ဗညာအံၚ်
ပ္ဍဲသ္ကုတ်တုဲကၠုၚ်တေံ သ္ကိုပ်ပၞာန်နေဝေန် သီကေတ်အဝဵုတုဲဂှ် သ္ကိုပ်ဝန်ုဇၞော်တြေံ ဥူနု တိတ်ဂြိုပ် ပံက်ပ္တိုန်ဗော် ဒဳမဝ်ကရေဇြဳညးဍုၚ် PDP ကေုာံ ဒပ်ပျဳချေတ် PLA နွံကၠုၚ်ဇြဟတ် ၜိုတ် (၆) လ္ၚီတုဲ ချဳဒရာၚ်ကၠုၚ်ပရေၚ်ပၞာန် ဗ္ဒါဲပွိုၚ် (၁၀) သၞာံကီုရ။
ၜိုန်ပံက်လဝ်ဒပ်ကီုလေဝ် ဂွံအာဗ္တိုက် ဒၞါဲဒပ်နေဝေန်နွံဂှ် အောန်ကွေံကွေံ။ လညာတ်ဥူနုဂှ် ဒပ်ပျဳချေတ် PLA သွက်ဂွံဗတိုက် ဒဵုဂွံသီကေတ်ဍုၚ်ဟွံသေၚ်။ အယာံမာတ် ထ္ၜးဝေၚ်ဇြဟတ်ပၞာန်ကဵု အလဵုအသဳတုဲ မွဲတ္ၚဲမ္ဂး နနဲပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် သွက်ဂွံတက်ကျာ သဳကၠဳအာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဟေၚ် ကာလဥူနု နုက်တိတ်လဝ်ဂှ် ဟီုဗကန်လဝ်ကဵု ရဲဒပ်ညးတံကီုရ။
ဟိုတ်နူဒးသ္ပဒၟံၚ်သဇိုၚ် အပ္ဍဲဒေသ ကရေၚ်ကဵု ဒေသမန်သၟးဂှ်ရ ပ္ဍဲအရာသမၠဲပ္တိတ် တိဍာ်ပရေၚ်အုပ်ဓုပ်ဂှ်လေဝ် ဟွံပြေပြံၚ်၊ ဇြဟတ်ဒပ် ဇြဟတ်လွဟ် ဂွံလဝ်ဘဏ္ဍာအထံက်ပၚ်ခိုဟ်တုဲ စိုပ်ဒေသလ္ၚဵုလ္ၚဵုမ္ဂး ဟွံသ္ပကာကဵု ဗော်ကရေၚ် ဗော်မန်တံလေဝ် နွံကၠုၚ်တုဲ တၚ်ဘပဠဇၞော်ဇၞော်မွဲ ဒှ်မံၚ်ကီုရ။
လညာတ်ဒုၚ်ကေတ် ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ်လေဝ် ဟွံတုပ်ညးသ္ကံတုဲ အိုတ်ကၞောတ် ဒပ်ပျဳချေတ် ကဠေဟ်တိတ်အာ ကရေက်ကဵုကရေက်တုဲ ဗီုညးကဵုညး လ္ၚဵုလုပ်အာ ပ္ဍဲဗော်ကောန်ဍုၚ်အရၚ် မကြပ်ကဵုဇကု၊ လ္ၚဵုလုပ်ဖျေံလွဟ် ပ္ဍဲဍုၚ်သေံ၊ လ္ၚဵုလုပ်ဖျေံလွဟ် ပ္ဍဲအလဵုအသဳဗၟာ၊ ကြဴဏံ နေဝေန် ကဵုအခေါၚ်ၜိုဟ်လလမ် (ကဵုအခေါၚ်ဗၠးဒုဟ်) တုဲ သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော်တြေံ ဥူနု နူဍုၚ်အိန္ဒိယ ကလေၚ်စဴကၠုၚ် ဍုၚ်ဗၟာဂှ် ပ္တိုန်ထ္ၜးကဵုတုဲရ။
