပိုဲရ။ ပိုဲဟွံဆာန်ဂကူပိုဲမ္ဂး ပိုဲဂှ် မၞိဟ်ဆာန်ဇကုဇကု ဟွံသေၚ်ရ။ အခိၚ်တ္ၚဲဏံ ၜိုန်လိက်ပတ်မန်ပိုဲ ဒှ်မံၚ်ဍောၚ်ပ္ကဴကညၚ်၊ တၞံချောဲကညၚ် အေဲဇြမံၚ်ကီုလေဝ် ယဝ်ရကလိဂွံဇြဟတ်ဍာ်ဗြဲ မတွံဂး စိုတ်ဓါတ်ဆာန်လိက်ပတ် နူကဵုကောန်ဂကူ မန်ပိုဲတံမ္ဂး သွက်ဂွံပၠထာၚ်ရာၚ်မောဝ်အာလေဝ် ထၚ်ဍာ်ဗြဲလေပ်မံၚ်ကီုဏောၚ်၊ သွက်ဂွံကဵုဍာ်ကဵု ဍောၚ်ပ္ကဴလိက်ပတ်ကညၚ်ပိုဲဂှ် လ္ပဝိုတ်စညိ။