အခိၚ်အခါ အကာဲအရာ ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် က္တဵုဒှ်ဒၟံၚ်သာ်ဂှ်ဂှ် သၞောဝ်သဇိုၚ်ဗီုပြၚ်ပ္တန်ဍုၚ် ဗော်သဵုယှေဝ်လေတ် တၠအဝဵုပၞာန်နေဝေန် ချူခၞံလဝ်ဂှ် ကေတ်ဆန္ဒညးဍုၚ် သ္ပဒ္တန်သၞောဝ် ပ္ဍဲသၞာံ (၁၉၇၄) ဂိတုဂျာန္နဝါရဳ (၃) ဂှ်တုဲ တွဵုရးဍုၚ်မန် ကေုာံ တွဵုရးရခေၚ် ဗျဟ်ဟ် မြဟ်ဆယၟုဂှ်လေဝ် မံက်တိတ်ကၠုၚ်တုဲ အပ္ဍဲဍုၚ်ဗၟာဂှ် ဒှ်ကၠုၚ် ရး (၇) ရး ကဵု တွဵုရး (၇) တွဵုရးရ။
နူကဵုသၞောဝ်ဥပဒေသဇိုၚ်ဒက်ပ္တန်ဍုၚ် (၁၉၇၄) ချူခၞံလဝ် သွက်ဂုဏ်ဖဵုဗော်(မဆလ) မွဲဗော်ဏံ ပံက်ပ္တိုန် ကံၚ်ဇြဳကၟိန်ဍုၚ် နကဵုမၞိဟ် (၂၈) တၠတုဲ သွက်ရးကဵု တွဵုရးတအ်ဂှ်လေဝ် အတိုၚ်ပၟိက်စိုတ် ဗော် (မဆလ) ဂှ်ဟေၚ် ခါန်စွံလဝ် ဂကောံကံၚ်ဇြဳဍုၚ် နကဵုလၟိဟ်မၞိဟ် (၁၄) တၠကီုရ။
နူဂှ် ဗော်မျာန်မသဵုယှေဝ်လေတ် ရုဲပ္တိုန်ညးစၞးကၠတ်ထဝ်ညးဍုၚ် (၄၅၁) တၠတုဲ ဥက္ကဌကံၚ်ဇြဳပၠန်ဂတး သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော်နေဝေန်ကီု သီုညးတာလျိုၚ်ပၞာန်ဇၞော်ဇၞော်လ္ၚဵုလ္ၚဵု ကဵုဒိုအ်ထောံနူပၞာန်တုဲ လုပ်ဒုၚ်ရုဲညးစၞးကၠတ်ထဝ်ရ။
အခါရကၠတ်ထဝ် ရုဲစွံဂကောံဝန်ဇၞော်အလဵုအသဳဂှ် သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော်နေဝေန် ဒိုအ်ဇူဂှ် ဒှ်သမ္မတ၊ ဒုသ္ကိုပ်ပၞာန်သိၚ်ဝေန် ဒိုအ်ဇူဂှ် ဒှ်သ္ကိုပ်ဝန်ဇၞော်ရ။
အခိၚ်အလဵုအသဳ ဗော်(မဆလ) တိုန်တၟိတၟိတေံ ပရေၚ်ကလိုက်ကမဵုဥူတ (၁၉၇၄) ကွးဘာတအ် ထ္ၜးကၠုၚ်ဆန္ဒ၊ (၁၉၇၅) ပရေၚ်ကလိုက်ကမဵု သၟာကမၠောန်တအ် ထ္ၜးဆန္ဒ၊ (၁၉၇၆) ပရေၚ်ကလိုက်ကမဵု ကုိုဝ်တဝ်မှာၚ်ပေၚ်ကၠံသၞာံ က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်ဂှ် ပွဗက်ရပ်မၞိဟ် ဗက်ရပ်ကွးဘာတအ် နွံကၠုၚ်တုဲ ကွးဘာတအ် ဒးဒဴတိတ်ဂြိုပ် လ္ၚဵုစိုပ်အာ ပ္ဍဲဗော်ကမျူဏေတ်ဗၟာ(ဗကပ)၊ လ္ၚဵုစိုပ်အာ ပ္ဍဲဂကောံပၠန်ဂတး ကောန်ဍုၚ်အရၚ် မညောန်ကြပ်ကဵုဇကုတအ်ဂှ်အိုတ်ရ။
ဆၜိုတ်ကွးဘာ, သၟာကမၠောန်တအ်သၟး က္တဵုကလိုက်ကမဵုဟွံသေၚ် မ္ၚးနူဏံ ပ္ဍဲသၞာံ (၁၉၇၆) ဂိတုမာတ် ကဵုဒိုအ်ဇူထောံ ဒုသ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော်သူရတေန်ဥူ နူကဵုတာလျိုၚ် ဝန်ဇၞော်ပရေၚ်စဵုဒၞါ ကေုာံ ဇၞော်က္ဍိုက်ပ်ပၞာန် ပရေၚ်စဵုဒၞါဒပ်ပၞာန်တုဲဂှ် ခြာဟွံလအ် ပရေၚ်ဂြိုဟ်စာ ချပ်ဂစိုတ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဗော်(မဆလ) က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်ရ။
ပရေၚ်ဂြိုဟ်စာ ချပ်ဂစိုတ် က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ဍုၚ်ဂှ် ဟွံအံၚ်ဇၞးတုဲ ဗိုလ်ဇၞော်အုၚ်ကျဝ်မျေအ် ဒးဒုၚ်ကဵုဒဏ်ဂစိုတ်၊ သူရဥူတေန်ဥူ ဒိုအ်ဇူအာ (နာယကဇၞော် NLD လၟုဟ်) ဂှ် ပၞုက်လဝ်ပရိုၚ်ရောၚ်ဂးတုဲ ဖျေံဒဏ်ထံၚ် သၞာံဇမၠိၚ်ရ။ သၟာၚ်နူဂှ် ကမ္မတဳဗဟဵု ဗၞတ် (၄၀) တၠပြၚ် နူဗော် (မဆလ) ဂှ်ကီု ကောန်ဗော် (မဆလ) ဗၞတ်မသုန်ဠက်ပြၚ်ဂှ်ကီု သမ္မတနေဝေန် ပ္တိတ်ထောံနူဗော်တုဲ ကၠောန်ကၠုၚ်ပရေၚ်ပြံၚ်လှာဲရ။
(၁၉၈၀) ဂှ် လလောၚ်ကၠုၚ် ပရေၚ်အခေါၚ်ဗၠးဒုဟ်ပၠန်တုဲ စိုပ်ဂိတုမေဂှ် အလဵုအသဳကဵု ကချေၚ် KIA ၊ အလဵုအသဳ ကဵု ဗကပ တအ် ကၠောန်ကၠုၚ်ပေါဲသဳကၠဳ ပရေၚ်ၜိုဟ်လလမ်ကီုလေဝ် ဆေၚ်ကဵုပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် လ္ပာ်အလဵု အသဳ ညိလေဝ်ဟွံဗဗွဲဗက်တုဲ ပေါဲသဳကၠဳဂှ် ဟွံဒှ်ကလောန်ရ။
သၞာံ (၁၉၈၁) ဂိတုနဝ်ဝေမ်ဗာဂှ် သမ္မတနေဝေန် နုက်တိတ်နူတာလျိုၚ်ကီုလေဝ် ဆက်ကေတ်လဝ်တာလျိုၚ် ဥက္ကဌဗော်(မဆလ) တုဲ တာလျိုၚ်သမ္မတဂှ် ပအပ်ပြာပ်ကဵု ဥူသာန်ယုရ။
ဇၞော်ဒပ်ထံၚ်ပရိုၚ် ဒုသ္ကိုပ်ပၞာန်တေန်ဥူ ညးဂလိုၚ်တအ်တီဒၟံၚ် နဒဒှ် တေန်ဥူ ဒ္ၚောဝ်မတ်မုဟ်ဍုၚ်ဂှ်လေဝ် ဒးဒုၚ်ပါဲပ္တိတ်နူတာလျိုၚ် ပ္ဍဲသၞာံ (၁၉၈၃) ဂှ်တုဲ ဒးဒုၚ်ဒဏ်ထံၚ် သၞာံဇမၠိၚ် နကဵုဒုဟ် ရပ်စကာသြန်ဘဏ္ဍာဍုၚ်၊ ဒုဟ်ဗက်အဂတိတအ်ရ။
သၞောတ်တၠအဝဵုပၞာန်မဆလမွဲဗော်ဂှ် နွံဝါဒကၟာတ်တြၚ် ပရေၚ်ပိုန်ဂြပ်တုဲ ဇၟာပ်ကမၠောန်သၠာဲဂတးသွံရာန်ဗၞိက် ကေုာံ ဍုၚ်သၟာၚ်ဂှ် အလဵုအသဳမွဲဓဝ်ရ ကေမ်ဇျှာပ်လဝ်၊ ဒၟါနူဂှ်ရ အလုံမွဲဍုၚ် ပေၚ်ဒၟံၚ်ကဵု ကမၠောန်ဗၞိက်ဒမၠုရ။
ဂၠုၚ်စက်ဇၞော်ဇၞော် နူတွဵုရးဍုၚ်မန် သွက်ဂွံသွံရာန်သၠာဲဂတးဗၞိက်ဒမၠု ကေုာံ ဍုၚ်သေံ၊ မလေဝ်ယှာ၊ သေန်ကပေါဝ် တေံဂှ်လေဝ် ဒးကဵုအကံက်အခေါန်ကဵု ဂကောံပၠန်ဂတးရပ်လွဟ်တအ် သီုဒးထ္ပက်လာဘ် ကုသၟိၚ်တၠ ဒေသမဆေၚ်စပ်တအ်ရ။
ဇၟာပ်သၟာဗ္ၚအလုံမွဲဍုၚ်တအ် ညးမွဲဒိုအ်ဟွံဂွံ ဒးစှေ်ကၠောန်ကမၠောန်ဗ္ၚဏောၚ်ဒှ်တုဲ အခါရသြောံတိတ်မ္ဂး အတိုၚ်ၚုဟ်အလဵုအသဳဖျေံလဝ်ဂှ် ဒးပၠောပ်သြောံအခေါန် ကုအလဵုအသဳဏောၚ်ဒှ်တုဲ ထ္ၜိုတ်လေဝ် အတိုၚ်ၚုဟ်အလဵုအသဳရ ဒးပၠောပ်ကၠုၚ်။ သၟာဗ္ၚတအ်ဂှ် မ္ၚးနူသြောံဇကုဒးကၠောန်ဂှ်တုဲ ပ္ဍဲအခိၚ်တိသၠးဂှ် ဒးကလေၚ်တဵုတၞံ ကိုန်အစဳဇန် အလဵုအသဳပၠန်ရ၊ ဒှ်သာ်ဂှ်ရ ပ္ဍဲခေတ်မဆလဏံ ဘဝရဲဗ္ၚတအ် ဂိဂၠိုၚ်ကွေံကွေံရ၊ ဍုၚ်ဗၟာ ဒှ်ကၠုၚ်ပၟာဟၚ်သြောံဂှ်လေဝ် ဒးဘဲဝါဒမဆလတုဲ လ္ပာ်ရးဨရာဝတဳတေံ ဝါတ်ဂါတ်ကၠုၚ်သြောံသ္ၚုရ။
ပ္ဍဲလက်ထက်အလဵုအသဳမဆလဂှ် အခိုက်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ်လေဝ်ပရေံ ပိုန်ဂြပ်ဍုၚ်လေဝ် တဆေဝ်သဝ်စှေ် ဗွဲမလောန်တုဲ သၞာံ (၁၉၈၅) ဂိတုနဝ်ဝေမ်ဗာ (၇) ဂှ် လှုဲစက္ခူ တၞးမွဲကၠံ၊ တၞးကပါ်၊ တၞးၜါစှော်တအ် ဟွံလုပ်သၞောဝ်ရ အလဵုအသဳ လလောၚ်ကၠုၚ်တုဲ လှုဲတအ်လီုအာ စကာဟွံဂွံရ။
လှုဲညးဍုၚ်ကွာန်တအ် ပကောံလဝ် နကဵုဍာ်ဓတ် ဍာ်ပဠက်ကာယဂှ်လေဝ် ဒှ်အာသၟးသၟး ရဴမချာဲဖျေံဍာ် ပ္ဍဲဗတဳကီုရ။
ပလီုကၠေံသြန်တအ်ဂှ်တုဲ ဆက်တက်ပ္တိတ်သြန်စက္ခူ တၞး (၁၅) ၊ တၞး (၄၅) ၊ တၞး (၉၀) တအ်ပၠန်ရ။ စိုပ်သၞာံ (၁၉၈၇) ဂိတုသေပ်တေမ်ဗာ (၅) ဂှ် အလဵုအသဳ ထပ်ပလီုထောံလှုဲ တၞး (၂၅) ၊ တၞး (၃၅) ကေုာံ တၞး (၇၅) တအ်ပၠန်ရ။
နူဂှ်တုဲ ဍုၚ်ဗၟာဏံ ထ္ပက်စှေ် လုပ်အာစရၚ် LCD ဍုၚ်ဒိုက်ဝါတ်အိုတ် (ဖေါအ်ဗြေဝ်အောန်အိုတ်) ပ္ဍဲကုလသမဂ္ဂဂှ်တုဲ အပ္ဍဲဍုၚ်ဂှ် ဆက်ရပ် ဆက်လၞိန်ဗပိန် ကမၠောန်ဗၞိက်ဒမၠုရ၊ ဗၞိက်ဒမၠုဏံ ဒှ်ကမၠောန် ပလီုသၞောတ် ပရေၚ်ပိုန်ဂြပ်သဵုယှေဝ်လေတ်ဏောၚ် ဂးတုဲ ဗက်ရပ်ရဲကၠောန်ကမၠောန်ဗၞိက်ဒမၠုတအ် ပလံၚ်ဏာထံၚ် တ္ကအ်မွဲအာယုက်၊ ကဵုဒဏ်ဂစိုတ်၊ ဒဏ်ထံၚ် သၞာံဇမၠိၚ်တအ်ရ။
သၞာံ (၁၉၈၈) အပ္ဍဲဂိတုဂျောန်ဂှ် ပေါဲထ္ၜးဆန္ဒ က္တဵုဒှ်ကၠုၚ်အလုံမွဲဍုၚ်တုဲ ဂျူလာၚ် (၂၃) ဂှ် ဗော်မျာန်မသဵုယှေဝ်လေတ် (BBSP ဗော်မဆလ) ကၠောန်သ္ဘၚ်သဳကၠဳ၊ ဥက္ကဌဗော်မဆလ ဥူနေဝေန်ကီု၊ သမ္မတဍုၚ် ဥူသာန်ယုကီု နုက်တိတ်နူတာလျိုၚ်တုဲ ဒၞါဲသမ္မတကဵု ဒၞါဲဥက္ကဌဗော်ဂှ် ပအပ်ကဵု ဥူသိၚ်လွေန်(ဍုၚ်ပံၚ်) ရ။
သ္ကိုပ်ပၞာန်ဇၞော်နေဝေန် သီကေတ်အဝဵုကၟိန်ဍုၚ် နူသၞာံ (၁၉၆၂) တေံတုဲ ပ္တန်ကၠုၚ်သၞောတ်မဆလ တၠအဝဵုမွဲဗော်ဂှ် ပသောၚ်ပခိုဟ်ကဵု ပရေၚ်ပိုန်ဂြပ် ပရေၚ်မၞိဟ် သွက်ကောန်ဍုၚ်တအ် ဟွံမာန်သၟးဟွံက အာဲကၟာဲပရေံပရေံ ပွစလာဘ်ဗဇဴ က္ဍတ်ဗြေဝ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲဌာနအလဵုအသဳတအ်တုဲ ဒၟါနူကိုန်အစဳဇန် ဗၠေတ်တ်ဗၠေၚ်ၚ် ပရေၚ်ပိုန်ဂြပ် အလဵုအသဳ ဟွံအံၚ်ဇၞးတုဲ ပိုန်ဂြပ်ဂှ် တဆေတ်စှေ်၊ ဗၞိက်စသုၚ်ဂှ် ၚုဟ်သၠုၚ် ၚုဟ်က္ဍၚ်တိုန်၊ လ္တူအကာဲအရာ ဒှ်ဒၟံၚ်သာ်ဏံဂှ် ထပ်ပလီုထောံလှုဲ ဗၞတ်ၜါဝါပၠန်တုဲ အခါရစိုပ်ကၠုၚ် ပရေၚ်ကလိုက်ကမဵု (၈) ပန်မဂှ် မှာဇန်ညးဍုၚ်ကွာန် မွဲဟာန် ကေုာံ ခမဳသၚ်တအ် အေၚ်လဒမ်ဟွံမာန် က္တဵုထ္ၜးဆန္ဒ အလုံမွဲဍုၚ်တုဲ သၞောတ်တၠအဝဵုမွဲဗော် ကေုာံ သၞောဝ်ဥပဒေသဇိုၚ် (၁၉၇၄) လေဝ် ဘဝပၠိုတ် သုန်လီုအိုတ်အာ ပ္ဍဲသၟဝ် ပရေၚ်ကလိုက်ကမဵု (၈) ပန်မဂှ် ဂွံဆဵုဂဗကၠုၚ်ရအဴ။
